ام‌دی‌اف (به انگلیسی: MDF)
ام دی اف چیست ? MDF ، Medium-density fibreboard
مخفف واژهٔ “تخته فیبر با چگالی (دانسیتهٔ) متوسط” (به انگلیسی: Medium-density fibreboard) است که جزو فراورده‌های چوبی محسوب میشود. ام دی اف نوعی تخته فیبر است که به روش خشک تولید می‌گردد.
چگالی (دانسیتهٔ) MDF : بین ۶۵۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.
ام‌دی‌اف را پس از تولید می‌توان روکش نمود. روکش‌های تزیینی، علاوه بر زیبایی، به دوام و کاربرد آن در محیط‌هایی مانند آشپزخانه کمک می‌کند. روکش ملامینه متداول‌ترین نوع روکش برای ام‌دی‌اف است که در آن فرایند کاغذ نقش‌دار آغشته به چسب با فشار و حرارت پرِس برروی تخته چسبانده میشود.
این محصول ضمن دارا بودن خواص شبیه سایر اوراق فشردهٔ چوبی ، دارای برخی خواص برتر نیز هست که باعث ارتقای بازار آن در بین سایر اوراق فشردهٔ چوبی مانند تخته خُرده‌چوب (نئوپان)، تخته‌لایه، تخته فیبر سخت و… شده‌است. درواقع، این محصول ام دی اف ابتدا به‌عنوان جایگزین اوراق فشردهٔ چوبی مطرح بوده و سپس در کاربردهای جایگزینِ چوب نیز به‌کار رفته‌است. در حال حاضر، دامنهٔ کاربردهای آن روزبه‌روز درحال افزایش است.
ازجمله خصوصیاتی که باعث ایجاد کاربردهای متنوع ام دی اف شده، عبارتند از:
خصوصیات فیزیکی و مکانیکی بالا
دامنهٔ وسیع دانسیته (چگالی = وزن مخصوص)، ضخامت و ابعاد ام دی اف قابل تولید
قابلیت ابزارخوری، ماشین‌کاری و سنباده‌زنی
سطوح صاف و متراکم
قابلیت شکل‌پذیری و لبه‌های صاف
عدم وجود معایب چوب
پروفیل دانسیتهٔ یکنواخت و همگن
قابلیت انجام روسازی‌های مختلف همچون انواع روکشی‌های چوبی و غیرچوبی، رنگ‌آمیزی و غیره
پایداری ابعاد و مقاومت در برابر فشرده شدن
زیبایی ظاهری، طبیعت ملایم و ظریف و حالات شبیه به چوب
قیمت مناسب
تولید انواع مختلف این محصول در جهان دامنهٔ کاربرد آن را بسیار وسیع کرده‌است. امروزه می‌توان تخته فیبرهای نیمه‌سنگین ام دی اف بسیار متنوعی ازجمله تخته‌های سه‌لایه یا یکنواخت و همگن، تخته‌های نازک و ضخیم در ابعاد مختلف، تخته‌هایی با فرم آلدئید، کم‌فرم آلدئید یا بدون فرم آلدئید، تخته‌های تبدیل به سایز شده، روکش‌شده، لبه‌چسبانده، نقش‌برجسته، قالب‌گیری‌شده، ابزارخورده، پروفیل‌شده، با دانسیته‌های بسیار متنوع (کم یا زیاد)، مقاوم در برابر رطوبت، آب، آتش، قارچ، حشره و… را در بازارهای جهانی یافت.
محتویات
۱ فرایند تولید
۲ تاریخچه ام دی اف در ایران
۳ روش‌های استفاده از ام دی اف در صنعت
۴ مشخصات فنی ام دی اف
۵ انواع ام دی اف با خواص ویژه
۵.۱ ام دی اف نازک (Thin ام‌دی‌اف)
۵.۲ ام دی اف ضخیم (Thick ام‌دی‌اف)
۵.۳ ام دی اف با فرمالدئید کم (Low Formaldehyde ام‌دی‌اف-E۱)
۵.۴ مقاوم در برابر رطوبت
۵.۵ مقاوم در برابر حشرات و قارچ‌ها
۵.۶ ام دی اف با وزن مخصوص بالا (High Density Fiberboard)
۵.۷ ام دی اف با وزن مخصوص پائین (Low Density Fiberboard)
۵.۸ ام دی اف با روکش‌های تزئینی (Decorative surfaced ام‌دی‌اف)
۵.۹ ام دی اف های قالب گیری شده
۵.۱۰ ام دی اف های قابل انعطاف
۵.۱۱ ام دی اف های باکارایی بالا
۶ سازنده مبلمان صفحه‌ای
فرایند تولید
ابتدا گرده بینه‌ها و یا مقطوعات چوبی در بخش چیپر به صورت چیپس درآمده و سپس چیپس‌ها در ریفاینر دفیبره می‌شوند. الیاف جداشده با چسب مخلوط گردیده و به رطوبت مناسب می‌رسند. مخلوط الیاف و چسب در فرمینگ بصورت کیک درآمده و در پرس فشرده می‌شوند. تخته‌ها پس از سرد شدن اندازه‌بری شده و بسته‌بندی می‌گردد.
تاریخچه ام دی اف در ایران
نیاز بازار از طریق واردات تأمین میشود. ام دی اف وارداتی به هر دو صورت خام و روکش شده می‌باشد و عمدتاً از کشورهای ترکیه، اندونزی، روسیه، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، اتریش، فنلاند و… وارد می‌شوند. البته محصولات ترکیه و اندونزی به‌دلیل قیمت کمتر نسبت به سایرین و کیفیت نسبتاً قابل قبول طرفداران بیشتری در بازار فعلی ایران دارند.اخیراً دولت برای حمایت از تولید کننده داخلی سیاست آنتی‌دامپینگ اتخاذ کرده و برای ورود محصولات ساخت ترکیه محدودیت قایل شده است. در سال ۱۳۸۲ مقدار ۱۲۴٬۲۰۱ متر مکعب تخته صنعتی فشرده با جرم مخصوص متوسط وارد شده که نسبت به سال ۱۳۸۱، ۹۶٪ افزایش داشته‌است. از این مقدار واردات، ۵۳٪ به‌صورت خام و ۴۷٪ روکش‌شده بوده‌است. این درحالی است که واردات روکش، ۱۰۷٪ نسبت به سال ۱۳۸۱ افزایش یافته‌است.
در ایران، شرکت‌های بسیاری توانایی روکش کردن نئوپان و ام‌دی‌اف خام را دارند. اکثر این شرکت‌ها اقدام به وارد کردن ام‌دی‌اف خام نموده و پس از روکش کردن به بازار عرضه می‌کنند. روکش‌های مصرفی در ایران اغلب از نوع Foil Finish و PVC میباشند.
روش‌های استفاده از ام‌دی‌اف در صنعت
تخته فیبر نیمه سنگین فارغ از خصوصیات و ویژگی‌های آن( ام‌دی‌اف معمولی و یا خاص) در صنعت به صورت‌های خام یا روکش شده استفاده میشود. موارد کاربرد ام‌دی‌اف به صورت خام اندک بوده و معمولاًٌ در بازار نهایی مصرف کالای ساخته شده از تخته فیبر نیمه‌سنگین، ازام‌دی‌اف روکش‌شده و یا رنگ‌شده استفاده شده‌است. روش‌های استفاده از تخته فیبر نیمه‌سنگین به‌طور خلاصه در ذیل آمده‌است:
ورق‌های خام (بدون روکش)
ورق‌های روکش‌شده و لبه‌های ابزارخورده
پروفیل‌های روکش‌شده
چسباندن پروفیل‌های ام‌دی‌اف روی صفحات
مشخصات فنی ام‌دی‌اف
ابعاد ام‌دی‌اف به‌طور معمول عبارتند از (ابعاد به میلیمتر است):
۴۱۰۰×۱۸۳۰
۳۶۶۰×۱۸۳۰
۲۴۴۰×۱۸۳۰
۲۴۴۰×۱۲۲۰
البته اغلب سایزهای وارداتی از ایتالیا ۴۱۰۰×۲۱۰۰ و از کشور اتریش ۲۸۰۰×۲۰۷۰ و ۲۶۰۰×۲۰۷۰ میباشند.
ضخامت‌های تولیدی و معمول نیز به‌صورت ۳، ۴، ۶، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۶، ۱۸، ۲۰، ۲۵، ۳۲ و ۳۸ میلیمتر است. طبق اظهار دبیر انجمن چوب ایران تقاضا برای ام‌دی‌اف به‌طور تخمینی بالغ بر ۱۴۰هزار تُن در سال می‌باشد. در بازار ایران در حال حاضر ابعاد بزرگتر طرفدار بیشتری دارد. با توجه به اینکه ضخامت‌های مختلف هر کدام کاربرد خاص خود را دارند ولی ضخامت‌های کمتر در حد ۳ میلیمتر که معمولاً برای درب سازی استفاده می‌شوند و ضخامت‌های بالاتر در حدود ۱۲، ۱۶ و ۱۸ میلیمتر از خریدار بیشتری برخوردار است. البته درمورد خریدار جزئی ام‌دی‌اف روکش‌شده رنگ روکش نیز نقش زیادی دارد.
انواع ام‌دی‌اف با خواص ویژه
به‌طورکلی می‌توان تخته فیبرهای نیمه‌سنگین را ازنظر خواص و ویژگی‌های آنها در دو گروه، تخته فیبر نیمه‌سنگین با خواص معمولی و یا خواص ویژه طبقه‌بندی کرد:
تخته‌های صنعتی خاص دارای ویژگی‌هایی علاوه بر مشخصات معمول ام‌دی‌اف هستند که با اِعمال تغییرات در پروسه تولید، با استفاده از چسب‌های مختلف یا مواد افزودنی گوناگون تولید می‌شوند. بعضی از انواع ام‌دی‌اف‌های خاص و موارد استفاده آنها به شرح زیر هستند.
ام‌دی‌اف نازک (Thin ام‌دی‌اف)
این تخته‌ها به کلاس‌های خیلی نازک mm۸/۱ تا mm ۵/۲، و از ۵/۲ تا ۶ میلیمتر و ۴ تا ۶ میلی متر تقسیم می‌شوند (استاندارد EN-۶۲۲-۵) که در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. از موارد کاربرد عمومی ام‌دی‌اف‌های نازک، کف کشوها، پشت کابینت‌ها، رویهٔ درها و… می‌باشد. تمام روسازی قابل انجام روی ام‌دی‌اف معمولی روی ام‌دی‌اف نازک نیز اجرا میشود. از سایر موارد کاربرد ام‌دی‌اف‌های نازک عبارتند از دیوار کوب‌ها، پوشش‌های سقف، غرفه‌های نمایشگاهی، صنایع اتومبیل سازی، رویه لاستیک زاپاس(یدک) پشت صندلی، رویهٔ در، تولید تخته‌های انحنادار و… می‌باشد
ام دی اف ضخیم (Thick MDF)
ام دی اف‌های ضخیم طبق استاندارد EN-۶۲۲-۵ به کلاس‌های ۴۵-۳۰ میلی متر و ۶۰-۴۵ میلی متر تقسیم شده‌اند و جهت ساخت سازه‌های معماری، ستون‌ها، پایه‌های میز، طاق‌ها، رویه‌کاری (کابینت)، کف نیمکت و کلاً مواردی که صفحات ضخیم و بزرگ با خواص ماشین کاری (به‌ویژه عمیق) مسطح و با سطوح صاف نیاز است، استفاده می‌شوند.
ام‌دی‌اف با فرمالدئید کم (Low Formaldehyde ام‌دی‌اف-E۱)
مقدار انتشار فرمالدئید از ام‌دی‌اف معمولی بسته به نوع چسب ومقدار آن کمی متفاوت است. انتشار فرمالدئید ام‌دی‌اف نباید بیشتر ازgr۱۰۰/mg۳۰ باشد (کلاسE۲ طبق استانداردEN-۶۲۲-۱) این کلاس 
قابل کاربرد در بسیاری از کاربردهای مبلمان و داخل خانه می‌باشد ولی تهویه مناسب در محل استقرار آنها نیز باید وجود داشته باشد تا فرمالدئید را از محیط خارج سازد. اما در بعضی موارد لازم است که‌ام‌دی‌اف با فرمالدئید کمتر یعنی با حداکثر انتشار فرمالدئید gr۱۰۰/mg۹ (استاندارد EN-۶۲۲-۱) استفاده شود. اکنون دربازار، ام‌دی‌اف- E۱ به‌عنوان ام‌دی‌اف استاندارد معمولی درآمده‌است. ام‌دی‌اف‌های با فرمالدئیدهای کمتر و حتی بدون فرمالدئید هم در صورت سفارش مشتری قابل تولید می‌باشد. ام‌دی‌اف با فرمالدئید کم در مکان‌هایی که تهویه به خوبی انجام نمی‌شود، مرطوب و گرم است و یا ساکنین آن احتیاجات و درخواست‌های خاص دارند مثل مدرسه‌ها، بیمارستان‌ها و… استفاده میشود. همچنین در موزه‌ها و محل‌های نمایش نیز از ام‌دی‌اف کم فرمالدئید جهت کاستن از خوردگی فلزات استفاده می‌کنند.
مقاوم در برابر رطوبت
تولید ام دی اف با خاصیت مقاوم در برابر رطوبت بیشتر برای مصارف در رطوبت نسبی محیط حداکثر ۸۰٪ با بهبود چسب اوره فرمالدئید معمولی مورد استفاده در تولید ام‌دی‌اف یا استفاده از یک چسب ضد رطوبت جایگزین امکان پذیر است. تمام خصوصیات مثبت ام دی اف معمولی در این نوع تخته‌ها به اضافه استحکام طولانی تر و تغییر ابعاد کمتر در اثر رطوبت موجود است.
طبق استاندارد EN-۶۲۲-۵ دو نوع کلاس برای اینگونه تخته‌ها وجود دارد. یکی ام‌دی‌اف.H برای استفاده‌های عمومی در محیط مرطوب و دیگری ام‌دی‌اف.HLS که برای استفاده اوراق متحمل بار در محیط مرطوب می‌باشد. موارد استفاده ام دی اف مقاوم در برابر رطوبت عبارتند از مبلمان حمام و دستشویی، کابینت دور ظرفشویی، کف‌پوش‌ها، پنجره‌ها، پله‌ها، پروفیل‌های خاص و…
مقاوم در برابر حشرات و قارچ‌ها
برای این منظور می‌توان ام‌دی‌افها را با پوشش‌های ضد آتش پوشاند یا مواد و نمک‌های خاص ضد آتش تیمار کرد. ولی بهترین راه اضافه کردن مواد ضد آتش در حین پروسه تولید است. موارد مصرف این نوع تخته‌ها به‌عنوان مثال: پوشش دیوارها، پارتیشن‌ها، قفسهٔ فروشگاه‌ها و… می‌باشد.
ام دی اف با وزن مخصوص بالا (High Density Fiberboard)
ام‌دی‌اف‌های استاندارد معمولی با ضخامت‌های ۱۹-۱۲ میلیمتر معمولاً” دارای دانسیتهٔ kg/m ۸۰۰-۶۵۰ هستند. دانسیته‌های بالاتر، یعنی بالای ۸۰۰ نیز تولید و عرضه میشود.
درواقع با اضافه کردن فیبر، چسب و فشار درحین پروسه تولید اوراق سنگین تر تولید میشود، افزایش دانسیته قابلیت‌های ماشین کاری و سطح سازی (رنگ، روکش و…) را افزایش میدهد و نیز خصوصیات مکانیکی و فیزیکی ام‌دی‌اف نیز بهبود می‌یابد. از موارد استفاده این نوع ام‌دی‌اف‌های سنگین (HDF) عبارتند از کف‌پوش‌ها، پله‌ها، قفسه‌های صنعتی، میز کار و…
ام دی اف با وزن مخصوص پائین (Low Density Fiberboard)
LDF با وزن مخصوص kg/m ۶۵۰-۵۵۰ و ULDF با وزن مخصوص زیر kg/m ۵۵۰، جهت استفاده در مواردی که وزن کمتر مورد نیاز است و نیازی به استحکام بالا وجود ندارد یا در مواردی که خواص عایق صدا بودن مورد نیاز باشد تولید و عرضه میشود. این ام‌دی‌افها جهت ساخت پروفیل‌های تزئینی معماری، ساخت غرفه‌های نمایشگاهی و کلاً” مواردی که جابجایی با دست مورد نیاز است و نیز حمل و نقل و ابزار خوری سریع مورد نیاز است، کاربرد دارد.
ام دی اف با روکش‌های تزئینی (Decorative surfaced ام دی اف
مهمترین و غیر قابل تفکیک‌ترین کاربرد یا آماده‌سازی ام‌دی‌اف جهت کاربرد نهایی، روسازی آن و خصوصاً روکش کردن آن می‌باشد. انجـام عملیات روکش کردن ام‌دی‌اف امروزه جـزو خدمات ضروری تولیدکنندگان ام‌دی‌اف به خریداران می‌باشد به‌طوری‌که معمولاً اکثر کارخانجات بزرگ تولید ام‌دی‌اف دارای خطوط روکشی هم هستند. انواع روکش‌ها شامل روکش‌های چوبی (گونه‌های مختلف)، کاغذی، ملامینه، PVC و… می‌شوند.
ام دی اف های قالب گیری شده
در این روش تخته‌ام‌دی‌اف به شکل خاصی که در پرس به آن داده میشود تولید می‌شوند مانند رویهٔ درهای طرح‌دار و حالت‌دار، یک تکه‌ام‌دی‌اف یا در کابینت و کشو و پنجره و… این محصولات را می‌توان به‌راحتی روکش نمود (پرِس ممبران) و عرضهٔ بازار مصرف کرد. اخیراً واردات این رویهٔ درها به ایران درحال رونق گرفتن است.
ام دی اف های قابل انعطاف
به‌وسیلهٔ یک پیش‌تیمار شیمیایی روی ام‌دی‌اف با ترکیبات الکالین، می‌توان به آن خواص پلاستیک (موقتی) و قابلیت انعطاف و شکل‌پذیری را داد
ام دی اف های باکارایی بالا
این نوع معروف به HPL میباشند (HIGH PERFORMANCE LEVEL) که دارای سطوح با کارایی بالا بوده ودرمقابل خش ، سایش و حرارت مقاومت خوبی دارند. ازنظر کلی زیر گروه MDF های ارتقا یافته بوده ودرصنایع کابینت به کارمیروند.
سازنده مبلمان صفحه‌ای
سازندهٔ مبلمان صفحه‌ای در اصطلاح به نجار یا درودگری گفته میشود که به فنون نجاری آگاهی داشته و مراحل کار نجاری متعارف را پشت سر گذاشته و در نهایت به کار با انواع صفحات فشرده چوبی روی آورده و بیشتر حجم کار خود را به ساخت سازه‌هایی از جنس ام‌دی‌اف و مشابه آنها اختصاص داده است. از آنجا که کار با ام دی اف دشواری‌های نجاری سنتی را نداشته و آماده‌سازی چوب قبل از نصب زمان‌بر نیست، بسیاری از نجارها به کار با ام دی اف روی آورده‌اند. ازجمله راحتی‌های کار با ام‌دی‌اف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱- وصل کردن قطعه‌ها فقط با پیچ مونتاژ انجام میشود و نیازی به استفاده از چسب چوب ندارد.
۲- در محل سر وصل قطعه‌ها استفاده از روش وقت گیر و مشکل فاق و زبانه و انواع پیچیده آن وجود ندارد.
۳- آماده سازی سطح کاربا رنده و سوهان و سبنباده و احیاناً رنگ آمیزی آن مطرح نیست.
۴- تنوع در انواع قطعه‌ها و ضخامت هر قطعه وجود نداشته و کار به مصرف چند نوع ورق با قطرهای مشخص محدود گشته است.
۵- سرعت کار نسبت به روش سنتی بسیار بالا است.
۶- تنوع انواع روکش‌های ام‌دی‌اف مشتری‌پسندتر است و زیبایی بیشتری به کار میدهد.
گرچه مانند هر موضوع دیگری، کار با ام‌دی‌اف محدودیت‌ها و مشكلاتی نیز دارد که می‌توان به چند مورد آن اشاره نمود:
۱- نیاز به اره کار بری با دور بالا و اندازه بزرگ و تجهیزات گران قیمت اتصال نوار پی وی سی .
۲- در معرض ریزگردها و غبار حاصل از برش ورق ام‌دی‌اف قرار داشتن و عوارض ناشی از تنفس طولانی‌مدت آنها.
۳- محدودیت در ساخت کلاف چوبی در موارد نیاز به پایه‌های چوبی منفرد. این مشكل را با بررسی و دیدن کارهای موجود در بازار می‌توان براحتی متوجه شد. به نحوی که برای مثال ساخت پایه‌های میز ناهارخوری از وضعیت متعارف خارج شده و جای خود را به قوطی‌های توخالی بی‌قواره و یا نبشی‌های ورق دوبل حجیم داده‌است.
یک ام دی اف کار قادر است انواع کارهای زیر را تولید کند:
۱- کابینت‌سازی آشپزخانه و انباری و غیره ۲- میز مطالعه و میز ناهارخوری ۳- سرویس خواب و سرویس خواب کودک شامل تختخواب یک نفره، تختخواب دونفره، کمد کنار تختخواب، میز آرایش (میز توالت)، قاب آیینه ۴- قفسه‌بندی ۵- کتابخانه در اندازه‌ها و طرح‌های مختلف ۶- ساخت طراحیِ فضای داخلی (دکوراسیون) ۷- نیمکت ۸- جداسازی فضاهای اداری و خانه‌ها (پارتیشن‌بندی).
یک ام دی اف کار برای انجام کار خود به ورق ام دی اف، لوازم کار و یراق مربوط به آن نیاز دارد.
مطالب مرتبط با موضوع ام دی اف :
- چوب ام دی اف چیست؟
امروزه چوب ام دی اف بسیار محبوب شده است . فرم کامل ام دی اف تخته فیبر با چگالی متوسط است و هزینه کم آن را به جایگزینی قوی برای چوب تبدیل کرده است - همه آنچه باید درباره درب ام دی اف بدانید
ام دی اف یک محصول چوبی مهندسی شده است که از فشرده سازی الیاف چوب سخت یا نرم با رزین و موم تحت دما و فشار بالا ساخته می شود که متراکم تر از تخته سه لا و تخته خرده چوب است - صفحه ام دی اف چیست ؟
ام دی اف چیست ؟یکی از موادی که چنین شاهکاری را ممکن می کند تخته فیبر با چگالی متوسط ( یا به اختصار MDF) است که یکی از بسیاری از مواد چوبی مهندسی شده است . - MDF در مقابل چوب : چرا درب کابینت MDF بسیار محبوب شده است ؟!
بدیهی است که چوب سخت در مقابل درب کابینت MDF برنده است ، درست است ؟ این معمول ترین برداشت هنگام مقایسه بین چوب و MDF است . چوب به عنوان یک ماده محکم و مستحکم دیده می شود در حالی که همه MDF را اغلب به عنوان یک گزینه ضعیف و ارزان به حساب… بیشتر بخوانید: MDF در مقابل چوب : چرا درب کابینت MDF بسیار محبوب شده است ؟! - نحوه برش چوب ام دی اف در کارگاه ها به چه شکل است؟
MDF یا تخته فیبر با تراکم متوسط ، نوعی چوب مهندسی است که از ترکیب موم ، رزین و الیاف چوب ساخته می شود. اگرچه ممکن است MDF شبیه تخته سه لا باشد ، اما این ماده بسیار چگال تر است ، به این معنی که برش آن به تیغه ها و تکنیک های خاصی نیاز… بیشتر بخوانید: نحوه برش چوب ام دی اف در کارگاه ها به چه شکل است؟ - پانل دیواری ، دیوارکوب کلاسیک چوبی
پانل دیواری ، دیوارکوب کلاسیک چوبی تصویر پانل چوب سفید ( دیوارکوب ) در سبک کلاسیک ، مدرن ایده های بسیار زیبا گزینه های بسیار برای پوشش دیوار هنر دیواری بی نظیر که از تخته سه لا ساخته شده است دیوارکوب های لوکس و مجلسی دیوارکوب مدرن و اسپرت دیوارکوب ساخته شده از چوب و… بیشتر بخوانید: پانل دیواری ، دیوارکوب کلاسیک چوبی
