شمیران وسعت جغرافیایی

شمیران وسعت جغرافیایی

شمیران٬ شمیرانات٬ شمرون٬ پیچ شمرون٬

نویسنده :ع.ا نصر

تاریخ:چهارشنبه پنجم تیر 1392-12:03 ب.ظ

موقعیت جغرافیایی شمیران

شهرستان «شمیرانات» از شمال با شهرستانهای «نور» و «آمل» ( استان «مازندران» )، در شرق با شهرستان «دماوند»، در جنوب با «تهران» و در غرب با بخش «کن» و شهرستان «کرج» هم مرز می باشد.

موقع ریاضی چهار سوی این شهرستان عبارت است از:

1. شمالی ترین نقطه: 36 درجه و 5 دقیقه عرض شمالی،یال «پالون گردن».
2. جنوبی ترین نقطه: 35 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی ،جنوب آبادی «جوزک».
3. غربی ترین نقطه: 51 درجه و 20 دقیقه طول شرقی ، قهوه خانه «آب زندگانی

وسعت شمیران

وسعت شهرستان «شمیرانات » 1111 کیلومتر مربع، معادل 9/5 درصد وسعت استان «تهران » و حدود 06/0 درصد مساحت کل «ایران » است. از این مقدار، حدود 60 کیلومتر مربع وسعت شهر «شمیران »؛ حدود 551 کیلومتر مربع وسعت بخش «لواسانات » و حدود 500 کیلومتر مربع وسعت بخش «رودبار قصران » است.

4. شرقی ترین نقطه: 51 درجه و 58 دقیقه طول شرقی، سرچشمه رودخانه «سیاه پلاس».

موقعیت جغرافیایی مرکز شمیران

موقع ریاضی مرکز شهرستان عبارت است از: قله «مهرچال » ( شمال شرقی آبادی «امامه») که به تقریب در مرکز شهرستان واقع شده است و در 35 درجه و 55 دقیقه عرض شمالی (از استوا) و 51 درجه و 40 دقیقه طول شرقی از (گرینویچ) قرار دارد.

وسعت شهر «لواسان» حدود 50 کیلومتر مربع و وسعت تقریبی شهر « اوشان،فشم،میگون » 60 کیلومتر مربع می باشد.

طول شهرستان، 5/57 کیلومتر شرقی غربی و عرض آن 35 کیلومتر شمالی جنوبی می‌باشد.

طبیعت شمیران

شهرستان «شمیرانات» سرزمینی است که در یک ناحیه به نسبت همگن جغرافیایی قرار گرفته است، 94 درصد آن کوهستان است و تحت تاثیر سیستم کوهزایی «البرز» طی دوره های مختلف زمین شناسی تشکیل گردیده است. با توجه به مساحت این شهرستان، 2/1 میلیارد متر مکعب متوسط سالیانه حجم آب های روان و آب دهی سدهای «لار» و «لتیان»،   این شهرستان را جزء محدود شهرستانهای پر آب کشور قرار داده است.

ارتفاع از سطح دریا در بالاترین نقطه «توچال» 3975 متر می‌باشد، متوسط نزولات جوی 400 میلی‌متر در سال است که با توجه به طبیعت سرد و ارتفاعات بلند و کوهستانی این منطقه، عمدتا به صورت برف می بارد.

ارتفاع برف در برخی از دره ها، شکاف کوهها و دامنه قلل بلند در فصل زمستان به بیش از 20 متر رسیده و یخچالهایی را بوجود می آوردند که تا بارش زمستان بعدی همچنان باقی می مانند.   به همین دلیل، سرچشمه رودخانه های این منطقه که از ذوب برف ها تغذیه می شوند، به دلیل ذوب تدریجی برف دارای رژیم دائمی هستند.

قسمتهای شمالی شهرستان تحت تاثیر «اقلیم ناحیه خزری» و پوشش گیاهی آن و قسمتهای جنوبی آن، همجوار تهران و تحت تاثیر «اقلیم نیمه خشک» و «پوشش استپی» است.

آب و هوا

آب و هوای شهرستان «شمیرانات» به طور کلی تحت تاثیر عوامل جغرافیایی به خصوص ناهمواریها است. توده های هوایی که این منطقه را تحت تاثیر قرار می دهند در زمستانها غالبا «مدیترانه ای» از غرب، «قطبی شمالی» از شمال، «قطبی بری» از شمال و شمال غرب و در تابستانها «بری حاره ای» از کویر «ایران» یا بیابان «عربستان»، یا جریانات شمال غربی از اروپای مرکزی است. این شهرستان دارای 6 اقلیم آب و هوایی متفاوت است:

 

شهر اوشان فشم میگون امامه و اطراف

1. اقلیم «نیمه خشک سرد» (کمتر از 1620 متر): مناطقی در جوب شهر «شمیران»، «محمودیه»، «فرمانیه»، «چیذر»، «ازگل»، «اراج»، «کامرانیه»، «دزاشیب»، «اقدسیه» و…
2. اقلیم «مدیترانه ای سرد» (1621 تا 1790 متر): «تجریش»، «دار آباد»، «جماران»، «سعد آباد»، «ولنجک»، «درکه»، «سوهانک»، شهر «لواسان»، «نارون»، «سبو کوچک»، «سبو بزرگ»، «زربند»، «لشگرک» و….
3. اقلیم «نیمه مرطوب سرد» ( ارتفاع 1791 تا 1945 متر ): «اوشان»، «فشم»، «افجه»، «انباج»، «چهار باغ»، «نیکنام ده»، «حاجی آباد»، «پس قلعه» و…
4. اقلیم «فرا سرد کوهستانی و مرطوب» (1946 تا 2193): «میگون»، «امامه پایین»، «امامه بالا»، «آهار»، «لواسان بزرگ»، «کند بالا» و…
5. اقلیم «فرا سرد کوهستانی بسیار مرطوب نوع الف» (2194 متر تا 2760 متر): «لالون»، «آبنیک»، «گرمابدر»، «جیرود»، «شمشک پایین»، «شمشک بالا »، « در بندسر» ، « راحت آباد » و…
6. اقلیم «فراسرد کوهستانی بسیار مرطوب نوع ب» (2761 متر به بالا): سکونتگاه دائمی در این اقلیم وجود ندارد.

دره ها و دشت های شمیران

دره ها:

به دلیل ساختار کوهستانی این شهرستان، دره های فراوانی در سطح منطقه وجود دارد که بعضی از آنها پهناور بوده و روستاها یا اماکن شهری بزرگی مانند: « تجریش »، « قلهک »، « دار آباد » و…. در آنها واقع شده است.

مهمترین دره های شهر «شمیران» از غرب به شرق عبارتند از:

«دره فرحزاد»، «دره درکه» ، «دره پس قلعه»، «دره دربند»، «دره امام زاده قاسم» ، «دره دارآباد».

برخی از دره های بخشهای «رودبار قصران»و «لواسانات» نیز عبارتند از:

«دره ایگل»، «دره آهار»، «دره شکرآب» ، «دره ده تنگه»، «دره هملون»، «دره آهنگرک»، « دره آب زندگانی»، «دره ارس»، «دره ولایت رود» و…

 

2. دشت ها:

دشت های «شمیرانات» از زیبایی و طراوت خاصی برخوردارند و منشأ بهره های فراوانی برای ساکنین این مناطقند. مهمترین این دشت ها عبارتند از: «دشت لار»، «دشت بهشت»، «دشت جانستون»، «دشت گرچال»، «دشت هویج»، «دشت چمن مخمل» و…

رودخانه ها ، چشمه ها وآبشار های شمیران

رودخانه ها:

شهرستان «شمیرانات» دارای 14 رودخانه دائمی و فصلی می باشد، مهمترین رودهای این شهرستان عبارتند از: «جاجرود»، «رود لار»، «ولایت رود»، «رود لوارک» افجه، «کند رود» و «رود فشم».

رود «جاجرود»: از کوهها وقلل رشته کوه «کلون بستک» سرچشمه می گیرد و در دره های «رودبار قصران» جاری شده و از راه «لواسان» به «ورامین» می رسد.

رود «لار»: از کوههای «کلون بستک»، «خرسنگ»، «اشتر» و کوههای «سوتک» سرچشمه می گیرد، از دره «لار» می گذرد و پس از خروج از شهرستان «شمیرانات » ادامه مسیر خود را در استان «مازندران» طی می‌کند.در آنجا به دو شاخه تقسیم شده و در نهایت به دریاچه «خزر» می‌ریزد.

2. چشمه ها:

در شهرستان «شمیرانات» 174 دهنه چشمه جاری است که مهمترین آنها عبارتند از: «چشمه آب کمر»، «چشمه پلک»، «چشمه پیاز چال»، «چشمه سفید آب»، «چشمه کوثر»، «چشمه مرشد»، «چشمه نرگس» و…

3. آبشارها:

آبشارها از زیباترین جلوه های طبیعتند.در کوهستانهای «شمیرانات» آبشارهای متعددی دیده می شوند که از جاذبه‌های طبیعت «شمیرانات» محسوب می گردند. مهمترین این آبشارها عبارتند از: «آبشار دوقلو»، «آبشار پس سنگ»، «آبشار جوزک» ، «آبشار چال مگس»، «آبشار سوتک» و …

کوه های شمیران

در مجموع بیش از 50 قله با ارتفاع بیش از 3000 متر در شهرستان «شمیرانات» وجود دارد.

برخی از این قلل در شمال شهرستان و در البرز مرکزی قرار دارند. مانند: «خلنو» (4375 متر)، «سرکچال» (4210 متر)، «کلون بسته» (4150 متر) و «جانستون» (4000 متر).

برخی دیگر در جنوب شهرستان و در دیواره جنوبی البرز مرکزی (رشته کوه «توچال») قرار دارند. مانند: «توچال» (3933 متر)، «شاه نشین» (3876 متر)، «کلک چال» (3325 متر) و «دارآباد» (3140 متر).

راه ها و فواصل شمیرانات

شهرستان «شمیرانات» دارای 65 کیلومتر راه اصلی است. بخش «رودبار قصران» نیز دارای 41 کیلومتر جاده است که 36 کیلومتر آن آسفالت و 5 کیلومتر راه شوسه است. بخش «لواسانات» دارای 5/84 کیلومتری جاده است که از این مجموع 62 کیلومتر آسفالت در و 5/22 کیلومتر راه شوسه می باشد.

فاصله مراکز مهم شهری در «شمیرانات» عبارتند از:

1)      « تهران » – « شمیران »: از میانه « تهران » (میدان «فردوسی») تا میانه « شمیران » (میدان قدس «تجریش») 5/13 کیلومتر.

2)   « شمیران » – « اوشان،فشم،میگون »: از میانه « شمیران » (میدان قدس «تجریش») تا میانه « اوشان،فشم،میگون » («فشم»، مرکزبخش «رودبار قصران») 35 کیلومتر.

3)   «شمیران» – شهر «لواسان»: از میانه « شمیران » (میدان قدس «تجریش») تا میانه شهر «لواسان» («گلندوک» مرکز بخش « لواسانات ») 5/24 کیلومتر.

4)   « اوشان،فشم،میگون » – شهر «لواسان»: از میانه « اوشان،فشم،میگون » («فشم»، مرکزبخش «رودبار قصران»)، تا میانه شهر «لواسان» («گلندوک» مرکز بخش « لواسانات ») 22 کیلومتر.

برای اطلاعات بیشتر به کتاب اطلس شمیران مراجعه نمائید

تصویر پشت جلد اطلس شهرستان شمیران
از مقدمه کتاب:

 

شهرستان شمیران از جمله مناطقی است که با وجود ثروت های فراوان و مجاورت با پایتخت، استعدادهای نیمه آشکار و پنهان آنرا نشناخته ایم. اگر آنها را بشناسیم و با برنامه ریزی طرحی ملی و اجرای آگاهانه آن به پیش رویم، کمتر از یک دهه دیگر این کوهساران می توانند به دهها شهرک گردشگری جهانگردی، گیاه شناسی و داروئی، دانشگاهی، مسکونی نمونه، باغداری، دامپروری و مانند اینها که همه می توانند مکمل یکدیگر باشند، تبدیل گردند و از رهگذر درآمد سرشار جهانگردی و صادرات گیاهان داروئی (همانند اینگونه شهرکهای مشهور جهان) به صورت یکی از مراکز مهم درآمد سالم درآیند (و با گسترش دانش و تجربه خود به دیگر نواحی مشابه در ایران) جای درآمد پایان پذیر نفت را بگیرند و درآمدی جاودانه داشته باشند.

در این اطلس هدف ما، شناخت این شهرستان از حدود یک سده پیش تاکنون، شناساندن استعدادهای نیمه آشکار و پنهان آن برای آیندگان، و نیز رسیدن به جایگاه واقعی خود در جهانی است که دانش و دانشمند حرف اول را می زند. (متاسفانه «شمیران اصلی» یعنی منطقه یک و قسمتی از منطقه چهار شهرداری تهران امروزی، که طی چندهزار سال مکانی خوش و آرام بخش برای شهروندان شهر و استان بسیار کهن و مشهور ری، و تهران سده های اخیر بود و از تفرجگاه های مهم کنار تهران بزرگ کنونی نیز می توانست باشد، سالهاست که هویت و ارزش و منبع درآمد ییلاقی و متکی به خود بودن را از دست داده است و در اثر سوء مدیریت و بی توجی مسئولان، حدود ٥٠ آبادی آن همراه با ١٨٠ آبادی پیرامون دیگر، در شکم سیری ناپذیر غول تهران بزرگ، نابود گشته و مُولّدی، مبدل به انبوه جمعیتی مصرف کننده شده است. غولی که بر چهره طبیعت زیبا، «روکش بی قواره ی شهری» می کشد، آلودگی می پراکند و همچنان بدون هیچ مانعی، از هر سوی رو به گسترش است و به یقین نفرین آیندگان را همراه خواهد داشت.)

در این کتاب علاوه بر یک نقشه و فهرست نام مکانها، برای رسیدن به هدفی که به آن اشاره شد، نقشه های اضافه، تصاویر و زیرنویس های کافی، جدول ها و مطالبی فهرست وار و فشرده آمده است که عناوین آنرا در فهرست ابتدای اطلس مشاهده می فرمایید.

افزون بر این تدابیری نیز در نقشه آغاز کتاب جهت آشنایی با اطلاعات زیر اندیشیده ایم:

ارتفاع هر نقطه در شهرستان (از روی خطوط هم ارتفاع با دقت ٥٠± متر).

ارتفاع دقیق قله های معروف. شکل یال ها (خط الرأس های بیش از طول ٥٠٠ متر،خط های قهوه ای که خطوط هم ارتفاع را قطع می کنند.)

وضع دره ها (که خط های آبی مسیل ها و رودک ها در آنها جای دارند). چشمه های بیشمار. رودهای فرعی و اصلی. پوشش های گیاهی (انواع مراتع و بیرون زدگی سنگی، باغ ها و جنگل ها و مزرعه ها).

مناطق مسکونی آبادی ها. فاصله های تقریبی بر حسب مقیاس نقشه (هر ٢ میلی متر ١٠٠ متر و یک سانتی  متر ٥٠٠ متر…)، انواع راه ها(از بزرگراه ها تا راه های مالرو و کوهنوردی)، حدود شهرستان و همسایه ها، مرزهای داخلی بخشها و مناطق شهری (بر حسب آخرین تقسیمات وزارت کشور، سال ١٣٧٨).

برای برنامه ریزی طرحی جدید و آینده نگر در سطحی ملی برای شهرستان (در بخش رودبار قصران و لواسان) با کمی دقت در نقشه می توان محل مورد نیاز گردشگری و اهداف یادشده را به طور کلی مشخص ساخت، مانند زمین های مناسب برای پیست های اسکی، باغ و بوستان های عمومی (پارک)، هتل ها، متل ها و چادرگاه ها، پیست های دوچرخه و اسب سواری (و سایر چهارپایان)، توقفگاه ها و گسترش مزارع گیاهان داروئی، گلستان ها و باغ های کشاورزی، محل نهرها و کانال های آب، سدهای کوچک و آب بندهای چندکاره، و همه اینها را، چه برای امور زیربنایی توسط دولت و چه برای واگذاری به سرمایه داران بخش خصوصی، باید مورد توجه قرار داد.