سرو 4500 ساله ابرکوه

سرو 4500 ساله ابرکوه

سرو کهنسال ابرکوه

شهرستان تاریخی ابرکوه
این سرو 4500 ساله دیدنی است+عکس
سرو 4500 ساله ابرکوه از دیرزیست‌ترین موجودات زنده دنیا، امسال نیز آغوش به روی مهمانان نوروزی گشاده و مردم ابرکوه نیز امسال شاهد پایان انتظار خود برای استفاده بهینه از یکی از مهم‌ترین پتانسیل‌های گردشگری ابرکوه خواهند بود.

نگاهی به جاذبه های تاریخی ابرکوه
یزد – ایرنا- جاذبه های دیدنی و تاریخی شهرستان ابرکوه بابیش ازچهار هزار سال قدمت این روزها مورد استقبال مسافران نوروزی است.

به گزارش ایرنا، شهرستان ابرکوه یکی از 14 شهر نمونه گردشگری کشور در فاصلة 140 کیلومتری غرب یزدو درمسیر اصلی یزد شیراز قرار دارد و فاصلة این شهر تا شیراز 300 کیلومتر و تا اصفهان 280 کیلومتر است.
ابرکوه جزو فلات مرکزی ایران است و درطول جغرافیایی 13-17-53 شرقی و عرض جغرافیایی 8/31 واقع شده است.
ارتفاع این شهرازسطح آبهای آزاد 1500 متراست ودارای دو بخش وچهار دهستان می باشد وجمعیتی حدود 50 هزار نفر را درخود جای داده است.
ابرکوه یکی از شعب راه ابریشم است ونام آن درمنابع قدیم وجدید ابرقو، ابرقویه، برقوه وبرکوه آمده است فردوسی درشاهنامه ازاین شهربه عنوان جای پای پهلوانان وحماسه سازان ایران باستان وهمچنین ازرونق بازرگانی آن یاد می کند.
درنزدیکی ابرکوه تپه های سیاه رنگی وجود دارد که به آن تل خاکستر می گویند. برخی معتقدند آتش ابراهیم (ع)دراین مکان افروخته شد وعده ای نیز آنها رابه آتش سیاوش نسبت می دهند.
وجود بیش از 450 اثرتاریخی در ابرکوه که تا کنون تعداد 119 اثر به ثبت آثار ملی کشور رسیده است که شامل 112 اثر غیر منقول، 4 اثر ناملموس، 3 اثر طبیعی می باشد.
مسجد جامع:
بامحراب گچبری بسیارعالی است اساس این بنا به صورت چهارایوان وحیاطی مستطیل شکل ودارای دهلیزها. شبستانها ومتعلقات دیگراست وقسمتهایی هم مربوط به دوره سلجوقی وحکمرانی مغول می باشد. همة بنای مسجد جامع ازخشت خام وگل ساخته شده وازنظرسبک ساختمانی جزء بناهای چهارایوانی است مسجد جامع ابرکوه به شماره 197 درتاریخ 9/5/1312 درفهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
گنبدعالی:
ازقدیمی ترین ومستحکمترین اثرتاریخی ابرکوه است وآرامگاه امیرعمیدالدین شمس الدوله دیلمی از امرای دیالمه میباشد. که به دستورفرزندش فیروزان درسال 448هجری ساخته شده است .این بنای هشت ضلعی که دیواروسقف آن ازسنگ سفید وملات گچ وساروج ساخته شده است 20 مترارتفاع دارد ودرتاریخ 9/5/1312تحت شماره 195 بعنوان اولین اثرثبتی استان یزد درفهرست آثارملی ایران به ثبت رسیده است.
مسجد بیرون:
مسجد بیرون (منزلگاه علی بن موسی الرضا (ع) )است این مسجد شامل دوایوان باحیاط مرکزی است .ایوان غربی به گنبد خانه ای که از داخل مربع وازخارج نیم دایره است متصل میباشد. زیرسازی گنبد وقرینه های آن وهمچنین پوشش ایوانها ودو رواق به شیوه اشکانیان وساسانیان است .مسجد بیرون به شماره2170 درفهرست آثارملی به ثبت رسیده است .
یخچالهای ابرکوه :
یخچالهای ابرکوه به شکل مخروطی بصورت پله ای بنا شده اند درگذشته محل انباریخ بوده اند. ارتفاع این یخچالها اغلب حدود20متر است وسطح آن گودترازسطح زمین است. یخچالها دارای 4 بخش عمده حوض بند، مخزن یخ، دیوارهای سایه انداز وگنبد بزرگ روی مخزن هستند.
حمام خزینه ای ملاحیدر ابرکوه :
دارای قسمتهای مختلف ازجمله ورودی، حجره انتظار، خزینه خلوتی وحمام سرد وگرم است. مصالح به کاررفته دربنا سنگ، ملات گچ وگل، آجر، خشت خام، ساروج وگل زرد است قدمت این حمام بیش ازسیصد سال است ودرفهرست آثارملی به ثبت رسیده است.
مقبره عزیزالدین نسفی:
این اثر دردوره سلجوقیان درقرن پنجم وششم هجری بنا شده است. که قسمتی ازهنرمعماری آن همچنان مشهود است. این بنا دارای محراب گچبری بسیارعالی است که باکتیبه های مزین گنبدعلویان درهمدان ومدرسه حیدریه قزوین ومسجدجامع ورامین ومقبره پیربکران دراصفهان همطراز وقابل قیاس ومشتمل برگل وبوته های اسلیمی وریزه کاریهای بسیارعالی گچبری وکتیبه های کوفی ونسخ شیوای گچبری است وبرروی دوگل گچبری برطرفین محراب به خط نسخ نام سازنده و تاریخ آن نوشته شده است این بنا به شماره 205 درفهرست آثارملی به ثبت رسیده است.
گنبد سنگی هک:

بقعهای است چهار ضلعی از قرن هشتم هجری، دارای گنبد سنگی که در کنارهی غربی روستای «هِک» در شش کیلومتری شهرستان ابرکوه واقع شده است. این بنا مدفن حسن بن رییس، از سلسلهی آل اینجو است که تماماً از سنگ سفید رنگ ساخته شده و گنبد آن از سوی خارج، دارای پوشش آجر است. در ضلع جنوبی بنا محرابی با ابعاد 88×10/2 سانتیمتر تعبیه گردیده که جهت این محراب با قبله اختلاف دارد. در این بنا، سه کتیبه به خط نسخ منصوب گردیده است.این بنا در فهرست آثار ملی قرار دارد. شبیه به این بنا از حیث ترکیب و اسلوب، دو مزار یکی نزدیک طارم و دیگری بالای سرقورگ در راه داراب به بندرعبّاس نیز وجود دارد.
درخت سرو کهنسال ابرکوه:
دانشمندان عمراین درخت را 4تا8 هزارسال تخمین زده اند درخت سرو ابرکوه ازبزرگترین درختان دیر زیست دنیا است. این درخت دارای تنه ای باقطر5/4 متر، محیط ساقه 18 متروارتفاع 25مترهمواره پذیرای هزاران نفرگردشگر داخلی وخارجی می باشد. شهرستان ابرکوه دارای چندین درخت دیرزیست می باشد. «سرو چهار هزار و پانصد ساله»، «مسن ترین موجود زنده ایران»، «دومین درخت کهنسال و ارگانیسم زنده جهان»، «دومین اثر طبیعی ایران ثبت شده در فهرست میراث ملی» تنها چند عنوان مهم سرو کهنسال ابرکوه است
سرو ابرکوه یا سرو ابرقو، که با نام «پارسیک» شناخته می شود، در قسمت جنوب غربی شهر ابرکوه واقع شده و شهرت و اهمیت تاریخی به این شهر داده است. این درخت چهارهزار و پانصد ساله، بعد از قله سرفراز «دماوند» در تهران، دومین اثر طبیعی ایران است که در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده است.
تنه این درخت، قطری در حدود 5/4 متر دارد که محیط تنه آن در روی زمین به یازده و نیم متر می رسد، همچنین شاخه های آن 85/1 متر قطر دارند وارتفاع آن 35 متر و محیط آن 18 متر است.
موزه مردم شناسی ابرکوه :
آثارموزه مردم شناسی ابرکوه دارای800 قطعه ازاشیاءباارزش تاریخی است که مساحتی درحدود500مترمربع ازخانه صولت رابه خود اختصاص داده است.
قلعه روستای شهرسب(ارگ شهرسب): 17هزار مترمربع مساحت دارد ومصالح بکاررفته دران خشت خام، گل، سنگ، چوب، آجرپخته و… می باشد.
زیربنای بافت تاریخی محدوده بافت تاریخی شهرستان ابرکوه ازکمربندی شهرآغاز وبه سمت میدان امام حسین ودر راستای خیابان شهیدباهنر ادامه می یابد. درداخل محدوده بافت تاریخی آثارزیادی به جا مانده ازادوارمختلف به چشم می خورد که درنوع خود گاهاً منحصربه فردمی باشد. وسعت بافت تاریخی ابرکوه بیش از148 هکتاراستو تقریبا بطور مستمر و بمنظورساماندهی وبهسازی بافت تاریخی، مرمت آن بصورت مشارکتی با شهرداری ابرکوه انجام میگیرد.
روستاهای هدف و نمونه گردشگری شهرستان ابرکوه :در ابرکوه تعداد شش روستای هدف گردشگریمشخص شده است که شامل ، روستاهای شهرسب، هارونی، هک، بداف، فراغه و اسفندآباد است.همچنین این شهرستان دارای پنج منطقه نمونه گردشگری شامل روستای هارونی، شهرسب، بافت تاریخی، کفه نصرت آباد و روستای احمدآباد می باشد.
معرفی پردیسان ابرکوه: پردیس گردشگری ابرکوه شامل تعدادی ازخانه ارزشمند دوره قاجاریه میباشد که در کنار هم مجموعه فاخری را تشکیل داده است این خانه ها شامل آقازاده، موسوی، ،سید علی آقا، حسینی دوست و حاجی خان است که در محله دروازه میدان یکی از محلات بافت تاریخی شهرستان ابرکوه واقع شده است این مجموعه حدود 5000 متر مربع مساحت داشته واقدامات مرمتی بر روی آن انجام شده است.
خانه تاریخی آقازاده ابرکوه که در بافت قدیم دروازه میدان این شهر واقع است با و دو بادگیر با 18 متر ارتفاع ومساحتی بیش از 850 مترمربع بصورت حیاط مرکزی بوده و عمارت درسه جبهه به منظور استفاده در فصول مختلف سال استقرار پیدا کرده است .
این خانه تاریخی از نظر معماری و بکارگیری عناصر معماری سنتی ایران درخور توجه می باشد و باداشتن اتاق جنوبی خانه بصورت صلیبی و شکم دریده ساخته شده است.
وجود حوض سنگی در وسط حیاط خانه، فضای خانه بخصوص تالار را در تابستان طراوت خاصی بخشیده است و قسمت شاخص و جالب توجه این بنا ، بادگیر دوطبقه و کلاه فرنگی می باشد .
ارتفاع بادگیر آن 18متر و مساحت آن 19متر مربع و 19عدد دریچه تنظیم هوا دارد که با بادگیر دومی هماهنگی و ارتباط دارد که در کنار آن یک کلاه فرنگی با تزئینات مقرنس کاری بسیار زیبائی می باشد که درنوع خود بی نظیر است.
بادگیر و کلاه فرنگی به ترتیب حکم خنک کردن (کولر) و نور رسانی (نورگیر) فضای زیرین و تالارخانه را انجام می دهند.
قدمت خانه آقازاده ابرکوه مربوط به دوره قاجاریه است که با شماره 1830در فهرست آثارملی ایران به ثبت رسیده است رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ابرکوه از خانه آقازاده ابرکوه بعنوان آثار تاریخی شاخص کشور نام برد وتصریح کرد: این خانه تاریخی بعنوان طرح پشت اسکناس جدید دو هزارتومانی شده است .
خانه موسوی :
خانه موسوی یکی ازخانه های قدیمی شهرستان ابرکوه است که بصورت حیاط مرکزی بوده وعمارت درسه جبهه بمنظوراستفاده درفصول مختلف استقرارپیدا کرده است. عمارت مهتابی وشکم دریده وبادگیر دریکی جبهه خانه واقع شده که درتابستان ازآن استفاده می شود واتاقهای پنج دری دریک جبهه استقراردارد که درفصل سرما وزمستان قابل استفاده است. صندوقخانه ازجمله فضاهایی است که درمجاورت عمارت تالار وبادگیر قراردارد همچنین یک حوض سنگی دروسط حیاط ایجاد شده که به حیاط طراوت خاصی می بخشدقدمت خانه موسوی متعلق به دوره قاجاریه ویکی ازمنازل مسکونی وشاخص درشهرستان ابرکوه است که تحت شماره1840 به ثبت آثارملی رسیده است.
خانة سید علی آقا:
یکی ازخانه هایی که درشهرستان ابرکوه حائزاهمیت وازحیث معماری وبه کارگیری عناصرسنتی ایران ازجمله بادگیردرخورتوجه است خانه ای معروف به خانه سیدعلی آقاست. این خانه همچون خانه های مناطق کویری ایران دارای حیاط مرکزی باعناصرباغچه وحوض برای بوجودآوردن شرایط اقلیمی متناسب بامناطق کویری است. درجبهة شمالی آن تالاراصلی قراردارد ودرقسمت پشت تالاراتاق بادگیرقرارگرفته است.
در دو طرف ضلع شرقی وغربی خانه اتاقهای متعدد باکاربری های مخصوص به خود قراردارد ویک ایوان کوچک ضلع جنوبی راتکمیل میکند. این خانه دارای دوقسمت اندرونی وبیرونی است که قسمت اندرونی به منظورخصوصی بودن درپشت تالار قرارگرفته وقسمت بیرونی ویژه میهمانان ومراجعه کنندگان است. قدمت این خانه به دورة قاجاریه برمی گردد.
خانه حسینی دوست :
یکی دیگرازخانه های باارزش وقدیمی شهرستان ابرکوه خانه حسینی دوست است که دربافت قدیم محله دروازه میدان واقع شده قدمت این بنا قاجاری است. این بنا نیزهمچون سایرخانه های منا طق کویری به صورت حیاط مرکزی است ودرچهارجبهه استقرار یافته است. ضلع جنوبی بنای مذکوردردوطبقه می باشد واضلاع دیگرحیاط یک طبقه، ازخصوصیات بارزاین بنا تزئینات گچبری ودوستون جلوایوان فضای طبقه اول همراه با سیمگل بدنه حیاط با گل زرد است که درنمای حیاط مشهود می باشد.

صنایع دستی شهرستان ابرکوه: عبارتند از:

نمدمالی ـ گیوه دوزی ـ گلیم بافی ـ چنته بافی ـ پاپیه ماشه ـ منبت چوب ـ معرق چوب ـ مشبک چوب ـ حجم سازی ـ نگارگری ـ نقاشی روی شیشه ـ نقاشی روی پارچه ـ قلمزنی روی مس ـ چهل تکه دوزی ـ چرم دوزی
لازم بذکر است سه صنایع دستی شهرستان شامل گیوه دوزی، قفل سازی و چنته بافی در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است. همچنین موسیقی مراسم محرم ابرکوه نیز در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است.
تعداد موزه های شهرستان : ابرکوه دارای دو موزه شامل موزه مردم شناسی(خانه صولت) وموزه عبرت (خانه حسینیان) است.
ستاد تسهیلات مسافران نوروزی ابرکوه با تشکیل کار گروه های مختلف وبا کلیه امکانات ، طی چند هفته است که فعالیت خود را درجهت رفاه حال مسافران نوروزی آغاز و درخدمت مسافران نوروزی می باشد.
ابرکوه در 140 کیلومتری شهر یزد قرار دارد.
مردم دنیا، شهرستان تاریخی ابرکوه را با سرو 4500 ساله می شناسند و سرو کهنسال ابرکوه با آغوش باز پذیرای مسافران نوروزی است.

شهرستان تاریخی ابرکوه در تمام ایام سال و به ویژه در ایام نوروز میزبان ایرانگردان و جهانگردان بسیاری است و همه گردشگران، توجه ویژه ای به سرو کهنسال ابرکوه به عنوان یکی از دیر زیست ترین موجودات زنده دنیا نشان می دهند.

موقعیت خاص ابرکوه و قرار داشتن این شهرستان در مسیر چند استان پرتردد کشور نیز به جذب و حضور بیشتر گردشگران به این شهرستان کمک کرده است.

اما موضوع مهم این است که بسیاری از مردم کشور و جهانگردان جهان وقتی وارد ابرکوه می شوند، به نخستین جایی که سر می زنند سرو 4500 ساله ابرکوه است و کمتر جهانگرد خارجی و ایرانگرد ایرانی است که از این درخت بازدید نکرده باشد.

سرو ابرکوه یک نوروز دیگر را پشت سر می گذارد

جهانگردان و تاریخ نگاران مطرح بسیاری نیز در گذشته های دور از سرو ابرکوه یاد کرده اند که از جمله آنها می توان به حمدالله مستوفی اشاره کرد.

حمدالله مستوفی در کتاب نزهت القلوب که در سال 740 هجری قمری تألیف شده است، درباره این سرو می نویسد: «آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد. چنانچه سرو کشمیر و بلخ شهرتی داشته و اکنون این از آنها بلندتر و بزرگ تر است».

«مارکوپولو» نیز در خاطرات سفر خود به ایران می نویسد: «یکی از چند سروی که در ایران دیده ام، سرو خوش بالای ابرکوه است که همچون آبشاری سبز از آسمان بر روی زمین تنیده ابرکوه فرو می آید و از هر طرف که وارد ابرکوه شوی، سرو کهنسال و پرطراوت مانند چراغ دریایی سبزی، ما را به بندر دریای کویر و خورشید تابان فرا می خواند».

سرو کهنسال ابرکوه که هزاران سال شاهد گذر تاریخ بوده است، امسال یک نوروز دیگر را پشت سر می گذارد تا به عنوان نماد استقامت ایرانیان همچنان پابرجا بماند.

پیرترین موجود زنده دنیا با 25 متر ارتفاع، 18متر محیط و 11.5 متر اندازه دور تنه، در قلب ایران آغوش خود را برای استقبال از میهمانان نوروزی باز کرده است.

تا قبل از این، سرو ابرکوه به جز اینکه مورد بازدید مردم قرار می گرفت، هیچ سود مالی چه برای خود و چه برای شهرستان نداشت و این در حالی است که اجرای طرح تفضیلی سرو ابرکوه به دلیل نداشتن اعتبار متوقف شده است و فعالیت هایی که در برخی از نقاط مانند خیابان سرو انجام می گیرد، از بودجه های شهرداری ابرکوه انجام می شود.

اما در نوروز امسال و برای نخستین بار شاهد بلیط فروشی برای بازدید از سرو کهنسال ابرکوه توسط شهرداری هستیم و این امری است که مردم ابرکوه سالیان زیادی است، انتظار آن را می کشند زیرا آنها انتظار دارند که درآمدزایی از داشته هایی مانند سرو به ساماندهی چنین آثاری کمک کند.

شهردار ابرکوه در این زمینه در گفت وگو با خبرنگار فارس در ابرکوه اظهار داشت: از آنجا که احساس می شد سرو کهنسال ابرکوه نیاز به رسیدگی بیشتر دارد، شهرداری در توافق با محیط زیست بخشی از خدمات مورد نیاز اطراف سرو و فعالیت های عمرانی آن را بر عهده گرفته است.

حسین حاتمی خاطرنشان کرد: اما مسئولیت اصلی نگهداری از درخت و مسائل تخصصی و کارشناسی آن بر عهده محیط زیست است.

شهردار ابرکوه با تأیید نظرات مردم و اینکه باید از پتانسیل هایی مانند سرو ابرکوه استفاده کرد، بیان داشت: سرو 4500 ساله ابرکوه یک پتانسیل جهانی است و ما هم اعتقاد داریم که باید با بهره برداری صحیح از چنین داشته هایی که در شهرستان ابرکوه کم هم نیست، حداقل به آبادانی همین آثار کمک شود.

این مسئول ادامه داد: سرو ابرکوه به مدت سه ماه و به صورت موقتی به شهرداری ابرکوه تحویل شده است و بلیط فروشی سرو نیز برای نخستین بار توسط این شهرداری در ایام نوروز انجام می شود.

شهردار ابرکوه بیان کرد: قیمت بلیط برای بازدید از این اثر طبیعی ملی برای هموطنان هزار و برای جهانگردان خارجی 10هزار تومان تعیین شده که عواید این بلیط فروشی صرف نگهداری این درخت می شود.

حاتمی در مورد فعالیت های عمرانی و خدماتی انجام شده و یا در حال انجام در محدوده خیابان سرو ابرکوه اظهار داشت:

کار بهسازی پیاده روها و جداره های خیابان سرو در حال انجام است و در کنار آن و برای آماده سازی بازدید مسافران نوروزی، بهسازی کامل سرویس های بهداشتی، هرس و پاک کردن محوطه سرو از گیاهان هرز، ساماندهی شمشادها و رفع مزاحمت های محیطی افراد نیز در دستور کار است.

سرو 4500 ساله ابرکوه تنها درخت کهنسال ابرکوه نیست و درختان کهنسال دیگری نیز در اقصی نقاط این شهرستان وجود دارند که در این گزارش تلاش شده به معرفی این درختان پرداخته شود.

سرو دوم ابرکوه

این سرو به فاصله کمی از خیابان اصلی شهر ابرکوه روبروی امامزاده احمد (ع) و در یک خانه مسکونی قرار دارد و کارشناسان سن این درخت را 1500 سال برآورد کرده اند.

بنه روستای بداف

این درخت در در روستای بداف از روستاهای بخش بهمن ابرکوه قرار دارد و با وجود سن زیاد این درخت که برخی آن را نزدیک به 2هزار سال تخمین می زنند، همچنان میوه می دهد.

درخت کهنسال توت ده عرب

این درخت توت در روستای ده عرب دهستان فراغه ابرکوه قرار گرفته است و مردم محلی نیز به آن علاقمند هستند و در نگهداری آن کوشش می کنند و همین امر باعث شاداب ماندن این درخت کهنسال شده است.

بنه صادق آباد

درخت بنه صادق آباد نیز در روستای صادق آباد و در فاصله نزدیکی از جاده اصلی قرار گرفته است و زیبایی خاص این درخت در فصل بهار هر بیننده ای را به خود جذب می کند.

نوروزی زیبا و خاطره انگیز را می توان در سایه سار سرو 4500 ساله ابرکوه آغاز کرد. در سفر به شهرستان تاریخی ابرکوه، تلاش کنید تا از دیگر دیدنی های این نقطه از کویر نیز دیدن کنید.

علاوه بر درختان کهنسال ابرکوه، این شهرستان دارای صدها اثر تاریخی است که 120 اثر آن در فهرست آثار ملی ایران زمین به ثبت رسیده است.

ابرکوه با بیش از 57 هزار کیلومتر مربع وسعت در 140 کیلومتری غرب مرکز استان یزد قرار دارد و آثار تاریخی و طبیعی بسیاری به یادگار از اعصار گذشته در این شهرستان وجود دارد. (فارس)