مهدیقلی هدایت (ملقب به مخبرالسلطنه)
دوره قاجار٬ دوره پهلوی
میدان هدایت ، خیابان هدایت ، محله دروس
حاج مهدیقلی خان هدایت «مخبرالسلطنه» سومین پسر علیقلی خان مخبرالدوله و نوه رضاقلی خان هدایت، در هفتم شعبان ۱۲۸۰ه. ق. در تهران متولد شد. در سن ۱۴ سالگی و پس از فرا گرفتن مقدمات، همراه برادر بزرگش مرتضی قلی‌خان صنیع‌الدوله به اروپا رفت و در سوئیس به تحصیل پرداخت و در ۱۲۹۷ه. ق. به ایران مراجعت کرد و به تکمیل زبان فارسی و عربی پرداخت و در موسیقیسعی بلیغ کرد. در سال ۱۳۰۳ه. ق. به سمت معلم زبان آلمانی در دارالفنون مشغول کار شد. منبع وبسایت
مخبرالسلطنه
مهدیقلی هدایت (ملقب به مخبرالسلطنه) (زادهٔ ۱۲۴۳ در تهران – درگذشت ۱۳۳۴، تهران) از رجال عصر قاجار و پهلوی، و در مقاطع مختلف متصدی مناصب مختلفی از جمله حکومت آذربایجان و فارس، نمایندگی مجلس در صدر مشروطه، وزارت علوم، وزارت فواید عامه، وزارت عدلیه، ریاست دیوان تمیز (دیوان عالی کشور) و بالاخره نخست‌وزیر ایران در دوره رضاشاه پهلوی بود.
وی فردی ادیب و سخندان، با تسلطی ممتاز به زبان و ادبیات فارسی، عربی، آلمانی بوده و تا حدی فرانسوی و انگلیسی می دانست. همچنین در فن گراورسازی و کلیشه‌سازی سررشته داشت، به علم موسیقی علاقه بسیار می ورزید و کتابی نیز در زمینه نت نویسی دستگاه های موسیقی ایرانی بر جای گذارد که نخستین نمونه در نوع خود است. در ریاضیات، هیئت، فلسفه و اصول تعلیم و تربیت نیز نوشته های متعددی دارد.
مهدیقلی هدایت در زمرهٔ رجال ناصری است که حوادث زندگی خود و اتفاقات کشور را به صورتی منظم یادداشت کرده، و این نوشتارها امروزه در قالب کتاب های متعدد یکی از منابع تاریخ معاصر است. مهم‌ترین اثر او در این زمینه کتاب خاطرات و خطرات است.
هدایت قریب پنجاه سال و در عصر پنج پادشاه، گاه در مقام استانداری و وکالت، گاه در مقام وزارت و صدارت، در صحنه سیاسی ایران بازیگری داشت و از مهره‌های اساسی تاریخ معاصر به شمار می‌رود.
زندگی شخصی مهدیقلی هدایت (ملقب به مخبرالسلطنه)
او فرزند علیقلی خان مخبرالدوله و نوهٔ رضاقلی خان هدایت نویسنده و محقق بود.
علاوه بر زبان فارسی و مقدمات عربی، تاریخ، جغرافیا و ریاضیات، زبان فرانسه را به خوبی فراگرفت و در سن ۱۵ سالگی برای ادامه تحصیل رهسپارآلمان شد. دو سال در آن کشور اقامت داشت و زبان آلمانی را آموخت، ولی تحصیل مرتبی نکرد و تخصصی نگرفت و به ایران بازگشت و در تلگرافخانه مشغول خدمت شد.
در سن بیست سالگی در دارالفنون معلم زبان آلمانی گردید و پس از چندی مترجم زبان آلمانی در دربار ناصرالدین شاه شد و منصب سرتیپی گرفت. سرانجام با سالی ششصد تومان مواجب به ریاست پستخانه رسید.
او پس از بازگشت از اروپا با دخترعموی خود، دختر نیرالملک ازدواج کرد و صاحب شش فرزند شد. یکی از پسران او، نصرالله هدایت، نمایندهٔ محلات در دورهٔ دهم مجلس شورای ملی بود. باقی فرزندان او رشد سیاسی پیدا نکردند.
زندگی سیاسی مهدیقلی هدایت (ملقب به مخبرالسلطنه)
دوران قاجار
در ۱۳۱۵ ق پس از درگذشت پدرش، مظفرالدین شاه به او لقب مخبرالسلطنه داد و به ریاست گمرکات و پستخانه آذربایجان منصوب شد. دو سال بعد به تهران احضار شد و ریاست مدرسه دولتی علمیه و سایر مدارس را به او سپردند.
در سفر دوم مظفرالدین شاه به اروپا با اصرار علی‌اصغرخان اتابک ظاهراً به عنوان مترجم آلمانی جزو همراهان شاه بود. در همین سفر اجازه گرفت چند ماهی در آلمان فن کلیشه سازی و عکاسی را بیاموزد.
پس از یک سال به ایران بازگشت و در دربار مظفرالدین شاه با سمت مترجم آلمانی مشغول خدمت گردید. در ۱۹۰۳ م به همراه علی‌اصغرخان اتابک سفری بی سابقه به مکه معظمه از طریق دور زدن کره ارض از مسیر مسکو، سیبری، چین، ژاپن، هاوایی، آمریکا، و بالاخره اروپا و مصر نمود که وقایع آن را در کتابی تحت عنوان سفرنامه مکه گردآوری کرده است. پس از بازگشت به تهران چون افکاری آزادیخواه داشت در تشویق و ترغیب مظفرالدین شاه برای صدور فرمان مشروطیت تلاش می کرد و در اعطای مشروطیت سهمی شایان داشت.
پس از مشروطه
پس از صدور فرمان مشروطیت، مخبرالسلطنه از شخصیتی فرهنگی تبدیل به یکی از رجال سیاسی ایران شد. ابتدا رابط بین مجلس و دولت بود و در تنظیم نظامنامهٔ انتخابات دست داشت. سپس در اولین کابینه مشروطیت که به سرپرستی وزیر افخم تشکیل شد به مقام وزارت رسید و وزارت علوم را برعهده گرفت.
مهدیقلی خان هدایت، از رجال عصر قاجار و پهلوی، و در مقاطع مختلف متصدی مناصب مختلفی از جمله حکومت آذربایجان و فارس، نمایندگی مجلس در صدر مشروطه، وزارت علوم، وزارت فواید عامه، وزارت عدلیه، ریاست دیوان تمیز (دیوان عالی کشور) و بالاخره نخست‌وزیر ایران در دوره رضاشاه پهلوی بود.
مهدیقلی هدایت در سال‌های پایانی عمر
مخبرالسلطنه
نخست‌وزیر ایران
مشغول به کار
۱۶ خرداد ۱۳۰۶ – ۲۲ شهریور ۱۳۱۲
در زمانِ
رضا شاه پهلوی
پس از
حسن مستوفی
پیش از
محمدعلی فروغی
وزیر عدلیه
متصدی
شروع به کار
۴ آبان ۱۲۸۶
نخست‌وزیر
ناصرالملک
وزیر علوم
متصدی
شروع به کار
۲۹ اسفند ۱۲۸۵
نخست‌وزیر
وزیر افخم
نماینده مجلس
در زمانِ
قاجار
حاکم آذربایجان
رئیس کل دیوان عالی تمیز (رئیس کل دیوان عالی کشور)
مشغول به کار
اردیبهشت ۱۳۰۶ – خرداد ۱۳۰۶
پس از
محمدعلی فروغی
پیش از
رضاقلی هدایت (کفیل)
اطلاعات شخص
زاده
مهدیقلی هدایت
۱۲۴۳ خورشیدی
تهران،
درگذشت
۱۳۳۴ خورشیدی
تهران،
ملیت
ایران
فرزندان
زیبنده، فیض‌الله، فضل‌الله، فتح‌الله، لطف‌الله، نصرالله
شغل
سیاستمدار
مذهب
اسلام
کنیه(ها)
مخبرالسلطنه
