انواع رنگ چوب
نگاهی اجمالی به انواع رنگ چوب
آیا تاکنون در انتخاب رنگ چوب مناسب با پروژه خود دچار سردرگمی شده اید؟ اگر جواب شما مثبت است نگران نباشید چرا که در طول این نوشتار ما شما را با انواع رنگ چوب و مزایا و معایب آنها آشنا خواهیم کرد تا آگاهانه رنگ مورد نیاز خود را انتخاب کنید. پس با ما همراه باشید.
انواع رنگ چوب- نگاهی اجمالی به انواع رنگ چوب
رنگ چوب چیست؟
رنگ چوب Wood Stain)) همانگونه که از نامش پیداست جهت رنگ آمیزی چوب و در نتیجه تغییر ظاهر آن و برجسته تر کردن رگه های چوب مورد استفاده قرار می گیرد.
رنگ های چوب مشابه رنگ های نقاشی از سه ماده اصلی تشکیل می شوند؛ رنگدانه، حامل یا حلال و یک ماده چسبنده.
رنگ چوب نه تنها به آن ظاهری دلربا می دهد بلکه آن را در برابر حرارت، قارچ ها و سایر نفوذپذیری های شیمیایی حفظ می کند.
امروزه انواع رنگ چوب در بازار وجود دارد اعم از رنگ چوب حاوی رنگدانه و رنگ چوب هایی که عبارتند از رنگینه های حل شده در یک حلال. از حلال های محبوب می توان به پلی اورتان، لاک الکل، روغن جلا و لاک شیشه ای یا همان Shellac اشاره کرد.
اگر شما در کار با چوب تازه کار هستید پس باید نگران باشید که از چه نوع رنگ چوب باید استفاده کنید. علت این تردید این است که خود چوب یک متریال بسیار زیباست و انواع گوناگونی دارد. چوب آنتیک، سخت چوب ها و نرم چوب ها هر کدام نیاز به رنگ ویژه خود دارند.
انواع رنگ چوب می توانند موجب شگفتی شما شوند چرا که می توانند یک چوب جدید و نو را به شکل یک چوب قدیمی و کهنه نشان دهند و یا باعث شوند یک چوب قدیمی به شکل یک چوب نادر جلوه کند. برای بهتر فهمیدن خواص انواع رنگ چوب اجازه دهید هر یک را جداگانه بررسی کنیم.
انواع رنگ چوب- رنگ چوب چیست؟
انواع رنگ چوب و کاربردهای آنها
رنگ چوب بر پایه روغن
محبوب ترین انواع رنگ چوب، رنگ های چوب مبتنی بر روغن (Oil-based Wood Stain) هستند. علت محبوبیت آنها نفوذ آنها به طور عمیق در داخل بافت چوب و نیز دوام و ماندگاری آنهاست. بسیاری از رنگ چوب های روغنی حاوی روغن بزرک به همراه روغن جلا هستند.
روغن بزرک یا همان روغن تخم کتان یک روغن طبیعی و غیر سمی است و یکی از بهترین محافظ ها در پرداخت نهایی چوب و رنگ کاری روی آن است، هرچند رنگ چوب روغنی به خاطر رقیق شدن با اسپریت های معدنی به راحتی تشخیص داده می شود.
اسپریت های معدنی مورد استفاده در تولید رنگ چوب روغنی حلال هایی هستند که غالبا به عنوان یکی از مشتقات نفتی ذکر می شود. هیدروکربن های چربی دار نام دیگری برای اسپریت های معدنی مورد استفاده در رنگ چوب روغنی است.
برخی از رنگ های روغنی چوب حاوی رنگدانه های مصنوعی مانند رنگدانه اکسید آهن و رنگینه نیز هستند اما برخی دیگر رنگینه دارند. رنگ چوب روغنی تجاری شامل ماده سومی یعنی ماده چسبنده است. ماده چسبنده می تواند هر گونه رزین باشد و کارش کمک به چسباندن رنگدانه ها به سطح چوب است.
بسیاری از تولیدکنندگان رنگ چوب روغنی، ابتدا روغن بزرک را با استفاده از اسیدهای متعدد مخصوص عمل می آورند تا مانع از نفوذ آن در سطوح عمیق چوب شود و سپس از آن به عنوان ماده چسبنده استفاده می کنند.
یک ماده غلظت دهنده نیز به بسیاری از انواع رنگ چوب روغنی اضافه می شود تا باعث کنترل میزان نفوذ رنگ شود.
وقتی که به دنبال یک رنگ چوب روغنی کاملا طبیعی هستید مهم است که مواد اولیه تشکیل دهنده آن را چک کنید. بعد از اطلاع از سازگاری رنگ چوب روغنی با چوب شما، می توانید هر نوع رنگ چوب روغنی را زیر هر نوع پرداخت نهایی چوب استفاده کنید اما از استفاده از آن قبل از یک پرداخت مبتنی بر آب بپرهیزید.
یک رنگ چوب روغنی حدود 2 تا 3 ساعت طول می کشد تا خشک شود. توصیه می شود که قبل از اعمال لایه دیگری از رنگ روی آن 3 ساعت به چوب استراحت دهید و چنانچه می خواهید پرداخت نهایی دیگری روی چوب انجام دهید لازم است 9 تا 10 ساعت صبر کنید. توصیه دیگر این است که همیشه چوب را در دمای اتاق خشک کنید.
انواع رنگ و روغن برای نگهداری چوب
مزایا و معایب رنگ چوب روغنی
از مزایای این نوع رنگ چوب می توان به پرداخت نهایی یکدست، نفوذ عمیق تر و دوام بیشتر آن اشاره کرد. همچنین دیر خشک شدن و امکان کپک زدگی از معایب آن به حساب می آید.
انواع رنگ چوب- مزایا و معایب رنگ چوب روغنی
رنگ چوب بر پایه آب
در رنگ چوب های بر پایه آب (Water-based Stain) از آب به عنوان رقیق کننده به جای تینرهای ارگانیک استفاده میشود. این نوع رنگ چوب همچنین حاوی رنگینه های جوهر قابل حل در آب جهت انتقال رنگ است. این نوع رنگینه ها پودرهای نرم مشتق از قطران ذغال سنگ بوده و هنگام حل شدن در آب ثبات رنگ زیادی دارند.
رنگ چوب های مبتنی بر آب بسیار متناسب با محیط زیست بوده و دارای ذرات آلوده کمتری هستند. این نوع رنگ چوب هیچ ترکیب ارگانیک فراری تولید نمی کند.
آنچه باید توجه داشت اینکه استفاده از رنگ چوب مبتنی بر آب اغلب دشوار است، زیرا بسیار سریع خشک می شود. جهت یکنواخت رنگ کردن چوب با این نوع رنگ چوب، متخصصین چوب در چند بازه زمانی کوچک عمل رنگ کاری را انجام می دهند.
برای غلبه کردن بر خاصیت سریع خشک شدن این رنگ چوب، متخصصین چوب مقداری حلال دیر تبخیر شونده مانند پروپیلن گلیگول یا کند کننده لاک الکل به آن اضافه می کنند. البته این کار باعث ایجاد یک مشکل می شود و آن کاسته شدن مقدار رنگ است و این برخلاف هدف اصلی استفاده از رنگ بر پایه آب است.
آماده بودن سطح چوب قبل از شروع کار، امری مهم قبل از استفاده از رنگ چوب بر پایه آب است. بنابراین ابتدا سطح چوب را تمیز کنید و مطمئن شوید که ذرات گرد بر روی آن وجود نداشته باشد. پس از این مرحله چوب را خیس کنید و یک شب تا صبح آن را رها کنید. سپس با استفاده از سمباده هر قسمت چوب که ناهموار است را نرم کنید. حالا وقت آن رسیده که یک لایه از رنگ خود را روی چوب بزنید.
روی هم رفته استفاده از رنگ چوب مبتنی بر آب بسیار زمان‌بر و البته برای برجسته کردن رگه های چوب بسیار محبوب است. این نوع رنگ چوب عمیقا در چوب نفوذ نمی کند و بنابراین محافظ خوبی برای چوب شما به حساب نمی آید.
مزایا و معایب رنگ چوب بر پایه آب
از مزایای این نوع از انواع رنگ چوب می توان به خشک شدن سریع آن، مقاومت در برابر کپک زدگی و مضر نبودن برای محیط زیست اشاره کرد. همانطور که زمان‌بر بودن و نفوذ کم آن در چوب از نقاط ضعف این نوع از انواع رنگ چوب محسوب می شود.
انواع رنگ چوب- مزایا و معایب رنگ چوب بر پایه آب
رنگ چوب ژله ای
تولید رنگ های ژله ای (Gel Stain)از اواخر قرن بیستم آغاز شد. این نوع رنگ چوب یک مایع بسیار لزج بوده که به خاطر رنگدانه های غلیظش محبوب است. این رنگدانه ها در گونه ژله ای حضور دارند که حضور آنها باعث یکدست ماندن رنگ چوب و نیز ممانعت از ریختن یا نشت کردن این نوع رنگ چوب می شود. این ویژگی هنگام عمل رنگ کاری بسیار مفید است و باعث کنترل مصرف رنگ می شود. حتی زمانی که چوب شما در حالت عمودی است، برخلاف بسیاری از انواع رنگ چوب به پایین نمی چکد، هرچند رنگ چوب ژله ای به خاطر طبیعت گرانروی آن قالبیت نفوذ بسیار محدودی در چوب دارد.
انواع رنگ چوب- رنگ چوب ژله ای
رنگ چوب لاک الکل
در بین متخصصین کار با چوب، رنگ چوب لاک الکل (Lacquer Wood Stain)بسیار محبوب است و این مساله به خاطر سرعت بالای رنگ کاری با آن است. این نوع رنگ چوب حاوی نوعی روغن جلا (اغلب اکسیلین و کتون) است که به سرعت خشک می شود.
این نوع از انواع رنگ چوب در ظرف 15 دقیقه خشک می شوند. انواع مختلف کتون و اکسیلین دارای بوی تندی هستند و به همین خاطر به راحتی شناسایی می شوند. علت این بو سرعت بالای تبخیر شدن این حلال هاست.
وجود رقیق کننده در این نوع رنگ چوب باعث نفوذ آسان آن به داخل چوب می شود و به بیش از دو لایه کشیدن این رنگ بر روی چوب نیاز نیست. گاهی هنگام استفاده از لاک الکل حباب هایی روی سطح چوب ظاهر می شود. علت این مساله این است که لاک الکل هنگام سریع خشک شدن حباب های هوا را به دام می اندازد. برای اجتناب از این مساله سعی کنید دمای اتاق را کنترل کنید و یا از رقیق کننده ویژه لاک الکل استفاده کنید.
دقت کنید که همواره قبل از استفاده از لاک الکل از ماسک استفاده کنید.
اگر یک شخص حرفه ای در زمینه کار با چوب هستید و وقت خیلی کمی برای رنگ کاری دارید به شما پیشنهاد می کنیم از لاک الکل استفاده کنید.
مزایا و معایب لاک الکل
سریع خشک شدن و استفاده آسان از مزایای لاک الکل و ایجاد حباب روی سطح چوب و رنگ پریدگی در طول زمان از معایب این نوع رنگ چوب محسوب می شوند.
انواع رنگ چوب- مزایا و معایب لاک الکل
رنگ چوب قابل حل در آب
رنگ چوب قابل حل در آب ((Water-Soluble Dye Stain در بازار به شکل پودر فروش می رود و به همین خاطر به راحتی قابل تشخیص است. قبل از اختراع رنگ های ترکیبی فلزی، رنگ های قابل حل در آب بسیار محبوب بودند، هرچند هم اکنون نیز به دلیل تنوع رنگ و غنای رنگی آنها به طور گسترده ای مورد استفاده هستند.
این نوع رنگ در قرن نوزدهم ابتدا برای رنگ کردن پارچه استفاده می شد.
برای استفاده از این رنگ چوب کافی است آن را با آب مخلوط کنید. یک اونس از این پودر را در 95. لیتر آب بریزید. این نسبت یک نسبت استاندارد است. اگر به دنبال غلظت رنگ بیشتری هستید از مقدار بیشتری پودر استفاده کنید.
به شما توصیه می کنیم برای ساخت محلول از آب مقطر استفاده کنید. علت این مساله وجود ذرات فلز در آب است که می تواند بر روی پایداری رنگ محلول شما تاثیر بگذارد.
دقت کنید که این نوع رنگ چوب به طور کامل چوب را مخفی نمی کند حتی اگر به دفعات زیاد آن را روی سطح چوب بزنید. بنابراین این رنگ زیبایی ذاتی چوب شما را حفظ می کند. در این نوع رنگ چوب از هیچ نوع ماده چسبنده استفاده نشده و می تواند به راحتی پس از رنگ کاری تیره تر یا روشن تر شود.
البته این نوع رنگ در معرض آفتاب به دلیل اشعه ماوراء بنفش خورشید دچار رنگ پریدگی می شود. رایج ترین انواع این نوع رنگ چوب عبارتند از: رنگ قابل حل در الکل و رنگ قابل حل در چربی. رنگ های قابل حل در چربی را می توان با رنگ های روغنی مخلوط کرد.
یک توصیه: همیشه برای رنگ کاری از یک رنگ قابل حل در آب استفاده کنید تا حداکثر کنترل را بر روی رنگ هنگام رنگ آمیزی داشته باشید.
مزایا و معایب رنگ چوب قابل حل در آب
از مزایای این نوع از انواع رنگ چوب می توان به تنوع رنگ آن، مخفی نکردن رنگ اصلی خود چوب و نگهداری آسان و از معایب آن می توان به کم رنگ شدن بر اثر تابیدن اشعه ماوراء بنفش خورشید به آن اشاره کرد.
انواع رنگ چوب- مزایا و معایب رنگ چوب قابل حل در آب
رنگ چوب فلز پوشانی شده
رنگ چوب فلز پوشانی شده (Metalized Dye Stain) هنگام کار کردن بر روی چوب های بدون روکش بهترین رنگ چوب محسوب می شود. این نوع رنگ چوب، رگه ها را برجسته نمی کند چرا که به راحتی در حلال هایی که سریع تبخیر می شوند حل می شود و عمق رنگ بسیار خوبی را پدید می آورد. این نوع رنگ چوب در دهه 1950 معرفی شد.
رنگ چوب فلزی، رنگ های آماده استفاده هستند که در گلیکول اتر مخلوط شده با اتانول، متانول و گاهی کند کننده حل شده اند.
این نوع رنگ ها به شکل غلیظ نیز عرضه می شوند که به راحتی با استفاده از آب یا الکل یا هر رقیق کننده لاک الکل رقیق می شوند.
مزایا و معایب رنگ چوب فلز پوشانی شده
از مزایای این نوع از انواع رنگ چوب عالی بودن آن برای چوب های بدون روکش و مقاوم بودن در برابر رنگ پریدگی و از معایب آن سرعت زیاد خشک شدن آنهاست.
رنگ چوب جلا
رنگ چوب جلا (Varnish Wood Stain) بسیار مشابه رنگ چوب روغنی است. این نوع رنگ صرفا از روغن جلا به عنوان ماده چسبنده استفاده می کند که می تواند از نوع پلی اورتان باشد.
پلی اورتان یک رزین مصنوعی است و می تواند در قالب پلاستیک مایع باشد. روغن های جلا پلی اورتان در برابر حرارت مقاوم هستند و نیز مقاومت زیادی در برابر اسیدها و نفوذپذیری های شیمیایی دارند.
این نوع رنگ چوب به سختی خشک می شود که بدین معناست که می تواند به راحتی پایداری یکنواخت رنگ روی سطح چوب را حفظ کند. این مساله به خاطر این است که حلال به طور کامل تبخیر می شود و باقیمانده آن بسپار می شود تا یک لایه بادوام را بر روی چوب ایجاد کند.
اگر شما از این نوع رنگ چوب استفاده می کنید دیگر نیازی به لایه رنگ در مرحله پرداخت نهایی ندارید زیرا این رنگ یک لایه محافظ و قوی بر روی سطح چوب ایجاد می کند که به راحتی لب پریده نمی شود.
عیب بزرگ این نوع رنگ چوب این است که به شکل لکه لکه روی چوب دیده می شود و برای یکدست کردن ظاهر چوب لازم است چند لایه از آن روی چوب کشیده شود.
رنگ چوب جلا در پروژه های کوچک و یا کار بر روی چوب هایی که سابقا رنگ شده اند یا کهنه هستند توصیه می شود. برای رنگ کاری با استفاده از این نوع رنگ چوب هم می توان از برس استفاده کرد و هم از غلتک. هنگام استفاده از این رنگ آن را در جهت رگه های چوب استفاده کنید.
مزایا و معایب رنگ چوب جلا
از مزایای این نوع از انواع رنگ چوب می توان به شکل طبیعی چوب پس از رنگ کاری با این رنگ، سخت خشک شدن آن و حفاظت از چوب در برابر کثیفی و آب اشاره کرد. زردشدگی به مرور زمان و شکل گیری حباب از نقاط ضعف این رنگ به حساب می آیند.
انواع رنگ چوب- مزایا و معایب رنگ چوب جلا
نویسنده: رحیم نعمتی لیمائی
