خانه » Blog » هنر » معماری » مسجد » مسجد شیخ لطف‌الله

مسجد شیخ لطف‌الله

مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله

مسجد شیخ لطف‌الله (ساخته شده در ۱۶۰۲ – ۱۶۱۹ میلادی) یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان است که در دوران صفویه بنا شده‌ است. این مسجد شاهکاری از معماری و کاشی‌کاری قرن یازدهم هجری است که توسط استاد محمدرضا اصفهانی از معماران نامدار آن دوره ساخته شده‌ است. مسجد شیخ لطف‌الله به فرمان شاه عباس اول در مدت هجده سال بنا شده‌ است. این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی‌قاپو و در همسایگی مسجد شاه واقع شده‌ است. این مکان مذهبی برای تجلیل شیخ لطف‌الله المیسی بنا گردیده و سالانه گردشگران زیادی را جذب خود می‌کند.

در میانه سال‌های دهه ۱۹۲۰، به توصیه آرتور پوپ، رضاشاه دستور به بازسازی و مرمت کلی مسجد شیخ لطف‌الله را داد .

آشنایی با مسجد شیخ لطف‌الله – اصفهان

مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله

مسجد شیخ لطف‌الله از شاهکارهای معماری و کاشیکاری قرن یازدهم است و به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال بنا شده است
سر در معرق این مسجد تا پایان سال 1011 ساخته شده و اتمام ساختمان و تزیینات آن در سال 1028 قمری پایان یافت.

کتیبهُ سر در آن به خط ثلث علیرضا عباسی دز سال 1012 قمری است و معمار و بنای مسجد، استاد محمد رضا اصفهانی بوده است که نام او در داخل محراب مسجد در دو لوحهُ کوچک آورده شده است.

شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه از مردم میس و از قراء جبل عامل؛ لبنان امروزی بوده است که به دعوت شاه عباس اول، اصفهان را محل اقامت خود قرار داد.

به منظور تجلیل ازاو این مسجد برای تدریس و نمازگزاری وی اختصاص داده شد و وجه تسمیهُ مسجد مزبور به نام شیخ لطف‌الله از همین جهت است. شیخ لطف الله 6 سال قبل از در گذشت شاه عباس اول وفات یافت.

این‌ مسجد داراى‌ گنبدى‌ است‌ که‌ از درون‌ و بیرون‌ با کاشى‌‌کارى‌هاى‌ زیبا پوشیده‌ شده‌ است‌. این‌ گنبد روى‌ چندین‌ تاق‌ کنگره‌ دار مرتفع‌ استوار است‌ و با آیات‌ قرآنى‌ آراسته‌ شده‌ است‌.

در فراز آن‌ دایره‌اى‌ وجود دارد که‌ داراى‌ منافذى‌ است‌ که‌ با تزیینات‌ فلزى‌ آراسته‌ شده‌ است‌ و براى‌ روشنایى‌ و تهویه‌ به‌ کار مى‌رود.

این‌ گنبد به‌ نقوش‌ اسلیمى‌ بسیار ظریفى‌ تزیین‌ شده‌ که‌ در قشر خارجى‌ به‌ یک‌ ستاره‌ هشت‌گوش‌ ساخته‌ شده‌ از کاشى‌هاى‌ معرق‌ رنگارنگ‌ منتهى‌ مى‌شود.

قلّه‌ آن‌ نیز به‌ کلاهکى‌ منتهى ‌مى‌شود که‌ با کره‌هایى‌ منظم‌ تزیین‌ شده است‌، محراب‌ از یک‌ طاق‌ دندانه‌ دار تشکیل‌ شده که‌ بر فراز آن‌ نقوش‌ ظریف‌ اسلیمى‌ نقش‌ بسته است‌.

این‌ طاق‌ کنگره‌دار از داخل‌ داراى مقرنس‌هاى‌ صدفى‌ شکل‌ است‌ که‌ در انتهاى‌ آن‌ به‌ نقوش‌ گیاهى‌ زیبایى‌ آراسته‌ شده‌ است‌.

این‌ مسجد از لحاظ‌ زیبایى‌ نقوش‌ و اسلیمى‌ هاى‌ به‌ کار رفته‌ در آن‌ بى‌نظیر به‌ شمار مى‌آید.

در سال‌ 1307 با توجه‌ به‌ طرح‌های‌ اصلی‌ و کاشی‌های‌ موجود نسبت‌ به‌ مرمت‌ سردر و گنبد اقدام‌ شد‌. کتیبه‌ نمای‌ خارجی‌ گنبد نیز نشان‌ دهنده‌ تعمیراتی‌ است‌ که‌ توسط‌ اداره‌ باستان‌شناسی‌ در سال‌ 1315 انجام‌ شده‌ است‌.

در جلوی‌ مسجد حوض‌ 8 ضلعی‌ زیبایی‌ قرار داشته‌ که‌ در سال‌های‌ 1316 تا 1318 برداشته‌ شده‌ است‌. در این‌ زمان‌ پوشش‌ کف‌ گنبد خانه‌ از جنس‌ گچ‌ بوده‌ و پنجره‌های‌ چوبی‌ منصوب‌ در آن‌ روشنایی‌ زیرزمین‌ را تامین‌ می‌کرده‌ است‌.

محراب مسجد شیخ لطف الها از شاهکارهاى بى‌نظیر هنر معمارى و از زیباترین محراب‌های است که در مساجد دیگر اصفهان مى‏توان مشاهده کرد.

این محراب با کاشی‌کارى معرق و مقرنس‌هاى بسیار دلپذیر تزیین شده است. درون محراب دو لوح وجود دارد. در اطراف محراب کتیبه‏هایى به خط علیرضا عباسى و خطاط دیگرى که باقر نام داشته است، دیده مى‏شود.

در این کتیبه‏ ها روایاتى از پیامبر اکرم و امام ششم شیعیان امام جعفر صادق نقل شده است.

اشعاری نیز بر کتیبه ‏هاى ضلع‌هاى شرقى و غربى به چشم مى‏ خورد که احتمالاً سراینده آنها شیخ بهایى، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوى است.

مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله

پیشینه و تاریخچه مسجد شیخ لطف‌الله
طرح این مسجد در زمانی که نقشه چهار باغ و باغ هزارجریب به مرحله اجراء درآمد ریخته شد و در دورانی که معماری صفویه به شکوفایی رسیده بود مورد بهره‌برداری قرار گرفت. ساخت این مسجد در نیمه اول قرن یازده هجری، در سال ۱۰۱۱ هجری قمری (۱۶۰۲ (میلادی)) و به فرمان شاه عباس اول آغاز شد و در سال ۱۰۲۸ هجری قمری (۱۶۱۹ (میلادی)) به پایان رسید. ساخت این مسجد هجده سال به طول انجامید. معمار این مسجد استاد محمدرضا اصفهانی، پسر استاد حسین بنا اصفهانی بوده است. این مسجد بر خرابه‌های مسجدی که قبلاً در آن محل بوده ساخته شد.

مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله

مسجد شیخ لطف‌الله به نام یکی از علمای بزرگ عصر صفوی به نام شیخ لطف‌الله جبل‌ عاملی، نامیده شده‌ است. شیخ لطف‌الله یکی از علمای بزرگ دوره صفوی بود. وی از اهالی جبل عامل لبنان بود که مانند شیخ بهایی و برخی علمای دیگر توسط شاه عباس از لبنان به ایران مهاجرت نموده و ابتدا در مشهد و قزوین و پس از آن در اصفهان ساکن شد. از آنجا که حکومت صفوی، حکومتی مذهبی بود و به اسلام و به خصوص مذهب تشیع بسیار بها می‌داد، علمای آن را نیز تکریم می‌کرد. از سوی دیگر شیخ لطف‌الله پدر زن شاه عباس بود. از این رو در محل زندگی شیخ، مسجد و مدرسه‌ای به نام او ساخته شد که در این محل به تدریس دروس فقهی و جلسات دینی اشتغال داشت. شیخ بنا به استفتای خود که برگزاری نماز جمعه در غیاب امام زمان را مجاز می‌شمرد، به اقامه نماز جمعه در این مسجد می‌پرداخت و مقلدان او نیز به او اقتدا می‌نمودند.

مسجد شیخ لطف‌الله
مسجد شیخ لطف‌الله

منابع : همشهری آنلاین

ویکی پدیا


مطالب مرتبط با موضوع معماری اسلامی :

WhatsApp us