صنایع دستی چوبی یکی از صنایع دستی ظریف و جذاب ایرانی است که هرکسی با دیدن آن متوجه می شود . یک اثر ظریف و زیبا که سالهاست با دست خلق شده است ، سلیقه و خلاقیت آن را نشان می دهد . از آنجا که مواد اولیه آن چوب است ، پس صنایع دستی بسیاری با مواد طبیعی در مناطقی از ایران وجود دارد . انواع محصولات صنایع دستی چوبی ساخته شده از چوب و یا ساقه های درخت ساخته شده اند تا مورد استقبال قرار گیرند .
فهرست مطالب
معرفی انواع صنایع دستی چوبی
قدیمی ترین انواع صنایع دستی چوبی در ایران
منبت کاری و چوب تراشکاری
پیکر تراشی
تزیینات چوبی و خاتم کاری ( خاتم کاری)
توری و پنجره چوبی
سوخت روی چوب
آلات موسیقی چوبی
قدیمی ترین انواع صنایع دستی چوبی در ایران
بررسی تاریخچه صنایع دستی چوبی در ایران نشان می دهد که قدیمی ترین نمونه صنایع دستی چوبی در کاوش های باستان در شهر سوخته زابل یافت شده است . این قطعه ای از شانه چوبی است که با نقش و نگارهای هندسی حک شده و قدمت آن به هزاره پنجم قبل از میلاد باز می گردد . این گروه که معتقد است این شانه از کشورهای دیگر به ایران آمده است .
اما تحقیقات در مورد نقش شانه نشان داد که نقوش روی آن کاملاً ایرانی است . بر این اساس می توان نتیجه گرفت که ایران بنیانگذار طرح های موزاییک ( گره چینی و حکاکی ) کاری است . این هنر از این منطقه به جاهای دیگر منتقل شده است .
انواع مختلف صنایع دستی چوبی بخشی از هویت ملی ، فرهنگ ، بومی ، سنتی و اصالت ایرانیان است . این یکی از رشته هایی است که علی رغم ساختار سنتی و باستانی خود ، می تواند کارکردهای ویژه و حیاتی مانند معنویت ، درآمدزایی و … داشته باشد .
صنایع دستی چوبی بخشی از آثار ایرانی است و در این زمان و مکان به صورت بومی مورد استفاده ما قرار گرفته است . ایرانیان وظیفه دارند این هنر و فرهنگ را سالم به فرزندان خود بسپارند . بر این اساس ، با خرید صنایع دستی اصلی منبت کاری چوب ایرانی ، می توانیم صنایع دستی چوبی کشورمان را ابتدا در سبد خرید خانوار قرار دهیم ، سپس آن را استاندارد کنیم ، زمینه تولید صنایع دستی اصلی را هموار کنیم و در نهایت برای رفع موانع گام های موثری برداریم . و از مشکلات صادرات خلاص شویم .
منبت کاری و چوب تراشکاری
منبت کاری یکی از هنرها و صنایع دستی چوبی است که نقش برجسته ها و نقاشی ها را به تصویر می کشد . از کنده کاری روی چوب بدست می آید . اولین تاریخ منبت کاری به گذشته های دور برمی گردد که از ابزارهای ساده برای تراش چوب استفاده می شده است . البته به دلیل شرایط مختلف آب و هوایی و طول عمر کوتاه ، چوب آسیب دیده و مقاومت خود را از دست داده است .
منبت کاری یکی از انواع صنایع دستی چوبی است که از زمان های بسیار قدیم جنبه مشترک و تدریجی خود را در این زمینه حفظ کرده است . بیشتر این نوع صنایع دستی چوبی را می توان در مناطق جنگلی کشور مشاهده کرد . در هنر تراشکاری می توان از چوب ( نرم و مرطوب ) مانند : چوب سفید ، چوب گردو ، چوب توسکا ، چوب بید و … نام برد .
این صنایع دستی چوبی مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار گرفته است تا بخشی از هنر ایران را به تصویر بکشد . هنر تراشکاری ترکیبی از حرکات چرخشی دستگاه و دستگاه های تراش متقارن و افقی است که امروزه ابزارهای برقی و فلزی را جایگزین ابزارهای قدیمی چوبی کرده است که این امر سرعت و راحتی طراحان را نیز تحت تأثیر قرار داده است .
پیکر تراشی
مجسمه سازی بدن یکی از شاخه های صنایع دستی چوبی است که در آن مجسمه سازی با حجم هندسی آناتومی عمومی بدن انسان و پرندگان و حیوانات را در موقعیت های مختلف طراحی می کند و با استفاده از ابزارهای مختلف طرح های مختلف را به چوب و بدن منتقل می کند .
تزیینات چوبی و خاتم کاری ( خاتم کاری )
یکی از زیباترین هنرها و مفصل ترین کارها درباره چوب ، ساخت تزیینات است . از طریق برش با سوزن ، طرح های زیبا و چوبی با ظرافت و دقت ایجاد می شود ، سپس آنها را روان می کند تا براق شوند . چوب هر درخت به طور طبیعی رنگ منحصر به فرد خود را دارد که برای ایجاد رنگ ها و بافت های مختلف در این صنایع دستی چوبی استفاده می شود . این هنر به احتمال زیاد با وسائل دیگر مجهز می شود .
محصولات ضروری مانند میز کار است ، انواع نقاشی ها که به صورت چوب ساخته می شوند . وسایل چوبی مانند کتابخانه ها و بوفه ها را تزئین کنید . این شاخه از صنایع دستی چوبی را می توان یکی از زمینه های ضروری در کارگاه های کوچک یا مشاغل خانگی دانست .
هنر منبت کاری تزئین سطح اشیا با مثلث کوچک است که طرحهای متنوع آنها همیشه به شکل اشکال هندسی منظم بوده است . این اشکال هندسی با قرار دادن مثلث های کوچک در کنار یکدیگر نقش برجسته می شوند . منبت نقشه های هندسی از مثلث متساوی الاضلاع ، استخوان ، چوب و سیم برنج ساخته شده است و معمولاً به اجسام با ضخامت دو میلی متر چسبانده می شوند .
خاتم کاری ( خاتم کاری )
توری و پنجره چوبی از جمله صنایع دستی چوبی
یکی از انواع صنایع دستی چوبی منبت کاری نامیده می شود . کار اغلب با کارهای هنری دیگر مربوط به چوب ( منبت کاری ) همراه است . پس از اجرای طرح روی چوب . قسمتهای خشن پروژه توسط ابزار حذف می شوند تا اینكه طرح اصلی به صورت مشبك باقی بماند . معمولاً چیدمان باقیمانده نیز برای ایجاد زیبایی بیشتر کار می کند .
پنجره چوبی نوعی کاردستی چوبی است که دارای طرح ها و ابعاد مختلفی است که شامل شیشه های رنگارنگ است . از مهمترین خصوصیات این پنجره ها زیبایی و نقش آنها در هندسه است . به دلیل شبکه کوچک این پنجره ها و شیشه های رنگی ، علاوه بر نوری که از بیرون اتاق می آید . امکان مشاهده از داخل اتاق وجود دارد . به همین دلیل در خانه های قدیمی بسیار محبوب بود . در خانه های قدیمی کاشان ، یزد و اصفهان پنجره های چوبی زیبایی وجود دارد .
سوخت روی چوب
در هنر سوخت چوب ، قالب های مختلفی از فولاد یا برنج ساخته می شود که نقش سنتی دارد . با گرم کردن این قالب ها روی آتش و فشار دادن آنها روی چوب . و با انتقال جلوه این سوختگی ، کارهای هنری زیبایی مانند میز ، مبلمان ، جعبه جواهرات و … ایجاد می شود .
آلات موسیقی چوبی
این رشته یکی از مهجورترین صنایع دستی چوبی است . آلات موسیقی سنتی مانند تار ، ویولن ، کمانچه ، فلوت و . . . از چوب بادوام و مناسب ساخته شده اند . نوع چوب به کار رفته در آنها و استاد یا کارگاهی که این سازها را تولید می کند از مهمترین عوامل کیفیت هستند . از پوست و چرم حیوانات نیز برای تکمیل ساخت ساز در کنار چوب استفاده می شود .
آلات موسیقی چوبی از صنایع دستی چوبی
نوشته شده توسط : ف . پاکزاد
مطالب مرتبط با مبلمان چوبی:
