یزد

شهر یزد

انسان شناسی و فرهنگ

یزد، شهری رو به آسمان، شهر خدا
نسرین ریاحی پور وبسایت : http://anthropology.ir/

گرداوری گروه فن و هنر ایران زمین

«یزد اولین شهر خشتی و دومین شهر تاریخی جهان است»(The tribune). در فرهنگ دهخدا آمده است که یزد به معنای ایزد و خداست. با ایزد و یزدان هم ریشه و معنی آن پاک و مقدس است(دهخدا1377: 23767).

بسیاری چیزها در یزد بیننده را به نگریستن به آسمان وا می دارد. شاید قرار گرفتن این شهر در دل کویر به سبب خالی بودن از پوشش گیاهی است که زمینش را به آسمان پیوند می زند و نا خودآگاه باعث می شود در ادامه ی دیدن هر آن چه در اطراف ماست به آسمان بنگریم و شاید به همین دلیل باشد که ساکنان یزد هر چه بنا کرده اند را رو به آسمان ساخته اند. اشکال هندسی و به طور کلی همه چیز مفهومی را بیان می کند.

اشکال هندسی که بناهای این شهر شکل داده اند؛ رو به آسمان دارند و مردمش نیز هم. خطوط منعطف و هلالی گویی با مهر فرد را به سمت الوهیت روان می کنند و گاه با ساخت زاویه ای در انتها، زاویه ای می سازنند که به خدا اشاره می کند. زاویه ای که نیایش و نیاز به درگاه الهی را برای فرو باریدن باران این نیاز همیشگی انسان تداعی می کند. چون دو دست انسان که وقتی خواسته ای از خداوند دارد؛ به یک دیگر می چسبند ولی با زاویه ای دیگرگون.

در سینما زمانی که درفیلمی می خواهند؛ عشق و مفاهیم عاطفی را مطرح کنند؛ از خطوط هلالی استفاده می کنند و در بناهای یزد نیز چنین نشانه ای دیده می شود. در انتهای همه ی خطوط شکسته و زوایه دار هلالی عاشقانه وجود دارد که گویی یادآور عشق حقیقی به باور عموم است.

یزد شهری مذهبی است. از آن جا که مکان ها محیط هایی پوچ و خنثا نیستند؛ می توان گفت شاید قرار گرفتن در کویر و چشم به آسمان داشتن برای برآورده شدن نیازهای حیاتی و هم چنین حس کردن دائم وجود آسمان که به نوعی در بسیاری ادیان قرارگاه خدا دانسته شده است در این رویکرد نقش داشته است. نور نیز عامل دیگری است که خدا را یادآوری می کنند. در بعضی ادیان خداوند به نور تشبیه و یا نور نشانه ای از وجود او دانسته شده است. بناها در یزد نور را به داخل هدایت می کنند و فضاهایی می سازند که اگر نور را در آن ها دنبال کنیم به آسمان رو خواهیم کرد. فضاهایی که محل گزاری هستند میان مادیت و الوهیت. عکس هایی که در پی می آیند به خوبی این قابلیت را تصویر کرده اند.

منبع:

دهخدا، علی اکبر(1377) لغت نامه، تهران: دانشگاه تهران، جلد 15

Many facets of Iran , The tribune, September 25, 2005, (http://www.tribuneindia.com/2005/20050925/spectrum/main2.htm)accessed 19 December 2015

عکس ها از مسعود خلج زاده است.