نگاهی به هنر گره چينی
گره چینی و مشبک
بخشی که امروز از آنها به عنوان هنرهای سنتی ياد مي‌کنيم رشته‌هايي هستند که در دايره لغات صنايع‌دستي از آنها با عنوان رشته‌هاي در حال منسوخ و يا منسوخ شده ياد مي‌شود.
رشته‌هايي که روزگاري به دليل داشتن کاربرد از جايگاه ويژه‌اي در زندگي مردم برخوردار بوده و امروزه به سبب ورود توليداتي که از تنوع و کاربري مناسب‌تري برخوردارند جايگاه خود را از دست داده‌اند.
صنايع‌دستي در معماري ايران تنها نقش مزين‌کننده فضا را ندارد بلکه هرکدام در جايگاه خود کاربرد‌هاي گوناگوني دارد و از جمله اين رشته‌ها گره‌چيني است.
تاريخچه
گره‌چينی چوب از هنرهای ظريفی است که از اوايل دوره اسلامي در ايران رايج بوده است. برخي پژوهشگران احتمال داده‌اند استفاده از اين هنر از دوران خلفا عباسي آغاز شده و در قرن 6 تا 8 هجري قمري در مصر و سوريه متداول شده و از همان زمان به ايران رسيده است.
بر اساس شواهد و آثار موجود پيشينه هنر گره‌چينی در معماري ايران به دوره سلجوقي و صفوي باز مي‌گردد و خاستگاه آن نيز شهر اصفهان بوده است. از اين سبک کار به طور معمول در ساخت درهاي اماکن متبرکه، مقابر، منابر و از مشبک در پنجرهاي منازل و کاخ‌ها و نرده‌ها استفاده مي‌شده است.
از دوران صفوي به بعد تعبيه شيشه‌هاي رنگي در چوب‌هاي مشبک رايج شده و در اصطلاح به “ارسي” مشهور شد. هنرهاي چوبي پس از صفويه به خصوص در دوران قاجار نه تنها تکامل فني نداشت بلکه با افت فني نيز روبرو شد. البته هنر ارسي‌سازي در اين دوره به اوج خود رسيد.
به طور کلي از چوب و فرآورده‌هاي آن در بناهاي صد سال اخير به عنوان مصالحي موثر در ستون‌هاي چوبي، پوشش سقف‌هاي دوجداره خارجي و توفال‌سازي، در ساختن پنجره‌هاي ارسي و پنجره‌هاي ظريف با کارهاي هنري مختلف گره سازی ، قواره‌بري و غيره استفاده شده است.
تعريف گره چيني
گره چينی به هنري ايجاد شده با قطعات برش خورده چوب و شيشه‌هاي رنگي در اشکال مختلف و متعدد الاجرا و وحدت‌گراي هندسي که به طور هماهنگ در يک کادر مشخص و تکرار شونده در کنار هم قرار گرفته باشند گفته مي‌شود. در واقع هندسه نقوش و گره‌کشی جزء جدانشدني اين هنر به حساب مي‌آيد.
در اصطلاح هنري گره‌چيني عبارت است از مجموعه‌اي از شکل‌هاي هندسي که با نظم و ترتيب و پيچ و شکل‌هاي هماهنگ و قرينه در کنار هم چيده شده‌اند. در تعريف ديگر، گره‌چيني عبارت است از يک ترکيب هماهنگ از شکل‌هاي هندسي به هم پيچيده، موزون و جذاب که با استفاده از خط‌‌هاي راست شکل گرفته است.
گره چینی و مشبک
اجزا گره
آلت و لقط در گره چینی چیست ؟
آلت : واحد کار در گره، آلت ناميده مي‌شود. آلت در لغت به معنای ابزار ، افزار واسطه ای ميان فاعل و مفعول براي رسيدن به اثر است. ودر واقع همان خط مرزی اطراف لقاط می باشد خط‌های مرزی در گره‌های گوناگون متفاوت هستند.
لقط : در گره لقط به شکلهای گره گفته مي‌شود ، که از خط‌های مستقيم و بر اساس قاعده‌ای منظم به شکلهای هندسی در آمده و در يک قاب يا زمينه محدود شده است. لقاط مي‌توانند ساخته شده از چوب و يا شيشه و يا هر جنس ديگري باشند.
گره چینی
گره چینی
فرآيند توليد
روش توليد گره‌چيني به اين صورت است که ابتدا طراحی و ترسيم گره مورد نظر براساس اندازه کار انجام مي‌شود. سپس از روي قسمت‌هاي مورد نياز گره رسم شده، الگو يا قالب برداشته مي‌شود و چهارچوب يا کارگاه در اندازه مورد نظر ساخته مي‌شود.
گره‌ها اتصالات کوچکي از چوب هستند که به صورت زبانه‌اي به يکديگر قفل مي‌شوند و نقش‌هاي زيبايي را بوجود مي‌آورند که هر چه ظريفتر باشند، از نظر هنري ارزش بيشتري دارند. براي ايجاد نقش گره، چوب‌ها به ضخامت بند رسم شده بريده و در عين حال چوب‌هاي واگيره (قطعاتي که در کار تکرار مي‌شود )از قالب‌هاي آماده شده تهيه مي‌شود. سپس به وسيله اره پشت‌بند‌دار، زاويه‌هاي اتصالات روي چوب را برش مي‌زنند و با رنده ابزار، روي آلت‌ها ابزار مي‌زنند. سپس دو سر هر يک از آلت‌ها فاق و زبانه (يا هر نوع اتصال ديگر که مورد نظر استاد کار باشد) مي‌زنند و در آخر، کار چيدن گره و درگير کردن اتصال‌هاي ساخته شده و شيشه‌هاي رنگي برش خورده کار به پايان مي‌رسد.
ابزارآلات و مواد اوليه
ابزار آلاتي که براي ساختن گره استفاده مي‌شود همان ابزاري است که دريک کارگاه دوردگريوجود دارد، مانند انواع اره (اره فلکي، اره دوربري، اره راديکال، اره چکشي، اره برقي، اره فارسي‌بر و انواع اره‌هاي دستي)، رنده (رنده کف‌بر، گنده‌گير، رنده ابزار، رنده خشتي، رنده دوراهي و رنده دست)، گيره (انواع گيره‌دستي و گيره روي ميز) خط‌کش (خط کش تيزه‌دار،کوليس، گونيا90درجه، گونيا فارسي، گونيا بازشو)، سمباده (ماشين سمباده‌زني، نواري، ديسکي، لرزشي و سنگ چرخ)، انواع دريل، سوهان، چکش، مته، فرز و ميز کار و… .
بهترين ماده اوليه ساخت گره‌چيني که مورد توافق استادکاران چوب است درخت چنار است که خوشبختانه اين درخت، درخت بومي ايران است زيرا بافتي منسجم داشته و از مقاومت بالايي برخوردار است. البته از چوب نارنج ، چوب گلابی، چوب گردو، چوب عناب و از چوب درخت‌هاي جنگلی ايران از نوع آزاد و راش نيز براي ساخت گره‌چينی استفاده مي‌شود.
گره چینی و مشبک
نمونه‌های تاريخی
از بهترين نمونه‌هاي گره‌چيني در ايران مي‌توان عمارت چهل‌ستون ، هشت‌بهشت و خانه‌های تاريخي خانه اعلم، شيخ‌الاسلام، سوکياس در اصفهان و تعدادي از خانه‌هاي تاريخي کاشان همچون خانه طباطبائي‌ها، خانه عباسيان، خانه بروجردي‌ها و تعدادي ديگر از اين انواع خانه‌ها در يزد و شهر‌هاي قديمي را نام برد.
گره چینی و مشبک هنرهای دستی و ترسیمی
گرداوری گروه فن و هنر ایران زمین
: منبع وبسایت تبیان
www.tebyan.net
مطالب مرتبط با موضوع گره چینی :
- شمسه
معنی شمسه , شمسه , شمسه در معماری , تعریف شمسه , آکادمی هنر شمسه , شمسه وکتور , شمسه در معماری ایرانی , شمسه ساده , شمسه تذهیب , نقاشی شمسه - مدل گره چینی و آموزش روش رسم نقوش گره چینی
مدل گره چینی، آموزش گره چینی , انواع گره چینی - صنایع چوب ,گالری عکس هفته آخر اسفند + نمونه کار
نمونه کار دکوراسیون چوبی ساخته شده توسط گروه صنایع چوب فن و هنر، طراحی و ساخت انواع سازه های چوبی، دکور، پله چوبی، گره چینی، درب تمام چوب - گره چینی و شیشه رنگی در دکوراسیون ایرانی
آموزش گره چینی٬ آموزش هنر گره چینی٬ انواع گره چینی٬ پنجره گره چینی٬ تخت گره چینی٬ خرید گره چینی٬ درب گره چینی٬ درب گره چینی فلزی٬ ساخت درب گره چینی٬ ساخت گره چینی٬ صندلی گره چینی٬ طراحی گره چینی٬ طرح های گره چینی٬ عکس گره چینی٬ فروش پنجره گره چینی٬ قیمت پنجره گره چینی٬ قیمت گره چینی٬ کاناپه گره چینی٬ کتاب گره چینی٬ گره چینی٬ گره چینی با چوب٬ گره چینی و ارسی٬ - شناخت گره چینی و ارسی سازی
آموزش گره چینی٬ انواع گره چینی٬ درب گره چینی٬ ساخت گره چینی٬ طرح گره چینی٬ عکس گره چینی٬ گره چینی٬ - اُرُسی و گره چینی ملایر؛ خفته در گره روزگار
هنر ماندنی گره چینی و اُرُسی سازی
