کاربرد چوب در ساخت آلات موسیقی
تاریخچه ساخت ابزارهای موسیقی از چوب
در مطالعات باستان شناسی و آثار قدیمی، همواره ابزارهای موسیقی را می توان مشاهده کرد که نشان دهنده ی قدمت طولانی آنها می باشد. به صورت کلی از جمله موادی که برای ساخت آلات موسیقی مورد استفاده قرار می گیرند می توان چوب، فلز و سفال را نام برد.
نحوه ساخت می تواند به صورت های مختلفی باشد. در نوع اول می توان تمام قسمت های ساز را از یک تکه چوب ساخت، در نوع دیگر می توان قسمت های مختلف را ایجاد کرده و سپس بر روی هم قرار داد و به هم چسباند. در نوع دیگر ورقه های نازک بریده می شود و بر روی قالب قرار می گیرند و سپس با کمک بخاری برقی خشک شده و شکل می گیرند. در شکل زیر نمونه هایی از ساخت ارائه شده که قسمت های مختلف را ایجاد و سپس به هم متصل می کنند.
گیتار ساخته شده از چوب و از سه قطعه که در نهایت به هم متصل می شوند و ازچوب درخت کاج یا سرو استفاده می شود.
کاسه تار ساخته شده از ورقه های نازک چوبی با استفاده از قالب
نگاه اجمالی
این شاخه از کاربرد چوب بسیار حساس می باشد و با کوچکترین اشتباهی به هدف مطلوب نخواهید رسید و باید فرآیند دوباره تکرار شود، با وجود این حساسیت بالا، ولی امکان خلاقیت و ایجاد اشکال جدید وجود دارد، در شکل زیر نمونه ای از آلات چوبی موسیقی ارائه شده است که به صورت خلاقانه ایجاد شده است.
نمونه ای از آلات موسیقی چوبی
چوب مورد استفاده برای ساخت آلات موسیقی
به طور کلی برای ساخت آلات موسیقی از چوب درختانی استفاده می شود که خواص و کیفیت مناسبی داشته باشند.
از جمله چوب های مورد استفاده برای ساخت آلات موسیقی می توان موارد زیر را اشاره کرد:
1- چوب درخت توت
2- چوب درخت گردو
3- چوب درخت افرا
4- چوب درخت آبنوس
4- چوب درخت آزاد که برای ساخت سنتور استفاده می شود.
فرآیند ساخت آلات موسیقی از چوب
چوب ها دارای خواص های متفاوتی می باشند برای مثال بافت بعضی از چوب ها به دلیل متفاوت بودن اندازه و فاصله بین آوندها می تواند سفت یا نرم باشد. سختی و چگالی چوب بسیار مهم است و معمولا از چوب های سخت برای ساخت ابزارهای موسیقی استفاده می شود. شیوه ساخت، نوع و جنس چوب به کار رفته و پوشش محافظ در ایجاد صدای رسا در آلات موسیقی نقش زیادی را ایفا می کنند.
آلات موسیقی بسیاری در بازار وجود دارد که برای ساخت آنها از چوب استفاده می شود از جمله این آلات موسیقی می توان: تار، سه تار، گیتار، نی، فلوت، پیانو، نی انبان، ویولن، سنتور…. را نام برد، که برای هر ابزار باید یک چوب خاص استفاده شود و ویژگی های منحصر به فردی داشته باشد. به دلیل حساس بودن چوب در مقابل تابش نور، رطوبت و حتی ضربه همواره سعی شده است با ساخت مواد ترکیبی این ویژگی ها را بهبود بخشیده و استحکام و مقاومت چوب را افزایش دهند. برای این هدف از جمله موادی همانند الیاف های شیشه و کربن مورد استفاده قرار گرفته است. نمونه ای از آلات موسیقی ساخته شده از مواد ترکیبی در شکل زیر قابل مشاهده است.
چنگ بسیار زیبا و با کیفیت ساخت بالا، از مواد ترکیبی
عوامل مهم و تاثیرگذار بر کیفیت آلات موسیقی چوبی
چوب مورد استفاده در ساخت بسیاری از سازها باید، بافت مناسب داشته باشد و به صورت طبیعی و با گذشت زمان خشک شود تا با گذشت زمان ترک نخورد و استحکام خود را از دست ندهد. عامل مهم دیگر و تاثیرگذار محل چوب می باشد که از کدام قسمت درخت گرفته شده باشد. خواص صوتی چوب بسیار مهم است که جاذب صدا نباشد و در اثر پدیده تشدید صوت را به خوبی انتقال دهد (منظور از پدیده تشدید رسیدن فرکانس موسیقی به فرکانس طبیعی چوب است که در این فرکانس چوب مرتعش شده و صدا را به خوبی منتقل می کند).
سن درخت، زمان و فصل برش درخت (همواره باید در فصل زمستان صورت گیرد که درخت در خواب زمستانی است و جریان آوندی در آن در کمترین مقدار می باشد)، نیز تاثیر زیادی دارد و در آخر پوشش محافظی که بر روی ساز استفاده می شود که از مواد الکلی است و سبب محافظت بیشتر از آن می شود. استفاده از مواد پوششی بر روی ساز در شکل زیر نشان داده شده است.
آخرین مرحله استفاده از مواد پوششی می باشد که سبب براق شدن و کیفیت بیشتر می شود
ساخت سنتور
در ساخت سنتور معمولا از چوب درخت گردو و چوب کاج استفاده می شود و قسمت کف و اصلی (بدنه) آن از چوب گردو می باشد و در بین دو صفحه ها از چوب درخت کاج استفاده می شود. در شکل زیر نمونه ای از یک سنتور نشان داده شده است.
سنتور ساخته شده از چوب درخت گردو و چوب درخت کاج
ساخت تار
تار از قدیمی ترین و معروف ترین سازهای ایرانی می باشد. درساخت این ابزار موسیقی معمولا از چوب درخت توت استفاده می شود ولی در مواردی چوب درخت سنجد و گردو نیز کاربرد دارد که قسمت کاسه ای آن به شکل بیضی شکل بوده و از چوب یکدست ساخته می شود.
تار ساخته شده ازچوب درخت توت
ساخت تنبک چوبی
در ساخت بدنه تنبک می توان از چوب استفاده کرد که ظاهر زیبایی ایجاد شود و کیفیت صدای بالای دارد، از جمله چوب های مورد استفاده در ساخت تنبک می توان درخت گردو، توت اشاره کرد. در شکل زیر نمونه ای از تنبک چوبی ارائه شده است.
تنبک با بدنه چوبی
ساخت آلات موسیقی در ایران
کشور ما مجموعه ای از اقوام گوناگون است که هرکدام موسیقی و آلات موسیقی مخصوص به خود را دارند. بیشترین چوب هایی که در ایران برای ساخت آلات موسیقی کاربرد دارند چوب گردو و چوب توت می باشند زیرا بافت مناسب و استحکام خوبی دارند. در سازهای ساخته شده در کشورمان انواع تزیینات و منبت کاری و شکل دهی های خاص و منحصر به فرد را می توان مشاهده کرد که سبب زیبایی آن می شود.
نویسنده : رحیم نعمتی لیمائی
اما معنای موسیقی به صداهایی اطلاق می‌شود که به صورت هنری و با رعایت اصول و ارکان موسیقی ساخته شده‌اند و برای بهبود و ایجاد احساس، ارتباط و خلق شادی، غم، نوید و یا حالات دیگر در انسان‌ها به کار می‌روند. موسیقی شامل عناصری همچون آواها، آهنگ، تنظیم، فضا، ریتم و هارمونی است و به شیوه‌های مختلفی مثل کلاسیک، راک، جاز، پاپ، خیالی و غیره ساخته می‌شود. این هنر با موسیقی‌درمانی نیز در بهبود بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مطالب مرتبط با موسیقی :
