Loris Tjeknavorian
لوریس چکناواریان آهنگساز و رهبر ارکستر
-
- لوریس چکناواریان آهنگساز و رهبر ارکستر
-
- لوریس چکناواریان آهنگساز و رهبر ارکستر
-
- لوریس چکناواریان آهنگساز و رهبر ارکستر
لوریس چکناواریان (به ارمنی: Լորիս Ճգնագորյան) (زاده: ۱۳۱۶/۱۹۳۷-بروجرد) آهنگساز و رهبر ارکستر اهل ایران است.
او بیش از ۷۵ اثر شامل سمفونی، اپرا، موسیقی مجلسی، کنسرتو برای پیانو، ویلن، گیتار، ویولن سل و پیپا، موسیقی باله، آثاری برای گروه کر، یک رکوئیم، و یک اوراتوریو و بیش از ۴۵ موسیقی فیلم ساخته‌است .
چکناواریان از سال ۱۹۸۹ (میلادی) تا ۲۰۰۰ رهبری ارکستر فیلارمونیک ارمنستان را برعهده داشت و بیش تر در ارمنستان به سر می‌برد. به مدت ۳ سال (۹۳–۱۹۹۱) نیز برای اجراهای خیریه با این ارکستر در وین بود.
وی در سال ۱۳۸۴ یک کنسرت با همکاری شهرام ناظری و با اجرای ارکستر بزرگ کومیتاس ارمنستان اجرا کرد که در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات آوای باربد با نام کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد.
زندگی و فعالیت هنری
لوریس چکناوریان از ارمنی‌های ایرانی و زاده بروجرد است او در ابتدا وارد دبیرستان فیروز بهرام شد و سپس تحصیلات موسیقی خود را از سال ۱۳۳۲ در هنرستان عالی موسیقی آغاز کرد. مدتی بعد به وین عزیمت نموده و تا سال ۱۳۴۰ در فرهنگستان موسیقی این شهر به تحصیل آهنگسازی و رهبری ارکستر اشتغال داشت. سپس به ایران بازگشت و ضمن تدریس در هنرستان عالی موسیقی و ترتیب دادن نمایشگاهی از سازهای ملی در انستیتو گوته تهران، تصدی صداخانه ملی هنرهای زیبای کشور را عهده دار شد.
چکناواریان در اواخر سال ۱۳۴۲ رهسپار اتریش شد و در سالزبورگ کار آهنگسازی را ادامه داد. دو سال بعد به آمریکا رفت و چندین سال در دانشگاه میشیگان به ادامه تحصیل در رشته‌های آهنگسازی و رهبری ارکستر پرداخت. وی در سال ۱۳۴۹ به ایران بازگشت و علاوه بر کنسرت‌هایی با ارکستر سمفونیک تهران، ارکستر مجلسی رادیو – تلویزیون ملی ایران و… (به عنوان رهبر میهمان)، آثار متعددی آفرید که اکثر آنها در تالار رودکی اجرا گشت.
چکناواریان در سال ۱۳۵۱ به رهبری ارکستر اپرای تهران منصوب گردید. چکناواریان پس از انقلاب در ارمنستان اقامت گزید و در ایروان به فعالیت‌های هنری خود ادامه‌داد. وی در حال حاضر رهبری ارکستر مجلسی رودکی را عهده‌دار می‌باشد.
بزرگان موسیقی در مورد چکناواریان می‌نویسند:
آرام خاچاتوریان: ” او استعدادی بزرگ است که سنن موسیقی ارامنه را ادامه داده است… یک موسیقی دان و رهبر برجسته ”
کارل ارف: «هدیهٔ وی که همان قطعات هنری اوست، جالب توجه است.»
لوکاس فاس: «یک آهنگساز خوب، رهبر با تجربه و موسیقی دانی واقعی.»
لوریس چکناواریان: اینقدر به ما نگویید اقلیت!
لوریس چکناواریان در آیین بزرگداشت «گورگن موسسیان» گفت: اینقدر از کلمه‌ی «اقلیت» استفاده نکنید و به ما نگویید شما اقلیت هستید؛ در ایران اقلیت وجود ندارد.
به گزارش ایسنا، این آهنگساز و رهبر ارکستر که در آیین بزرگداشت موسسیان – رهبر سابق گروه کر ارکستر سمفونیک تهران – سخن می‌گفت، از این‌که همه از موزیسین‌های ارامنه به‌عنوان اقلیت یاد می‌کنند، آزرده شد و اعلام کرد: ارامنه، گناه نکرده‌اند که در زمان فتحعلی‌شاه قاجار، منطقه‌ی ارمنستان از ایران جدا شد. ارامنه اقلیت نیستند، آنها فقط به مملکت خودشان بازگشته‌اند. ما همه ایرانی هستیم و برای ایران زحمت کشیده‌ایم.
دفتر موسیقی از کُر حمایت کند
چکناواریان در بخش دیگری از سخنانش، اظهار کرد: لازم است از چند رهبر کُر یاد کنیم که زحمت زیادی در این راستا کشیده‌اند؛ مثل «اِولین باغچه‌بان» که خدمت زیادی به این عرصه کرد. همچنین «روبرت گریگوریان» که با جان و دل خدمت کرد.
این هنرمند پیشکسوت تأکید کرد: وقتی یک درخت، میوه می‌دهد هسته‌های آن میوه‌ها، درخت‌های دیگری را به‌وجود می‌آورند. خوشحالم که در قبال «موسسیان» رهبرانی برجسته مانند «رازمیک اوهانیان» و «علیرضا شفقی‌نژاد» فعالیت می‌کنند؛ این دو نفر گنج کُر این مملکت هستند و معاونت هنری باید از آنها استفاده کند.
وی افزود: این وظیفه‌ی دفتر موسیقی است که از کُر حفاظت و حمایت کند. اگر دفتر موسیقی کُر خوبی نداشته باشد، هیچ ارزشی نخواهد داشت. به هر قیمتی که شده باید گروه‌های کُر را حفظ کنیم.
او همچنین خطاب به پیروز ارجمند – مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد – نیز گفت: از این ثروتی که به شما به ارث رسیده است، خوب نگهداری کنید.
آیین بزرگداشت گورگن موسسیان، رهبر فقید کُر ارکستر سمفونیک تهران، صبح امروز (سه‌شنبه، چهارم آذرماه) در تالار رودکی برگزار شد.
داود گنجه‌ای – عضو هیئت مدیره‌ی خانه‌ی موسیقی – نیز در این مراسم، گفت: چند روز پیش که از برگزاری چنین مراسمی صحبت شد، با خودم گفتم بعضی هنرمندان چقدر مظلوم هستند و با این‌که زحمت زیادی کشیده‌اند، آن‌طور که باید از آنها قدردانی نمی‌شود. در حالی که برخی دیگر از هنرمندان، زحمت کمی می‌کشند و همیشه مورد تقدیرند.
این موسیقی‌دان و پیشکسوت حوزه‌ی موسیقی که به خوش‌اخلاقی در بین اهالی موسیقی شهره است، بار دیگر به نصیحت هنرمندان پرداخت و اظهار کرد: ما باید با همدیگر مهربان باشیم و همدیگر را آزار ندهیم. فکر می‌کنم 90 درصد هنرمندان از من راضی هستند، زیرا حسود نیستم و کسی را اذیت نمی‌کنم.
گنجه‌ای در پایان، با بیان این‌که کُر پایه و اساس موسیقی غرب است، افزود: برای زنده‌یاد موسسیان علو درجات را از خداوند طلب می‌کنم.
اگر موسسیان ایران بود، دق می‌کرد
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد نیز در این مراسم حضور داشت و در سخنانی اظهار کرد: پاییز امسال غم‌انگیز بود، زیرا بسیاری از هنرمندان‌مان را از ما گرفت.
پیروز ارجمند با بیان این‌که هنرمندانی مانند «داود گنجه‌ای» تاریخ شفاهی موسیقی این کشورند، گفت: ای کاش آقای گنجه‌ای تاریخ موسیقی ما را مکتوب می‌کرد. تاریخ موسیقی کشور باید ثبت شود که جوانان بدانند این شرایط راحت به‌دست نیامده است.
او ادامه داد: وقتی با دانشجویانم صحبت می‌کنم، همیشه به آنها یادآور می‌شوم که فکر نکنید این شرایط راحت ایجاد شده است. روزگاری ما باید برای حمل ساز در سطح شهر به‌صورت ساعتی مجوز می‌گرفتیم. این شرایط نتیجه‌ی همت و تلاش افرادی است که باید نام‌شان در تاریخ ثبت شود.
وی با اشاره به این‌که در مقاله‌ای درباره‌ی موضوع نقش اقلیت‌ها در موسیقی کار کرده است، افزود: اقلیت‌ها و بویژه مسیحیان، نقش موثری در این حوزه داشته و در زمینه‌ی موسیقی علمی ایران، زحمت زیادی کشیده‌اند. موسسیان نیز یکی از همین افراد بود که کُر تالار وحدت را شکل داد.
ارجمند با بیان این‌که در زمان دانشجویی‌ام مصاحبه‌ای با این هنرمند داشتم، گفت: ایشان دغدغه‌های زیادی داشت، مثلا این‌که نمی‌توانست در آثارش سلو داشته باشد، زیرا احساس می‌کرد، رنگی را از دست داده است. او به تعالی فکر می‌کرد و زحمت زیادی در ترجمه‌ی متون به زبان فارسی کشید.
مدیرکل دفتر موسیقی تصریح کرد: موسسیان شانس آورد که در ایران نبود و اتفاقاتی را که برای گروه کُر و ارکسترهای ایران افتاد، ندید. شاید اگر آن زمان در ایران بود، دق می‌کرد؛ اما خوشبختانه در دوره‌ی جدید، اتفاقات خوبی افتاده است و کُر برای اولین‌بار علاوه بر رهبر ثابت، رهبر مهمان نیز خواهد داشت.
او در همین راستا تأکید کرد: گروه کُر ارکستر سمفونیک تا سه‌ماه دیگر، میزبان آقای «تیچ» خواهد بود که یکی از رهبران باتجربه است تا بتوانیم در زمینه‌ی آموزش، فعالیت‌هایی انجام دهیم. ما درصدد تشکیل انجمن ملی کُر ایران هستیم.
شهلا میلانی نیز که یکی از خوانندگان قدیمی و از شاگردان موسسیان بوده است، پشت تریبون قرار گرفت و در سخنانی اظهار کرد: نمی‌دانم چرا بعد از این‌که خبر مرگ او را شنیدم، قلبم گریست. او به‌درستی هنرمند بود و هنر خود را در سبد اخلاص گذاشته بود.
او ادامه داد: همیشه بعد از فوت یک هنرمند، به ارزش‌های او پی می‌بریم، البته گورگن موسسیان به‌راستی از میان ما نرفته است. او دوستداران زیادی خواهد داشت که یاد او را در قلب‌شان زنده نگه داشته‌اند. من بر روان پاک استاد گران‌قدرم درود می‌فرستم.
چرا موسسیان از ایران رفت؟
در بخش دیگری از این مراسم، وارطان ساهاکیان، از پیشکسوتان عرصه‌ی موسیقی اظهار کرد: آشنایی من با موسسیان به حدود 28 سال قبل برمی‌گردد؛ همیشه وقتی او را می‌دیدم به توانایی‌هایش غبطه می‌خوردم. او در کُر دانشگاه تهران، کُر دانشگاه هنر، کُر سوان و کُر ارکستر سمفونیک فعالیت می‌کرد و بسیار پرمشغله بود؛ اما آنقدر توانمند بود که بسیاری از آثار را در ذهنش حفظ بود و هرگز فراموش نمی‌کرد.
او ادامه داد: خیلی‌ها می‌گویند که چرا موسسیان از ایران رفت و به آمریکا مهاجرت کرد؛ او برای اولین‌بار که مدت کوتاهی به آمریکا رفت و به ایران بازگشت، متوجه شد که بیمه‌اش را قطع کرده‌اند و هرچه تلاش کرد، بیمه‌اش درست نشد. با این حال، یک سوییت کوچک در خیابان ویلا به او دادن. موسسیان مجبور شد بار دیگر به آمریکا برود و وقتی پس از مدتی بازگشت، دید آن خانه کوچک هم دیگر نیست. او با خودش فکر کرد که اگر برای همیشه به آمریکا برود، می‌تواند در گروه کُر یک کلیسا فعالیت داشته باشد. حتی بعضی‌ها می‌گویند، او اخلاق سرد و خشکی داشت، دلیلش این بود که تلخی‌های زندگی موسسیان را به این روز انداخت. او از زندگی روی خوش ندید و حتی وقتی به آمریکا رفت، باز هم ناراحت بود.
ساهاکیان اضافه کرد: وقتی به آمریکا می‌رفت، به من گفت، وارطان اگر در ایران می‌مردم، احتمال داشت که در تالار وحدت برایم برنامه‌ی یادبود برگزار کنند، اما اگر در آمریکا بمیرم، غریب خواهم بود. امروز خوشحالم با این‌که موسسیان در آمریکا فوت کرده است، چنین مراسمی را برایش گرفته‌اند تا او به رویایش برسد.
در بخش دیگری از این مراسم، دکتر حمید عسگری – رهبر کُر ارکستر سمفونیک تهران – پیام تسلیت خود را خواند.
سپس نسرین ناصحی که یکی از خوانندگان قدیمی در عرصه‌ی کُر است، گفت: موسسیان هنرمند ارزشمند و اندیشمندی بود که همواره جایگاه آواز کلاسیک را رفیع و بلند می‌دانست و در راستای ارتقای سطح موسیقی کشور کوشید.
وی افزود: او تمام نقاط ضعف و توانایی تک‌تک افراد را به‌خوبی می‌دانست و ساعت‌ها برای شنیدن یک صدای مناسب و ژوست، تمرین را رها نمی‌کرد.
اجرای قطعاتی توسط گروه کُر «علیرضا شفقی‌نژاد» و گروه کُر «رازمیک اوهانیان» بخش دیگری از این برنامه بود که البته اوهانیان پیش از اجرایش، متنی را به‌عنوان تسلیت خواند و موسسیان را چهره‌ی ماندگار فرهنگ و هنر این سرزمین دانست.
گورگن موسسیان، رهبر سابق گروه کر ارکستر سمفونیک تهران، شامگاه 17 آبان‌ماه به‌دلیل نارسایی کبد در آمریکا درگذشت.
برچسب ها: چنکاوران ، موسیقی ، آهنگساز
