درخت ممرز: Carpinus betulus
درخت ممرز در خانواده درختان توس قرار دارد. شاخه‌های این درخت دارای اندازه های کوچک یا متوسطی هستند. شکل ظاهری برگ ممرز ریز، ساده با حاشیه‌ای دندانه‌دار است. تولید گل درخت ممرز در فصل بهار شروع می شود. میوه این درخت به صورت مهره‌ای کوچک به قطر 3 تا 6 میلی متر است،که دارای دانه‌های بالداریست که هنگام چرخش ریزش می‌کنند.
درختان ممرز می توانند به صورت یک درختچه چند لایه یا یک درخت منفرد رشد کنند، درخت ممرز به دلیل شکل برگ های آن ممکن است با راش یا نارون اشتباه گرفته می شود، هر چند از نظر رابطه گیاه شناسی به فندق نزدیک تر است. نرخ رشد آن ها در هر سال حدود 305/0 متر (یک فوت )است.
این درخت در اروپا به ویژه روسیه، آسیای شرقی و شمال ایران به وفور یافت می شود.
حدود 30 تا 40 گونه از این درخت وجود دارد که در اروپا تنها دو گونه از این درختان قادر به رشد هستند و بیشترین تعداد گونه ها در شرق آسیا به ویژه در چین یافت می شوند.رشد ممرز بیشتر در مناطقی با آب و هوای معتدل صورت می‌گیرد. همینطور بیشترین رشد این درختان در نیم کره ی شمالی اتفاق می افتد.
قطر تنه‌ی این درخت 1 تا 6 متر (2-3فوت)، ارتفاع آن حدود 15 تا 20 متر (50-65فوت) و دارای وزن خشک 735کیلوگرم در متر مکعب (46پوند در 3 فوت) است. درختان ممرز خاک های مرطوب و غنی از نظر ارگانیک را ترجیح می دهند اما می توانند خشکی را تحمل کنند.
درختان ممرز دوره‌ی رشد آهسته ای دارند، دارای فرمی گرد و طبیعی هستند که این امر باعث جذابیت آن‌ها می شود، تنه ای صاف و خاکستری با برگ های سبز تیره که به صورت درشت دانه بندی شده اند. برخی از اسطوره ها می گویند این درخت، درخت جاویدان است که در آن توانایی زندگی ابدی وجود دارد.
چوب ممرز:
hornbeam نامی است که به چوب ممرز اطلاق می شود، زیرا hornbeam (یعنی شبیه به شاخ) که به دلیل سختی بسیار اینگونه نام گذاری شده است. چوب ممرز که پوستی نرم اما تنه‌ای ماهیچه ای دارد دارای تراکم و سختی بالایی است به همین جهت چوب ممرز به چوب آهنی معروف است.
چوب های ممرز در سایزهای بزرگ قابل دسترس هستند (بزرگتر از چوب بلوط).
ویژگی‌های چوب ممرز:
این چوب فوق العاده سخت ، بسیار ضخیم و متراکم است. رنگی تقریبا سفید دارد و رنگ قسمت داخلی چوب قهوه ای مایل به زرد روشن است. چوب ممرز دارای بافتی ریز و یکنواخت، متخلخل(دارای خلل و فرج) با منافذی کوچک تا متوسط است. چوب ممرز دارای بوی مشخص و قابل تشخیصی نیست .
سختی چوب ممرز 1630 ژانکا (واحدی برای اندازه گیری سختی چوب) و سختی چوب افرا، که چوبی سخت است 1450 ژانکاس که این اختلاف نشان از سختی بسیار زیاداین چوب است. به دلیل تراکم بالایی که دارد خشک کردن آن با دشواری‌هایی همراه است. چوب ممرز در معرض حمله حشرات قرار دارد و از این نظر نمی‌تواند از خود مقاومتی نشان دهد.
در برابر پوسیدگی غیرقابل تحمل است اما در برابر سایش مقاومتی بسیار عالی از خود نشان می دهد. سمی بودن این چوب بسیار نادر بوده اما طبق گزارشات داده شده گاها موجب تحریک پوست می شود. یکی از ویژگی های چوب ممرز این است که به خوبی چسبیده می شود قدرت چسب پذیری آن بالاست.
به طور کلی کار با چوب ممرز به دلیل سختی و تراکم بالایی که دارد دشوار است، اما همین تراکم بالا با دانه های ریز موجود در چوب، باعث دادن جلوه ای زیبا به آن می شود. چوب ممرز به حدی متراکم و سخت است که هنگام سوختن تبدیل به زغال سنگ می شود.
کاربرد چوب ممرز:
کار کردن با چوب ممرز دشوار و چون چگالی زیادی دارد در نتیجه به ندرت برای نجاری عمومی و ساخت مبلمان مورد استفاده قرار می گیرد در نتیجه در جاهایی کاربرد دارد که به استحکام، مقاومت و دوام در برابر سایش نیاز است، چوب ممرز به دلیل اینکه در مقابل پوسیدگی مقاوم نیست در پروژه های داخلی مورد استفاده قرار می گیرند.
ممرز به عنوان بهترین منبع چوب سخت استفاده می شود، به عنوان سوخت چوبی، کفپوش، دسته ابزارها، آلات موسیقی، مکان هایی که به چوب بسیار سخت نیاز دارند، ساخت پیانو، ساخت تکه های شطرنج، پارکت، تولید پیچ های چوبی , دوبل چوبی، عصا، چوب گلف و… از آن استفاده می شود. در گذشته نیز از این چوب برای تولید زغال استفاده می شد.
همچنین از پوست داخلی این درخت به عنوان یک ماده براق کننده و پاک کننده، از جوشانده پوست آن برای استحمام و کاهش درد ماهیچه ها، تسکین درد دندان با نگه داشتن پوست آن در دهان، استفاده از بخار آن در حمام برای معالجه روماتیسم و در طب عامیانه از ممرز یک تونیک تهیه شده که به رفع خستگی و فرسودگی کمک میکند.
با تشکر از توجه شما
