هنرهای سنتی ایران
بایگانی از وبسایت قدیمی این مجموعه , مجموعه ای از مطالب با موضوع هنر ایرانی .
هنرهای سنتی ایران ، تجلی نمادین جهانی ابدی و ازلی است که این جهان را محلی گذرا و واسطه‌ای برای رسیدن به مرتبه‌ای والاتر به منظور وصول به آرامش درونی می‌داند ؛ معماری ایران که به صورت‌های گوناگون در بناهای مختلف متجلی گشته ، جایگاه خاصی را داراست که در آن ، عقاید و رسوم و آیین‌ها در شرایط جغرافیایی و اقلیمی نمود بارزی دارد و حاصل دسترنج هنرمندانی است که برای اعتلای این هنر با تکیه بر ایمان خویش ،از جانِ خود مایه گذاشته و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیده‌اند. همراه با اساتید معماری، استادان صنایع دستی نیز با همان تفکر فوق اما تجلی یافته در هنرِ خاص خویش، تکامل بخش و اثرگذار بر معماری سنتی ایرانی بوده‌اند .
تزیین و آرایش ساختمان که جزء لاینفک معماری محسوب میشود در آجرکاری، کاشی کاری، گچبری و آینه کاری در کنار قالی بافی، گلیم بافی، قلمکاری ، سفالگری، منّبت کاری، کنده کاری چوب، گره چینی و همچنین سایر دست آوردهای صنایع دستی نمود یافته و پیوندی یگانه ایجاد نموده که فضای معماری ایران را آکنده از زیبایی معنوی می‌سازد و این خود زیبایی ظاهری را نیز به همراه دارد.
معماری با سایر هنرهای ایرانی ،تارهای به هم تنیدة یکپارچه‌ای است که از یکدیگر تأثیر پذیرفته‌اند ؛ به ویژه صنایع دستی که علاوه بر تزیینی بودن و جنبه‌های زیبایی شناسانه، نقش کاربردی در زندگی روزمره افراد جامعه دارد. صنایع دستی به دلیل عدم نیاز به سرمایه‌گذاری بسیار و وجود مواد اولیة محلی برای تولید و وجود زمینه‌های توسعه در مناطق مختلف و ایجاد ارزش افزودة بالا، بخش عظیمی از نیروی انسانی و اقتصادی ایران را به خود مشغول کرده است و این امر در معماری سنتی نقش ِ بارزی دارد.
صنایع دستی و معماری همواره مکمل یکدیگر بوده‌اند و دارای ویژگیهای مشترک میباشند . بناهای ایرانی مانند مسجد، مناره، خانه، باغ، پل، قلعه، آب انبارها و… هر کدام به نوعِ خاصی از صنایع دستی نیاز دارد که برخی از انواع آن کاشی کاری، مشبّک کاری، نقاشی دیواری، منّبت کاری و غیره است. تنوع اقلیم آب و هوایی در ایران موجب گوناگونی بسیار در معماری و تزیین آن گردیده است و در نتیجه انواع و اقسام صنایع دستی در تزیین معماری، نقشِ عمده‌ای دارند.
صنایع دستی در رشته‌های گوناگون همچون: قالیبافی ،گلیم‌بافی، سفالگری ،آبگینه سازیِ محصولاتِ فلزی ، سنگتراشی، چوب تراشی ، حصیربافی ، کاشی کاری تا رودوزی‌ها ارتباط مستقیم با معماری دارد به طوری که ساخت شکل آنها بستگی به فضای معماری سنتی ایرانی دارد و همین طور بعضی از اجزاء و فضاهای معماری، متناسب با کالاهای صنایع دستی ساخته میشود . معماری سنتی ایران در ایجاد صورت‌های مختلف صنایع دستی نیز نقشِ عمده‌ای را به عهده داشته است ؛ به طور مثال بافنده، اندازه قالی را براساس وسعت اتاق‌ها می‌بافد و سفالگر براساس جایگاه سفال در فضای ساختمان شکل و حجم مورد نظر را می‌سازد . هماهنگی صنایع دستی با معماری نه تنها از نظر فرم و رنگ بلکه از نظر محتوایی نیز هم خوانی دارد و هنرمند سعی نموده، ارتباط خویش با طبیعت و دیدگاه معنوی خویش نسبت به هستی را متجلی سازد . صنایع دستی به علت تنوع و وسعت در رشته‌های گوناگون، کاربردهای زیادی در تزیین معماری دارد که شامل چهار بخش میشود :
1- تزیین نمای بیرونی ؛
2- تزیین فضاهای ورودی ؛
3- تزیین درونِ بنا ؛
4- تزیین فضای اتصالِ درون و بیرون بنا
تزیینات بیرونی ساختمان باید به نحوی باشد که در برابر تغییرات آب و هوا و نور خورشید مقاوم باشد و کیفیت خود را از دست ندهد. این تزیینات بیشتر شامل کاشی کاری به صورت معرّق یا هفت رنگ میباشد که علاوه بر تزیین بنا با نقوش و رنگهای گوناگون، عایقی در برابر برف و باران و گرما و سرما است. کاشی کاری در معماری ایران در واقع شناسنامه بنا میباشد و تاریخ مشخص و سیرِ تحولی منظمی را دارا است. با آغاز دوره اسلامی، کاشی کاری در اماکنِ مذهبی تجلی خاصی مییابد، محراب و گنبدِ مسجد شیخ لطف ـ الله و گنبدِ مزار شاه نعمت اللّه ولی در ماهانِ کرمان، مسجد کبود تبریز و گنبد مسجد چهار باغ اصفهان، نمونه بارز این هنر میباشد .
کاشی کاری، مهمترین ویژگی تزیین معماری سنتی ایران است که ادامة همان آجرکاری است. نکته حائز اهمیت در کاشی کاری ایران رنگ لعاب است، رنگ کاشیهای ایرانی اکثراً فیروزه‌ای و لاجوردی بوده و رنگهای سفید و سبز و طلایی نیز در درجه دوم میباشد و این رنگها در بین هنرهای سنتی ایران مشترک میباشند .
فضاهای ورودی بنا در معماری ایرانی و خصوصاً بناهای مسکونی و مذهبی بخشِ مهمی را به خود اختصاص داده است که با پوششی به صورت سایه‌بان با طاق کمانی همراه بوده است .تزیین این قسمت از بنا عموماً کاشی کاری است، در ضمن نمونه‌های آینه‌کاری و مشبک کاری آجری نیز وجود دارد . آینه کاری از هنرهای ظریفی است که در نماسازی داخلی بناها، در بالای ازاره‌ها ، زیردورها ، طاق‌ها، رواق‌ها ، شبستان‌ها، سرسراها و موارد دیگر به کار میرود . مقرنس کاری و گچ بری نیز از تزیینات معماری محسوب میگردد. مقرنس کاری که تداوم آجر چینی است توازنی را القا می‌نماید که گویی وظیفه انتقال سقف یا گنبد بر پایه‌ها را داراست و همانند نسبت آسمان به زمین است .
تزیینات داخلی یک بنا نسبت به نوع آن تفاوت‌های گوناگونی دارد و این تفاوت در دوره‌های گوناگون، تنوع بیشتری به خود میگیرد ولی در همة آنها وجوه مشترکی نیز وجود دارد و از آن جمله ایجاد فضایی است که انسانهای استفاده کننده از آن بنا، آمالشان در آن تحقق مییابد و آرامش می‌یابند. در تزیین داخلی یک بنا از تنوع هنر صنایع دستی استفاده بیشتری میتوان نمود. قالی علاوه بر زیرانداز بودن یکی از اجزای مهم در تزیین فضای داخلی بناهای ایرانی میباشد. زیرا کف بنا را که انسانها بر آن می‌نشینند و می‌خوابند، می‌پوشاند و گاه نیز به عنوان تزیینی زیبا بر دیوار کوبیده میشود و گاهی نیز از قالی‌های دو طرفه به عنوان سطحی جدا کننده بین دو فضا استفاده میشود. نزدیکی طرح و نقشِ قالی با نقوشِ کاشی، نزدیکی و انسجامِ هنرهای ایرانی را بیان می‌دارد
زیر اندازهای دیگری چون گلیم ،جاجیم و منسوجات سنتی و پرده‌های قلمکار با کاربردهای گوناگون و وسایل تزیین شده با خاتم و منّبت و معرق چوب، انواع رودوزی‌ها و اشیای فلزی ، همه و همه ،آرایش دهنده محل زندگی ایرانی میباشند. صنایع دستی در معماری ایران تنها نقشِ مزّین کنندة فضا را ندارند بلکه هر کدام در جایگاه خود کاربردهای گوناگونی دارد . تزیین بین فضای داخلی و خارجی شامل درها و پنجره‌هاست. «درِ» بناها که در گذشته از چوب ساخته میشد مأوایِ سرپنجه هنرمندانِ منّبت کار و فلز کار بود. «در»های کنده کاری شده و منبت کاری همراه با کلون‌های بسیار زیبای فلزی ،جایگاه و اهمیت بنا را روشن می‌ساخت. نقوشِ ایجاد شده بر روی درها هم چون نقوشِ نمادین، در هنرها جلوه‌گاهِ تفکر و فرهنگِ ایرانی است. نقش «خورشید» که مهمترین نقشِ موجود بر روی درها میباشد، علامتی برای روشنی، برکت و سلامتی برای صاحبخانه است . پنجره نیز که اشاعه دهنده نور و روشنی به فضای داخلی میباشد اکثراً با چوب، گره چینی میشود .و گاه با شیشه‌های رنگین ،رنگین کمانی از نور را در فضای داخلی ایجاد می‌نماید.
گچ بری
ايرانيان از ديرباز با عنصري به نام “گچ” آشنائي داشته اند. اين نكته را كشف آثار گچي در هفت تپه خوزستان كه مربوط به تمدن ايلامي است تائيد مي كند. به يقين اشكانيان و هخامنشيان نيز با اين عنصر و تكنولوژي ساخت تزئينات گچي آشنا بوده اند. گچبريهاي كوه خواجه در جنوب شرقي ايران مربوط به تمدن اشكاني است.
در عصر ساساني تكنيك و روشهاي خاص به همراه نقوش مختلف حيواني، انساني، گياهي و هندسي مورد توجه قرار گرفت و با تلفيق روشهاي مختلف مناظر جالب توجهي به دست آمد كه باعث شد تحولاتي در هنرهاي ديگر آن عهد و آغاز اسلام بوجود آيد.
با گسترش اسلام در ايران طرحهاي مختلف همچون “اسليمي” و “ختائي” در تزئين مساجد و مدارس به كار گرفته شد و در گچبري هاي بدست آمده تا زمان مغول از بهترين طرحها و نقشه ها استفاده مي شد. بطوري كه تا پيش از رواج كاشيكاري، گچ تنها عامل زيبائي و تزئين بناها و فضاهاي مذهبي شد محراب مسجد جامع اصفهان بيانگر رشد و شكوفائي اين هنر مي باشد.
با روي كارآمدن صفويان از گچبري تنها در داخل منازل اعيان و اشراف وقت استفاده مي شد و تا دوران قاجار نيز استفاده از گچ ادامه داشت. در دوران پهلوي به دليل رواج گچبريهاي پيش ساخته اين هنر در سراشيبي سقوط قرار گرفت بطوري كه امروز استادان گچبر قديمي تنها به مرمت آثار باقي مانده از قديم مشغول هستند و كمتر استادكاري در پي خلق آثار بديع و جالب است.
امروز برخي از آثار گچبري در ايران از شهرتي عالمگير برخوردار هستند. از ديگر هنرهائي كه در گچبري مورد استفاده قرار مي گيرند خطوط اسلامي و به خصوص خط نسخ مي باشند.
از محرابهاي معروفي كه با گچبري تزئين شده اند. محراب مسجد ملك كرمان (مربوط به سال 477 هجري قمري)، محراب مسجد زواره (در نزديكي اردستان با تاريخ 530 هجري قمري)، محراب مسجد اولجايتو در مسجد جامع اصفهان (مربوط به سال 710 هجري زمان حكومت سلطان محمد خدابنده، معروف به اولجايتو و محراب مسجد آقانور(كه در سال 1039 هجري قمري ساخته شده است) مي باشد.
از اساتيد معروف اين هنر در حال حاضر استاد رضا اعظمي و استاد حسن رياحي هستند. از آثار معروفي كه استاد اعظمي ساخته است محراب گچبريهاي هارونيه است.
از آثار استاد حسن رياحي نيز مي توان به گچبري هائي كه در خانه هاي قديمي به جا مانده از دوران صفويه و قاجار همچنين بازسازي گچبريهاي خانه معروف امام جمعه و مرمت و قطاربندي ها و آينه كاريهاي شهشهان اشاره كرد.
در سالهاي پس از پيروزي انقلاب سازمانهاي ذيربط و مسئول همچون سازمان ميراث فرهنگي و ساير نهادها با استفاده از استادكاران و شاگردان مستعد آنان به مرمت بسياري از شاهكارهاي گچبري بناهاي قديمي پرداخته و در راه احياء اين هنر اصيل ايراني گام هاي موثري برداشته اند.
مقرنس کاری
یکی از عناصر تزیینی معماری که در زیبا ساختن بناهای ایرانی بخصوص مساجد و مقبره ها نقش مهمی دارد مقرنسکاری است. مقرنسها که شباهت زیادی به لانه زنبور دارند، در بناها به شکل طبقاتی که روی هم ساخته شده برای آرایش دادن ساختمانها و یا برای آنکه به تدریج از یک شکل هندسی به شکل هندسی دیگری تبدیل شود،به کار می روند. این مقرنسها را می توان ازجمله وسایل موثر ساختن گنبد ها دانست، که بعدها محتوای نظری اولیه را از دست داده و بیشتر برای تزیین به کار رفت.
برخی معماران ایرانی نیز که این مقرنسها را در جبهه ساختمانها به کار می برده اند در ساختن آنه مهارت را به حدی رسانده اند که نمی گذاردند موجب سنگینی ساختمان شود و بر اصل و پایه فشار آورد. با مشاهده شکلهای طبیعی قندیلهای یخی و آهکی درون غارها در می یابیم که به احتمال زیاد هنرمندان نخستین این فن از همان قندیلها برداشتی هنرمندانه کرده اند و عینا آن را در سطوح داخلی و خارجی بناها با استفاده از آجر گچ و یا سیمان به کار گرفته اند. مقرنسها معمولا در سطوح فرو رفته گوشه های زیر یقف ایجاد می شود. اما محل قرار گیری این عنصر تزیینی میتواند در بالای دیوارها،سقفها گوشه ها سردرها و … باشد.
مقرنسها از لحاظ شکل به 4 دسته تقسیم می شوند:
1- مقرنسهای جلو آمده: مقرنسهایی را میگویند که مصالح آن از خود بناست. و در نهایت سادگی و بدون هیچگونه پیرایه ای به صورت آجر یا گچی ،انتهای سطوح خارجی نمای بیرون ساختمان را آرایش می دهند و استحکام آنها زیاد است.
2- مقرنسهای روی هم قرار گرفته: گذشته از مصالح به کار رفته اصلی بنا مانند گچ و آجر وسنگ، در سطوح داخل و خارج بنا به کار می روند. و غالبا در چند ردیف (دو تا پنج یا بیشتر) روی هم قرار دارند و دارای ثبات متوسطی است.
3- مقرنسهای معلق: شبیه همان منشورهای آهکی آویزان در غارهاست که اصطلاحا استلاکتیت نامیده میشوند. و غالبا از چسباندن مواد مختلف چون گچ، سفال ،کاشی و … به سطوح مقعر داخل بنا صورت می گیرند. که اویزان به نظر میرسند و دارای ثبات کمی می باشند.
4- مقرنسهای لانه زنبوری: چنانکه از تام این دسته از مقرنسها پیداست،شبیه لانه زنبور و در مجموع کندوهای کوچک بر روی هم قرار گرفته اند. این دسته از نظر شکل ظاهری شبیه به مقرنسهای معلق اند.
مقرنس در دو قرن پنجم و ششم هجری قمری و یا به عبارتی در دوره سلجوقیان در مرحله تحول سریع قرار گرفت در اکثر بناهای این دوره مقرنسهای زیبایی دیده می شوند. آشکار ترین نمونه معماری عهد سلجوقی مسجد جامع اصفهان است که گنبد مقرنس کاری شده آن از شاهکارهای معماری اسلامی به شمار می رود.
آجرکاری و آجربندی
موضوعات مهم سایت
آشنایی با هنرهای سنتی ایران
آشنایی با هنرهای سنتی ایران (4)
نویسنده: سید رضا حسینی
صنایع فلزی
امروزه با توجه به تجربه های چند هزار ساله و پیشرفت دانش بشری در رشته گوناگون هنرمندان با استفاده از فلزاتی چون طلا – نقره – مفرغ – برنج – مس – ورشو و فولاد به ساخت و تزئین اشیاء می پردازند. این رشته ها عبارتند از: دواتگری – قلمزنی – چاقو سازی – قفل سازی – کوفته گری – طلاکوبی – زرگری – ملیله سازی – فیروزه کوبی – مینا کاری و…
قلمزنی
در زمینه ی قلمزنی بر روی فلزات، اصفهان می تواند مهد این هنر قلمداد شود. هر چند که در سایر نقاط ایران مانند تهران نیز در این زمینه فعالیت دارند. مواد اولیه قلمزنی فلزات مس و برنج و در کارهای خیلی ظریف نقره یا طلا می باشد.
دو گروه ابزار جهت قلمزنی یا به طور کلی صنایع فلزی مورد استفاده قرار می گیرد.
1- ابزار برای ساخت زیر کار محصول: دستگاه خم کاری، موتور فرچه، کوره، سندان و چکش.
2- ابزار قلمزنی: دستگاه قیر آب کنی، پرگار، چکش قلم زنی، انواع قلم با شماره ها و نوکهای مختلف که مقطع هر کدام شکل و نقشی متفاوت دارد.
نحوه ی کار: بعد از ساخت زیرکار ابتدا پشت کار را با قیر می پوشانند به جهت جلوگیری از خم شدن فلز در هنگام چکش زدن و همینطور جلوگیری از صدای زیاد، سپس طرح را بر روی زمینه منتقل و با قلمهائی که مقطع آنها به شکلهای متفاوت است شروع به قلمزنی می کنند.
در قلمزنی شیوه های متفاوتی وجود دارد از قبیل عکس، زمینه پر، منبت، برجسته، مشبک، قلمگیری.
شیوه ی زمینه پر: با ایجاد بافت در زمینه بدون اختلاف سطح طرح مورد نظر را نشان می دهند.
شیوه ی منبت: با ایجاد اختلاف سطح بین زمینه و نقش که بستگی به قطر فلز دارد نقش نمایان می گردد (تصویر 25).
(تصویر 25)
شیوه ی برجسته: اختلاف سطح بیشتر از روش منبت است و از دو جهت به ظرف ضربه وارد می شود. زمینه از بیرون پائین رفته و موضوع از پشت بالا می آید و نقش برجسته نشان داده می شود. برای ظروفی که امکان ضربه زدن از ظرف مهیا است مورد استفاده قرار می گیرد.
شیوه ی مشبک: در این روش زمینه بریده شده و نقش نمایان می شود. در این روش طرح باید از لحاظ خطی به یکدیگر متصل باشد.
شیوه ی قلمگیری: با ایجاد خراش و شیار فلز تزئین پیدا می کند.
ملیله کاری
در ایران قدمتی در حدود 550 تا 330 ق.م دارد و قدیمی ترین آن مربوط به دوران اشکانی است. این هنر در اصفهان، زنجان، تهران، تبریز و شیراز انجام می شود. تولیدات اصفهان بیشتر تزئینی است و تولیدات زنجان بیشتر جنبه ی مصرفی دارند و در تهران نیز در زمینه ی ساخت جواهرات انجام می شود.
ماده ی اصلی در حال حاضر نقره است، بدین ترتیب که شمشهای نقره را ذوب کرده و در قالب به شکل مفتولهائی با قطر یک سانتی متر در می آورند، سپس در دستگاه حدیده مفتولها را کوچکتر و ریزتر می کنند.
طریقه ی کار بدین شکل است که ابتدا براساس شی یا طرحی که می خواهند بسازند مفتولها را روی میز با خم کردن و ایجاد شکلهای دلخواه کنار هم قرار می دهند این میز معمولاً از جنس فلز است (چدن) قبل از چیدن مفتولهای شکل داده شده، زمینه ی کار را بوسیله ی موم پر می کنند و یک رشته ی سیم ضخیم به دور قالب قرار می دهند تا محیط آن مشخص شود. بعد از چیدن مفتولها میز را گرم کرده و طرحها از موم جدا می شوند سپس محل اتصالات را با پودر براکس و پودر نقره پر می کنند و با حرارت آنها را به هم متصل می کنند چون در اثر حرارت رنگ نقره کدر می شود آن را در محلول اسید استیک شستشو داده و براق می کنند و در نهایت به شکل ظرف یا اشیاء دیگر خم می کنند (تصویر 26).
(تصویر 26)
کوفته گری
در اصل همان ساخت اشیاء آهنی است که در آثار هنری با فولاد ایجاد شده و توسعه یافته است و از دوران هخامنشیان تا امروزه رواج داشته است.
آنچه امروزه از آن یاد می بریم که استفاده از فولاد و زرگری و طلاکوبی روی آن است از زمان سلجوقیان رواج یافته است.
در دوره ی صفویه بخاطر رسمیت یافتن مذهب شیعه در ساخت علم و کتل از آن استفاده کرده اند. در کوفته گری ابتداء طرح را روی ورق فولادی منتقل کرده و آن را می برند. ورق را در کوره قرار داده و بعد از سرخ شدن با سندان و چکش کاری آن را شکل می دهند سپس اجزاء آن را با جوش آهن یا برنج به یکدیگر متصل می کنند (تصویر 27).
(تصویر 27)
طلاکوبی و نقره کوبی
ایجاد زمینه ای با طلا یا نقره بر روی فولاد را طلا کوبی یا زرکوبی یا مطلا کاری و در صورت استفاده از نقره، نقره کوبی گویند.
ابزار عمده زرکوب کارد طلاکوبی است. ابتداء زمینه ی را با کارد طلاکوبی کنده و سپس مفتول طلا یا نقره را در آن گذاشته و با چکش می کوبند. سپس با سنگ عقیق یا یشم پرداخت می کنند. در گذشته بر روی زمینه های مس – برنج و مفرغ انجام می شده است ولی امروزه بر روی زمینه ی فولادی انجام می شود بخصوص در شهرهای اصفهان و تهران (تصویر 28).
(تصویر 28)
زرگری و جواهر سازی
ساخت زیورآلات از طلا یا نقره را می گویند و اگر از سنگهای قیمتی استفاده شود آن را جواهر سازی می گویند.
در زرگری ممکن است از تمام شیوه های مرسوم در صنایع فلزی استفاده گردد تا در نهایت به ساخت یک شیء ظریف و زیبا ختم شود. زیورآلات هر منطه ویژگی های خاصی دارد که تابع فرهنگ و سنتهای همان منطقه است.
زرگری زیورآلات به شیوه سنتی در استانهای فارس – سیستان و بلوچستان – گلستان – آذربایجان شرقی – کردستان – هرمزگان و خراسان و همینطور در بعضی از عشایر رواج دارد (تصویر 29).
(تصویر 29)
دواتگری
ساخت اشیاء فلزی با روش سرد را دواتگری می گویند که قدمت زیادی داشته و ابتدا دواتگران با کوبیدن قطعه سنگ بر روی فلز اشیاء خود را ایجاد می نمودند. ولی امروزه با استفاده از ابزار، اینکار صورت می گیرد، سه روش دواتگری وجود دارد یک تکه یا بدون درز – چند تکه یا درزدار – استفاده از دستگاه یا خم کاری.
1- روش یک تکه: در این روش ورق فلز را به شکل دایره در آورده و مرکز آن را روی سندان می گذارند و لبه ی کار ر می بندند، در حین چکش کاری می توان انحناهای گوناگون را به بدنه داد (تصویر 30).
(تصویر 30)
2- روش چند تکه یا درزدار: ابتدا ورقه ای مستطیل شکل را بر اساس طرح ظرف انتخاب کرده و سپس لبه های آن را چکش کاری کرده و در یکدیگر درگیر می کنند و جای آن را جوش می دهند و یک استوانه مکعب به دست می آید سپس با چکش کاری فرم مورد نظر بدست می آید. این روش برای قلم زنی مناسب نیست.
3- روش استفاده از دستگاه یا خم کاری: در این روش ورقه فلز را در داخل قالب قرار داده و با پرس کردن ورق فلزی به قالب، شکل قالب را به فلز می دهند. این روش بیشتر صنعتی است.
صحافی (کتاب و ساخت آن)
مهمترین جلدها
1- جلد ضربی (کوبیده): ابتدا طراح یا مذهب کار طرح را روی برنج پیاده کرده و سپس قلمزن آن را حکاکی می کند. سپس صحاف آن را بر روی چرمی که قبلاً آماده و در آب نم برداشته است کوبیده و نقش را بر روی آن ضرب می کند. در صورت لزوم جای خالی نقشها با طلا یا نقره آراسته می شود (تصویر 31).
(تصویر 31)
2- جلد سوخت: شبکه کردن چرم بوسیله قالبهای نقش دار تحت اثر قالب داغ و چسباندن آن روی چرمهای دیگر. به دلیل سوزاندن چرم به جلد سوخت معروف است (تصویر 32).
(تصویر 32)
3- جلد لاکی (روغنی): به نقاشی یا تذهیب بر پشت و روی جلد مقوائی و پوشانیدن آن با پوششی از روغن کمان یا لاک الکل می گویند. در این شیوه نقش صحاف در حد درست کردن مقوا و عطف می باشد و بیشتر کار، توسط نقاش صورت می گیرد. از استادان این فن آقای «حسین اسلامیان» است و یکی از آثار ارزشمند او «چوگان بازی» است. در این روش اگر از مقوای پاپنه ماشه استفاده شود به آن جلد پاپیه ماشه نیز می گویند. مقوای پاپیه شده از خمیر کردن کاغذهای باطله به همراه الیاف نساجی و چسب (سریشم) و قرار دادن آن در زیر پرس و شکل گرفتن ورقه های ضخیم و مقوائی ایجاد می شود.
4- جلد معرق: مانند سوخت است. با این تفاوت که چند طرح و رنگ با یکدیگر چفت می شوند. به عبارت دیگر ابتدا مذهب کار،
طرح مورد نظرش را در پشت چرم طراحی می کند و سپس جلد ساز چرمهای رنگی از قبل بریده شده را کنار هم قرار می دهد. از استادان معاصر این فن آقای «علی اصغر اسفرجانی» (تصویر 33) متولد سال 1299 در اصفهان و فارغ التحصیل مدرسه صنایع مستظرفه را می توان نام برد.
(تصویر 33)
5- جلد مرغش: شبیه جلد روغنی یا لاکی است با این تفاوت که در این نوع، زمینه ی اصلی با استفاده از سنگهای خرد شده تزئینی و ذرات معدنی، آراسته شده و سپس روی آن را با روغن، جلا می دهند.
6- جلد مخملی: استفاده از پارچه ی مخمل برای روکش جلد را گویند.
7- جلد زری: روکش جلد با پارچه ی زری که از زمان صفوی مرسوم گردید.
8- جلد قلمکار: استفاده از پارچه قلمکار جهت روکش جلد را گویند.
9- جلد ترمه: استفاده از پارچه ی ترمه جهت روکش جلد که اززندوقاجار مرسوم گردید.
نام و محل تزئینات بر روی جلدها
1- ترنج: به صورت مدور یا بیضی شکل است و ترکیبی است از نقوش اسلیمی و ختائی یا حیوانی و بعضاً خطوط خوشنویسی که در وسط صفحه بکار می رود.
2- شمسه: همانطور که از اسمش پیداست شبیه خورشید بوده و در وسط صفحه قرار می گیرد. شکل آن مدور بوده، منقش و زراندود است و مانند ترنج در وسط قرار می گیرد.
3- سرترنج: لوزیهای کنگره دار که برای پر کردن جای خالی در بالا و پائین ترنج قرار می گیرد.
4- کتیبه: چهارگوشه مستطیلی که حاشیه صفحات را با نقوش دایره و نیم دایره و ربع دایره پر و داخل آن با نقوش مختلف پر می شود.
5- لچکی: نقوش که حالتی سه ضلعی و مثلث شکل داشته و در گوشه های صفحه و به همراه ترنج بکار می رود.
اصطلاحات – ابزار و وسایل صحافی و جلد سازی
1- شمیز: اسم لفافه ی کاغذی که نوشته های اداری را در آن گذارند – و واژه ای فرانسوی است و همین طور به جلدهای مقوائی کتاب گویند.
2- آستر بدرقه: در اصطلاح صحافی، ورق کاغذی است که نصف آن به مقوای جلد کتاب چسبیده و نصف دیگر آن اولین ورق کتاب را تشکیل می دهد. طرف دیگر آستر بدرقه نیز به همین ترتیب است.
3- پیزری: در اصطلاح به معنی فرسوده است و در اصل پیزر گیاهی است که در بیشه زارها می روید و شکل آن مانند برگهای گندم و چون در ساخت این نوع کاغذ به کار برده می شد بدین نام معروف گشت.
4- زرتی: املای دیگر فزرتی به معنی سست و کم دوام می باشد. و از آنجا که این نوع کاغذ بی دوام است آن را زرتی می گویند.
5- شورو: از نظر لغوی به پوست بزغاله اطلاق می شود، ولی در این صنعت به چرمهایی که از پوست بز و بزغاله تهیه می شود گویند.
6- میشن: پوست میش دباغی کرده را گویند که در جلد سازی مورد استفاده قرار می گیرد.
7- گالینگور: مأخوذ از کلمه ی روسی به معنی مشمع است.
8- شیرازه: نوار پارچه ای باریک به ضخامت 1 تا 5 /1 سانتی متر که یک سمت آن دارای حاشیه ای رنگین و حدود یک میلی متر می باشد. از شیرازه برای چسباندن بالا و پائین عطف کتاب استفاده می شود.
9- طلا: در صحافی برای طلاکوبی جلد بکار می رود انواع مختلف آن عبارتند از: هشت در هشت، پشت چسب، بوبینی، شانزده در شانزده.
10- سنگ: قطعه ای سنگ مرمر در ابعاد 40 × 35 و ضخامت 15 میلی متر است که به عنوان زیر دستی استفاده می شود و اغلب کارهای ته بندی و جلد سازی بر روی آن انجام می شود.
11- قید: وسیله ای است چوبی به طول 50 تا 100 سانتی متر که برای نگه داشتن کتاب به هنگام اره کردن، طلاکوبی و چسب زدن به عطف کتاب مورد استفاده قرار می گیرد.
12- کارگاه: وسیله ای چوبی که برای دوختن کتاب به کار می رود.
13- اُسکور: ابزاریست چوبین که گاهی از جنس استخوان نیز تهیه می شود. یک طرف این وسیله باریک و سمت دیگر آن دارای شیار می باشد. از کناره ی آن برای تا کردن کاغذ و چسباندن لبه های چرم به مقوا و از نوک برای جا ناخنی انداختن و از شیار آن برای خط انداختن بر دور کتاب استفاده می شود.
14- مشته: جسمی است برنجی شبیه دسته ی هاون با ارتفاعی کمتر و سطح مقطعی بزرگتر. این وسیله برای کوبیدن (ته کوبی) و گرد کردن عطف کتاب و کوبیدن چرم پس از چسباندن روی مقوا استفاده می شود.
15- پرس: برای پرس کتاب و چسباندن اجزاء آن بکار می رود.
16- شفره: کارد آهنی با دسته ای چوبین و لبه ای تیز و برنده، شبیه به وسیله ای بنام گزن در کفاشی.
17- گوشه گرد کردن: وسیله ای آهنی است با دسته ی چوبی و نوک تیز و برنده به شکل نیمه استوانه جهت گرد کردن لبه ی مقوای جلد.
21- ماشین برش
22- مقوا بری
23- گیره ی طلاکوبی
18- گارسه: جعبه ای است چوبی به ابعاد 80 × 100 سانتی متر و عمق 5 سانتی متر با خانه های متعدد که در درون هر خانه مقدار زیادی از یک حرف قرار دارد.
19- حروف: تکه فلزاتی از جنس آلیاژ (سرب – قلع و آنتیموان) با سه بعد که در سطح فوقانی آنها نوشته ای به طور برجسته وجود دارد.
20- داغی (خط زن): وسیله ای برنجی با دسته ی چوبی و لبه ای نسبتاً باریک شامل دو خط و منحنی – برای داغ کردن و خط زدن چرم جلد کتاب.
روشهای صحافی
1- روش چسباندن: در این روش بعد از دسته کردن کاغذها و چسب زدن انتهای آنها شیرازه به انتهای کاغذها چسبانده شده و اضافه ی شیرازه به جلد متصل می شود. عرض شیرازه بیشتر از ضخامت کاغذهاست. در بیشتر جلدهای شمیز از این روش استفاده می شود.
2- روش دوخت: کاغذها در دسته های پنج و شش تائی خم شده انتهای آنها به شیرازه دوخته می شود. این روش برای صحافی کتابهای ضخیم مناسب است. بیشتر جلدهای مقوائی و ضخیم با این روش درست می شوند.
تذهیب و تشعیر
تذهیب در اصطلاح به معنی زراندود کردن و طلاکاری است و بخاطر اینکه در گذشته از آب طلا جهت تزئین سطور و داخل صفحات استفاده می کردند به عنوان تذهیب معروف شد. از تذهیب جهت تزئین خوشنویسیها، مینیاتورها و جلدها با نقوش الهام گرفته از طبیعت، ولی کاملاًً تجریدی، منظم و هندسی و رنگهای معدنی و گیاهی استفاده می شود. در اوایل دوره اسلامی، تذهیب برای تزئین و جداسازی آیات قرآن مجید، در سده سوم و چهارم با نقوش ساده و بی پیرایه، در سده ششم و هفتم متین و منسجم، در سده هشتم با شکوه و مجلل، در سده نهم و دهم ظریف و پرمایه و در سده یازدهم و دوازدهم به اوج تنوع و تعدد مکاتب خود رسیده است (تصاویر 34).
(تصاویر 34)
ابزار و مواد نگارگری، تذهیب و تشعیر:
1- قلم مو: معمولاً از قلم موی آبرنگ استفاده می شود که از موی گربه تهیه می شود. این قلم موها خود بر سه نوع هستند الف: قلم موی افشان جهت رنگ گذاری ب: قلم موی گندمی جهت پرداز پ: قلم موی شمشیری جهت قلمگیری.
2- بوم: بومها می توانند از اجناس مختلف مانند فیبر سفید – چوب – کاغذ – مقوا – صدف و عاج باشند و قبل از کار باید بسته به جنس بوم زیر کار آن آماده شود.
بومهای کاغذی را معمولاً بعد از نصب کاغذ بر روی زمینه (که معمولاً از جنس چوب یا فیبر است) آهار زده و با سنگ عقیق مهره می کشند. عمل مهره کشیدن بخاطر چسبیدن کامل کاغذ بر زمینه و خالی شدن حبابهای هوای زیر کاغذ انجام می شود. بعد از آن جهت نقاشی آماده می شود.
در بومها از جنس استخوان یا عاج بخاطر وجود چربی در سطح آن، ابتداء کمی آب روی آن ریخته و با سمباده ی نرم روی آن را می کشند سپس از آب نبات، آب قند یا ژلاتین رقیق برای آماده کردن زمینه استفاده می کنند.
3- رنگ: الف: رنگهای گیاهی مانند پوست گردو – چای و…
ب: رنگهای معدنی مانند طلا – نقره – لاجورد – برنج و…
ج: رنگهای شیمیائی
رنگ گذاری: در رنگ گذاری از دو نوع رنگ جسمی و روحی استفاده می شود.
رنگ جسمی: رنگهائی هستند با رنگدانه های درشت و پوشش زیاد مثل گوهاش و چون جسمی را از خود بر جای می گذارند به رنگ جسمی معروف شده اند. این رنگها خاصیت پوشانندگی دارند.
رنگهای روحی: رنگهایی یا رنگدانه ی ریز و شفاف مثل آبرنگ.
4- بست: چسبهائی هستند که در ترکیب با رنگ از آن استفاده می کنند. بیشتر از انواع صمغ درختان مانند صمغ عربی و کتیرا بدست می آید. از بستهای کریستالی و شکننده مانند «آب نبات» نیز استفاده می شود که باید با شیره ی انگور یا خرما مخلوط شود. بعضی از بستها حیوانی است که مخلوطی از استخوان، پوست، روده و شاخ تهیه می شود. و بعد از جوشانیدن آنها مایع بدست آمده را استفاده می کنند.
نقوش تذهیب و تشعیر
نقوش تذهیب و تشعیر عموماً تجریدی هستند و بعضاً از نقوش حیوانی – افسانه ای و بافتی نیز استفاده می شود. انواع این نقوش عبارتند از:
1- انواع نقوش خلاصه ی شده ی طبیعی (تجریدی)
الف: اسلیمی: شامل اسلیمی ساده، خرطومی، گلدار، دهن اژدری، ماری و… (تصویر 35)
(تصویر 35)
ب: ختائی: نقوشی است که شکل آنها به طبیعت نزدیکتر است. اجزاء ختائی شامل گل – برگ – غنچه – و ساقه است (تصویر 36).
(تصویر 36)
2- نقوش گره چینی: در ترسیم این نقوش از اشکال هندسی و کنار هم قرار دادن آنها به عنوان یک طرح کلی استفاده می شود. در ابتدا دیواره و محیط اصلی اندازه گیری می شود. و بعد از آن زیر نقش یا نقش کلی ترسیم می شود (تصویر 37) گره چینی
(تصویر 37)
3- نقوش بافتی: نقوش نامنظم از سطوح نامنظم اشیاء را گویند که از پراکندگی نامنظم رنگ بر روی کاغذ شکل گرفته و بیشتر در تذهیب و تشعیر مورد استفاده قرار می گیرد مانند کاغذ ابر و باد.
4- نقوش تشعیر: تشعیر از «شعر» به معنای مو گرفته شده است چرا که از خطوط به نازکی و باریکی یک مو استفاده می شود. وقتی نقوش گل گیاه به همراه نقوش حیوانی تلفیق شده و در اطراف مینیاتورها و یا در زمینه و در حاشیه ی خوشنویسی استفاده شود به آن تشعیر می گویند. از اواخر دوره ی مغول گرایش تشعیر سازان به خلق طرحهای طبیعی آشکار و زمینه ی عنوان نوشته ها با نقوش گل و برگ تزئین می شود. گرایش به نقوش طبیعی در نسخه های دوره ی تیموری نیز دیده می شود. در دوره ی صفویه طرحهای تشعیر طلائی بوده و در نمونه های غنی از رنگهای طلائی و نقره ای استفاده می شود. در اوایل قرن نهم نقوش حیوانی مانند اژدها، ققنوس، حواصیل، پلیکان، شیر، میمون، مار و پرندگان به سبک چینی به چشم می خورد. (تصویر 38) از اساتید معاصر تذهیب و تشعیر و مینیاتور می توان به این نامها اشاره کرد: استاد محمود فرشچیان، استاد جمالپور، هاشم ظرفیان، اردشیر تاکستانی، محمد باقر آقامیری، محمد علی رهبری، باقری، مجید مهرگان و….
(تصویر 38)
روش کار
روش کار در نگارگری پس از آماده شدن بوم و طرح مورد نظر، آن را بر روی بوم منتقل کرده و قلم گیری می کنند (منظور از قلم گیری طراحی خطوط با استفاده از قلمو و رنگ که دارای خطوطی پهن و باریک تند و کند است) پس از آن در صورت استفاده از رنگ طلا، طلااندازی شده و زمینه رنگ می شود. پس از رنگ زمینه ساخت و ساز طرحها آغاز می شود و پس از پردازش طرحها و ظرایف آن بخصوص صورت و گل و مرغ در نهایت با جدول کشی یا کادر بندی کار به اتمام می رساند. روش کار در تذهیب کاری بدین صورت است که پس از آماده سازی بوم و رنگ زمینه آن، طرح که معمولاً بر اساس یک واگیره است به بوم منتقل شده و پس از قلم گیری و سپس پرداز عناصر کار به اتمام می رسد.
منظور از واگیره طرحی است که از تکرار آن نقش مورد نظر را پر می کنند و منظور از پرداز روشی است که برای سایه روشن و بافت بوسیله ضربه های نوک قلم انجام می شود.
منبع: حسینی، سید رضا، (1348)، هنر و معماری ایران و جهان، تهران: مارلیک، چاپ دوم، (1388)
مبادا گره‌ها بشکند تاریخ : ۱۳٩۳/۸/۳
مبادا گره‌ها بشکند
مریم پورمحمد فتالی:
قصه از آنجا شروع شد که یکی از گوشواره‌هایم را گم کردم و برای پیدا کردنش آن قدر صورتم را از پهلو به فرش‌های خانه چسباندم که دیگر حتی پرزهای رنگی آنها را به‌خوبی می‌شناختم
گوشواره پیدا نشد، اما به جای آن سؤالی در ذهنم پیدا شد! نقش فرش‌های خانه با هم فرق داشتند، چرا من نقش و رنگ قالی شش‌متری اتاق پذیرایی‌مان را از بقیه بیشتر دوست داشتم؟
گاهی چنان غرق یکنواختی می‌شوم که باید تلنگری به یادم بیاورد چیزهایی که خیلی به آنها نزدیک هستم ویژگیهای خاصی دارند. مثلاً همین قالی؛ ما که لحظه‌های زیادی از زندگی‌مان در کنار و روی این اثرهای با ارزش هنری که سابقه چند هزار سالهای را پشت سر دارند، می‌گذرد، تا به حال چند بار به طرح و نقش و رنگشان نگاه کرده‌ایم؟
به جای گوشواره گم‌شده رفتم به دنبال پاسخ سؤال جدیدم:
بهترین جا برای پیدا کردن جواب، کتابخانه بزرگ پدر بود.
مطمئن بودم حتماً یک کتاب درباره قالی در آن پیدا خواهم کرد. با این حال اول رفتم سراغ فرهنگ معین. آنجا بود که فهمیدم «فرش» یک کلمه عربی است به‌معنی هر چیز گستردنی، و قالی هم فرشی است که با الیاف حیوانی مثل پشم و ابریشم و الیاف گیاهی مانند پنبه و کتان تهیه میشود. اطلاعات دیگری هم زیر کلمه قالی نوشته شده بود، مثلاً این که قالی در دسته‌بندی هنرهای تصویری در رده منسوجات قرار دارد و عوامل تشکیل‌دهنده آن نقش، طرح، رنگ آمیزی، زمینه و بافت است.
قالی خشتی
من که فکر می‌کردم قالی بافتن خیلی ساده است، یواش‌یواش متوجه شدم که این کار به این‌سادگی‌ها هم نیست. اولین مرحله آن ریسندگی و تهیه نخ برای درست کردن تار و پودهاست. تارهایی که روی دار قالی بسته میشوند تا گره‌های رنگی را روی آنها بزنند و پودهایی که لابه‌لای گره‌ها قرار می‌گیرند و آنها را به تارها محکم میکنند.
کتاب دیگری پیدا کردم که راجع به قالی بود، با یک عالمه عکس. با دیدن چند عکس فهمیدم که دار به دو صورت عمودی یا افقی روی زمین قرار میگیرد. گلوله‌های نخهای رنگی هم بر دار آویخته میشوند. در عکس دیگری دخترهایی با لباس‌های محلی پشت دار نشسته بودند و از روی نقشهای که جلویشان بود، قالی را می‌بافتند. تصور این که یک قالی به این بزرگی با تک‌گره‌های بسیار بافته میشود، تنم را لرزاند.
دار قالی عمودی
هر چه بیشتر می‌خواندم فرق قالی اتاق پذیرایی را با قالی اتاق کتابخانه بیشتر می‌فهمیدم. اولی قالی تبریز بود و دومی قالی خشتی ساروق؛ چون قالی‌های ایرانی بیشتر به محل بافتشان مشهور هستند، مانند اصفهان، کاشان، مشهد، تبریز، ساروق و … اما در کنار این تقسیم‌بندی، تقسیم‌بندی دیگری بر اساس شکل و طرح قالی نیز وجود دارد. من توانستم طرحهای زیر را به‌خاطر بسپارم:
طرح شاهعباسی : اساس این طرح را گل و بته خاصی که به «گل شاهعباسی» معروف شده تشکیل میدهد.
این گل به همراه اسلیمی ها و سایر نقشهای معمول در قالی، نقش اصلی حاشیه و متن قالی را به‌وجود می‌آورند.
قالی با طرح گل‌های شاه عباسی
طرح اسلیمی: نقش اصلی این طرح شاخه‌های مارپیچی از طرحهای تزیینی هستند که با گل و برگ احاطه شده و انشعاب آنها به نقش اسلیمی ختم میشود. معروف‌ترین اسلیمی، اسلیمی دهن‌اژدری است. در این نوع اسلیمی انتهای هر شاخه به دو بخش متقارن منشعب میشود و به‌صورت دهان اژدها در میآید.
اسلیمی دهن‌اژدری
طرح گلدانی: نقش اصلی این طرح، گلدانی است مزین به شاخه‌های گل. ممکن است یک گلدان بزرگ تمام قالی را بپوشاند یا نقش گلدانهای کوچک در سراسر فرش تکرار شود.
طرح درختی: هرچند استفاده از طرح ساده و انتزاعی شاخه‌ها در قالی ایران بسیار معمول است، اما نقشهای درختی به فرم‌های طبیعی شباهت زیادی دارند. در این طرح شکل درخت و شاخ‌وبرگ و بته‌ها نقش اصلی را تشکیل می‌دهند. گاهی در میان شاخ و برگ درخت‌ها، پرندگان و در پای آنها حیوان‌های وحشی دیده میشود که در این صورت به طرح آن،«درخت حیوان‌دار» میگویند.
طرح شکارگاه: مانند طرح درختی حیوان‌های موجود در این طرح بسیار نزدیک به طبیعت رسم و بافته میشوند. شکارگاه خشتی، شکارگاه لچکی و شکارگاه افشان از انواع طرحهای فرعی این طرح هستند.
طرح بته‌ای: اساس این طرح را نقش سرو خمیده (یا همان بته) که از قدیمی‌ترین نقشهای ایرانی است تشکیل میدهد. در قالی ایرانی این طرح شکلها و اندازه‌های متنوعی دارد. بعضی از طرحهای مشهور بته عبارت اند از: بته‌جقه، بته سرابند، بته‌خرقه‌ای، بته قلمدان اصفهان، بته سنندجی و بته افشاری.
قالی بته جقه‌ای
طرح خشتی: در این طرح، قالی با شکلهای هندسی مربع و لوزی شبکه‌بندی شده است و داخل هر یک از خانه‌های این شبکه نقشهایی متنوع دیده میشود، نقشهایی مثل گلدان گل، بته، شاخه گل، درخت‌های گوناگون، به‌خصوص سرو و بید و پرندگان. این‌خانه‌ها به گونه‌ای طراحی میشوند که هر کدام از نظر شکل و محتوا از خانه‌های کناری‌اش کاملاً جداست.
طرح محرابی: الهام‌بخش طراحان نقش قالی در به وجود آوردن این طرح، شکل محراب است. متن فرش‌های محرابی گاهی ساده و بدون نقش و گاهی پوشیده از نقشها و گل‌های شاهعباسی است. در برخی دیگر از انواع این طرح، در متن محراب، نقش گلدان با شاخه‌های گل یا قندیلی آویزان از سقف محراب دیده میشود.
قالی محرابی
در دشت همیشه‌سبز قالی، آرام قدم می‌زنم و به هزاران هزار گره‌رنگ‌به‌رنگ چشم می‌دوزم و به‌دست‌هایی که با ظرافت هر چه تمام‌تر گره در گره زده‌اند، آفرین می‌فرستم. فقط یادم باشد این بار قدم‌هایم را نرم‌تر بر گلها بگذارم، مبادا گره‌های ظریف زیر پاهایم بشکند.
لینک مطلب: همشهری انلاین
واژه شناسی حفاظت و مرمت آثار چوبی – مقاله
تاریخ : ۱۳٩۳/٦/٢٦ نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
آثار چوبی، عاج و استخوان: واژه شناسی حفاظت و مرمت آثار چوبی (1): «واژگان عمومی و ساختار»
حفاظت و مرمت در ایران دانش نوپایی است که اکثر منابع اطلاعاتی آن به زبان انگلیسی میباشد.در این میان حفاظت آثار چوبی شاخه‌ای است که هنوز در ایران به درستی به آن پرداخته نشده است و شناخت اصطلاحات تخصصی و معادل یابی آنها جهت درک صحیح مفاهیم مطرح شده در منابع مختلف ضروری می‌نماید.در متن حاضر سعی شده است مهمترین اصطلاحات مربوط به واژگان عمومی و ساختار آثار چوبی در زمینه حفاظت و مرمت مورد بررسی قرار گیرد.البته معادل‌های ذکر شده صرفا در حیطه حفاظت و مرمت چوب بررسی گردیده‌اند.
واژگان کلیدی: اصطلاحات تخصصی،حفاظت،مرمت،آثار چوبی،واژگان،ساختار
جهت دریافت مقاله بر روی لینک منبع کلیک کنید
منبع : وبسایت
گرداوری فن و هنر ایران زمین
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, مرمت, مرمت چوب
هنر در عهد اشکانیان تاریخ : ۱۳٩۳/٦/٢٦ نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
هنر در عهد اشکانیان
از هنر این دوره اطلاعات زیادی در دست نیست و آثار مکشوفه به دلیل در دسترس نبودن معیارهای معتبر تاریخ گذاری، کمتر راهگشا هستند با این حال اندک آثار موجود ، حاکی از رهایی تدریجی هنر این دوره از تأثیر هنرهای یونانی و رومی است. در دوره ی اشکانیان هنر ایران تا حدودی ملهم و متأثر از سنت های پیشین خود بود. با این حال این هنر کاملاً ایرانی به شمار می رفت و اگر چه از نظر تکنیک و موضوع تا حدی دچار انحطاط شده بود ولی صبغه ی ملی خود را حفظ کرده بود. هنرمندان این عهد به اقتضای زمان، کم کم آثار هنر، یونانی را که محصول حکومت اسکندر و جانشینان او بود از خاطره ها زدودند و هنری نو و ایرانی به وجود آوردند. از جلوه های مهم هنری این عهد ، هنر گچبری را می توان نام برد که رواج بسیاری داشت و نقوش آن تلفیقی از سبک یونانی و هخامنشی است. بهترین آثار هنری گچبری این عهد بر روی دیوارهای مکشوف در آشور، اوروک (در عراق) و کوچه خواجه (در سیستان) یافت شده است. رونق هنر گچبری بیشتر به سبب وفور گچ معدنی و سهولت کار با آن بوده که رغبت بیشتری در استفاده از این روش تزئینی را سبب می گشته است. در آن روزگار ملاط گچ به سهولت بر دیوار کشیده می شد و به سرعت خود را می گرفت و سفت می شد لذا هنرمندان اشکانی به سرعت و سهولت می توانستند سطح وسیعی را با نقش و نگاره های زنجیره ای بپوشانند. رواج این نوع نقوش تکرار شونده را برخی مرتبط با نقوش مشابهی می دانند که در بافته های ایلیاتی پارتیان چادر نشین مشاهده می شود.
در دوره ی اشکانی صنایع دستی نیز ترقی کرد و این خود عامل مهمی در تجارت و بازرگانی با بنادر سوریه و فینیقیه بود. یکی از عمده ترین کالاهای صادراتی زمان اشکانیان، بافته های پارچه ای بود که به نقش ها و تصاویر مقتبس از نقوش اساطیر ایرانی و یونانی مزین بود. برخی از این پارچه ها نیز با پولک های نقره و نخهای زری و نقوش زرین تزئین می شد.
حجّـاری ها و مجسمه های کوچکی که از گل ِ پخته شکل گرفته اند و مجسمه های مفرغی که از جنس عاج و به نحو ناشیانه و زمخت ساخته شده اند، نمونه هایی از آثار این دوره محسوب می گردند. کوزه های سفالین عهد اشکانی عمدتاً دارای نقش هایی بوده اند و انواع ساده و رنگی آنها دارای اهمیت هنری چندانی نمی باشند.
هنر چهره پردازی اشکانیان نیز نوعی شیوه واقع نمایی را اختیار کرده و تضاد با شیوه ی آرمانی یونانیان به ویژه در مسکوکات این دوره مشهود است. به گونه ای که در نقش روی سکه های این دوره حتی به جزئیات ناچیز هم توجه شده است .
هنر اشکانی ، پرتو افکن تمدن های همجوار خود نیز گشت و بر اقوام بدوی همسایه خود ، تا دشت های روسیه جنوبی و حتی چین تاثیر گذاشت. اشکانیان به نوبه ی خود از هنر این اقوام الهام گرفتند و شیوه ی جواهر سازی رنگارنگ و پر زرق و برق از آن زمان در ایران رایج گشت. در مجموع باید گفت با وجود شاخصه های هنری مزبور به دلیل آنکه سلاطین اشکانی و اطرافیان آنها توجه زیادی به امور هنری نداشتند در مدت طولانی حکومت آنان هنر ایران به پیشرفت قابل ملاحظه ای دست نیافت. آثار برجای مانده نیز نشان می دهد که هنرمندان پارتی چندان در فکر ابداع و نوآوری نبودند و بیشتر به ظواهر امور علاقه نشان می دادند. با این حال هنر پارتی راه خود را به سوی آینده گشود و موفق شد آنچه را که میراث اجدادی و ملی خود محسوب می شد احیا و به قرون بعد رهسپار سازد.
منابع :
۱- هوار، کلمان : ایران و تمدن ایرانی، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۸.
۲- گیرشمن ، رمان : ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معین، علمی و فرهنگی، ۱۳۶۳.
۳- راوندی، مرتضی : تاریخ اجتماعی ایران (جلد اول)، تهران، امیر کبیر، ۱۳۵۷.
منبع : تبیان
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, اشکانیان
درباره مرمت و بازسازی ارامگاه یعقوب لیث
تاریخ : ۱۳٩۳/٦/٢٥
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
عکس مرمت آرامگاه یعقوب لیث صفاری با چوب صندوق میوه!
منبع : خبرگزاری مهر
آرامگاه یعقوب لیث صفاری که با شماره 2550 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده وضعیت مناسبی ندارد و در ضریح آهنی مقبره آن از چوب صندوق میوه برای اتصال بخشهای مختلف استفاده شده و روی آجرها و دیوار قدیمی آرامگاه نیز میخهایی زنگ زده و تارعنکبوت جلب توجه می کند.
آرامگاه یعقوب لیث صفاری که با شماره 2550 در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است در روستای شاه‌آباد در ده کیلومتری دزفول، سمت راست جاده دزفول به شوشتر قرار دارد. کنار این آرامگاه بازمانده‌های شهرجندی شاپور دیده میشود. همچنین در بخش غربی شهر دزفول از مسیر اندیمشک به دزفول تندیس عظیم یعقوب لیث که سوار بر اسب می تازد نصب شده و این مهر تائید دیگری بر وجود آرامگاه یعقوب لیث است.
یعقوب لیث صفار نخستین کسی بود که زبان پارسی را ۲۰۰ سال پس از ورود اسلام به ایران، به عنوان زبان رسمی ایران اعلام کرد و پس از آن دیگر کسی حق نداشت در دربار او به زبانی غیر از پارسی سخن بگوید. دکتر محسن ابوالقاسمی در کتاب “تاریخ زبان فارسی” آورده‌است: «در سال ۲۵۴هجری، یعقوب لیث صفار، دولت مستقل ایران را در شهر زرنج سیستان تاسیس کرد و زبان فارسی دری را زبان رسمی کرد که این رسمیت تا کنون ادامه دارد.»
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان افزود،آرامگاه یعقوب لیث با گنبد بلند مضرس (دندانه دار) سفید رنگ در قسمت شمال شرقی روستای شاه‌آباد در 5 کیلومتری جاده دزفول – شوشتر، در میان یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی ایران یعنی خرابه های شهر ساسانی و دانشگاهی جندی شاپور قرار دارد. گنبد این آرامگاه یعقوب لیث صفاری از بهترین نوع گنبد های مخروطی واقع در خوزستان است.دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان اظهار داشت: «بنای آرامگاه از یک ورودی برخوردار است و سطح داخلی آرامگاه را از سطح بیرونی آن جدا می کند. سازه اصلی بنا خشت خام است و نقوش برجسته و ملات گچ و خاک دارد.»
گهستونی یادآور شد: «بنا به گفته های مردم محلی چون در حدود چند دهه پیش کتیبه ای بر روی دیوار گنبد قرار داشته که به خط عربی نام یقعوب لیث سردار بزرگ و نخستین شهریار ایرانی نوشته شده بود این فرض که مقبره یعقوب لیث در این مکان قرار دارد را بسیار کرد. اما اکنون با اسپری مشکی نام یعقوب لیث را پاک کرده اند. تابلوی میراث فرهنگی نیز با همان رنگ سیاه مخدوش شده است.»
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان با بیان اینکه در محوطه 9 هکتاری و فنس کشی شده آرامگاه، قبرستانی بزرگ مشاهده می شود که سنگ قبرهای قدیمی آن به قدیمی بودن این بنا گواهی دارد افزود که ضریح آرامگاه به هیچ وجه در حد مقام هر شخصیتی که زیر این خاک خفته باشد نیست چه آن شخص یعقوب لیث باشد و چه شاه ابوالقاسم.
در بخشهای مختلف ضریح آهنی این مقبره، از چوب صندوق میوه برای اتصال بخش های مختلف ضریح استفاده کرده اند و روی آجرها و دیوار قدیمی آرامگاه میخ هایی زنگ زده، سیم های کج و مهوج، تارعنکبوت های با گستره زیاد، موکت های رنگ و رو رفته، درب ورودی بسیار مواقع قفل زده شده، محوطه سازی نامناسب و… به نحو نازیبایی جلب توجه می کند.
این آرامگاه با محوطه 9 هکتاری اش دو چشمه سرویس بهداشتی دارد که مدت هاست نه آب دارد و نه دربشان باز است. حتی از تجهیز ساختمانی با دو اتاق که از قبل در محوطه ساخته شده بود و برای راه اندازی پایگاه جندی شاپور در نظر گرفته شده خبری نیست. راه اندازی این پایگاه در دور اول سفر هیات دولت مصوب شد اما تا کنون نسبت به راه اندازی آن اقدامی صورت نگرفته است.
برچسب‌ها: مرمت, مرمت چوب, هنرهای سنتی, مرمت آثار باستانی
احداث اولین شهرک صنعتی درودگران قم
تاریخ : ۱۳٩۳/٦/۱٤
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
احداث اولین شهرک صنعتی درودگران قم
رئیس اتحادیه درودگران قم گفت: اولین شهرک صنعتی ویژه درودگران در آینده نزدیک در ابتدای جاده گرمسار احداث میشود.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه قم، مجتبی صفایی درجمع خبرنگاران با اشاره به این مطلب اظهار کرد: این شهرک در ابتدای جاده گرمسار با مشارکت شرکت شهرک‌های صنعتی استان قم در آینده نزدیک احداث خواهد شد و واگذاری زمین‌های آن نیز به متقاضیان از 27آبان ماه سال جاری آغاز خواهد شد.
وی با اشاره به فعالیت بیش از 4 هزار نفر در بخش صنایع چوب و درودگری استان، خاطر نشان کرد: پیش‌بینی میکنیم که بیش از نیمی از این افراد فاقد پروانه کسب باشند و اگر بنا باشد که این واحدها در آینده به شهرگ صنعتی درودگران منتقل شوند، از هم اکنون سازمان صنعت،معدن وتجارت استان به فکر چاره اندیشی برای این عزیزان باشند.
وی به توان رقابت صنعت چوب قم با صنایع چوب ایتالیا اشاره کرد و افزود: با توجه به این پتانسیل بالا در تولیدات صنعت چوب استان، ما در زمینه تامین 30درصد از مواد اولیه آن که از خارج از کشور تامین میشود، ما دچار مشکل هستیم که امیدواریم مسئولان مربوطه در این زمینه مساعدت‌های لازم را انجام دهند.
منبع : ایسنا
برچسب‌ها: نجاری درودگری, هنرهای سنتی, چوب, ایران هنر
هنر و تاریخ دانستنی هایی دربارة درس هفتم کتاب « تاریخ شناسی »
تاریخ : ۱۳٩۳/٦/۱٢
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
هنر و تاریخ دانستنی هایی دربارة درس هفتم کتاب « تاریخ شناسی »
اشاره
نویســندة این مطلب، خــود مؤلف درس هفتم کتاب «تاریخ شناســی» دورة
پیش دانشگاهی است.
ایشــان نوشته ای کاربردی و مفید برای تدریس بهتر درس
مذکور به دفتر مجله ارســال داشــته بود که به دلیل تفصیل زیاد، چاپ همة آن به
صورت یکجا میســر نبود. از این رو بخشی از آن به چاپ می رسد. امید است در
شماره های آتی بخش های دیگری از آن هم پیش روی شما قرار گیرد.
استفاده از نقاشی در آموزش تاریخ
با استفاده از آثار نقاشی بازمانده از هر عصر می توان به روشن نمودن گوشه هایی از
تاریخ آن عصر کمک کرد. در این مورد، بهترین روش استفاده از تصاویری است که در
کتاب های مختلف و از جمله در خود کتاب تاریخ شناسی یافت می شود.
از بهترین نمونه های این گونه نقاشی ها، باید به نقاشی از صحنه های زندگی روزمره
اشاره کرد ؛ یعنی نقاشی هایی که در آن ها صحنه هایی از زندگانی مردم عادی به تصویر
کشــیده شده است.
از توجه به جزئیات موجود در این نقاشی ها مانند شکل لباس ها،
نماهای بناها، نحوة معماری، چگونگی آرایش زنان و مردان، وســایل زندگی، نوع و
نحوة صرف کردن غذا، وسایل حمل ونقل و شکل شهرها، خیابان ها و معابر عمومی
ویژگی های یک عصر یا دورة تاریخی را نشان داد.
همین ویژگی هاست که در تبیین تاریــخ اجتماعی دوره های مختلف کارکرد دارد. بــه جز این، از تابلوهایی که حاوی
مضامین اساطیری اند، مانند نقوش موجود برروی سفالینه های یونان باستان، و یا آنها
که دارای مضامینی مذهبی هستند، اعم از آثار مسیحی یا اسلامی و … می توان به بیان
عقاید و آیین های مذهبی عصرها و زمان های مختلف پرداخت.
به همین شیوه می توان به توضیح تابلوهایی پرداخت که دارای صحنه هایی از جنگ ها، انقلاب ها و شورش ها
هســتند و یا صحنه هایی با موضوعات مشــخص سیاســی (مانند مذاکرات سیاسی،
کنفرانس ها، سمینارها، …) را نمایان کرده اند.
به طور مثال، در تابلوهایی که نمایانگر صحنه های جنگ در زمان های مختلف اند،
نوع و شکل سلاح ها چگونگی آرایش جنگی نظامیان در حالات و شرایط مختلف، نوع
لباس ها، نوع وسایل حمل و نقل نظامی، می تواند گویای وضعیت خاص آن دوره باشد.
کلیدواژه ها: تاریخ شناسی، هنر، تاریخ و هنر.
محسن رستمی گورانی
دبیر تاریخ. کرمانشاه
رشد آموزش تاریخ دورة دوازدهم. شمارة 4 . تابستان 1390
10مجسمه سازی
بنــا به تعریفی که محققــان هنر ارائه
کرده اند، مجسمه ً ســازی اساسا به معنای
شکل بخشیدن به توده ای از مواد بی شکل
است.
در گذشــته، پیکر ً تراشــی عمدتــا به
آفرینــش شــکل های انســانی و طبیعی
محدود می شد، اما این هنر امروزه هم پای
تحولات پدید آمده در تمام ارکان زندگی
اجتماعی انســان، همچون سایر هنرها، به
شــدت متحول شده و به خلق شکل های
نو، با مواد جدید و اســلوب های نو روی
آورده است.
در اینجــا از دو نوع پیکر تراشــی نام
می بریم:
1. نقش برجســته: هنگامی که نقشی
از یــک موجود، اعم از انســان، حیوان و
غیره را روی یک سنگ یا لوح به صورت
برجسته نشان دهند به آن «نقش برجسته»
می گویند. می توان گفت تمام آثار تصویری
موجود در تخت جمشــید و دیگر بناهای
بازمانده از ایران باستان نقش برجسته اند.
نقش برجســته خود به دو نوع «تمام
برجسته» یا «نیم برجسته» تقسیم می شود.
2. پیکرة ایســتاده یا همه جانبی: این
نوع از مجسمه ها، پیکره هایی هستند که اثر
ً مورد نظر، مثلا یک انســان را، به تمامی و
در تمامی ابعاد و جهات نشان می دهند.
مجســمه ها را همچنیــن براســاس
اسلوب ســاخت آنها به دو نوع، کاهشی
(کنده کاری) و افزایشــی (پیکرتراشــی یا
پیکره سازی) تقسیم می کنند.
مجسمه ســازی یکی از قدیمی ترین
هنرهای ابداع شده به دست بشر است که
کهن ترین نمونه های آن در غارهای محل
زندگانی انسان های ما قبل تاریخ مشاهده
شــده اســت. این قدیمی ترین مجسمه ها
و بهتر اســت بگوییــم نگاره ها، که اغلب
برروی دیوارة غارها، یا روی یک صخره
ً در کوه کنده شده عموما شامل نگاره هایی
از انسان و حیوان و شکار است.
مجسمه سازی در آغاز، با تلقی خاصی
همراه بوده است. در اعتقاد شکارچیان ما
قبل تاریخ، نگارگری صحنه های شــکار
حیوانات برروی دیواره های غارها، موجب
موفقیت آنها در صحنه های واقعی شکار و
نیز سبب زیاد شدن جانوران مناسب برای
صید می شد. نوعی از مجسمه های یافت
شــده از اعصار کهن (هزاره های هفتم و
ششــم ق.م) جمجمه های واقعی انســان
اســت که صورتشان با اســتفاده از نوعی
گچ کم رنگ بازســازی شــده و در محل
چشم شــان تکه های صدف نصب شــده
اســت. این مجســمه ها مرحله ای تکامل
یافته تر از تفکرات انسانی را نشان می دهند
که به موجب نظریــة محققان تاریخ هنر
مؤید اعتقاد بشــر به وجود زندگی پس از
مرگ و تمایل انسان به حیات پس از مرگ است.
همچنان کــه دربــارة تاریــخ تطــور
سبک های نقاشی گفته شد، مجسمه سازی
نیز تحت تأثیر تحولات سیاسی، اجتماعی،
اقتصادی و فرهنگی که در ادوار مختلف
تاریــخ رخ داده، ســبک های مختلفی را
رشد آموزش تاریخ دورة دوازدهم. شمارة 4 . تابستان 1390
11تجربه کرده اســت. این ســبک ها چه به
لحاظ محتــوا و چه به لحــاظ نام گذاری
شباهتی کامل با سبک های مختلف نقاشی
ً شــباهت و همانندی های
دارند. اصــولا
فراوان بین دو هنر نقاشــی و پیک تراشی
به گونه ای اســت که هــر دو را در قالب
یک مفهوم، یعنی هنرهای تجسمی تعریف
می کنند. در بعضی از دوران ها بسیاری از
نقاشان بزرگ مجسمه ســازان بزرگی نیز
بوده اند.
پیشینة پیکرتراشی در ایران
شــاید بتــوان قدیمی ترین مجســمة
یافته شــده در ایران را پیکرة آدمکی گلی
دانســت که در تپة ســراب حصار سفید
کرمانشــاه و از داخل یــک قبر متعلق به
حدود هفت هزار ســال پیش پیدا شــده
است. باستان شناسان ســاخت این گونه
آدمک های گلــی را که تحت عنوان کلی
ُت» نام گذاری کرده اند ناشــی از عقاید
«ب
اقوام باســتانی پیرامون ادامة حیات انسان
در دنیای دیگر می دانند.
نقوش مربوط به اقوام لولوبی موجود
در سرپل زهاب کرمانشاه بخصوص نقش
آنوبانی نی با قدمتی در حدود چهار هزار و
دویست سال و نیز سنگ نگاره های عیلامی
موجود در خوزستان و نواحی اطراف از
جمله مهم ترین آثار پیکره ســازی متعلق
بــه ایران قبل از ورود آریایی ها مجســمة
مرمرین گاوی که از زیگوارت چغازنبیل
شوش به دست آمده نیز از جمله عالی ترین
آثار تجســمی است که از عیلام باستان بر
جای مانده است.
همچنین باید به مجسمه هایی مفرغی
به دست آمده از لرستان و سایر نقاط ایران
اشــاره کرد که نمونه هایی جالب توجه از
هنرهای تجسمی ایران در دوران های پیش
از ورود اقوام آریایی محسوب می شوند.
امــا از جملــه قدیمی تریــن ســنگ
نگاره هایی کــه از ایرانیان آریایی موجود
اســت، سنگ نگاره هایی است که در کنار
آرامگاه های صخــره ای بازمانده از دوران
ماد در غرب ایران کنونی یافت می شــود.
از جملــه می توان بــه حجاری های گور
دخمه های اسحاق وند، دکان داود، صحنه
ِزقپان (دختر دزد)
(همه در کرمانشاه) و ق
در خاک کردستان فعلی عراق اشاره کرد.
پیکره های حجاری شده در پاسارگاد،
تخت جمشــید، نقش رســتم (همــه در
فارس) شــوش (خوزســتان) و بیستون
(کرمانشــاه) همه و همه نمایانگر اعتلای
هنر پیکره سازی در ایران دورة هخامنشی
است؛ و این ها همه به غیر از اشیای فلزی
از جمله جام ها یا ریتون هایی است که از
آن عهــد باقی مانده و هــر کدام نمونه ای
عالی از هنر حکاکی دوران هخامنشــی را
در معرض دید همگان قرار می دهد.
از دوران سلوکی غیر از نقوش موجود
برروی سکه های این دوران و برخی آثار
تجسمی باید به مجسمة هرکول در بیستون
کرمانشاه اشاره کرد که شاهدی برجسته از
فنون مجسمه سازی ســبک یونان باستان
است.
در دوران اشکانی و هم زمان با تسلط
سلســله ای بر ایران، که در اصل پیشــینة
شبانکاره ای داشــتند. هنر مجسمه سازی
ایران نزول فاحشــی پیدا کرد. کافی است
که نقوش هخامنشی بیستون را با نمونه های
نقوش اشکانی در همان محل مقایسه کنیم
تا صحت این نظر تأیید شود. اما در دوران
ساســانی هنر پیکرة ســازی ایــران باز به
دورانی از اعتلا بازگشت نشانة این تحول
غیر از حکاکی های موجود بر روی ظروف
و اشیای فلزی، سنگ نگاره هایی است که
از این عهد در نقش رســتم، نقش رجب،
فیروزآباد و سایر نقاط فارس، و بخصوص
در طاق بستان کرمانشاه، باقی مانده است.
خبرگان هنر مجسمه سازی، نقش شبدیز
درطاق بستان کرمانشاه را با آثار میکل آنژ
قابل مقایسه می دانند.
در پــی ورود اســلام بــه ایــران و
ممنوعیت مجسمه ســازی و تصویرگری
رشد آموزش تاریخ دورة دوازدهم. شمارة 4 . تابستان 1390
12هنرمنــدان ایرانــی، در قالب های دیگری
که نمی توانست مورد تعرض قرار بگیرد،
روی آوردند. از جمله تزیینات ساختمان ها،
بخصوص اماکن مقدس بود که در شکل
گچ بری و بیشتر به صورت نقوش گل و بوته
و یــا آیات قرآنــی و در قالب خط زیبای
کوفی خود را نشان می داد. همین طور باید
به تزیینات آجرکاری بخصوص در نمای
ظاهری مناره ها که در قالب نقوش هندسی
و یا تحریر آیات قرآنی و کلمات مقدسه
(خط معقلی یا بنایی) جلوه می کرد، اشاره
نمود.
البته نقوش روی سکه ها و نیز حکاکی
برروی اشــیای فلزی را بایــد نمونه های
دیگری از هنر پیکره ســازی در ایران پس
از اسلام محسوب داشت.
از دوران قاجــار رفته رفتــه فنــون و
ســبک های جدیــد ایــن هنر، همــراه با
بســیاری از افــکار و اندیشــه های نوین
پیرامون هنرهای مختلف از اروپا به ایران
منتقــل شــد و دوران تــازه ای را در هنر
مجسمه ســازی ایران پدیدآورد. امری که
هنوز هم تداوم دارد.
کارکرد تاریخی مجسمه ها و هنر
مجسمه سازی
انواع پیکرتراشی و پیکره های ساخته
شده، همچون دیگر آثار هنری، منبعی از
اطلاعات پیرامون گذشتة انسان ها به شمار
می آید. دبیران تاریخ می توانند با اســتفاده
از مجسمه ها و سنگ نگاره های مختلف به
استخراج مطالبی پیرامون تاریخ اجتماعی،
آداب و رســوم، عقاید مذهبی، مســایل
سیاسی، اقتصادی، حقوقی و هنری ادوار
گذشته بپردازند و البته اگر بتوان این کار
را ضمــن حضور در کنــار این گونه آثار،
ً مثــلا در موزه ها و اماکــن تاریخی انجام
ً دارد، مســلما مؤثرتــر، مفیدتــر و کارآتر
خواهد بود.
از جمله در تخت جمشید می توان به
کمک این حجاری ها اقوام تابع حکومت
هخامنشــی را شــناخت و در نتیجه ابعاد
جغرافیای سیاسی این امپراتوری را روشن
کرد. (تاریخ سیاسی)
ً مثــلا لباس هــا، آرایش هــا و دیگــر
جلوه های ظاهری هر یــک از نمایندگان
ایــن اقوام، بخشــی از آداب و رســوم و
بنابراین قســمتی از تاریــخ اجتماعی آن
دوران را بازتــاب می دهد؛ یــا مهم ترین
محصولات هر یک از اقوام که به صورت
تحفه برای شــاه آورده انــد، از اقتصاد آن
دوران ســخن می گوید. حضــور مادها و
پارس ها در کنــار نمایندگان ملل تابع، به
عنوان راهنمــا، از نظام اداری ـ سیاســی
آن عهد خبر می دهد. چگونگی برگزاری
مراسم نوروز، حداقل بخشی از آن، عقاید
دینی و اجتماعی مردم آن عصر را نمایان
می سازد. خصوصیات فنی سنگ نگاره ها
از تاریخ هنر در دوران هخامنشی صحبت
می کند. خطوط و زبان هایی که کتیبه های
موجود بــر روی پلکان ها به آن خط ها و
زبان ها نوشــته شده اند، به لحاظ فرهنگی
ـ اجتماعــی بیانگــر بســیاری از مطالب
هستند. نقوش گل ها و درختان که بر روی
خطوط کادر بندی های تصویر شــده اند،
نشــان دهند، بخشی از عقاید اساطیری و
دینی آن دوران است، و بالاخره سلاح ها و
ابزارهای جنگی که سربازان حمل می کنند
ما را از تاریخ نظامی دورة هخامنشی مطلع
می سازد.
منابع برای مطالعة بیشتر
1. گاردنر هلن، هنر در گذر زمان، ترجمة محمدتقی
فرامرزی، تهران نگاه و آگاه، 1370
2. مرزبان، پرویز، خلاصه تاریخ هنر، تهران، علمی
و فرهنگی، 1378
3. وزیری، علینقی، تاریخ عمومی هنر، تهران،
هیرمند،1369
4. گشایش، فرهاد، تاریخ هنر، بی جا، عفاف، 1384
5. آریان پور، امیرعباس، جامعه شناسی هنر، بی جا،
بی نا، بی تا
امیرنظام گروسى به همراه مظفرالدین شاه
سکه های اشکانی
رشد آموزش تاریخ دورة دوازدهم. شمارة 4 . تابستان 1390
13
منبع : لینک دانلود فایل آموزشی pdf
گرداوری فن و هنر ایران زمین
برچسب‌ها: کتاب, هنر, تاریخچه, هنرهای سنتی
نمونه کار کارگاه درودگری و نجاری فن و هنر ایران زمین
تاریخ : ۱۳٩۳/٦/۱
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نمونه کار کارگاه درودگری و نجاری فن و هنر ایران زمین
با بیش از 20 سال سابقه
کوبه طرح قدیم ساخته شده به روش ریخته گری با چدن
ساخت کوبه و لولای درب های قدیمی به روش سنتی توسط اقای حیدری انجام میشود .
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
گره چینی ، ارسی سازی طراحی و ساخت دربهای قدیمی
گل میخ ریز ، کوبه کوچک و بزرگ
گرداوری و لینک های پرطرفدار سایت فن و هنر ایران زمین :
نمونه کار ها و گالری تصاویر دکوراسیون چوبی و سنتی
اروسی اوج هنر چوب و شیشه رنگی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
نی بامبو به ضخامت 2 الی 5 سانتی متر بدون ترک و شکستگی .
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
انواع گلدان چوبی با طرح های مختلف ضد آب مناسب برای چرورش گل و گیاهان حساس .
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
تزئین شده با چوست نوعی درخت وحشی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
گلدانهای چوبی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
طرح کشتی و لنگر با یراق الات قدیمی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
گلدان های ساخته شده با چوب و پوست درختان وحشی ، بامبو سبز ، با مبو سوخته ، حصیر سبز و حصیر چینی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
کوبه و کلون
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
گوشه و تزئینات جعبه ظریف
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
دستگیره قدیمی ساز
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
گل میخ پرسی و گل میخ دست ساز
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
جاکفشی طرح قدیم ، گلدان چوبی صد درصد ضد اب و سازگار با محیط زیست
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صندوقچه چوبی در ابعاد مختلف
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
صندوقچه چوبی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
انواع لوازم دکوری ، مطابق با سفارش
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
درب چوبی قدیمی
درب چوبی قدیمی و سنتی
درب چوبی قدیمی و سنتی
درب چوبی قدیمی و سنتی
صندوقچه سفارشی ساز
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
گل میخ شمسه،گل میخ لولا کلون و یراق سنتی درب ها و دکوراسیون قدیمی
درب چوبی قدیمی و سنتی
قاب گره
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
یراق الات قدیمی ساخته شده از ورق درجه 3 ، اهن درجه 2 و برنجی درجه یک
نمونه های قدیمی بر اساس هنر زمودگری و چلنگری نیز ساخته میشود . ( به سفارش مشتری )
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
انواع یراق قدیمی ، قفل ، کلون و کوبه
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
انواع گره جهت دکوراسیون یک رستوران سنتی
درب چوبی قدیمی و سنتی
حصیر پشت صندلی
درب چوبی قدیمی و سنتی
درب چوبی قدیمی و سنتی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی
ستون و حاشیه بوفه تمام چوب تمام منبت ، معرق و گره سازی شده
گره چینی
گره چینی
گره چینی
گره چینی با حصیر
جا چراغی و جا شمعی
صنایع چوب و هنر ایران زمین سازه های چوبی سنتی گل میخ و کلون درب های قدیمی
دیوار کامپوزیت طرح سنگ انتیک
منبع : وبسایت فن و هنر ایران زمین
کپی از تصاویر و نمونه کارهای این سایت غیر قانونی و موجب پیگرد میگردد .
با تشکر حیدری
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, نجاری درودگری, گره چینی, درب قدیمی
نجاری
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/٢٧
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
موضوع:بروشور شغلی(نجاری)
گرداوری کارگاه فن و هنر ایران زمین
عنوان شغل : نجاری
نجار یا درودگر کسی است که حرفه‌اش ساخت خانه، مبل و دیگر وسایل از چوب است .
نجاری و درودگری
فن و هنر ایران زمین
کارگران نجاری و افراد تعمیر کار در کارگاه های نجاری همیشه در معرض خطرات بسیاری قراردارند . این خطرات نسبت به نوع کارگاه و فعالیتی که دارند میتواند بسیار گسترده باشد . به همین دلیل لازم است این افراد خود را با محافظ ها و انواع لوازم ایمنی حفظ کنند .
ماهیت شغل
– افراد در این شغل چه کارهایی انجام می دهند(تعریف شغل):
نجاری کار با چوب است و در این شغل وسایل مورد نیاز زندگی بشر به وسیله چوب ساخته می شود. و با انجام فعالیتهایی بر روی چوب مانند طراحی، برشکاری ، مونتاژ و نصب وسایل چو بی تهیه می گردد.
– ابزار و وسایل مورد نیاز برای انجام کار:
اره – رنده – سه کاره – سی ان سی – دستگاه پرس – دستگاه الیت- دریل – پیچ گوشتی – پیچ و مهره – چکش-آچار و غیره.
– سیتم نظارت بر انجام کار:
نظارت بر روی کار به صورت خود نظارتی و به صورت نظارت مستقیم می باشد.
محیط کار
– فضای فیزیکی شغل:
شامل کارگاهی است که از چند قسمت تشکیل شده است که عبارتند از:
– ساعت کار:
تعیین ساعات کار با توجه ه میزان کار ه عهده خود فرد می باشد و معمولا به صورت تمام وقت می باشد.
– خطرات احتمالی آسیب دیدگی در کار:
یکی از خطرات این شغل ایجاد مشکلات تنفسی به جهت وجود گرد و خاک زیاد چوبها می باشد. کار با وسایل نجاری باید به دقت صورت گیرد وگرنه ممکن است باعث بریدن دست و انگشتان گردد. ضربه خوردن به قسمتهای مختلف بدن و آسیب به چشم از خطرات دیگر این کار است.
– ثابت بودن و نیاز به تحرک و جابجایی در شغل:
این شغل نیاز به محیط کاری ثابتی دارد.
– ساکت بودن محیط شغل یا پر سر و صدا بودن محیط شغل:
محیط کار بسیار پر سر و صدا می باشد زیرا کار با ابزار و وسایل نجاری سر و صدای زیادی تولید می کند.
– سروکار با دیگران است یا با وسایل و ابزار:
سر کار در این شغل بیشر با وسایل و ابزار است.
مدارک تحصیلی و آموزش لازم برای این شغل:
– اگرچه رشته نجاری امروز در رشته های گروه کار دانش و فنی حرفه ای گنجانده شده است و افرادی از طریق این رشته ها وارد شغل نجاری می شوند و به طور کلی این شغل به مدرک تحصیلی معینی نیاز ندارد و بیشتر به صورت تجربی آموخته می شود.
– هر فردی برای ورود به این شغل باید یک دوره آموزشی زیر نظر یک نجار ماهر و با تجربه را طی کند. مدت زمان این دوره با توجه به استعداد و توانمندی فرد متفاوت می باشد.حداقل زمان ممکن برای آموزش این شغل شش ماه می باشد.
– نوع آموزش لازم باید به صورت حضوری باشد.
چگونه می توان این شغل را توسعه داد؟
چند عامل می تواند به توسعه شغل نجاری کمک کند که عبارتند از : مشتری یابی ، ارائه طرحهای جدید و به روز در این شغل و ارتقاء کیفیت کار ارائه شده.
گزینه های استخدامی شغل چیست ؟ این شغل در چه سازمان ها ، موسسات و شرکت هایی اعم از خصوصی و دولتی کاربرد دارد؟
این شغل بیشتر به صورت آزاد و خصوصی است ولی در برخی سازمانها وشرکت های دولتی هم به کار گرفته می شود.
چشم انداز آینده این شغل چگونه است؟
هر روز با ارائه طرح های نو و ابتکاری در این شغل نیازهای جدیدی مطرح می شود و چشم انداز آینده این شغل رو به پیشرفت می باشد.
حقوق و مزایای این شغل چگونه است؟حقوق ماهانه است یا هفتگی؟ تسهیلات و مزایای شغل مانند تسیهیلات خرید مسکن ، خودرو ، عیدی و پاداش ، بن چقدر است؟
حقوق این شغل به صورت ماهانه است تسهیلات و مزایای چندانی به غیر از پاداش و عیدی ندارد.
از چه منابعی می توان اطلاعات بیشتری در باره این شغل به دست آورد؟
بهترین منبع اطلاعات افراد شاغل در این شغل هستند که تجربه بالایی دارند.
توانایی ها و مهارتهای لازم برای انجام شغل چیست؟
توانایی های لازم در این شغل عبارتند از :
– توانایی هنری : برای طراحی و ارائه مدلهای جدید به روز.
– توانایی ارتباطی : برای بازاریابی و جلب مشتری و همچنین ایجاد روابط انسانی مناسب در محیط کار.
– توانایی ریاضی : برای برشکاری و طراحی.
– توانایی مکانیکی : برای آشنایی و کار با وسایل نجاری.
– توانایی حرکتی : برای هماهنگی بین دست و چشم برای کار با وسایل.
– توانایی مدیریت : برای سازماندهی و نظارت بر دیگران در کار.
کدامیک از شخصیت های زیر در این شغل موفق ترند؟
شخصیت واقع بین.
ارزش های لازم برای انجام این شغل چیست؟
کسب درآمد و آزادی عمل.
– تاثیر این شغل در خودکفایی ایران اسلامی چند درصد است؟
پانزده درصد.
– آیا این شغل می تواند موجب رشد و تعالی فرد در جامعه شود؟چگونه؟
بله- از طریق رشد استقلال فردی در زمینه های فردی و اقتصادی، رشد توانمندی و استعدادهای درونی فرد و رشد احساس ارزشمندی در فرد.
– آیا این شغل می تواند موجب رشد افراد دیگر جامعه شود؟ چگونه؟
بله – با برآورده کردن نیازهای زندگی آنها.
گرداوری وبسایت فن و هنر ایران زمین
منبع : وبلاگ
برچسب‌ها: نجار, نجاری درودگری, کارگاه, هنرهای سنتی
گالری عکس و نمونه دکوراسیون فن و هنر ایران زمین
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٩
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
درب قدیمی به رنگ لاجوردی
خط و هنر ایران زمین
گالری عکس فن و هنر ایران زمین
پنجره ارسی
گالری عکس فن و هنر ایران زمین گره چینی
گره چینی
چوب طبیعی طرح سنتی با تکه الوار، شاخه و تنه درخت طبیعی
درب چوبی قدیمی با کلون و گل میخ های متعلق به معماری دوره قاجار
گالری عکس فن و هنر ایران زمین چلنگری آهنگری زمودگری
چلنگری ، اتشکاری ، زمودگری
گالری عکس فن و هنر ایران زمین نقش و طرح
نمونه ای از آجر کاری قدیم
گالری عکس فن و هنر ایران زمین
لولای طرح قدیمی
گالری عکس فن و هنر ایران زمین یراق و لولای قدیمی
گل میخ و قفل و یراق قدیمی
لولای طرح قدیمی فن و هنر
گره چینی
گره چینی
کمد قدیمی
حصیر کار شده پشت گره شمسه
حصیر کار شده پشت گره شمسه
چوب طبیعی طرح سنتی با تکه الوار، شاخه و تنه درخت طبیعی
نرده چوبی
چوب طبیعی طرح سنتی با تکه الوار، شاخه و تنه درخت طبیعی
نیمکت چوبی ، باغ پرندگان
الاچیق ، پرگولا چوبی ، باغ پرندگان
الاچیق ، پرگولا چوبی ، باغ پرندگان
الاچیق نرده چوبی ، پرگولا چوبی ، باغ پرندگان
آلاچیق نرده چوبی ، پرگولا چوبی ، باغ پرندگان
آلاچیق چوبی
آلاچیق چوبی
درب قدیمی
ابزار و یراق قدیمی
چوب طبیعی طرح سنتی با تکه الوار، شاخه و تنه درخت طبیعی
گالری عکس و نمونه کار های گروه فن و هنر ایران زمین
نمونه کار
گالری عکس و نمونه دکوراسیون فن و هنر ایران زمین
کاشی معرق
گالری عکس و نمونه دکوراسیون فن و هنر ایران زمین
خورده کاشی
خورده سنگ
گالری عکس و نمونه دکوراسیون فن و هنر ایران زمین
درب چوبی سونا
درب چوبی
طرح درب قدیمی به رنگ سبز آبی ( فیروزه ای سیر متمایل به سبز آبی )
نمونه درب چوبی
نمونه درب چوبی قدیمی
چوب سندبلاست ( کهنه کاری )
نمونه درب چوبی قدیمی
نمونه درب چوبی قدیمی
رنگ زنگاری :
زنگاری
به رنگ زرنگار, سبزرنگ, شبیه زنگاریامس
( صفت ) 1 – منسوب به زنگار . 2 – برنگ زنگار سبز رنگ زنگار فام .
خط زنگاری
خط سبز رنگ کنایه از موی تازه بر دمیده صورت .
خیمه زنگاری
کنایه از آسمان
نمونه درب چوبی
ابزار و یراق درب های قدیمی
نمونه درب چوبی
نمونه درب چوبی
نمونه درب چوبی
نمونه درب چوبی
رنگ ساخته شده با مسی و اخرایی
نمونه درب چوبی
ساخت یک کتابخانه با طرح قدیمی
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, نجاری درودگری, آلاچیق, رنگ چوب
ارسی با شیشه‌های رنگی در کاخ گلستان در تهران
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٧
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
ارسی با شیشه‌های رنگی در کاخ گلستان در تهران
ارسی با شیشه‌های رنگی در کاخ گلستان در تهران
نمایی از کاخ گلستان تهران
نمایی از کاخ گلستان تهران
منبع ویکی پدیا
گرداوری سایت فن و هنر ایران زمین
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, عکس دکوراسیون چوبی, گره چینی, معماری سنتی ایران
نمائی از خانه زیبای علی اسفندیاری ( نیما یوشیج ) در یوش. – نمائی از درب قدیمی و
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٦
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
در قدیمی
نمائی از درب قدیمی و سنتی ورودی خانه
نمائی از خانه زیبای علی اسفندیاری ( نیما یوشیج ) در یوش
فن و هنر ایران زمین
نمائی از درب قدیمی و سنتی ورودی خانه
گرداوری فن و هنر ایران زمین
برچسب‌ها: در قدیمی, درب قدیمی, درب, هنرهای سنتی
مهارت ساخت کاشیکاری معرق ( هنرهای سنتی )
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٢
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
مهارت ساخت کاشیکاری معرق
هنر کاشی‌سازی معرق یا کاشی گل و بته، که نزد اروپاییان بیشتر به موزاییک شهرت دارد، از قرن هفتم هجری به‌تدریج زینت بخش معماری ایران، به‌ویژه بناهای مذهبی گردید.
مهارت ساخت کاشیکاری معرق ( هنرهای سنتی )
هنرمندان دوره تیموریه کاشیکاری معرق را درشرق ایران توسعه داده و بسیاری ار بناهای مذهبی این ناحیه به ویژه درهرات، سمرقند و بخارا پایتخت‌های تیمور و جانشینان او با کاشی معرق تزیین گردیده است. به موازات رونق این نوع کاشی درخراسان بزرگ استفاده از آن درشهرهای دیگر ایران نیز رواج یافت و تا اوایل قرن 17 این سبک کاشیکاری درایران رواج داشته است .
مهارت ساخت کاشیکاری معرق ( هنرهای سنتی )
مهارت ساخت کاشیکاری معرق ( هنرهای سنتی )
مهارت ساخت کاشیکاری معرق ( هنرهای سنتی )
مهارت ساخت کاشیکاری معرق ( هنرهای سنتی )
طرح‌هایی که دراین زمان بیشتر مشاهده گردیده‌اند عبارتند از: گل وبرگ به هم پیچیده و یک قطعه، گل آبی ( رز آبی ) و لاله آبی از چین و گلدان و گاه نیز پرندگان.
رنگهای این آثار کاملا بارنگ‌های کاشی‌هایی که درقرن 13 ساخته شده و در ترکیه مشاهده گردیده متفاوت است . این رنگها: آبی، فیروزه ای متمایل به زرد، قهوه‌ای، سبز، سفید، ارغوانی و یک رنگ قرمزمات نپخته که بر روی سطوح بدنه‌های خای رسی و یا بر روی یک لعاب زرد رنگ نقاشی شده، میباشد .
درمرز سده‌های 13-14 ساختمانهای مهمی در تبریز و حومه آن بنا گردیدند. ازآن جمله مقبره غازان خان ایلخانی مغول که دارای گنبدی بسیار بلند بوده و با سنگ مرمر تزیین شده است، مسجد وزیر، تاج الدین علیشاه گیلانی میباشد. دراواخر دوره‌های تیموری و صفویه به‌تدریج تزیینات کاشی هفت‌رنگ جایگزین کاشیکاری معرق گردید .
کاشیکاری معرق در دوران مغول نیز به سبکی بسیار ساده بود و تداول آن در عصر صفوی به اوج شکوفایی خود رسید و آثار ارزنده‌ای در هنر کاشیکاری پدید آمد. این شکوفایی در زمان افاغنه و زندیه رو به افول نهاد.در دوران قاجاریه نیز کاشی‌کاریمعرق، تقلیدی ناقص از آثار گذشتگان بود. تااین دوران نقشهایی که در کاشیکاری معرق به کار برده میشد، نقشهای اسلیمی بود. امابا سفر عده‌ای از هنرمندان به اروپا و گرایش آنان به هنر و فرهنگ اروپایی، تغییراتو دگرگونی‌های بسیاری در نقشهای کاشیکاری به عمل آمد و از آن پس طرح انسان و دیگراشکال مانند اسلحه جنگی در هنر کاشیکاری دوران قاجاریه نمایان شد.
از آن دورانتا به امروز، این هنر، چونان گذشته رونق نداشته است و تنها عده کمی از هنرمنداندر زنده نگهداشتن آن کوشا بوده‌اند.
با رو به زوال نهادن حاکمیت ایلخانیان در اواسط قرن هشتم، عصر طلایی تولید کاشی پایان یافت. کاشیهای معرق-موزاییکی- تک‌رنگ و نه چندان نفیس در رنگهایی متفاوت جانشین قاب‌های عظیم زرین فام و کتیبه‌ها شدند.
این تکنیک برای نخستین بار در آغاز قرن هفتم هجری در آناتولی اقتباس شده و یک قرن بعد در ایران و آسیای مرکزی پدیدار شده است. این نوع از کاشی‌ها برای ایجاد طرحی پیچیده در کنار یکدیگر چیده میشده و از آنها برای تزیین محراب‌ها استفاده میشد. شیوه کار به این صورت بوده است، که سفالهای لعاب داده شده را بر مبنای طرح اصلی می‌بریدند و سپس با در کنار هم قرار دادن آنها، طرح اصلی را میساختند. در دوره ایلخانیان برای نخستین بار این تکنیک مورد استفاده قرار گرفت؛ مانند آنچه که در مقبره امام زاده جعفر اصفهان (726 ه.ق) به چشم میخورد؛ اما کاربرد وسیع آن در دوره میانی قرن نهم هجری رواج پیدا کرد. طیف وسیع و پیشرفته‌ای از کاشیهای معرق بر روی تعدادی از بناهای مهم یادبود این دوران دیده میشوند، که به عنوان نمونه میتوان به مسجد گوهرشاد در مشهد، مدرسه آلغ بیک در سمرقند و مدرسه خرگرد اشاره کرد.
با توجه به وقت‌گیر بودن نصب کاشیهای معرق، در اواخر قرن نهم هجری تکنیک ارزان‌تر و سریع‌تری با نام هفت‌رنگ، جایگزین آن شد. این تکنیک، ترکیب رنگهای مختلف و متعددی را بر روی کاشی ممکن ساخته بود. همچنین در چنین شیوه‌ای، رنگها مجزا بوده و درون مرزهای یکدیگر نفوذ نمی‌کردند؛ زیرا توسط خطوط رنگینی مرکب از منگنز و روغن دنبه از یکدیگر جدا میشدند.
معرقدر معنای کلام «اصولا هر چیز رگه‌دار را گویند». وجه تشابه کاشیکاری معرق با معرق‌کاری روی چوب در شیوه عمل است که در هر دو، نقشها از ترکیب قطعات رنگی جنس مورد نظر شکل میگیرد. برای ساخت کاشی‌معرق ابتدا، کاشی را به قطعات کوچک یا بزرگ بر حسب نقوش هندسی و اشکال‌هایی بریده و طبق نقشهای که قبلا تهیه گردیده پهلوی هم می‌چینند وسپس با دوغاب گچ درزها ومنافذ را پرمی‌کنند. به طوری که تمامی آن به صورت یک قطعه کاشی یکپارچه درآید و زمانی که سفت و محکم شد آن را بر روی بنا نصب میکنند. کاشیکاری معرق از دوران قدیم تاکنون به عنوان روشی برای زیباسازی و استحکام بخشی به بنا مورد استفاده بوده است. در کاربرد کاشیکاری معرق در ساختمان، آن را مانند موزاییک با تلفیق تکه‌های کوچک گوناگونی ساخته و براساس طرح اصلی، یک به یک می‌تراشند.
کاشی، در حقیقت آجری است از جنس خاک که با موادی از جنس سیلیس و شیشه روی آن را لعاب می‌دهند.
بعد از کاشیکاری معقلی که از کنار هم چیده شدن کاشیهای تک رنگ و تلفیق با آجر به وجود میآید، به تکنیکی رسیدند که از فرم مربع خودش خارج کرده و به‌وسیله ابزار معمولی آن را تراشیده و به این صورت کاشی معرق شکل گرفت.
پیدایش این فن از تزیین دو رنگ کاشی شروع شده و به تدریج به کاشی چند رنگ در ترکیب با آجر می‌انجامد. این شیوه تزیینی، که ترکیبی از کاشی آبی با آجر میباشد و کاشیهای رنگین لاجوردی، سفید و سیاه در ترکیب با آجر را شکل میدهد. به‌تدریج این شیوه تکمیل شده و نهایتا منجربه معرق‌کاری به شکل امروزی میشود.
کاشیکاری معرق از لحاظ ارزش هنری در جایگاه کاشیکاری ایران بین این سه نوع کاشیکاری یعنی، کاشیکاری معقلی، معرق و هفت رنگ به خاطر نوع کارش جایگاه خیلی بالایی دارد. در حقیقت 24 مرحله کار دارد تا یک تکه کاشی معرق آماده نصب شود. کاربرد این نوع کاشیکاری در کتیبه‌ها، مغازه‌ها، گنبدها، سردرمساجد و حسینیه‌ها میباشد.
قبلا برای نصب کاشی معرق نگاتیو آن را روی زمین می‌چیدند، دوغاب روی آن ریخته میشد. قبل از این که دوغاب روی آن بریزند، اصطلاحا راپارشر برای معرق رد میکردند که گلها کنار یگدیگر چفت شود.
به‌طور کلی کاشیکاری شامل سه دسته کاملا جدا میباشد.1. طراحی کاشیکاری، 2. کار کاشی که در کارگاه انجام میشود. 3. مرحله نصب کاشی. مرحله اول توسط طراح انجام میشود و در مرحله دوم در کارگاه توسط کسانی که کار را اجرا میکنند. یک متر کاشی معرق برای یک نفر استادکار، به طور میانگین به جز مراحل نصبش 30 تا 35 روز زمان می‌برد تا آماده شود.
طراحی:
نخستین مرحله از مراحل کار کاشی معرق، طراحی کار بر روی کاغذ است. برای این کار طرحی که قرار است به صورت کاشی درآید با دقت و ظرافت خاص توسط استادان ماهر ترسیم میشود. این طرح از نظر اندازه و شکل با طرح نهایی که به صورت کاشی نمایان میشود، برابری میکند. از نقوش گره‌کشی، هندسی، نقشهایی مثل گل و بوته سازی اسلیمی برای تزیین استفاده می شود. طرحهای ساده هندسی، خط منحنی، نیم دایره، مثلث، و خطوط متوازی که خط عمودی دیگری بر روی آنها رسم شده، از تصاویری هستند که بر یافته‌های دوره‌های قدیمی‌تر جای دارند، که به مرور نقشهای متنوع هندسی، گل و برگ، گیاه و حیوانات که با الهام و تاثیرپذیری از طبیعت شکل گرفته‌اند، پدیدار میگردند، و در همه حال مهارت هنرمند و صنعت‌کار در نقش دادن به طرحها و هماهنگ ساختن آنها، بارزترین موضوع مورد توجه است.
برخی طرحها شامل: اسلیمی، انسان، سلجوقی، عباسی، قاجاری، گل و بوته، هندسی، خط منحنی، نیم دایره، مثلث، خطوط متوازی، گل و برگ، گیاه، حیوانات میباشند.
رنگ آمیزی:
در این مرحله رنگ آمیزی نهایی کار بر روی طرح مشخص میشود تا مراحل بعدی بر حسب رنگ نهایی کار انجام شود. درکاشی‌کاری معرق رنگهای متنوع به کار برده شده، که دراین بین رنگهای سفید وآبی تیره، فیروزه ای، سبز و پرتقالی، آبی کبالتی، آبی فیروزه ای، سفید شیری، زرد، زرد متمایل به قهوه‌ای، سبز تیزه، لاجوردی بیشتر به چشم میخورد .
نمره و نشانه‌گذاری:
در این مرحله طرح، جدول بندی شده و خانه‌های جدول به ترتیب شماره گذاری میشوند. سپس نشانه‌های مختلفی روی طرح کشیده میشود. این نمره و نشانه‌گذاری به خاطر این است که محل قطعه کاشی در مرحله چیدن پیدا شود.
بریدن طرح:
طرح و نقشی که روی کاغذ ترسیم شده، پس از قرار گرفتن بر روی سطحی کاملا صاف مانند شیشه یا چوب به وسیله ابزاری به نام کاغذبر از روی خطوط ، بریده و جدا میشود. تکه‌های بریده شده متناسب با رنگشان جداگانه دسته بندی میشوند. بریدن کاغذ در طرحها و نقشهایی که دارای خطوط مستقیم نیستند به دقت و مهارت خاصی نیاز دارد و باید مراقب بود لرزش دست کاغذبر را منحرف نکند.
کاشی های هشت پر ستاره ای و چلیپا – قرن هفتم هجری – امامزاده جعفر دامغان
کاشی های هشت پر ستاره ای و چلیپا – قرن هفتم هجری – امامزاده جعفر دامغان
کاشی زرین فام – قرن پنجم هجری – کاشان
کاشی زرین فام – قرن پنجم هجری – کاشان
چسباندن کاغذ:
تکه‌های بریده شده طرح بر روی کاشیهای الوان بر حسب رنگ مورد نظر چسبانده میشود. برای چسباندن کاغذ بر روی کاشی از سریشم استفاده میشود. در چسباندن کاغذ روی کاشی باید دقت شود که کاغذها صاف و بدون چروک خوردگی باشند و در مورد بندها، گلها و تکه‌های باریک کاغذ باید مراقب بود هنگام چسباندن از فرم اصلی خارج نشوند و یا به اصطلاح تاب نخورند.
لب زنی:
پس آن که کاغذهای چسبانده شده کاملا خشک شد، قطعات مختلف باید از هم دیگر جدا شوند، برای این کار از تیشه کاشی‌تراشی استفاده میشود و قطعه‌های مختلف با دقت و مهارت خاصی از یکدیگر جدا میشوند. چون خطوط بین قطعات معمولا مستقیم نیستند، تیشه باید در پیچ و خم‌های بین قطعات حرکت کرده و آنها را بدون این که بشکنند کاملا از یکدیگر جدا سازد. پس از جدا سازی قطعات لعابهای اضافی اطراف کاغذها به وسیله تیشه زده میشود. در این مرحله باید دقت شود که لعاب زیر کاغذها سالم باقی بماند. در مورد طرح‌هایی که مانند گلها و اسلیمی‌ها دارای تخمه میباشند نیز علاوه بر لب زدن اطراف کار قسمت تخمه که کاغذ ندارد هم لب زده میشود.
سوراخ کردن:
این مرحله مربوط به گلها، اسلیمی‌ها و قطعاتی است که دارای تخمه میباشند. جای تخمه‌ها به وسیله مته برقی و یا مقار به صورت دستی سوراخ میشود و سپس به کمک مقار درون گل یا اسلیمی کاملا مطابق با طرح خالی میشود.
گل بری:
در این مرحله به کمک تیشه، گل‌های اطراف قطعه تراشیده میشود، به طوری که کاشی کاملا به شکل طرح چسبانده شده روی آن درآید. برای گل بریدن از تیشه معمولی و در صورت لزوم از تیشه کلنگی استفاده میشود. تیشه کلنگی دارای لبه‌های باریک‌تری نسبت به تیشه معمولی است و برای قسمتهایی که با تیشه معمولی نمیتوان آنها را گِل برد و یا احتمال شکستن آن وجود دارد، استفاده میشود.
سوهان زنی:
جهت اینکه کناره‌های گِل برده شده به طور کامل صاف شود، کاشیهای تراشیده شده به وسیله سوهان، سوهان زنی میشوند و برجستگی‌های اضافی موجود در لبه قطعات، ساییده میشود.
تخمه‌گذاری:
در این مرحله گلها، اسلیمی‌ها و قطعاتی که در میان خود دارای تخمه میباشند، تخمه‌گذاری میشوند. برای این کار هر تخمه متناسب با قطعه در برگیرنده خود ، بر حسب نمره و نشانه در دل قطعه بزرگتر قرار میگیرد و موقتا به کمک سریشم و یا مخلوط گچ و سریشم در جای خود ثابت میشود.
نمره کردن:
بر روی کلیه قطعه‌های تراشیده شده، کاغذی است که از مراحل قبل دارای شماره میباشد. در این مرحله قطعه‌های هم شماره در کنار هم دسته بندی و اصطلاحا نمره میشوند.
چیدن:
پس از نمره‌کردن قطعات مختلف، قطعات بر حسب شماره، به ترتیب و با توجه به نشانه‌ها و علایمی که قبلا بر روی کاغذ گذاشته شده، در کنار هم چیده میشوند و طرح اولیه به وسیله قطعات کاشی نمایان میشود. پس از اینکه کاشی از رو چیده شد به همان ترتیب قطعات بر روی زمین یا قالبی کاملا صاف و بدون هرگونه فرورفتگی و یا برآمدگی از پشت چیده میشوند به طوری که فقط پشت کاشی‌ها نمایان است و روی آنها کاملا به سطح زمین یا قالب چسبیده است. درمورد کارهایی که دارای دور است و صاف نیست کاشی‌ها بر روی قالب همان کار چیده میشود. هنگام برگرداندن قطعات از رو به پشت باید دقت نمود که قطعات کاملا در کنار همدیگر قرار گرفته و هیچ گونه درز یا فضای اضافی در بین آنها نباشد. برای این منظور و جهت رفع گیرهای احتمالی از سوهان استفاده میشود.
ملات ریزی:
پس از اینکه طرح از پشت و بر روی سطح صاف یا قالب خود چیده شد، اطراف آن با شمشه یا خمیر گِل بسته و پشت آن ملاتی از گچ یا مخلوطی از سیمان و ماسه ریخته میشود، تا تمام قطعات به صورت یکپارچه به هم متصل شوند. در مورد کارهای بزرگ از آنجا که یک پارچه کردن کل کار باعث سنگین شدن و در نتیجه ایجاد مشکل در نصب میشود، کل کار به قطعات کوچک‌تری تقسیم میشود. برای این کار بین قسمتهای مورد نظر دیواری از گل قرار میگیرد تا ملات قسمتهای مختلف به یکدیگر متصل نشود و کل کار به چند قطعه کوچکتر تقسیم میشود. برای استحکام و دوام بیشتر کار بین ملات از طناب‌های خرمایی (سازو) استفاده میشود.
نصب:
برای نصب کار بر روی بنا باید پشت کار کاملا خشک شده باشد تا بتوان آن را از روی قالب برداشت. پس از جدا کردن تکه‌های کار (پارچه‌ها) از قالب، آنها به محل مورد نظر حمل میشوند، تا در جای خود قرار گیرند. پارچه‌ها باید با دقت در جای خود قرار گیرند، برای این کار استاد پس از قرار دادن پارچه در محل خود آن را با گچ موقتا در محل خود ثابت میکند. پس از اینکه یک ردیف از پارچه‌ها در جای خود قرار گرفتند، پشت آنها با دوغاب همان ملات که برای پشت پارچه‌ها استفاده شده است پر می شود، سپس ردیف بعدی روی ردیف اول (که حالا دیگر محکم بر سر جای خود قرار دارد) قرار میگیرد و به همان صورت در جای خود نصب میشود. این کار تا پایان مرحله نصب ادامه مییابد.
پاک کردن و تعمیر:
سرانجام باید کاغذهای روی کاشی‌ها با آب شسته شود تا طرح و رنگ کار پدیدار شود، همچنین گچ یا سیمانی که احیانا در حین نصب بر روی کار ریخته شده است باید کاملا پاک شود.
پس از پاک کردن کار، برخی از اشتباهاتی که رخ داده است پدیدار میشود که معمول‌ترین آنها اشتباه در رنگ و یا تورفتن برخی قطعات است. این قطعات باید به وسیله مقار و با دقت زده شوند و قطعه جدیدی به جای آنها تراشیده شود و در جای آن ها قرار گیرد.
کاشی هفت رنگ – قرن هشتم هجری – ایران
کاشی هفت رنگ – قرن هشتم هجری – ایران
روشهای کاشیکاری: گره‌کشی، معرق‌کاری، کاشی هفت‌رنگ، معقلی، خط بنایی
ابزار و لوازم مورد استفاده در کاشیکاری عبارتند از:
انواع مته، دریل دستی، وسایل ایمنی و حفاظتی، سنگ چخماق، گل سرشوی، شیشه، انواع کاشی هفت‌رنگ، کاشی در فرم‌های مورد نظر، انواع شابلون هندسی، نقشه کار، قیچی دستی، سریشم، مداد رنگی، سنگ شیشه، سنگ سنباده دو طرفه، سنگ دستگاه، سنگ فرز، مفتول نمره 4 ـ 6، قلم، چکش، سیمان، آب، استامبولی، ظرف، بیل، گونی، کاردک، میله، بالابر دستی و برقی، وره کاشی پزی، خشت کاشی، وسایل آتش نشانی، سیمان، وسایل اندازه‌گیری (سیستم متریک و اینچی، متر، گونیا، خط کش، نقاله)، سیم آجدار (سوهان مخصوص از مفتول)، آرماتور، دوغاب، ماسه، بتون.
برخی مکان‌ها که با کاشی معرق تزیین شده اند: مسجد عمر عبدالعزیز در مسجد جامع اصفهان، مسجد جامع عباسی، مسجد یا مقبره الجاتیوخان سلطانیه، هتل عباسی اصفهان، محراب مسجد لاله زار، بنای سبز کرمان، مسجد کبود تبریز، مسجد شیخ لطف الله اصفهان، مسجد جامع برسیان اصفهان، مدرسه غیاثیه خرگرد خراسان، مسجد مولانا، مدرسه غیاثیه خرگرد، مسجد گوهرشاد، مدرسه دودر خراسان، مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی مسجد کبود آذربایجان، مدرسه امامی امام شهر، مسجد امام خمینی (مسجد شاه سابق)، مدرسه چهار باغ اصفهان، مدرسه خان در شیراز، مسجد جامع یزد، مسجد جامع ورامین استان مرکزی.
کارگاه ساخت کاشیهای معرق در استانهای مختلف میباشد.
کاشی‌سازی و کاشیکاری در کشورهای ترکیه، ایتالیا، مراکش و یونان نیز رایج است که سبکی متفاوت از سبک ایرانی دارد و ایران در این هنر به خصوص در کار معرق اصالت خود راحفظ کرده است. هیچ کارگاه کاشی‌سازی را نمی توان دید که در آن نقاش و خطاط وجود نداشته باشد و به همین سبب کارگاه کاشی‌سازی با مشارکت دو یا چندتن از هنرمندان این هنرها ایجاد میشود.
منبع وبسایت
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, کاشی, معرق, معماری سنتی ایران
دزدی از درب های قدیمی ، سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی ایرانی
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٠
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
دزدی کتیبه‌های تاریخی شیراز عکس
دزدی از درب های قدیمی ، سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی ایرانی
دزدی از درب های قدیمی ، سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی ایرانی
خانه های تاریخی و قدیمی شهر شیراز دارای سردر یا کتیبه هایی از نوع کاشیهای معرق و لعابی است که معمولا به آیاتی از قرآن کریم،
بسم الله و آیه مبارکه وان یکاد مزین هستند.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی
کتیبه های تاریخی سر در ورودی و کوبه های بسیاری از خانه های قدیمی شیراز مدتی است شبها ناپدید می شوند این در حالی است که برخی از خانه هایی که کتیبه ها و کوبه های خروجی آنها دزدیده شده در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.
خانه های تاریخی و قدیمی شهر شیراز دارای سردر یا کتیبه هایی از نوع کاشیهای معرق و لعابی است که معمولا به آیاتی از قرآن کریم، بسم الله و آیه مبارکه وان یکاد مزین هستند. اما مدتی است که صاحبان این خانه ها متوجه شده اند این کتیبه ها و کوبه های سرجای خودشان قرار ندارند بلکه با ضرب چکش از جا کنده شده اند.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی
سرقت کتیبه های خانه های تاریخی در حالی انجام می شود که هرگونه دخل و تصرف در بناهای به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی بر خلاف قوانین است و هر گونه تغییری در آنها باید با مجوز سازمان میراث فرهنگی انجام شود.
حسن صالحی، کارشناس میراث فرهنگی با بیان اینکه بیشتر این کتیبه ها مربوط به دوران پهلوی است به خبرنگار مهر می گوید: احتمال اینکه صاحبخانه ها این کتیبه ها را برداشته باشند بسیار کم است چون با اینکه بسیاری از این خانه ها در طرح های عمرانی خراب می شود اما باز هم صاحبان این خانه ها حاضر نمی شوند تا زمانی که آنجا ساکن هستند کتیبه را از سر در بردارند.
وی ادامه داد:
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی
در خانه های تاریخی عناصر معماری بسیار ارزشمندتری نیز وجود دارد که صاحب خانه می تواند آنها را جدا کند بنابراین باید فردی غیر از صاحبان خانه های تاریخی این کتیبه ها را برداشته باشند.
یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی نیز که به دلیل منع مصاحبه کارشناسان این سازمان با خبرنگار مهر از گفتن نامش معذور است در این باره توضیح می دهد:
نه تنها کتیبه موجود سردر خانه های خانه های قدیمی دزدیده شده بلکه برخی از درهای ارزشمند، برنجی درها و کوبه ها نیز به سرقت رفته است.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی گالری عکس
او با اعلام اینکه بیشتر این سرقت ها در محدوده بافت تاریخی شهر رخ داده است ادامه می دهد:
مشکل حفاظت و معضلات اجتماعی شهر است.
چون بیشتر این اتفاقات در مکانهایی رخ داده که هم خانه های تاریخی زیادی در آن بخشها متمرکز است و هم معتادان زیادی برای تامین هزینه هایشان با مشکل مواجه شده اند.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی گالری عکس
این کارشناس میراث فرهنگی می گوید:
برخی از خانه هایی که کتیبه ها و کوبه های خروجی آنها دزدیده شده در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند و برخی دیگر فقط ارزش معماری دارند.
اما با این حال مسئولیت برخورد و پیگیری این سرقتها به عهده نیروی انتظامی و مسئولان شهری است نه سازمان میراث فرهنگی.
(خانه نصیر الدوله-چهار راه سیروس) گالری عکس
(خانه نصیر الدوله-چهار راه سیروس)
گرداوری
برچسب‌ها: کتیبه, کوبه, هنرهای سنتی, درب قدیمی
دزدی از درب های قدیمی ، سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی ایرانی
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٠
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
دزدی کتیبه‌های تاریخی شیراز عکس
دزدی از درب های قدیمی ، سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی ایرانی
دزدی از درب های قدیمی ، سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی ایرانی
خانه های تاریخی و قدیمی شهر شیراز دارای سردر یا کتیبه هایی از نوع کاشیهای معرق و لعابی است که معمولا به آیاتی از قرآن کریم،
بسم الله و آیه مبارکه وان یکاد مزین هستند.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی
کتیبه های تاریخی سر در ورودی و کوبه های بسیاری از خانه های قدیمی شیراز مدتی است شبها ناپدید می شوند این در حالی است که برخی از خانه هایی که کتیبه ها و کوبه های خروجی آنها دزدیده شده در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند.
خانه های تاریخی و قدیمی شهر شیراز دارای سردر یا کتیبه هایی از نوع کاشیهای معرق و لعابی است که معمولا به آیاتی از قرآن کریم، بسم الله و آیه مبارکه وان یکاد مزین هستند. اما مدتی است که صاحبان این خانه ها متوجه شده اند این کتیبه ها و کوبه های سرجای خودشان قرار ندارند بلکه با ضرب چکش از جا کنده شده اند.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی
سرقت کتیبه های خانه های تاریخی در حالی انجام می شود که هرگونه دخل و تصرف در بناهای به ثبت رسیده در فهرست آثار ملی بر خلاف قوانین است و هر گونه تغییری در آنها باید با مجوز سازمان میراث فرهنگی انجام شود.
حسن صالحی، کارشناس میراث فرهنگی با بیان اینکه بیشتر این کتیبه ها مربوط به دوران پهلوی است به خبرنگار مهر می گوید: احتمال اینکه صاحبخانه ها این کتیبه ها را برداشته باشند بسیار کم است چون با اینکه بسیاری از این خانه ها در طرح های عمرانی خراب می شود اما باز هم صاحبان این خانه ها حاضر نمی شوند تا زمانی که آنجا ساکن هستند کتیبه را از سر در بردارند.
وی ادامه داد:
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی
در خانه های تاریخی عناصر معماری بسیار ارزشمندتری نیز وجود دارد که صاحب خانه می تواند آنها را جدا کند بنابراین باید فردی غیر از صاحبان خانه های تاریخی این کتیبه ها را برداشته باشند.
یکی از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی نیز که به دلیل منع مصاحبه کارشناسان این سازمان با خبرنگار مهر از گفتن نامش معذور است در این باره توضیح می دهد:
نه تنها کتیبه موجود سردر خانه های خانه های قدیمی دزدیده شده بلکه برخی از درهای ارزشمند، برنجی درها و کوبه ها نیز به سرقت رفته است.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی گالری عکس
او با اعلام اینکه بیشتر این سرقت ها در محدوده بافت تاریخی شهر رخ داده است ادامه می دهد:
مشکل حفاظت و معضلات اجتماعی شهر است.
چون بیشتر این اتفاقات در مکانهایی رخ داده که هم خانه های تاریخی زیادی در آن بخشها متمرکز است و هم معتادان زیادی برای تامین هزینه هایشان با مشکل مواجه شده اند.
سرقت گل میخ ها و کوبه های درب های قدیمی گالری عکس
این کارشناس میراث فرهنگی می گوید:
برخی از خانه هایی که کتیبه ها و کوبه های خروجی آنها دزدیده شده در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند و برخی دیگر فقط ارزش معماری دارند.
اما با این حال مسئولیت برخورد و پیگیری این سرقتها به عهده نیروی انتظامی و مسئولان شهری است نه سازمان میراث فرهنگی.
(خانه نصیر الدوله-چهار راه سیروس) گالری عکس
(خانه نصیر الدوله-چهار راه سیروس)
گرداوری
برچسب‌ها: کتیبه, کوبه, هنرهای سنتی, درب قدیمی
نحوه ساخت ، تهیه چوب ، انواع چوب جهت اجرای یک درب قدیمی
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٠
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نحوه ساخت ، تهیه چوب ، انواع چوب جهت اجرای یک درب قدیمی
نحوه ساخت ، تهیه چوب ، انواع چوب جهت اجرای یک درب قدیمی
در زمان قدیم نجاران با هر تنه درخت و چوبی که به دستشان میرسید درب و مصنوعات چوبی خود را در کمال ناباوری با دقت بسیار و بسیار زیبا میساختند .
در مناطق شمالی بیشتر درخت های جنگلی مانند راش ، توسکا و ..استفاده میشد .
در منطقه یزد چوب درخت توت یکی از مصالح اصلی درب سازی بوده و هست .
نحوه ساخت ، تهیه چوب ، انواع چوب جهت اجرای یک درب قدیمی
در منطقه تهران انواع چوب در دسترس بود مانند : چوب گردو ، صنوبر ، کاج ، چنار ، گلابی و …
دربهای قدیمی بصورت دو لت ساخته میشدند . یعنی دو لنگه
نحوه ساخت ، تهیه چوب ، انواع چوب جهت اجرای یک درب قدیمی
عکس فوق کارگاه فن و هنر ایران زمین است . یراق الات قدیمی مانند گل میخ ، کلون ، کوبه و .. برای ساخت درب های قدیمی
در معماری داخلی دربها شباهتی به درب ورودی به ساختمان نداشتند .
درب بیرونی بسیار سخت و محکم ساخته میشدند . درب ها و پنجره های داخلی بسیار ظریف و زیبا ساخته میشدند که به نام ارسی و با هنر گره چینی و شیشه رنگی تزئین میشدند .
نحوه ساخت ، تهیه چوب ، انواع چوب جهت اجرای یک درب قدیمی
با تشکر نویسنده استاد حیدری
قفل سازی اصفهان
ارسل توسط:اسلوب دراستان ها و شهرها, استان اصفهان, اصفهان, صنایع دستی
چیزی که موجب شگفتی هر بیگانه ای که از ایران دیدن می کند می شود همانا نزدیکی و پهلوی هم بودن اشیای بسیار کهن و کالاهای نو و وارداتی است. در مورد قفل و کلید هم همین طور است. قفل کردن خزانه ها و انبارهای گندم و پرستشگاهها در هزاره دوم ق.م. در مصر و بین النهرین متداول بوده است. قفلی که قفل ساز ایرانی می سازد نشانه نبوغ فنی او در جهات مختلف است. پاره ای از این قفل ها همانند قفل های مصری و یونانی است، برخی دیگر همانند قفل های رومی ها است برخی به قفلهای چینی و هندی می ماند و تعدادی هم مانند قفلهایی است که در اروپا از قرون وسطی تا انقلاب صنعتی به کار برده می شد.
قفلهای ایران را از دیدگاه فنی می توان به رده های زیر بخش کرد.
الف) قفلهای ثابت در (کلیدون خانه)
1-کلون دان
2-کلون
3- قفل فنر پخش شو
ب) قفل آهن
1- قفل فنر (با کلید پیچی)
2- قفل فنری (با کلید فشاری)
3- قفل لوله (با کلید پیچی)
4- قفل رمز (حرفی بی کلید)
منبع : سایت
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نمادشناسی نقش بز بر روی سنگ نگاره های ایران
بی شک سنگ نگاره های ایران نشان از تاریخی دور و دراز در این سرزمین دارند. نشان هایی از حیوانات ، انسان ها ، گیاهان و زندگی . همه و همه را می توان بر روی سنگ نگاره ها یافت و می توان ساعت ها بر روی آن ها مطالعه کرد و از طرق گوناگون به بررسی آن ها پرداخت. اما شاید نماد شناسی سنگ نگاره ها یکی از بهترین راه ها برای یافتن زبانی مشترک بین ما و کسانی که این نگاره ها را بر روی سنگ ها آفریده اند باشد. با نگاهی اجمالی بر نگاره ها می توان به سرعت یافت که نقش بز بیشترین نقش موجود بر روی این نگاره هاست.در مورد چرایی نقش بستن بز بر روی این سنگ نگاره ها تاکنون به صورت خلاصه به مواردی اشاره کرده اند ، مهم ترین و معروف ترین آن ها اشاره ای است به داستان آفرینش انسان ، داستان روییدن گیاهی با دو برگ ( احتمالا ریواس ) از نطفه ی کیومرث و هنگامی به صورت انسانی در دو جنس ( مشیه و مشیانه ) در آمد.بز کوهی در این داستان حیوانی است که از مشیه و مشیانه محافظت می کند و آن دو از شیر آن می نوشند. به همین دلیل فرض شده است که بز نشان باروری و رویش است .
نکته ی جالب اینجاست ، نقوش بز کوهی همواره در کنار سرچشمه های آب پیدا می شوند. فرقی نمی کند در کجای ایران به دنبال سنگ نگاره ها بگردید. در هر حال سرچشمه ی رود ها بهترین یاری دهنده برای پیدا کردن نگاره هاست . آب نیز خود شروع رویش و باروری است ، آب زهدان همه ی عالم است ، بی دلیل نیست که الهه ی آب آناهید است .دوشیزه ای برومند ، زیبا و …
پس نقوش بز مسلما به آب و سرچشمه های آن و باروری مرتبط بوده اند. با کمی مطالعه ی سنگ نگاره ها می توان به این امر رسید که عموما سنگ نگاره های اولیه و قدیمی تر تنها به نقش بز محدود می شده اند و در مناطقی که بعدا و در دوره های متاخر تر طرح هایی بر روی سنگ نگاره ها اضافه شده ( به مانند تیمره ی خمین ) نقوش دیگر مانند انسان و شتر و حتی نوشته هایی به زبان عربی نیز می توان پیدا کرد. با توجه به حروف شبه عیلامی که در بسیاری مناطق بر روی سنگ نگاره دیده میشود قدمت نگاره ها به دوران قبل از آریایی شدن ایران باز میگردد.بسیار پیش تر از زمانی که اسطوره ی آفرینش کیومرث توسط اورمزد بیان شود. ناگفته پیداست که اسطوره های آفرینش توسط اورمزد بیشتر در دوره ی ساسانیان بسط داده شده و رواج یافته ( هرچند که بسیار قدیمی تر می نمایند ) و در دوره های قبل تر از جمله هخامنشیان نشانی از اسطوره هایی که به گونه ای به دین زرتشت منتهی شوند یافت نمی شود. ( به عنوان مثال در هیچ نوشته ی هخامنشی نامی از زرتشت نیامده است ) در قبل از ساسانیان به راحتی می توان نشان میترایسم را پیدا کرد. هرچند با فرض این که کسانی که نگاره ها را خلق کرده اند از اسطوره ی کیومرث و ماجرای مشیه و مشیانه هم آگاهی داشته باشند ، چرا بایستی نقش بز را به عنوان نماد سرچشمه های آب در همه جا رسم کنند ؟ شاید رسم کردن نقش گاوی که به همراه کیومرث بوده محتمل تر بوده است!
نکته ی جالب تر نقش زایندگی آب است ، آب همواره نشان زایندگی بوده است.سرچشمه ی زایندگی نیز مادینه است ، مادینه ای مقدس ، همواره در بسیاری از دین ها و اسطوره ها سرچشمه ی زندگی و باروری به صورت موجودی مادینه تصور می شده است. به ویژه در جوامع کشاورزی و مادر سالار که ارتباط بسیار نزدیک به طبیعت داشته اند. ( و عموما نوعی از ادیان طبیعت پرستی داشته اند = پگانیسم ) به عنوان مثال آناهید که تحت عنوان خدای آب های نیرومند بی آلایش از او یاد می شود.
اما در سنگ نگاره ها عموما ما با طرح ” بز کوهی نر” و” کل” و ” اندرمیش “مواجهیم. چگونه بز نر می تواند نماد باوری و رویش باشد؟ بزی هایی با شاخ هایی بلند و سرکش ، از روی نگاره ها میتوان دریافت که انگار برای کسانی که این نقوش را می آفریده اند بلندتر بودن شاخ بزها به نوعی برتری داشته و میل بیشتری بوده تا بزهایی با شاخ های بلند تر نقش شوند. آیا مشیه و مشیانه از شیر بز کوهی نر می نوشیده اند؟
ربط این بز ها به داستان مشیه و مشیانه بسیار غیر محتمل می نماید.اما به هر حال بزها در کنار سرچشمه های آب قرار دارند و این واقعیتی است عینی. پس به واقع چرا این سنگ نگاره ها حک شده اند؟
جواب به این سوال مسلما دقیق و واضح نخواهد بود.هر چه گفته شود مجموعه ای از احتمالات است ، که مسلما هر چه اطلاعات جمع آوری شده بیشتر و دقیق تر باشد جواب نیز به واقعیت نزدیک تر است.
ابتدا از مشاهده ی نوع حکاکی ها شروع میکنیم.مسلما بایستی سنگ نگاره ها در دوره های گوناگونی حک شده باشند.اما با کمی مشاهده می توان قدیمی تر بودن بعضی را تشخیص داد.اختلاف رنگ ها ، و میزان هوازدگی با کمی دقت مشخص میشوند . و در مناطقی که سنگ نگاره ها عموما بکرتر هستند و کمتر نقوش جدید در کنار آن ها حک شده است می توان به راحتی به آنچه میخواهیم برسیم.
اولین چیزی که به ذهن خطور میکند شبیه بودن بز های رسم به شده به هم دیگر است.در مناطقی که فاصله ی بسیار از هم دارند بز ها همواره شبیه به هم رسم شده اند. و حتی نوع حکاکی ها نیز غالبا شبیه به یکدیگر می باشد. و از همه مهم تر مناطقی که حکاکی ها انجام گرفته نیز یکسان می باشد ؛ همواره در سرچشمه ی رودها ؛ چیزی به ذهن آدم می رسد که آیا کسانی که این حکاکی ها را انجام داده اند آموزش دیده بودند؟ منظورم از آموزش دیدن ، گروهی آموزش دیده و اعزامی از طرف یک دولت برای انجام حکاکی ها نیست ، بیشتر منظورم نوعی از آموزش آیینی و مذهبی است.آموزشی مذهبی که مردم عادی دیده باشند و کار حکاکی ها آنقدر عمومی باشد که مردم به مانند فریضه ای عادی به آن پرداخته باشند. اما چرا در کنار سرچشمه های آب؟
ایران همواره سرزمین کم آبی بوده است ، و به علت کوهستانی بودن و شیب زیاد آبرفت رودخانه ها بسیار کم ته نشین میشده ، به همین خاطر زمین ها حاصلخیز نبوده است ، بر خلاف منطقه ی بین النهرین که زمین هایی هموار دارد و به همین خاطر آبرفت هایی بسیار حاصلخیز از ته نشین شدن گل و لای رودخانه ها در آنجا تشکیل شده است . پس وجود بز ها در ایران عموما به خاطر تشکر از آب نبوده است! و همین طور تشکر از بزی که به اجدادمان شیر داده است. بزها به خاطر ترس از خشکسالی و بی آبی آنجا قرار داشتند. به جای آناهید خدای مادینه ی زیبای آب های نیرومند ، بایستی به دنبال خدای خشکسالی رفت! در اینجا تیشتر قدعلم میکند. ماجرای تیشتریه و دیو خشمگین خشکسالی! اپوشه دیو خشکسالی است که عامل تباه کنندگی زمین است و تیشتر ( همان درخشان ترین ستاره ی آسمان ) به نبرد با اپوشه می رود. آن دو در هم می آمیزند و تشیتر شکست میخورد. تیشتر به نزد هورمزد می رود و علت ناکامی اش را کامل نبودن نیایش مردم و کافی نبودن قربانی ها بیان می کند! اهوره مزادا خود شخصا برای تیشتر قربانی میکند.و از آن پس همه ی مردم برای این که تیشتر بتواند بر خشکسالی فائق آید برای او قربانی میکردند. و پس از قربانی کردن برای تیشتر است که آب میتواند بی مانع در میان مزارع و رودها جاری شود. بسیار محتمل می نماید که بزهای نری که در کنار سرچشمه ی آب های جاری نقش شده اند ، نشانی از قربانیان انسان ها برای تیشتر باشند.قربانیانی که از ترس از خشکسالی به تیشتر اهدا شده اند و سنگ نگاره ها نشانی از آن ها برای یادآوری کردن به تیشتر است که ما برایت قربانی کرده ایم ، تو نیز آب ها را در رودها جاری کن.
احتمال دیگری نیز بسیار واضح به چشم میخورد : ما ایرانی ها معتقدیم که همه ی اسطوره ها و داستان ها دنیا از ما شروع می شود ؛ هرچند که زیاد هم بیراه نیست ، به عنوان مثال تمامی ادیان امروزی جهان حتی ادیان سامی کاملا وابسته و شکل گرفته از میتراییسم هستند ؛ اما در دنیایی که به راحتی اسطوره های ما به همه جا میرفته است بعید نیست که اسطوره های دیگران نیز به نزد ما آمده باشد.” کوروکوپیا ” شاخ وفور نعمت بود ، بزی که با شکستن شاخ هایش به زئوس غذا می داد ، شاخ های او مملو از میوه های جادویی بود ، داستانی شبیه به داستان مشیه و مشیانه با این تفاوت که شاخ های بلند بزهای نقش شده در این داستان توجیه پذیر ترند.
مورد دیگری که نمیتوان به راحتی ازکنار آن گذشت نیز “بفومت” می باشد.خدایی که خودش سری شبیه به بز دارد. بزی با ریش و دو شاخ بلند ، بفومت خدای زاد و ولد و باروری است ، خدای نیروی جنسی در آیین های طبیعت پرستی.شاید بتوان گفت که بز همواره نشانی از قدرت جنسی بوده است ، به عنوان مثال در نشانه های هیروگلیف ” آمون” یا خدا مذکر باروری مصری نیز با سر بز رسم شده است.و شاخ های بلند همواره نشانه ای از بی بند و باری جنسی بوده است.یکی دیگری از حدس هایی که میتوان در مورد این بزهای با شاخ های بلند زد این است که نوعی نماد پگانی از رابطه ی جنسی و باروری بوده اند.
مسلما دانسته های ما از این نقوش رازگونه بسیار ناچیز و اندک است ، مطالعه ی بیشتر نقوش ، بدست آوردن نشانه هایی از مردمانی که آن ها را حک کرده اند و تعیین سن دقیق نگاره ها با روش های پیشرفته میتواند راهگشای خوبی باشد برای کشف رموز آن ها.آنچه در این متون آوردم نگاهی نماد شناسانه به طرح بزها بود ، مسلما این نظریات نه کامل هستند و نه دقیق.بسیار خوشحال خواهم شد که نظر دیگر محققان و مورخان را نیز در مورد طرح ها بخوانم و بدانم . با این امید که با جمع بندی تمام نظرات بتوان به نظری دقیق تر و جامع تر دست یافت.
مصطفی یاوری آیین
برچسب‌ها: نماد, نقش, ایران, هنرهای سنتی
کوبه، نقشی بر پرده حجاب خانه های قدیمی
در چوبی خانه های قدیمی یزد با گل‌میخ، کوبه، حلقه و گره های برجسته نقاشی شده است
در چوبی خانه های قدیمی یزد با گل‌میخ، کوبه، حلقه و گره های برجسته نقاشی شده است تا جلوه ای از باور و تدین اهالی خانه و حریم و حجاب اندرونی باشد.
در چوبی خانه های قدیمی یزد با گل‌میخ، کوبه، حلقه و گره های برجسته نقاشی شده است تا جلوه ای از باور و تدین اهالی خانه و حریم و حجاب اندرونی باشد.
بخانه های قدیمی یزد دنیای رمز و رازهاست ؛ در پشت هر یک از عناصر آن حکمت و فلسفه هایی نهفته و با هنرمندی خاصی در خشت خشت خانه جای گرفته است.
در چوپی خانه های قدیمی یزد جلوه ای از این ذوق حیرت انگیز هنرمندان ایرانی است
در چوپی خانه های قدیمی یزد جلوه ای از این ذوق حیرت انگیز هنرمندان ایرانی است، این درها حریم اهالی خانه است و حکایت های شیرینی را در اوج هنر و زیبایی با خود به همراه دارد.
در چوپی خانه های قدیمی
این دست ساخته های چوبی یادگاری از روزگاران قدیم و نمونه ای از طرح های اصیلاسلیمی است که تقارن کامل در شکل و فرم آن موج می زند.
این دست ساخته های چوبی یادگاری از روزگاران قدیم و نمونه ای از طرح های اصیل اسلیمی است که تقارن کامل در شکل و فرم آن موج می زند.
درها گرچه از درختان جنگلی ساخته شده ولی بیشتر بوی گردو و بلوط می دهد، هم سخت و محکم است که برای باز کردن و پیش کشیدن آن از اهرم استفاه می شود و هم با گذشت زمان فرسوده نمی شود.
قدمت برخی از درها شاید بیش از خانه باشد و برخی خانه های دیگر شاید زیبائی خود را از این درها وام گرفته باشند، کوبه و حلقه از اجزای جدائی ناپذیر این درب هاست که به شکلی قرینه و با هنرمندی ویژه ای در آن نقاشی شده است.
قدمت برخی از درها شاید بیش از خانه باشد و برخی خانه های دیگر شاید زیبائی خود را از این درها وام گرفته باشند، کوبه و حلقه از اجزای جدائی ناپذیر این درب هاست که به شکلی قرینه و با هنرمندی ویژه ای در آن نقاشی شده است.
گشت و گذار در کوچه و پس کوچه های یزد هر گردشگری را در زیبائی این درها غرق می کند ، کوبه های آهنی به شکل طولی، بزرگ و سنگین هستند و به قرینه آن حلقه ای قرار دارد که کوچک، سبک تر و شکلی دایره مانند دارد.
درهای قدیمی معمولا دو لنگه دارند که کوبه و حلقه در وسط هر لنگه از درها قرار دارند، کوبه در لنگه سمت راست و حلقه در لنگ سمت چپ و در درون گره هایی برجسته ای به شکل سر و یال شیر جای دارد.
درهای قدیمی معمولا دو لنگه دارند که کوبه و حلقه در وسط هر لنگه از درها قرار دارند، کوبه در لنگه سمت راست و حلقه در لنگ سمت چپ و در درون گره هایی برجسته ای به شکل سر و یال شیر جای دارد.
در باور مردم قدیم این برجستگی ها به صورت 12 ستاره، یک خورشید(حلقه) و یک ماه (کوبه) است که اهالی خانه را از افکار شیطانی و ارواح خبیثه دور نگه می دارد، از نگاه دینی نیز اعداد 12 و 14 به منزله 12 امام و 14 معصوم بوده و نشانه ای از عشق و ارادت صاحبخانه است.
کوبه ( کوبه درب چوبی )، نقشی بر پرده حجاب خانه های قدیمی
نواختن کوبه و حلقه هریک دارای مفهوم و پیام خاصی است، صدای زیر مانند حلقه خبر از وجود بانوئی در پشت در می دهد و کوبه با صدای بم خود مخصوص آقایان است.
با کوبه و حلقه اهالی خانه از جنسیت فرد پشت در مطلع می شدند تا پوشش اسلامی خویش را حفظ کرده یا اینکه مرد خانه برای بازکردن در اقدام کند.
کوبه وحلقه های آهنی به شکلی ساخته شده اند که صدای بم و زیر آنان حتی در دورترین نقطه منزل و زیرزمین نیز شنیده می شود.
در خانه های قدیمی حتی امروز پس از گذشت سالیان بسیار همچنان زیبا و با دوام پرده دار خانه های قدیمی است و هر بیننده ای در عظمت و زیبائی خود محو می کند.منبع شبستان
کد خبر: 3272تاریخ ثبت: 1392/2/11 – 15:26:39
گزارش سامانه مجله اینترنتی یزدی ها
منبع سایت
برچسب‌ها: ایران هنر, هنرهای سنتی, کوبه, نجاری درودگری
قفلسازی، یکی از صنایع بسیار مهم ما در گذشته بوده است . ( کلون دان )
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/۱٠
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
قفلسازی
قفلسازی صنایع‌دستی قفلسازی، یکی از صنایع
صنایع‌دستی :قفل سازی سنتی ایران زمین
قفلسازی صنایع‌دستی قفلسازی، یکی از صنایع
قفلسازی، یکی از صنایع بسیار مهم ما در گذشته بوده است که به صورت اشکال حیوانی و انسانی ساخته میشد. قفل های ایرانی به لحاظ فنی شامل دو نوع است:
الف) قفل های ثابت در، شامل : کلون دان
صنایع‌دستی :قفل سازی سنتی ایران زمین
قفلسازی، یکی از صنایع بسیار مهم ما در گذشته بوده است که به صورت اشکال حیوانی و انسانی ساخته میشد. قفل های ایرانی به لحاظ فنی شامل دو نوع است:
صنایع‌دستی :قفل سازی سنتی ایران زمین
الف) قفل های ثابت در، شامل :
کلون دان
کلون
قفل پخش شو .
صنایع‌دستی :قفل سازی سنتی ایران زمین
ب) قفل های فلزی، شامل :
قفل فنری با کلید پیچی
قفل فنری با کلید فشاری
قفل لوله با کلید پیچی و قفل رمز ( بی کلید) .
صنایع‌دستی :قفل سازی سنتی ایران زمین
در کتاب ((قفلهای ایران))،نوشته پرویز تناولی، قفل‌ها به دو دسته تصویری و هندسی تقسیم شده اند. قفل‌ها درگذشته تنها کاربرد ایمنی نداشتند و کاربرد آیینی و دینی هم داشتند.چنانچه زیباترین قفل‌ها آنهایی بودند که برای ضریح ساخته می شده اند.
قفلسازی از دوره ساسانی در ایران رواج داشته است، هر چند قفلهایی که ملهم از اشکال حیوانی هستند، مربوط به قرون چهارم تا نهم هجری می باشند.
ما جنبه آیینی قفل‌ها را در دوره ساسانی نمی‌بینیم. این جنبه‌ها بعد از اسلام و خصوصا در دوره صفویه به اوج می‌رسد ظهور قفلهای فولادی در دوره صفویه تحولی عظیم را در صنعت قفلسازی به‌وجود آورد. این هنر در دوران صفویه و توسط استاد ” صنیع الصنایع ” به جهانیان معرفی شد و به شهرهای مختلف گسترش یافت.
برای قفلسازی از انواع ابزار و وسایل فلز کاری استفاده می شود. مواد اولیه مورد استفاده در ساخت قفل ها فولاد ، آهن و آلیاژهای آن می باشد. برای ساخت قفل ابتدا ورق و مفتول آهنی یا فولادی را در ضخامت های مختلف آماده می کنند. سپس متناسب با طرح محفظه و اجزای داخلی قفل مواد اولیه را برش می زنند و قوطی یا محفظه قفل را پس از خم کاری ورقه برش خورده، لحیم و درز گیری کرده و قطعات داخلی قفل را سوهان کاری می کنند و متناسب با نوع قفل بدنه اصلی را سوراخکاری و قطعات مختلف شامل شامل دسته فنر و تیغه را به هم پرچ می کنند.
و آن را اسید کاری کرده و پرداخت نهایی روی آن انجام می شود.
قفلسازی، یکی از صنایع بسیار مهم ما در گذشته بوده است . ( کلون دان )
سارا مردانی
/isfhandicraft.blogfa.com
گرداوری گروه فن و هنر ایران زمین
قفلسازی، یکی از صنایع بسیار مهم ما در گذشته بوده است . ( کلون دان ) قفلسازی، یکی از صنایع بسیار مهم ما در گذشته بوده است . ( کلون دان )
برچسب‌ها: عکس دکوراسیون چوبی, هنرهای سنتی, عتیقه, کلکسیون
معماری و هنر ، چگونگی تعامل دین و هنر
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/٧
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
معماری و هنر
چگونگی تعامل دین و هنر
معماری و هنر چگونگی تعامل دین و هنر
با تأمل درباره انسان و زندگیاش، به این نکته میرسیم که زندگی انسان یعنی تجربه.
به عبارت دیگر زندگی یعنی تجربه ی وجود و هستی است که در قالب و ماهیات گونهگونی بروز و ظهور پیدا میکنند.
با بررسی نحوی صیرورت ( معنی صیرورت ، بازگشتن, گردیدن, شدن, ازحالتی به حالت دیگردر آمدن ، گردیدن ) وجود انسان با کل نظام هستی این نکته برای ما روشن میشود که انسان، تجربیات متفاوت حتی بظاهر متناقضی دارد.
معماری و هنر ، چگونگی تعامل دین و هنر
مثلاً انسانی پوچگرا میشود، انسانی حقیقت گرا، انسانی خودش را به بند مادیات میکشاند، انسانی دیگری همواره به دنبال تعالی میدود، انسان هستی را در درون تجربه میکند، انسان دیگری به بیرون گرایش دارد.
هنر معماری
معماری و هنر ، چگونگی تعامل دین و هنر
در بین این همه تجربیات، دو گرایش عمده وجود دارد که تا حدی، میتوان در بین اغلب انسانها، آن را مشترک قلمداد کرد.
1- هنر (یعنی تجربه زیبایی شناسی)
2- دین (تجربه وحیانی)
وقتی که از تاریخ تولد انسان تا حال نگاهی به او میاندازیم این نکته را درمییابیم که انسان، همواره تجربه زیبایی شناسی را با خود داشته است، به عبارت دیگر
انسان از آن نظر که انسان است به نمودها و جلوههای هستی از آن نظر که زیبا هستند تعلق دارد.
شاید با تأمل بیشتر به این نتیجه برسیم که چیزی فراتر از تعلق در این مقوله قابل ادراک است به این معنا که نماد انسانی با این جلوهها در آمیخته، و انسان همواره به جستجوی آن میرود.
به بیان دیگر انسان همواره به دنبال تسخیر و تقطیع هستی و ترکیب آن در یک قالب زیبا بوده است.
تاریخ بشریت و تمدنها حکایت از این دارد، که انسانهای اولیه و یا اولین انسانها این تجربه زیبایی شناختی را با نقاشی کردن در دیوارههای غارها، در استخوانهای حیوانات یا چوبها، سنگها، نمایان ساخته است.
بنابر آنچه گذشت میتوان هنر را حاصل بده بستانهای زیبایی شناختی انسان با هستی تعریف کرد.
که این نوع تجربه ها، یا طلب این نوع بده بستانها، در نهاد انسان نهفته است.
مسئله ی دیگر، توجه به تجربه ی دیگری از انسان ، یهنی توجه به تجربه و حیانی یا دینی او است.
انسان به لحاظ اینکه انسان است؛ بعدی دارد که روحانی میگویند، به عبارت دیگر انسان از طریق این بعد، همواره دنبال تعالی و استعلا است.
این تجربه تعالی جویی وقتی که تحت مدیریت ذات اقدس اله قرار میگیرد جهت و معنای مشخصی را مییابد. از این طریق انسان دست به تجربه هایی میزند که زمینه، غایت آن مشخص و معین است.
البته تجربه های تعالی جویی غیر دینی نیز وجود دارد، که فعلاً مورد بحث این مقاله نمیباشد.
این تجربه را، تعالی جویی وحیانی ، میتوان دین نامید، که با توجه به یافته های دین شناسان بزرگی چون نینیان اکارت در کتاب تجربهی دینی. این تجربه با انسان بودن انسان گره خورده است. یعنی دین ورزی انسان جزء لوازم ذات و ذاتی انسان است.
حال سؤال این است که چه ارتباطی بین این دو تجربه متصور است.
آیا امکان ارتباط بین این دو وجود دارد؟
اگر وجود دارد به چه نحو میتواند باشد؟
چگونه میتوان، ارتباط بین این دو را تحلیل کرد؟
این سؤالات بسیار اساسی است، که در طول تاریخ، ذهن متفکران و فیلسوفان هنر را به خود مشغول کرده است.
برخی از آنها بر این باور شدهاند، که هنر و دین دو تجربهی جداگانهای هستند، ارتباط چندانی نمیتوانند داشته باشند، چرا که لحاظ ذات یکی حاصل هستی شناسی یا تجربهی تحیّلی یا ذوقی انسان است و آن دیگر حاصل تجربه وحی.
اگر ارتباطی به ظاهر دیده میشود به عبارتی تکنیکها یا خود آثار هنری در امور دینی به کار گرفته میشود، فقط ارتباط با مستصحبی است، یعنی انسان از آن جهت که انسان است میتواند هم دیندار باشد و هم هنرمند. اینها، ارتباط ضروری نمیتوانند داشته باشند، بل رابطهی بالامکان دارند.
برخی دیگر بر این باورند، که هنر و دین میتوانند با همدیگر رابطه متقابل داشته باشند.
دین که یک تجربه معناگرایانه و تعالی جویانه است، میتواند برای ارائه خود صورتی را اختیار کند، که آن صورت زیبا باشد. از این رهگذر معنویت و تعالیت که عنصر دینی و برگرفته از تجربهی دینی است، صورتی را اختیار میکند که این صورت، حس زیبایی شناختی انسان را تحریک میکند و در نتیجه هنر دینی تحقق پیدا میکند.
ابراهیم اکبری دیزگاه
منبع : وبسایت شهرداری تبریز
برچسب‌ها: هنر, معماری, معماری ایرانی, هنرهای سنتی
کلون درب قدیمی
تاریخ : ۱۳٩۳/٥/٤
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
در زمانهای قدیم که برای زدن درب از کلون استفاده میشد برای اینکه صاحب خانه متوجه بشود کسی که در پشت درب هست زن هست یا مرد ، از دو کلون استفاده می شده ، کلون سمت راست مربوط به مردان و کلون سمت چپ مخصوص زنان بوده و جالب اینکه صدایی کلونها کاملا با هم فرق دارد ، هنوز در شهرهایی مثل ابیانه از این نوع کلونها به روی دربهای سنتی وجود دارد .
کلون درب قدیمی
منبع : وبلاگ
کلون درب قدیمی
برچسب‌ها: درب قدیمی, کلون, هنرهای سنتی, معماری سنتی ایران
صنایع دستی فرهنگ ماندگار ( هنرهای سنتی و صنایع دستی )
تاریخ : ۱۳٩۳/٤/٢٥
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
صنایع دستی فرهنگ ماندگار
صنایع دستی فرهنگ ماندگار
فرهنگ بشری دستاوردی عظیم و حاصل همکاری و همیاری تمام ملل و اقوام ساکن زمین است ، در این مجموعه هیچ ملتی را هر چند کوچک نمی توان در این فرهنگ سهیم ندانست ولی به جرات می توان گفت که بهره برخی ملل و اقوام دراین دستاورد بشری بیش از سایرین است ، و حاصل آن را می توان در میزان آثار ادبی ، سازه ها و آثار تاریخی ، هنرها و صنایع سنتی و بسیاری دیگر از عناصر فرهنگی دانست .
کشور ما از معدود کشورهایی است که صنایع و هنرهای سنتی بی شمار آن نظر کارشناسان و گردشگران را به خود جلب کرده است ، فراوانی محصولات سنتی مانند گلیم ، گبه ، فرش ، انواع کاشی کاری ، تذهیب ، مینا کاری و دیگر انواع هنرهای سنتی خود گویای این حقیقت است.
صنایع دستی فرهنگ ماندگار
صنایع دستی را در یک تعریف ساده و در عین حال گویا می توان چنین توضیح داد:
“… صنایع دستی هم حالت کارگاهی و هم خانگی و قابلیت استقرار در شهر و روستا را دارد و بدون نیاز به تکنولوژی پیشرفته بیشتر متکی به تخصص های بومی و سنتی است و قسمت اعظم مواد اولیه مورد مصرف آن از داخل کشور قابل تهیه و تأمین است، صنایع دستی دارای ویژگی های هنری و مصرفی به طور توأمان بوده و علاوه بر داشتن جنبه های مصرفی قوی، برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کننده نیز هست و در مجموع می توان آن را یک هنر – صنعت نامید .”
هنرهای سنتی
هنرهای سنتی و صنایع دستی از دیرباز و پیش از صنعتی شدن زندگی بشر، به بسیاری از نیازهای زندگی انسان پاسخ می گفتند و زیستن را برای او تسهیل می کردند. در گذشته های نه چندان دور سفالگری و ظروف سفالی پاسخگوی نیاز بسیاری از مردم کشور ما به ظروف خانگی را پاسخ می گفت و یا تا اواسط دوره صفوی و پیش از آنکه دفاتر بازگانی انگلیسی و هلندی در ایران فعالیت خود را آغاز کنند و واردات انواع پارچه را متداول سازند، پوشاک مردم ما از پارچه های محصول کارگاه های کاشان و یزد، تهیه و دوخته می شد، ولی رفته رفته با صنعتی شدن زندگی، پارچه هایی نظیر ترمه و ابریشم و مخمل، به فراموشی سپرده شد و پته کرمان و مخمل کاشان را دیگر تنها در صندوق های مادربزرگ های می شد یافت.
صنایع دستی چنان که گفته شد بخشی از صنایع اولیه است و چون دیگر صنایع می تواند دارای اثرات بسیار مثبت اقتصادی واجتماعی باشد، از جمله :
1- نقش صنایع دستی در بالا بردن سطح اشتغال،
2- نقش صنایع دستی در ازدیاد درآمد سرانه،
3- نقش صنایع دستی در تولید ملی،
4- نقش صنایع دستی در توسعه گردشگری و مبادلات فرهنگی،
5- نقش صنایع دستی در توسعه صادرات.(2)
می توان با ایجاد نوآوری در رشته های صنایع دستی و بررسی نیاز بازار و سلایق موجود در کالبد صنایع دستی روح تازه ای دمید، و با آشنا کردن جوانان با این رشته ها ماندگاری آنان را تامین کرد.
هم اکنون بر اساس گزارش سازمان صنایع دستی 253 شاخه هنرهای سنتی و صنایع دستی در کشور به ثبت رسیده است که از نظر میزان فعالیت به شاخه های زیر تقسیم می شود:
الف- رشته های در حال تولید و فعال صنایع دستی،
ب- رشته های کم رونق صنایع دستی،
ج- رشته های منسوخ شده صنایع دستی.
الف: رشته های در حال تولید و فعال شامل:
1- تراش شیشه
2- شیشه گری فوتی قالبی
3- معرق شیشه
4- نقاشی روی شیشه
5- هم جوشی شیشه (فیوزگلاسی)
6- ابریشم بافی
7- احرامی بافی
8- انواع پارچه های سنتی
9- بافتنی های سنتی
10- پلاس
11- پن بافی (نوار بافی)
12- جاجیم بافی (ماشته، موج بافی)
13- جیم بافی
14- چادر شب بافی
15- چپری
16- چفیه بافی
17- چنته
18- حمام سری
19- زری سری
20- ساچیم بافی
21- سجاده بافی
22- سرانداز بافی
23- سیاه چادر بافی
24- شعر بافی
25- شک بافی
26- شمه بافی
27- فرت بافی
28- قراقی
29- قلاب بافی
30- گزی بافی
31- گلیمچه (متکازین)
32- متقال
33- مداخله بافی
34- وریس بافی
35- جل اسب
36- خورجین بافی
37- زیلو
38- قالی گل برجسته
39- قالیبافی
40- گبه بافی
41- گلیم دورو
42- گلیم گل برجسته
43- گلیم یک رو
44- گلیم مسند
45- مفرش
46- البسه محلی
47- باشلق
48- برقع
49- پوشین دوزی
50- چوغا
51- عروسک محلی
52- گیوه بافی
53- گیوه دوزی
54- چاپ قلمکار
55- چاپ کلاقه ای (باتیک)
56- قلمکار نقاشی
57- نقاشی روی ابریشم
58- تسمه دوزی
59- تفرشی دوزی
60- توربافی با سوزن
61- تور دوزی
62- چشمه دوزی
63- چهل تکه دوزی (خاتمی دوزی)
64- حاشیه دوزی
65- خامه دوزی
66- خامه دوزی سیستان
67- خوس دوزی
68- درویش دوزی
69- دکمه دوزی
70- دور دوزی
71- ده یک دوزی
72- زرک دوزی
73- زغره دوزی
74- زمینه دوزی
75- زنار دوزی
76- ژور دوزی
77- ستاره دوزی
78- سجاف دوزی
79- سرافی دوزی
80- سرمه دوزی
81- سکه دوزی
82- سنگ دوزی
83- سوزن دوزی
84- سوزن دوزی بلوچ
85- سیاه دوزی ترکمن
86- شرابه دوزی
87- شمسه دوزی
88- صدف دوزی
89- ظریف دوزی
90- فتیله دوزی
91- قلاب دوزی رشت
92- قیطان دوزی
93- کتیبه دوزی
94- کردی دوزی
95- کم دوزی
96- گبر دوزی (زرتشتی دوزی)
97-گلابتون دوزی (بندرعباسی)
98- گلدوزی اصفهان
99- گندمی دوزی
100- سمانه زنبور دوزی
101- سمایه دوزی
102- لچک دوزی
103- لمه دوزی
104- مخمل دوزی
105- مرصع دوزی
106- مروارید دوزی
107- مشبک دوزی
108- مضاعف دوزی
109- مغزی دوزی
110- ملیله دوزی
111- ممقان دوزی
112- منجوق بافی با سوزن
113- منجوق دوزی
114- منگوله دوزی
115- نقره دوزی
116- نقش دوزی
117- یراق دوزی
118- قلاب دوزی اصفهان
119- نوار دوزی
120- آجیده دوزی
121- آویز دوزی
122- آینه دوزی
123- ابریشم خام دوزی
124- ابریشم دوزی نقش زری
125- اشرفی دوزی
126- اشک دوزی
127- ایلگه دوزی (برودری دوزی)
128- بادبزن بمپور
129- بادله دوزی
130- بخارا دوزی
131- برجسته دوزی
132- بلیش دوزی (قزاق دوزی)
133- بندری دوزی
134- پنه دوزی (سلسله دوزی)
135- پریوار دوزی
136- پولک دوزی
137- پیله دوزی
138- تخمک دوزی
139- خرمهر سازی
140- سفال با نقاشی رو لعابی
141- سفال با نقاشی زیر لعابی
142- سفال لعاب دار (سرامیک)
143- سفالگری
144- کاشی معرق
145- کاشی معقلی
146- کاشی هفت رنگ
147- چارق – چموش
148- سراجی
149- نقاشی روی چرم
150- افزار فلزی
151- جُنده کاری
152- چاقو سازی
153- چلنگری
154- حکاکی روی فلز
155- دواتگری
156- ریخته گری
157- زرگری (طلا سازی)
158- زیور آلات محلی
159- ضریح سازی
160- علامت سازی
161- قلمزنی
162- کوفته گری
163- گرگور بافی
164- مسگری
165- مشبک کاری روی فلز
166- ملیله سازی
167- مینای پنجره ای (مشبک)
168- مینای خانه بندی
169- مینای مرصع
170- مینای نقاشی
171- آجر کاری
172- آینه کاری
173- کاربندی
174- کاشی کاری (سنتی)
175- گچبری
176- نقاشی سنتی دیواری
177- بامبو بافی
178- چیق بافی
179- حجم بافی چوبی
180- حصیر بافی (بوریا بافی)
181- خاتم
182- خراطی
183- سازهای سنتی
184- سوخته کاری روی چوب
185- کپوربافی
186- کنده کاری روی چوب
187- گره چینی
188-معرق
189- مروار بافی (ارغوان بافی)
190- مشبک چوب
191- معرق چوب
192- معرق منبت
193- منبت
194- نازک کاری
195- نقاشی روی چوب
196- صنایع دستی دریایی
197- نقاشی روی صدف
198- تراش سنگهای قیمتی و نیم قیمتی
199- حجری (سنگ تراشی)
200- حکاکی روی سنگ
201- خراطی سنگ
202- فیروزه کوبی
203- مجسمه سازی با سنگ
204- مرصع سنگ
205- مشبک سنگ
206- معرق سنگ
207- موزائیک کاری سنگ
208- تذهیب
209- تشعیر
210- جلد سازی
211- خوشنویسی
212- طراحی سنتی
213- کاغذ سازی دستی
214-نگارگری (مینیاتور)
215- تن پوش نمدی (کپنک)
216- زیرانداز نمدی
217- کلاه نمدی
ب- رشته های کم رونق صنایع دستی
1- دارایی بافی(ایکات)،
2- عبابافی،
3- کاشی مینایی،
4- حکاکی روی چرم،
5- نقش اندازی ضربی،
6- ورشو سازی،
7- قواره بری،
8- پاپیه ماشه،
9- نقاشی گل و مرغ،
10- نقاشی لاکی،
11- زری بافی.
ج- رشته های منسوخ شده صنایع دستی
1- ارمک بافی
2- اهرامی
3- برک بافی
4- پتوبافی
5- پرده بافی
6- ترمه بافی
7- حوله بافی
8- شال بافی
9- عریض بافی
10- قناویز
11- کرباس بافی
12- مخمل بافی (مخمل گل برجسته)
13- نمکدان بافی
14- گره خورد (دندانی)
15- کاشی زرین فام
16- سوخت روی چرم
17- معرق چرم
18- اسلحه سازی
19- قفل سازی
20- آهک بری
21- ارسی سازی
22- زمود گری
23- چاپ سنگی روی کاغذ
24- صحافی سنتی
25- قطاعی (کاغذبری)
26- نقاشی قهوه خانه ای
منبع: وبسایت
یاوری – حسین- آشنایی با هنرهای سنتی،
اطلاعات دریافت شده از بخش تحقیق و توسعه راهبردی سازمان صنایع دستی
برچسب‌ها: صنایع دستی, معماری سنتی ایران, هنرهای سنتی, ارسی سازی
کتاب «تأثیر هنرهای سنتی بر نقاشی معاصر ایران» منتشر شد
تاریخ : ۱۳٩۳/٤/٢٤
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
کتاب « تأثیر هنرهای سنتی بر نقاشی معاصر ایران » منتشر شد
تأثیر هنرهای سنتی بر نقاشی معاصر ایران
بنابر اعلام انتشارات پژوهشگاه، کتاب «تأثیر هنرهای سنتی بر نقاشی معاصر ایران» اثر دکتر سیده راضیه یاسینی منتشر شد.
تأثیر هنرهای سنتی بر نقاشی معاصر ایران
اثر حاضر، نتیجة پژوهشی است در موضوع « تأثیر هنرهای سنتی بر نقاشی معاصر ایران » که به کوشش دکتر سیده راضیه یاسینی و با نظارت دکتر سید عبدالمجید شریف‌زاده در پژوهشگاه انجام شده است.
این کتاب بر آن است تا با تدقیق در چگونگی تأثیرپذیری هنرهای تجسمی معاصر ایران ( به‌ویژه هنر نقاشی) از هنرهای سنتی به‌خصوص هنر نگارگری، تحلیلی از این موضوع ارائه کند. از این‌رو، به تتبع دربارۀ مکتب خیالی‌نگاری و جنبش سقاخانه می‌پردازد و سرانجام به کنکاش در فعالیت‌های هنرمندان معاصری می‌پردازد که هر یک به شیوۀ خویش بیشترین تأثیر را از هنر نگارگری گرفته‌اند.
در این کتاب، دو جریان مهم هنری خیالی‌نگاری و سقاخانه بررسی شده و به میزان و چگونگی تأثیرپذیری آنها از هنرهای سنتی پرداخته میشود .
همچنین با مطالعه در نحوة این تأثیرپذیری، درصدد دریافتن این نکته است که آیا این دو جریان را میتوان در زمرۀ مکتب‌های هنری ایران در عرصة هنرهای تجسمی برشمرد یا خیر.
در روند بررسی موضوع ، پرسش‌هایی مطرح و به آنها پاسخ داده میشود؛ از جمله اینکه :
سیر تطور نقاشی ایرانی تا دورة معاصر چگونه بوده است؟
ویژگی‌ها و تفاوت‌های مکتب خیالی‌نگاری و جنبش سقاخانه کدام است و این هنرها چه تأثیرهایی از نگارگری قدیم ایران گرفته است؟
تعامل میان هنرهای سنتی و هنرهای معاصر چگونه است؟ و نیز چگونه میتوان از هنرهای سنتی برای روشن شدن ارتباط نقاشی معاصر با هویت ایرانی بهره برد؟
آثاری که در این کتاب تحلیل شدهاند، آثاری از نقاشیهای مکتب خیالی‌نگاری اعم از نقاشی روی پرده، بوم و پشت شیشه است. همچنین آثار شیوة نقاشی سقاخانه‌ای نیز اعم از نقاشی، حجم‌سازی و ترکیب مواد از جمله مصادیق بررسی و تحلیل آثار هستند. این آثار از میان آثار هنری برگزیده شدهاند که بازۀ زمانی آن، از اواخر دورة قاجار تا عصر حاضر را دربر میگیرد؛ گرچه تأکید نگارنده، بر آثار دوره‌های اوج مکتب خیالی‌نگاری (اواخر قاجار تا اواسط پهلوی) و جنبش سقاخانه‌ای بین سالهای 1330 تا حدود 1350 است.
این کتاب در جمع‌بندی نهایی از این عوامل درصدد است تا نظریه‌ای در جهت امکان ترسیم دورنمایی از نقاشی معاصر ایران با شاخصة برخورداری از هویت ایرانی و اسلامی تدوین کند. بنابراین، با نگاهی جامع به جریانهای هنری معاصر ایرانی که متأثر از هنرهای سنتی هستند، سعی شد تا با ارائة مبادی و اصول بنیادین هنرهای سنتی، راهکارهایی برای احیای هنر نقاشی معاصر ایران با هویتی ایرانی نیز ارائه شود زیرا به‌زعم نگارنده، فرض بر آن است که هنرهای سنتی اسلامی ایران، قابلیت هماهنگی و بازآفرینی در عرصة هنرهای تجسمی معاصر را دارد.
کتاب «تأثیر هنرهای سنتی بر نقاشی معاصر ایران» در 221 صفحه و مصور و با قیمت 6500 تومان ویژه مخاطبان خاص از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است.
منبع : سایت
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, هنر سنتی, هنر, معماری سنتی ایران
صنعت تخته خورده چوب ، کار با چوب و ورقه های چوب مصنوعی ، چوب های مصنوعی
تاریخ : ۱۳٩۳/٤/٢۳
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
صنعت تخته خورده چوب ، کار با چوب و ورقه های چوب مصنوعی ، چوب های مصنوعی
کار با چوب و ورقه های چوب مصنوعی
چوب مصنوعی یک محصول بسیار ارزشمند می باشد که از ضایعات و زباله های شهری تولید می شود و می تواند جایگزین بسیار مناسبی برای چوب طبیعی و حتی فلزات بکار رفته در ساختمان ها باشد.این محصول از نظر استحکام از چوب طبیعی بهتر بوده و دارای خواص متعددی می باشد
صنعت تخته خورده چوب یکی از صنایع جدید است و در مقایسه با صنایع تخته فیبر وتخته چند لایه قدمت چندانی ندارد.
چوب های مصنوعی
این صنعت در حال حاضر به علت استفاده از هر گونه ضایعات چوبی اعم از سه ریال شاخه ها ، و مازاد مزارع پنبه وغلات ، کتان و کنف و دیگر گیاهان چوبی در ردیف مهمترین صنایع وابسته بهچوب قرار دارد.
تعدادی از واحدهای تولیدی تخته خرده چوب در ایران عبارتند از :
کارخانه تولید نئوپان شموشک
کارخانه تولید نئوپان شهید باهنر گرگان، نئوپان گنبد
کارخانجات نکا چوب
و کارخانجات بسیار زیادی که هر روز در حال توسعه و تولیدمصنوعات چوبی هستند .
اما به نظر مدیر سایت هنوز هم هیچ چیزی نمیتواند جایگاه چوبطبیعی را بگیرد . چوب یک عایق و اکوستیک طبیعی است .
چوب مصنوعی از سازه های نوین پلیمری است که دانسیته و خاصیت آن تا حدی با چوب یکسان میباشد .
ویژگی های چوب مصنوعی :
قابلیت رنگ پذیری عالی
کیفیت بسیار بالا
هم وزن چوب
مقاومت بالا
عدم شکنندگی
هم دانسیته با چوب
سرعت تولید بالا
زیبایی کار
اتصال به دیگر قطعات با پیچ ، دوبل و… همانند چوب
تعریف تخته خرده چوب:
تخته خرده چوب فرآورده چوبی صفحه ای شکل است که از مخلوط خرده چوب با سایر مواد لیگنو سلولزی و مواد چسبنده به کمک فشار و حرارت دادن ساخته می شود .
طبقه بندی تخته خرده چوب براساس روش ساخت
( نوع پرس کردن )
تخته های حاصل از پرس صفحهای (صاف)
در این روش جهت طول ذرات تشکیل دهنده کیک تخته خرده چوب به صورت اتفاقی مرتب شده است.
این تخته از نظر شکل مقطع (ساختمان نیمرخ ضخامت تخته) خود به چند دسته تقسیم می شوند که عبارتند از:
تخته های یکنواخت یا یک لایه ، تخته های سه لایه .
تخته های حاصل ازپرس غلتکی (پرس بی انتها)
در این روش غلتکهای پرس ثابت اند و فقط حرکت چرخشی دارند ، کیک تخته خرده چوبها از بین غلتکها عبور می کند و به ضخامت تنظیم شده (فاصله بین دو غلتک بالا و پایین) در می آید در این روش می توان تخته های یک لا،سه لا، ریزش تدریجی و چند لایه تولید کرد .
تخته های تولید شده باپرس قالبی (قالب گیری شده )
تفاوت اساسی این روش با ساخت تخته خرده چوب با پرس صفحه ای در شکل ظاهری صفحه پرس است . صفحات این پرس به شکلهای بر جسته ، فرورفته ، انحنا دار، و یا پروفیل دار ساخته می شود و تخته هایی با شکل های مختلف به وجود می آورند:
ماند صفحات ورزالیت
طبقه بندی تخته خرده چوب براساس چگونگی سطح (رویه)
بر این اساس ، تخته خرده جوب به چهار دسته تقسیم میشوند.
تخته خرده چوب بدون روکش
که به دو صورت سنباده شده وجود دارد این تخته بیشتر در مصارف عمومی و جاهایی که در معرض دید شدید،
مانند: سقف کاذب، طبقات داخلی کمد مورد استفاده قرار می گیرد
تخته خرده چوب باروکش طبیعی (چوبی)
برای تزیین و زیبایی سطوح تخته خرده چوب می توان از آن روکش های چوبی (طبیعی) مانند:
روکش چوب گردو ،روکش چوب راش ، …. استفاده کرد .
این تخته بیشتر درجاهایی که تزییین سطوح مورد نظر باشد، مورد استفاده قرار می گیرد ، مانند:
دکوراسیون داخلی ، صفحه میز و کابینت
تخته خرده چوب با روکش مصنوعی
سطوح این نوع تخته خرده چوب ها به وسیله روکشهای مصنوعی (کاغذ آغشته به چسبهای مصنوعی) پوشیده می شود.
سطح حاصله با توجه به نوع کاغذ مصرفی(ساده، رنگی، نقش دار) یا دارای نقوش مختلفی از چوب باشد.
از این تخته در مکانهایی که حرارت و رطوبت زیاد باشد می توان مصرف کرد،
مانند:
دیوار حمام و رختکن، میز رستورانها، کابینت آشپزخانه
تخته خرده چوب لعاب دار (لاک کاری شده )
سطوح این نوع از تخته ها، توسط یک لایه رنگ آغشته به مواد حفاظتی و ضد رطوبتی پوشیده می شود و برحسب مورد مصرف ممکن است یک سطح یا هر دو سطح آن لاک کاری شودر،این تخته در دیوارهایآشپزخانه،حمام، سرویسهای لابراتورها و موارد دیگر مصرف می شود
MDF
ام.دی.اف برای اولین بار در در سال 1965 در امریکا ساخته شد هم اکنون به نام تخته بارابورد به بازار عرضه می شود .
ام.دی.اف دارای بافتی بسیارمتراکم می باشد .
روکشهایی از چوب و مصنوعات روکشی بر روی این محصول چسبانده می شود مانند: روکش آلدر، روکش فرمیکا که نوع فرمیکا مقاوم نسبت به آب می باشد.
نوع الدر آن نسبت به آب و سایر عوامل مقاوم نمی باشد
HPL
تخته فیبر سخت:
در سال 1926اولین کارخانه تولید اچ.پی.ال در شهر لورل تاسیس شد که این واحد در حال حاضربزرگترین کارخانه تولید کننده اچ پی .ال در دنیا به شمار می رود دو نوع از این تختهها عبارتند از:
روکوب گونیایی:
این صفحات دارای رنگهای مختلفی مانند: مرمریروشن و تیره هستند و گاهی رنگ آنها را به صورت موج چوب در می آورند. این صفحات قابلشستشو با آب سرد و گرم است وبرای پوشش دیوار ها به کار می رود
روکوب مربعی:
گاهی صفحات روکوب را به شکل (مربع یا مستطیل ) در می آورند و برای پوشش کفآشپزخانه، حمام، و سرویسها استفاده می
فرمیکا با اسم اختصاری HPL که مخفف HIGH PRESSUS LAMINATE می باشد یک کلمه اسپانیایی و معرف
ورقه ای است مرکب که از چندین لایه ساخته شده از الیاف (مثل کاغذ)آغشته به رزین های عمل کننده در گرما(گرما سخت)که تحت تاثیر حرارت و فشار 5 مگا پاسگال به هم چسبیده باشد.
یک یا دو سطح فرمیکا می تواند از ورقه های رینگی یا تزیینی آغشته به رزین ملامین پوشیده شود .
درایران به تولید ورقه های فرمیکای ضد حرارت و رطوبت پرداخته می شود و در حال حاضر ازکشورهایی نظیر هند، ترکیه، سوریه،… نیز وارد می شود.
مواد اولیه معمولی جهت ساخت فرمیکا یاHPL عبارتند از :
کاغذ کرافتک ، کاغذ دکورتیو ، رزین فنلیک ، و رزین ملامین می باشد
خصوصیت روکش فرمیکا
مقاومتهای رطوبتی
مقاوم در برابر آب و بخار بدون ترک خوردگی و ورقه ورقه شدن.
جذب رطوبت در حال غوطه وری در آب کمتر از 6درصد و افزایش ضخامت ناشی از جذب آب آنکمتر از 10درصد می باشد
مقاومت حرارتی:
حمل دمای خشک وشوک حرارتی تا 180درجه سانتیگراد.
مقاومت در برابر حرارت سیگار بدون باقی ماندن اثرآن .
تغییرات ابعادی در دمای بالا کمتر از 3 درصد می باشد
سایرمقاومت ها
به دلیل استفاده از چسب رزین فنو لیک در تولید فرمیکا درمقابل جریان الکتریسیته مقاوم بوده به دلیل استفاده از جسب رزین ملامین در سطح لایه باعث مقاومت رویه در برابر اسیدهای ضعیف شده است
HDF
تخته فیبر سخت (HDF):
در سال 1962 اولین کارخانه تولید اچ.پی.ال در شهر لورل تاسیس شدکه این واحد در حال حاضر بزرگترین کارخانه تولید کننده اچ پی .ال در دنیا به شمارمی رود دو نوع از این تخته ها عبارتند از:
روکوب گونیایی
این صفحات دارای رنگهای مختلفی مانند:
مرمری روشن و تیره هستند و گاهی رنگ آنها رابه صورت موج چوب در می آورند.
این صفحات قابل شستشو با آب سرد و گرم است وبرای پوشش دیوار ها به کار می رود
روکوب مربعی
گاهی صفحات روکوب رابه شکل (مربع یا مستطیل ) در می آورند و برای پوشش کف آشپزخانه، حمام، و سرویس ها استفاده می شود
کفپوشهای hdf
لایه این پارکتها به صورت زیر است
1_ سطح خارجی از لمینت سخت و مقاوم
2_ ورق فلم طرح چوب
3_ فیبر ضد رطوبتH.D.F
4_ سیستم اتصال تا پلاک(TOP LOOK )
5_ ورق ملامین ضر رطوبت ابعاد این کفپوش توسط شرکت های مختلف متفاوت است
پانل های معدنی
پانلهای چوب و سیمان( CEMENT BOARD (C.B
پانلهای چوب و گچ(GYPSUM FIBER BORD (G.F.B
پانل های چوب و سیمان(C.B):
سابقه تولید صفحات چوب و سیمان به سال 1914 می رسد که در اتریش نوعی پانل فشرده چوبی که در ساخت آن ازکربنات منیزیم به عنوان عامل اتصال دهنده به کار رفته بود تولید گردید .
در سال1982 برایتولید این پانلها از سیمان پرتلند استفاده شده و در سالهای پس از آن ازکچ به عنوان اتصال دهنده استفاده گردید. واحد های تولید کننده پانل های چوب و سیماندر ایالات متحده از سال 1940شروع به کار نمود.
در این فرایند می توان از الیاف دیگری مانند:
ماسی، شن، پرلیت، را نیز می توان مورد استفاده قرار داد.
از فرایندجدید در تولید این تخته می توان تزریق دی اکسید کربن به داخل آن که منجر به افزایشمقاومت آن می شود نام برد
موارد مصرف پانلهای چوب و سیمان (C.B):
این پانلها در ساختمان به ویژه در پوششهای داخلی سقف و و دیوار هاو نمای خارجی ساختمان کاربرد گسترده ای دارد
پانلهای چوب و کچ(G.F.B ):
پانلهای گچی از ترکیب ذرات چوب و گچ های مصنوعی که خود ازمحصولات جانبی فرآیندهای تولید کود های مصنوعی می باشند به دست می آید. هزینه تولیداین تخته ها به دلیل استفاده از این مواد پایین بوده.
ارزش صفحات گچی تقویت شده حدوداً نصف قیمت تخته خرده چوب ساخته شده با رزین اوره فرمالدئید است به دین ترتیباین فرآورده دارای قدرت رقابت بالایی می باشد
موارد مصرف پانلهای چوب و گچ(G.F.B):
از صفحات چوب و گچ در داخل ساختمان به عنوان پوشش کف،پوشش داخلی دیوار ها، دیوارهای جدا کننده (پارتیشن) و غیره استفاده می شود .
پانهای چوب و لاستیک
در این فرآیند که از الیاف چوب و تایر ( لاستیک ) فرسوده و رزین استفاده می شود، با تغییر درصد مواد اولیه،تخته هایی به دست میآید که ویژگیهای متعددی در برابر رطوبت ،کشش،و ضربه از خود نشان می دهد سالانه240ملیون تایر در ایالات متحده فرسوده می شود که این تعداد تایر فرسوده یک مشکل زیست محیطی جدی محسوب می شود که با این فن آوری تا حدودی از مشکلات مربوط به آنکاسته شده است
منبع وبسایت
جهت دریافت و مطالعه اطلاعات بیشتر درباره انواع چوب و مصنوعات چوبی لینک زیر را دنبال کنید :
گرداوری گروه صنایع چوب و هنر سنتی ایران زمین
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, روکش, نئوپان, صنعت تخته خورده
استاد بی بدیل معماری سنتی ایران مرحوم حسین لرزاده
تاریخ : ۱۳٩۳/٤/٢۱
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
استاد بی بدیل معماری سنتی ایران مرحوم حسین لرزاده
استاد بی بدیل معماری سنتی ایران مرحوم حسین لرزاده
برنامه نام آوران جمعه 9 اسفند به معرفی زندگی نامه استاد بی بدیل معماری سنتی ایران مرحوم حسینی لرزاده می پردازد .
به گزارش خبر نگار پایگاه اطلاع رسانی شبکه فرهنگ به نقل ار روابط عمومی رادیو فرهنگ برنامه نام آوران کاری از گروه مطالعات فرهنگی این شبکه است که با مشارکت فرهنگستان هنر تهیه و تولید می شود
مرحوم استاد حسین لرزاده متولد 1285( قمری ) در تهران متولد شد. وی در طول عمر هنری نزدیک به یک قرن خود، مساجد متعددی( بنا به گفته شاگردانش 842 مسجد و در راس فعالیتهایش مسجد اعظم قم) را طراحی و اجرا است .
همچنین صاحب تالیفاتی از جمله «هنرهای از یاد رفته» در دو جلد، و « نغمه لرزاده» از مجموعه اشعار این هنرمند در زمان جنگ و انقلاب است.
گفتنی است برنامه نام آوران جمعه 9و 16 اسفند (۱۳۸۷) به بررسی زندگی نامه و آثار این استاد بی بدیل در عرصه معماری سنتی ایران می پردازد
نام آوران به کارشسناسی :مهندس مفیدو اردشیر صالح پور،سردبیری: فاطمه پور جمال، تهیه کنندگی: فاطمه گرزن ، نویسندگی: نفیسه لاله و گویندگی: فاطمه رکنی تهیه و پخش می شود .
منبع : تازه های شبکه
منبع 2 : وبسایت
منابع و سایت های فربد حیدری
سایت طراحی استخر
سایت معماری و هنر ایران زمین ( سوناسازان )
سایت هنر و دکور سنتی ایران زمین
برچسب‌ها: معماری سنتی ایران, لرزاده, هنرهای سنتی, ایران هنر
هنر حجاری ایرانیان
تاریخ : ۱۳٩۳/٤/۱٥
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
نقش مردی از ماد در کاخ آپادانای تخت جمشید
نمونه ای از هنر حجاری ایرانیان از میان هنر صنعتگران ایران باستان
حجاری
هنر ایران یکی از غنی‌ترین میراث هنری در تاریخ جهان است و دربرگیرنده بسیاری از رشته از جمله معماری، نقاشی، بافندگی، سفالگری، موسیقی، خوشنویسی و فلزکاری میباشد.
هنر و صنعت در ایران باستان به شناخت پدیدارهای مادی فرهنگی و شیوهٔ معماری و هنری ایرانیان و انواع دست بافت‌ها و دست ساخت‌های ایران و تحولات آن در ایران باستان اختصاص داده شده‌است.
هنر حجاری ایرانیان
آشنایی با سنگ تراشی سنتی (حجاری)
هنر سنگتراشی که خاستگاه اصلی آن ایران بوده است از قدمت چندین هزار ساله برخوردار است . سنگتراشان از قدیم با تراش سنگهای کوه ، بعضی از ابزار و اشیاء و اسباب خانه و تندیس و وسایل آئینی و زینتی را می ساختند . شهر مشهد از مراکز عمده و مهم سنگتراشی در کشور است که به قولی از هنگام ورود امام رضا (ع) به توس این هنر در مشهد پدید آمده است .
حجاری و خراطی سنگ
اولین هنر بشر، تراش سنگ بوده است. قبل از اختراع خط و با شروع غارنشینی، انسانها برای انتقام پیام و رساندن منظور خود شکل‌هایی روی سنگ حک میکردند و اینگونه با هم ارتباط برقرار میکردند. به مرور با اختراع خط تراش سنگ برای تهیه وسایل مورد احتیاج به کار گرفته شد. اوج هنر سنگتراشی دوره رنسانس بود که در ایتالیا و یونان پیشرفت قابل توجهی داشت تا آنجا که در یونان افرادی مانند میکلانژ و لئوناردو سهم بسزایی در رشد این هنر ایفا کردند. خراطی سنگ با رشد تکنولوژی و ورود دستگاه‌های تراش پیشینه‌ای حدود 50سال را به خود اختصاص داده است.
منابع : ویکی پدیا
سایت جامع پیمانکاران
برچسب‌ها: هنر, حجاری, هنرهای سنتی, ایران هنر
مراحل تاریخی هنر سفالگری را بیان کنید؟ ( صنایع دستی )
تاریخ : ۱۳٩۳/٤/۸
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
فصل سوم – سفالگری
مراحل تاریخی هنر سفالگری را بیان کنید؟ ( صنایع دستی )
1- مراحل تاریخی هنر سفالگری را بیان کنید؟
تاریخ آثار سفالی به دست آمده از گنج دره تپه و غار کمربند به حدود 8000 سال قبل از میلاد می رسد. این سفالها دست ساز بوده در ساخت آنها فقط از خاک موجود در طبیعت استفاده شده است.
در مرحله دوم (هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد) به سفالهای «چشمه علی»، «تپه زاغه»، «تپه سیلک» و «اسماعیل آباد» برمی خوریم که مانند سفالهای دوره اول خشن، با شکلها و تزئینات ساده، در اندازه های کوچک و با پخت ناقص ساخته شده اند. در ساخت آنها برای چسبندگی بهتر گل، از کاه خرد شده یا علف خشک استفاده کرده اند. در دوره بعد به واسطه استفاده «چرخ سفالگری» سفالها، ظرافت بیشتری پیدا کرده اند.
2- لعابکاری از کجا به ایران آورده شد؟
لعابکاری را «کاسیتها» از بابل که قرنها در تصرف آنها بود به ایران آوردند. قدیمی ترین نمونه تزئینات سفالی لعابداری که در ایران به دست آمده به «معبد چغازنبیل» و عهد عیلام میانه منسوب است.
3- اولین ماده مصرفی در ساخت ظروف سفالی چیست؟
گل رس یا خاک رس
4- خاک رس به چند صورت در طبیعت وجود دارد؟
1. خاکهای اولیه :
خاکهایی است که در کنار سنگهای مادر رسوب نموده، به وسیله آب یا باد جابه جا نشده، به طور نسبی خالص باقی مانده است.
2. خاکهای ثانویه :
خاکهایی است که بر اثر عوامل طبیعی مانند باد و باران و جریانهای موقت یا دایمی رودخانه ها از محل اولیه منتقل و در این جا به جایی با مواد آلی و اکسیدهای مختلف مخلوط شده است. این نوع خاکها در مقایسه با خاکهای اولیه خلوص کمتری دارند اما از چسبندگی بیشتری برخوردار است.
5- موارد و مصالح مورد استفاده در سفالگری از نظر کمیت فیزیکی به چند دسته تقسیم می شوند؟
1. مواد اولیه پلاستیک (شکل پذیر یا رُسها) :
به خاکهایی گفته می شود که خاصیت «پلاستی سته» دارند. یعنی خاصیتی که ماده را قادر می سازد تا در اثر یک نیروی خاری بدون شکست و گسستگی تغییر شکل داده، بعد از حذف یا کاهش نیرو، همچنان شکل خود را حفظ کند.
2. مواد اولیه غیرپلاستیک :
خاصیت تغییر شکل ندارند
6- مواد اولیه غیر پلاستیک به چند دسته تقسیم می شوند؟
1. پر کننده ها :
مانند سیلیس، سنگ چخماق و تالک، مواد غیرپلاستیکی هستند که به بدنه افزوده می شوند. معمولاً دارای نقطه ذوب بالا و مقاومت شیمیایی خوبی هستند.
2. گداز آورها :
مانند فلدسپات، اکسیدهای سدیم، پتاسیم، بور یا باریم که در بدنه و لعاب سازی به کار می رود. گداز آورهای مورد استفاده در سرامیک سازی، بسیار متنوع اند.
7- ابزار و وسایل تولید را نام ببرید؟ کار هر یک از توضیح دهید؟
سنگ خرد کن :
برای تبدیل قطعه های سنگ بزرگ به خرده سنگ استفاده می شود.
آسیاب :
برای پودر کردن مواد معدنی به کار می رود.
الک :
برای دانه بندی، تمیز کردن و جداسازی مواد از یکدیگر از الک استفاده می کنند.
مخلوط کن :
به هم زدن دوغابهای سرامیکی و ورز دادن خمیر سرامیک با مخلوط کن انجام می گیرد.
خشک کن :
برای خشک کردن دوغاب بدنه های خام قبل از پخت آنها را در خشک کن قرار می دهند.
کوره :
بدنه های خام و لعابدار را در کوره می پزند.
چرخ سفالگری :
برای ساخت ظرفهای سفالی از چرخ سفالگری استفاده می شود.
ابزار کوچک چرخکاری: وسایلی است که برای شکل دادن ظرفهای سفالی، هنگام چرخ کاری به کار می رود.
8- روشهای تولید سفال را نام ببرید؟
1. روشهای دست ساخت
2. روشهای ساخت ظروف با چرخ سفالگری
3. روش ساخت دوغابی
9- روشهای دست ساخت را توضیح دهید؟
این روش بیشتر حالت حجمی دارد و مانند مجسمه سازی در آن عمل می شود. روشهای تولید دستی به گونه های زیر قابل اجراست:
1. فشاری :
در این روش ابتدا مقداری گل را به صورت گلوله ای در آورده، سپس با انگشت شست، سوراخی در وسط آن ایجاد می کنند. با گردش انگشت شست در سوراخ، دهانه ظرف را باز نموده، سپس با کمک سایر انگشتان، شکل دلخواه را به وجود می آورند.
2. مارپیچ یا فتیله ای :
پس از ورز دادن گِل و پهن کردن آن به وسیله وردنه یا دست، آن را گلوله نموده، به صورت فتیله در می آورند. سپس نوارهای گل را به شکل دلخواه روی هم قرار داده، با لیسه صاف می کنند تا شکل مورد نظر به دست آید.
10- روش ساخت ظروف با چرخ سفالگری را توضیح دهید؟
در ساخت ظروف با چرخ سفالگری دو نوع چرخ به کار می رود:
1. چرخ سفالگری کُند :
ساده ترین شکل آن دو صفحه چوبی است که زیر صفحه بالایی حالت مقعر دارد، به طوری که صفحه زیرین، ثابت است و صفحه رویی می چرخد و گل را شکل می دهد.
2. چرخ سفالگری تند :
با استفاده از این چرخ، سفالگر به کمک پا، صفحه زیرین یا طبق چرخ را به گردش در آورده، با دو دست گل را در صفحه رویی شکل می دهد. این روش در سفالگری بیشترین تولید را به خود اختصاص داده است.
11- روش ساخت دوغابی را توضیح دهید؟
در شکل دادن فرآورده های سرامیکی از ابزاری به نام قالب استفاده می شود. نکته اساسی، تفاوت جنس قالب و خاصیت فیزیکی بدنه مورد استفاده است.
12- روش پرس خمیر در قالب را توضیح دهید؟
در گذشته جنس بعضی از قالبها، رس پخته و روش شکل دهی به صورت پرس خمیر گل در قالب بوده است. در تولید فرآورده های سرامیکی برحسب نوع سادگی و پیچیدگی کار می توان از انواع قالبهای گچی استفاده کرد. این قالبها عبارتند از ساده، یک تکه و چند تکه.
13- روش ریخته گری دوغابی را توضیح دهید؟
در این روش، مواد سرامیکی را می توان به شکل دوغاب درآورده و استفاده کرد. دوغاب ریخته شده در قالب گچی پس از زمان معینی به علت تماس با دیوار گچی، جداره ای را تشکیل می دهد. در این هنگام دوغاب اضافی از قالب تخلیه می شود.
14- کار پرداخت به چه منظور صورت می گیرد؟
سفالگرانی که با چرخ، کار می کنند، یک روز پس از ساخت ظروف، کار «پرداخت» را به ویژه برای قسمتهای بیرونی ته ظرف با ابزار روی چرخ انجام می دهند. پرداخت کردن ظروف به سفالگر، این امکان را می دهد که قسمتهای اضافی و زیادی بدنه را تراشیده، علاوه بر یکنواختی در ضخامت بدنه، برای ظرف پایه کف حلقوی ایجاد کند.
15- انواع تزئین بدنه های سرامیکی را نام ببرید؟
1. تزئین روی بدنه خام
2. تزئین با رنگ و لعاب
16- تزئین روی بدنه خام به چند روش صورت می گیرد؟
الف) نقش بریده یا مشبک :
بریدن نقش به وسیله ابزار برنده و نیز از روی بدنه خام را «نقش بریده» می نامند.
ب) نقش کنده یا حکاکی :
کندن نقش بر روی سطح بدنه خام را «نقش کنده» می نامند.
ج) نقش افزوده یا برجسته کاری :
افزودن نقش بر روی بدنه خام را نقش افزوده می نامند.
17- تزئینات با رنگ و لعاب به چه صورتی انجام می شود؟
تزئینات نهایی روی بدنه های سرامیکی با اکسیدهای رنگی انجام می شود. تزئین به وسیله لعابهای رنگی، چهار گونه است:
1. سفالینه های یک رنگ :
از متداول ترین ظروفی است که ساخت آن تقریباً از ابتدای هزاره اول قبل از میلاد مورد توجه قرار گرفته است. در دوره اسلامی پوشش ظروف با لعاب یکرنگ ادامه پیدا کرده و رنگهای لاجوردی، آبی، سبز، زرد، قهو ه ای و بیشتر از همه لعاب فیروزه ای دیده می شود.
2. تزئین زیر لعاب :
در این نوع تزئین معمولاً نقاشی، کنده کاری یا نقش برجسته در زیر لعاب دیده می شود.
3. نقاشی هفت رنگ :
سفالگران دوره سلجوقی پس از موفقیت در ساخت ظرفهای مختلف به نوعی سفالینه که بین هنرمندان اسلامی به «نقاشی رو لعاب» یا «هفت رنگ» معروف است، دست یافتند. امروزه از این روش در ساخت ظروف و به ویژه کاشی در ابعاد وسیع استفاده می شود.
4. کاشی لعاب پران :
بر روی سر در مسجد نطنز نوار کتیبه ای با زمینه نخودی و حرف فیروزه ای مشاهده می شود. این کتیبه که ساخت آن به شیوه «لعاب پران» مشهور است، استفاده زیادی در تزئینات ظریف کاشی کاری دارد.
18- کوره های سفالی به چند گروه تقسیم می شوند؟
1. کوره های ابتدایی :
که اجاق و اتاق آنها از هم جدا نیست یعنی مواد سوختی هم در همان محلی قرار دارد که سفالها برای پختن، چیده می شود. کنترل ما در این کوره ها مشکل، اتلاف حرارت زیاد، ضایعات کوره نیز زیاد و غیر قابل پیش بینی است.
2. کوره های پیشرفته :
که اجاق و اتاق کوره از یکدیگر جداست. این کوره ها چه در داخل زمین و چه در روی آن ساخته شوند، حرارت آنها قابل کنترل و ضایعات آنها قابل پیش بینی است.
19- عوامل مؤثر در پخت سفال را ذکر کنید؟
خروج یا تبخیر آب فیزیکی و شیمیایی مواد، سوخت مواد آلی، تکمیل سوخت بدنه، واکنشهای شیمیایی، تغییرات حجمی فشار کوره.
فصل چهارم – مصنوعات چوبی
1- چرا زمان ساخت نخستین مصنوعات چوبی معین نیست؟
زیرا چوب ماده ای است، آسیب پذیر که شرایط مختلف جَوّی، محیطی و گذشت زمان بر روی آن تأثیر مستقیم و غیرمستقیم داشته، آن را فرسوده و به تدریج نابوده می کند. بنابراین تاریخ و زمان مشخصی در مورد استفاده انسان از این ماده در دست نیست.
2- چه شواهدی از کاربرد در زمان هخامنشیان در دست است؟ دو مورد بیان کنید.
داریوش در فرمان بنیاد شهر شوش می گوید: «تخته و چوب یکا از گاندرا و کرمانیا آورده شد)». واژه (یکا) در زبان فارسی همان درخت جگ است که چوبی قهوه ای رنگ و سخت دارد. از این نقش برجسته قصر آپادانا در دوره هخامنشی آشکار می شود که چوب را برای استفاده کاربردی و تزئینی در دوران مادها نیز به کار می گرفتند. در قسمتی از این نقش برجسته یک درباری ماد در حال حمل یک صندلی چوبی مشاهده می شود که مربوط به سده پنجم پیش از میلاد است.
3- ساسانیان به چه منظور در ساختن دیوارها از (کلافهای چوبی) استفاده می کرده اند؟
در زمان ساسانیان استفاده از چوب در ساختمان رواج بسیار داشته است. به ویژه استفاده از کلافهای چوبی در میان دیوارها به منظور استحکام بخشیدن رایج بوده است.
4- جنسیت کاری را تعریف کنید؟
واژه منبّت از نبات به معنی گیاه، گرفته شده است و در اصطلاح به نقش برجسته و کنده کاری روی چوب گفته می شود.
5- ابزار و وسایل مورد نیاز در منبّت کاری را نام ببرید؟
1. مغار
2. چکش چوبی (تخماق)
3. دیگر وسایل و ابزار
6- مغار را تعریف کنید و انواع آن را ذکر کنید؟
مغار: تیغه ای است فولادی با دسته چوبی یا پلاستیک فشرده که در مقابل ضربه، مقاوم است. مغارها به چهار گروه تقسیم می شوند:
1. مغارهای تخت :
که تیغه ای تخت با لبه برش صاف دارد و برای دوربری خطوط و کنده کاری زمینه منبّت استفاده می شوند.
2. مغارهای نیم واز :
که دارای تیغه ای ناودانی شکل با لبه برش هلالی است و برای دوربری قسمتهای منحنی شکل و ساخت و ساز استفاده می شود.
3. مغارهای لگویی :
با تیغه ای ناودانی شکل و لبه برش نیم دایره است و از آن برای دوربری قسمتهای دایره ای شکل و ساخت و ساز نقوش استفاده می شود.
4. مغار شفره :
با تیغه ای ناودانی با لبه برش به شکل هفت است و از آن برای شیار زدن و دوربری اولیه نقوش استفاده می شود.
7- چکش چوبی چه کاربردی دارد؟
چکش چوبی وسیله ای است که از یک دسته و یک سر چوبی درست شده و منبت کاران برای ضربه زدن به سردسته مغار از آن استفاده می کنند.
8- مراحل تولید منبت را توضیح دهید؟
1. انتخاب و آماده نمودن طرح و قطعه چوب مناسب برای منبت کاری؛
2. انتقال طرح روی چوب :
که از طریق چسباندن طرح روی چوب، طراحی مستقیم، کپی کردن طرح، گرده کردن طرح روی چوب مورد نظر انجام می گیرد.
3. دوربری :
برای شکل گیری نقش منبت، ابتدا دوربری و سپس زمینه ی اطراف نقوش را کنده کاری می کنند.
4. کنده کاری :
با استفاده از مغاز تخت، ابتدا چوب اضافی کناره های زمینه کار و در نهایت چوب اضافی بخشهای میانی زمینه را برمی دارند.
5 . ساخت و ساز و روسازی :
پس از تراشیدن زمینه کار، با مغار مناسب، ساخت و ساز را شروع می کنند.
9- معرق چوب چیست؟
معرق چوب تلفیق و ترکیبی است از انواع چوبهای خودرنگ، مواد و مصالحی مانند استخوان، صدف، روی، مس، عاج، خاتم و غیره که در روی سطح چوبی، نقشی را به وجود می آورد.
10 – چه مواد مصالحی در ساخت معرق چوب کاربرد دارد؟
مواد و مصالحی که در ساخت معرق چوب به کار می رود، به دو گروه چوبی و غیر چوبی تقسیم می شوند:
1. مواد و مصالح چوبی :
در معرق چوب از انواع چوب خودرنگ مانند گردو، چنار، عناب، نارنج، سنجد، زبان گنجشک، راش، گلابی، فوفل و بسیاری از چوبهای دیگر، بنا به طرح مورد نظر و سلیقه معرق کار انتخاب و استفاده می شود.
2. مواد و مصالح غیر چوبی :
هنرمند معرق کار، بنا به ذوق و سلیقه خود و طرح کار می تواند از مصالح دیگری مانند عاج، استخوان، صدف، فیبرهای مصنوعی، خاتم، مس و برنج استفاده کند.
11- ابزار و وسایل مورد نیاز در ساخت معرق چوب را بیان کنید؟
1. میز کار :
که باید متناسب با قد معرق کار باشد.
2. تخته پیشکار :
تخته ای کوچک و معمولاً نئوپان یا هفت لایی است که در جلوی آن شکافی به شکل هفت وجود دارد.
3. کمان اره :
که اره مویی بر روی آن بسته می شود.
4. اره مویی :
تیغه ای برنده و بسیار ظریف است که اندازه های مختلفی دارد.
5. در معرق کاری ابزار و وسایل دیگری مانند چوبسای، چکش، میخ سایه، میخ کش، تیزک و رنده به کار می رود.
12- روش تولید معرق چوب را توضیح دهید؟
1. رنگ بندی :
طرح مورد نظر را با توجه به رنگ، بافت و جنس مصالح مورد استفاده در معرق، رنگ بندی می کنند.
2. علامت گذاری و خُرد کردن طرح :
با توجه به رنگ بندی، طرح مورد نظر را علامت گذاری و شماره گذاری نموده، خرد کرده، بر اساس نوع مصالح، دسته بندی می کنند.
3 . برش کاری :
هر قطعه طرح را با اره مویی به دقت می برند.
4. جفت و جور کردن :
همه قطعه های طرح را مطابق علامت گذاری، کنار هم چیده، به یکدیگر می چسبانند، سپس در محل مربوطه روی زیر کار پرس می کنند.
5. پر کردن زمینه با چوب :
معرقی که زمینه آن با چوب پر می شود، معرق «زمینه چوب» نام دارد.
13- معرق منبت چیست؟
به معرقی که نقشهای آن برجسته است، معرق منبت گفته می شود. برای ساخت معرق منبت ابتدا همه قطعه ها را مانند معرق می بُرند و بعد آنها را به طور مجزا به شیوه منبت کاری ساخت و ساز نموده، کنار یکدیگر جفت و جور می کنند. در پایان کار، قطعه ها را روی زیر کار در محل مربوطه نصب می کنند.
14- خاتم سازی را تعریف کنید؟
هنر آراستن سطح اشیاء، به صورتی شبیه موزاییک، با مثلثهای کوچک و طرحهای گوناگون، خاتم سازی است. خاتم همواره به صورت اشکال منظم هندسی بوده است. این اشکال هندسی را با قرار دادن مثلثهای کوچک در کنار هم نقش بندی می کنند. هر چه مثلثها ریزتر و ظریفتر باشند، خاتم مرغوبتر است.
15- مهمترین شاهکارهای خاتم دوره صفویه را نام ببرید؟
از شاهکارهای خاتم دوره صفویه می توان صندوق مرقد امام موسی کاظم (ع)، صندوق مرقد امام حسن عسگری (ع) و ضریح حضرت سید علاء الدین حسین در شیراز را نام برد.
16- گره چینی را تعریف کنید؟
گره چینی چوب از هنرهای ظریفی است که از اوایل دروه اسلامی در ایران رایج بوده است. گره ها اتصالات کوچکی از چوب هستند که به صورت زبانه ای به یکدیگر قفل می شوند و نقشهای زیبایی را به وجود می آورند، که هرچه ظریفتر باشند، از نظر هنری ارزش بیشتری دارند.
17- ابزار و وسایل مورد نیاز برای ساخت گره را ذکر کنید؟
از چوب چنار، گردو، نارنج، گلابی و عناب برای ساخت گره چینی استفاده می شود. ابزاری که برای ساخت گره، مورد استفاده قرار می گیرد تقریباً همان ابزاری است که در یک کارگاه درودگری وجود دارد؛ مانند: انواع اره، رنده، گیره، میز کار، خط کش و …
18- روش تولید گره چینی را توضیح دهید؟
1. تعیین اندازه کار؛
2. طراحی و رسم گره مورد نظر بر اساس اندازه کار که نیاز به تجربه و تسلط و وقت دارد.
3. الگو برداری :
از روی قسمتهای مورد نیاز گره رسم شده، الگو یا قالب برداشته می شود.
4. ساخت چارچوب :
چارچوب در اندازه مورد نظر ساخته می شود.
5. برش چوب آلتها :
برای ایجاد نقش گره، چوبها به ضخامت بند رسم شده بریده می شود.
6. واگرفتن قالب روی چوب آلتها :
به تعداد مورد نیاز چوبهای واگیره، از قالبهای آماه شده، تهیه می شود.
7. نشان کردن آلتها :
به وسیله اره پشت بنددار، زوایه های اتصالات روی چوب آلتها برش می خورد.
8. ابزار زدن روی آلتها :
با رنده ابزار، روی آلتها ابزار می زنند.
9. ساخت اتصال آلتها :
دو سر هر یک از آلتها فاق و زبانه می شود.
10. چیدن آلتها :
چیدن گره و درگیر نمودن اتصالهای ساخته شده، آخرین مرحله کارگر چینی است.
19- خراطی، چه هنری است؟ تعریف کنید؟
خراطی، ساختن اشیاء از چوب است که سابقه ای بسیار طولانی دارد. بقایای نقش برجسته های کاخ داریوش در تخت جمشید نشان می دهد که تخت و چهار پایه و عود سوز آن به شویه خراطی تهیه شده است.
20- در حصیر بافی از چه مواد و مصالحی استفاده می شود؟
انواع نی، بوریا، علف، ساقه برگی نخل، پوست بعضی از درختان، ترکه بید یا درختان دیگر در بافتن حصیر به کار می رود.
21- حصیر به چند روش بافته می شود؟ (شکل صفحه 58)
( به زودی تصاویر درج میشود با تشکر مدیریت سایت )
حصیر به طور عمده با دو روش «مارپیچ» و «درهم بافته یا مشبک» بافته می شود.
22- روش حصیربافی مارپیچ را توضیح دهید؟
این روش از دو عنصر تشکیل شده است: پایه و باریکه یا نواری که برای دوختن آن به کار می رود. «پایه» قطعه ای طویل و انعطاف پذیر و معمولاً با مقطع دایره یا بیضی است که از دسته ای علف، پوست درخت، چندین ترکه یا ترکیبی از آنها تشکیل می شود، برای بافتن سبد پس از مارپیچ کردن پایه به دور خود، آن را با نواری از جنس علف یا تراشه محکم می کنند. در صورت مرکب بودن پایه، آن را به هم می بندند و هر مارپیچ را به دیگری متصل می کنند. روش مارپیچ مناسب ساختن بسیاری از شکلهای مدوّر است.
23- روش درهم بافته یا مشبک را توضیح دهید؟
نوع ساده این بافت از به هم بافتن دو گروه نوار از ماده مصرفی به وجود می آید که معمولاً به شیوه تار و پود عمود بر یکدیگر قرار می گیرند. اما گاهی ممکن است از زاویه قائمه خارج شوند. تارها از نظر ضخامت و انعطاف با پودها یکسانند اما رنگ آنها می تواند متفاوت باشد. در این روش، تنوع کمی وجود دارد که در میزان ظرافت تولیدات آن به چشم می خورد. این روش در تهیه ظروف و زیراندازها به کار می رود.
منبع : شبکه آموزش سیما
برچسب‌ها: صنایع دستی, هنرهای سنتی, گره چینی, فاق و زبانه
نمونه کارهای ارسی ،گره چینی ،صندوقچه ،قاب هندسی مشبک ،درب قدیمی ،هنر ایران زمین
تاریخ : ۱۳٩۳/۱/٢٧
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
فن و هنر ایران زمین ، قطعه ای کوچک از هنر سنتی ایران زمین .
1
فن و هنر ایران زمین ، قطعه ای از هنر سنتی ایرانیان
قاب آینه چهارلنگه و تاج شمسه
ابعاد : 75 * 134 سانتی متر – 300000
67 * 52 سانتی متر – 150000
2
تاج گره چینی شمسه
قاب آینه شمسه
3
معماری هند و پاکستان
درب چوبی قدیمی
مشبک هندسی یا گره چینی که در ارسی یک پنج دری خود را به نمایش می گذارد
4
درب چوبی قدیمی ارسی
5
کتیبه چوبی درب قدیمی
طرح مشبکی
نقوش
قاب ساده گره سازی شده – گره چهارلنگه شمسه
ابعاد 134 * 75 قیمت 250000
ابعاد 67 * 52 قیمت 200000
6
قاب آینه الت چهار لنگه
طرح پنجره ارسی
7
درب چوبی قدیمی ارسی
درب های قدیمی و ارسی ها از کوچک به بزرگ
کتیبه درب قدیمی چوبی و ارسی با شیشه رنگی مصنوعی
ابعاد و قیمت : 90 * 49 – 250000
70 * 49 – 200000
60 * 32 – 120000
46 * 26 – 60000
8
طرح درب چوبی قدیمی ارسی
درب چوبی قدیمی ارسی
گره چینی – قاب آینه
قاب آینه دیواری
آینه کامل ارسی طرح فانتزی مناسب برای اتاق کودک و جا کلیدی با شیشه رنگی و آینه به ابعاد 21.5 * 37 با جای لوازم آرایش 45000 – بدون لبه 37000
8
قاب اینه دیواری
جاکفشی و کمد پنج طبقه طرح قدیم
جاکفشی و کمد پنج طبقه طرح قدیم
صندوقچه چوبی طرح قدیم ابعاد 25 * 35 در ارتفاع 25 سانتی متر
150000
9
صندوقچه چوبی
میز کار
فن و هنر ایران زمین ، قطعه ای از هنر سنتی ایرانیان
جاکفشی
جاکفشی و کمد پنج طبقه طرح قدیم
کشو تمام چوب
هنر سنتی ایران زمین – کشو تمام چوب
کشو چوبی
10
هنر سنتی ایران زمین – کشو تمام چوب
کشو تمام چوب به ابعاد 75 * 50 در ارتفاع 25 سانتی متر
250000
هنر سنتی ایران زمین – کشو تمام چوب
صندوقچه چوبی
50000
شماره : 11
هنر سنتی ایران زمین – صندوقچه چوبی طرح قدیم
کمد تمام چوب ، جاکفشی
300000
ابعاد : 120 * 80 به عمق 40 سانتی متر
شماره : 12
هنر سنتی ایران زمین – کشو تمام چوب
یکی از استادان و آموزگاران هنر های سنتی ایران زمین ، ایشان در هفت هنر باستانی ایرانیان مهارت دارد و شاگردان و دانشجویان بسیاری را در زمینه هنر اصیل ایرانی استادی و راهنمایی کرده اند .
هنرمند استاد
سفارشات : گره سازی ، طراحی گره چینی ، ارسی ، پنجره ، درب ، مینا کاری ، آینه کاری ، گچ کاری ، طلاکوب ، قاب ، سرامیک کاری سنتی ، معرق و مرمت آثار قدیمی
کلیه محصولات با چوب کاج روسی ساخته میشوند و رنگ میشوند
محصولات دربرابر رطوبت مقاوم هستند
تنوع رنگ هفتاد نوع است .
این محصولات سری سازی میشوند و هیچ تغییری در آنها نمیتوان بوجود آورد .
محصولات سفارشی با ابعاد های فوق در حدود دوبرابر قیمت فعلی میباشد .
درجه کیفیت محصولات دو است و برای سفارش محصولات درجه یک نوع چوب و روش ساخت میبایست تغییر کند .
سفارش تعداد شامل تخفیف ویژه میشود . حداقل تعداد ده عدد .
لطفا در ساعات کاری تماس بفرمایید .
سفارشات خود را میتوانید به همراه عکس به ایمیل bestart2000@gmail.com ارسال نمایید .
قابل توجه کلکسیونر ها و علاقه مندان به آثار هنری ، طرح های جدید در دست طراحی هستند . البته بدلیل نکات کاری طرح های خاص فقط برای مشتریان ارسال خواهد شد .
زمان تحویل بین هفت الی 15 روز کاری میباشد .
نمونه ها یی که با ابعاد درج شده اند ، به احتمال قوی موجود میباشند، سفارشات مطابق عدد هر عکس که در بالای آن درج شده است ، اعلام میگردد .
میتوانید از طریق پیامک نیز ارتباط برقرار کنید .
09191210119 گروه معماری ، فن و هنر ایران زمین
برچسب‌ها: گره چینی, ارسی, درب, هنرهای سنتی
دکوراسیون به سبک روستایی ( روستیک – rustic ) دکوراسیون به سبک روستایی ( روستیک –
تاریخ : ۱۳٩۳/۱/٢٤
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
دکوراسیون به سبک روستایی ( روستیک – rustic )
دکوراسیون به سبک روستایی ( روستیک – rustic )
دکوراسیون به سبک روستایی ( روستیک – rustic )
دکوراسیون به سبک روستایی ( روستیک – rustic )
دکوراسیون به سبک روستایی ( روستیک – rustic )
سایت گالری عکس روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
گالری عکس و نمونه کار روستیک
منبع : سایت روستیک
IFrame
برچسب‌ها: چوب, هنرهای سنتی, ایران هنر, عکس دکوراسیون چوبی
هنر در جهان اسلام
تاریخ : ۱۳٩۳/۱/٢
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
هنر در جهان اسلام
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
تاج محل نمادی از عشق ابدی. نمونه‌ای از معماری ایرانی ـ هندی، آگرا، هندوستان
تصویری از پیامبر اسلام در معراج صفحهای از بوستان سعدی. نقاش: نامعلوم، خوشنویس: سلطان محمد نور بخارا ۱۵۱۴م)
سقف آرامگاه حافظ – کاشی معرق
هنر اسلامی یا هنرهای مسلمانان به بخشی از هنر اطلاق میشود که در جامعه مسلمانان و نه لزوماً توسط مسلمانان رواج داشته است.[۱] هرچند ممکن است این هنرها در مواردی با تعالیم و شریعت اسلام انطباق نداشته باشد ولی تاثیر فرهنگ اسلامی و منطقه‌ای در آن به‌خوبی نمایان است. هنر اسلامی یکی از دوران‌های شکوهمند تاریخ هنر و یکی از ارزشمندترین دستاوردهای بشری در عرصه هنری به‌شمار میآید و شامل انواع متنوعی از هنر همچون معماری، خوشنویسی، نقاشی، سرامیک و مانند آنها میشود. هنر اسلامی به ویژه معماری اسلامی بر پنج بایهٔ مردم واری، خودبسندگی، پرهیز از بیهودگی، بهره‌گیری از پیمون (مدول) و نیارش و درون گرایی نهاده و بی شک هنرمندان مسلمان ایران بیش از از دیگران بدانها پای بند بوده‌اند.[۲] هنر اسلامی هنری نیست که فقط به‌آیین اسلام ارتباط داشته باشد. اصطلاح «اسلامی» نه تنها به مذهب، بلکه به فرهنگ غنی و متنوع مردمانی که در سرزمین‌هایی که آیین اسلام در آن رواج دارد نیز اشاره میکند. هنر اسلامی غالبا عناصری سکولار را که توسط برخی از علمای اسلامی حرام شمرده نشده را نیز دربرمی‌گیرد[۳] همچنین به‌آن دسته از مفاهیم و موارد هنری که در درون جوامع اسلامی تحت تاثیر عوامل منطقه‌ای و فرهنگ بومی به وجود آمده است نیز هنر اسلامی گفته میشود.
ظهور هنر اسلامی از دل دین و دولت جدید به صورت تدریجی و گام به گام نبود، بلکه همچون ظهور خود دین اسلام و حکومت اسلامی، روندی پرشتاب و ناگهانی داشت. عمده آنچه بر شکل‌گیری و تزئین بناهای صدر اسلام تأثیر گذاشت ویژهٔ مسلمانان بود و این تأثیرات در خدمت اهدافی قرار گرفت که پیش از اسلام به‌آن شکل و صورت وجود نداشت.
هنر اسلامی برای گسترش خود از منابع بسیاری الهام گرفت: هنر رومی، هنر اولیه مسیحی، و هنر بیزانس در هنر و معماری اسلامی اولیه مؤثر بودند؛ نفوذ هنر ساسانی از ایران پیش از اسلام، اهمیت بیشتری داشت؛ بعدها روشهای و عناصر مختلفی از هنر آسیای مرکزی و هنر چین طی تاخت و تازهای چادرنشینان مغول اثر مهمی در نقاشی اسلامی، سفالگری، و منسوجات برجای گذاشت.[۴]
در میان آیات قرآن یا تعالیم شخص پیامبر اسلام به موارد کمی درباره هنر برمی‌خوریم. بازنمایی تصویری موجودات زنده در قرآن به‌صراحت منع نشده با این وجود بسیاری از مسلمانان ترسیم چهره‌ها و موجودات زنده را خطری به سوی بت‌پرستی به‌شمار می‌آوردند و گناه می‌دانستند؛ بنابراین هنر اسلامی اغلب بر خلق زیبایی با نقوش انتزاعی و استفاده از حروف، متمرکز بوده است.[۵] و به دلیل محدودیت نسبی سایر هنرها همچون نقاشی، مجسمه‌سازی، موسیقی، و حتی گاهی، حرام شمردن آنها[۶][۷] مسلمانان به توسعه سبکهای مختلف در زمینه‌هایی انتزاعی سوق داده شدند.
عمدهٔ مسلمانان تصویرگری چهره پیامبر اسلام را مردود می‌شمردند و حتا گاهی تصویرگری جانداران و انسان نیز مورد قبول بخشی از مسلمانان نبود.[۸] با این وجود همواره در سرزمین‌های اسلامی تصاویری از انسان و موجودات زنده دیگر نقش میشد و به مواردی از تصویرسازی چهره پیامبر نیز برمی‌خوریم.[۹][۱۰] افزون بر منع تصویرسازی چهره پیامبر، مفهوم و تصویر ذهنی خداوند به صورتی که در آیین هندو و مسیحیت رایج است در اسلام مرسوم نبود.[۱۱] این همه به علاوهٔ دلایل اقلیمی، اجتماعی و فرهنگی و رقابت با تمدن‌های دیگر[۱۲] موجب شد تا هنرمندان و هنرپروران در سراسر سرزمین‌های اسلامی به اشکالی از هنرهای انتزاعی مانند خوشنویسی، نقوش هندسی یا اسلیمی و معماری توجه ویژه داشته باشند.
هنر اسلامی بسیار محدودتر از هنر مسیحی یا بودایی است که مشخصاً فرم‌هایی از هنر – اعم از مجسمه، نقاشی، موسیقی و یا رقص – را به کلیسا یا معابد میکشاند.[۱۳] ثروت عکاشه محقق برجسته مصری می‌نویسد: «نقاشی دینی در دوره‌های نخستین اسلامی، از آن استقبال و تشویقی که نزد بوداییان و مسیحیان معمول بود، بهره‌ای نداشت. مساجد از تصاویر دینی خالی بود و از نقاشی برای آموزش‌های دینی و پرورش اعتقادات مذهبی، تا پیش از سده ۸ ه. ق/۱۴ م استفاده نمی‌شد»[۱۴]
در هنر اسلامی به عناصر تکرار شونده زیادی برمی‌خوریم مانند استفاده از طرحهای هندسی و یا ترسیمی غیر واقعگرایانه از گل و گیاه که به اسلیمی معروفند. نقوش اسلیمی در هنر اسلامی اغلب به‌عنون نمادی از طبیعت بیکرانی به‌کار میرود که مخلوق خداست.[۱۵] هرچند این نظریه مورد قبول همگان نیست اما تعمد در عدم بازنمایی و تقلید دقیق طبیعت را معمولاً به‌عنوان نشانی از فروتنی هنرمندان دانسته‌اند که معتقد بودند ایجاد کمال تنها خاص خداوند است.
۱ معماری
۲ خوشنویسی
۳ نقاشی
۴ شعر اسلامی
۵ موسیقی
۶ قالیبافی و منسوجات
۷ سفالگری و کاشیکاری
۸ هنرهای نمایشی
۹ مجسمه‌سازی
۱۰ هنرهای صناعی
۱۱ تاریخ هنر اسلامی
۱۱.۱ صدر اسلام و خلفای راشدین
۱۱.۲ سوریه و فلسطین در دوره امویان
۱۱.۳ عراق، ایران و مصر در دوره عباسیان
۱۱.۴ تونس و مصر در دوران اغلبیان و فاطمیان
۱۱.۵ سوریه، فلسطین و مصر در دوره ایوبیان، ممالیک و جنگ‌های صلیبی
۱۱.۶ مغرب و اسپانیای اسلامی
۱۱.۷ ایران و آسیای مرکزی در دوران غزنویان و غوریان
۱۱.۸ آسیای مرکزی و آسیای صغیر در دوران سلجوقیان و خوارزمشاهیان
۱۱.۹ ایران و آسیای مرکزی در دوران ایلخانیان
۱۱.۱۰ ایران و آسیای مرکزی در دوران تیموریان
۱۱.۱۱ آسیای صغیر در دوران عثمانی
۱۱.۱۲ ایران در دوران صفوی
۱۱.۱۳ هند در دوران گورکانیان
۱۱.۱۴ ایران در دوران زند و قاجار
۱۱.۱۵ دوران معاصر
۱۱.۱۶ جستارهای وابسته
۱۱.۱۷ پانویس
۱۱.۱۸ منابع
۱۱.۱۹ پیوند به بیرون
معماری
مسجد سلطان احمد در استانبول
نوشتار اصلی: معماری اسلامی
شاید یکی از مهمترین نمودهای هنر اسلامی معماری باشد. به‌ویژه مساجد چهار ایوانه و ستوندار که معرف هنر معماری اسلامی است.[۱۹] این عمارت‌های باشکوه، میتواند نأثیر فرهنگ‌های متفاوت در درون تمدن اسلامی را نشان دهد. به عنوان مثال عناصر رومی ـ بیزانسی، در معماری شمال آفریقا و اسپانیای اسلامی، در کاخ الحمراء در گرانادا، یا در مسجد جامع قرطبه به خوبی قابل مشاهده است.
نقش گنبد در معماری اسلامی بسیار قابل توجه بوده و طی قرنها گنبد در معماری اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. قدیمی‌ترین گنبد باقی مانده در تاریخ اسلام، بخشی از بنای تاریخی قبةالصخره متعلق به‌سال ۶۹۱ میلادی است. یکی دیگر از گنبدهای شاخص متعلق به بنای زیبای تاج محل متعلق به معماری هندی ـ ایرانی از سده ۱۷ میلادی است. در اواخر سده نوزدهم میلادی گنبدهای اسلامی با معماری غربی ادغام شد.
خوشنویسی
فرمانی از فتحعلی‌شاه قاجار به خط شکسته نستعلیق ۱۲۴۶ ه. ق
نوشتار اصلی: خوشنویسی اسلامی
خوشنویسی بارزترین هنر اسلامی است خوشنویسی را میتوان شاخص‌ترین هنر در پهنهٔ سرزمین‌های اسلامی دانست، و آنرا به مثابهٔ زبان هنری مشترک برای تمامی مسلمانان تلقی کرد. هنر خوشنویسی همواره برای مسلمانان اهمیتی خاص داشته‌است، زیرا در اصل، آنرا هنر تجسم کلام وحی می‌دانسته‌اند. در سرزمین‌های اسلامی خط زیبا را نه فقط در نگارش قرآن، بلکه در اغلب هنرها به‌کار می‌بردند.[۲۳]
در هنر اسلامی تزئینات خطی و خوشنویسی در همه جا به‌چشم میخورد در کتیبه‌های دیوارها و گنبدهای بناهای مختلف مذهبی و غیر مذهبی، منبرها، سکه‌ها، سفالینه‌ها، ظروف فلزی، سلاح‌ها، لباس‌ها و منسوجات، نسخه‌های خطی اسناد و کتاب‌ها و قطعات هنری تذهیب شده و درهمه جا از خط به عنوان عاملی تزئینی بهره گرفته‌اند.
در ابتدا از خط کوفی برای کتابت استفاده میشد. بهدها برای کاربردهای گوناگون نیاز به خطوط دیگری به وجود آمد که به اقلام ششگانه معروف شد. ابن مقله در قرن سوم و ابن بواب در قرن چهارم این اقلام خوشنویسی را قاعده مند و زیبا کردند. اقلام ششگانه عبارتند از: نسخ، ثلث، محقق، ریحان، توقیع و رقاع. میرعلی تبریزی در قرن هشتم بر اساس خطوطی که از پیش وجود داشت داشت، نستعلیق را به وجود آورد که ذوق ایرانی به خوبی در آن پیداست و به عروس خطوط اسلامی شهرت دارد پس از نستعلیق، هنرمند تبریزی سبحان مهرداد محمدپور خط سبحان را پدید آورد که اولین خط قانونمند ایرانی بعد از نستعلیق میباشد این خط با توجه به تنوع‌های مختلف برای کتابت و کتیبه نویسی نیز کاربرد دارد.
نقاشی
ساختن کاخ خورنق، کمال الدین بهزاد از مکتب هرات
نوشتار اصلی: نگارگری ایرانی
هنر نگارگری یا نقاشی هرگز آنگونه که در هنر مسیحیان یا بودائیان مورد احترام بوده در سرزمین‌های اسلامی مورد توجه قرار نگرفته است. به‌نظر می‌رسد که اسلام در دوران‌های اولیهٔ تاریخ خود، هنر نقاشی را به دیدهٔ خصومت می‌نگریسته است. چرا که در آن زمان هنرهای زیبا با اعتقادات و مراسم مذهبی مشرکین آمیختگی داشت. نقّاشی و مجسمه‌سازی مظهری از شرک بود که اسلام مأموریت دفع و انهدام آن را داشت.
با ظهوراسلام و طی حکومت امویان و عباسیان نمونه‌های نادری از نقاشی مشاهده میشود حتی در دوران سلسله‌های ایرانی سامانیان، غزنویان و آل بویه نیز عمدهٔ آثار به دست‌آمده شامل مصورسازی کتاب‌ها میباشد و کمتر شامل نقاشی دیواری کاخ‌هاست.
نقاشی اسلامی، به‌ویژه در سده‌های اولیه، وسیله‌ای بیان مستقلی نبود بلکه به‌نوعی مکمل ادبیات به‌حساب می‌آمد. اولین آثار نقاشی اسلامی، حاصل تلاش نقاشان، در کار مصور ساختن بعضی از متون ادبی است. آنان محتوای آثار خود را از متن این کتب می‌گرفتند و بسته به ذوق خود، آن را در قالب اشکال زیبا ارائه میکردند. به‌طور کلی موضوع نقاشی اسلامی عبارت است از تصویرسازی کتابهای معتبر ادبی و مذهبی. همچنین، عنوان میشود که مسلمین در حین ترجمهٔ آثار یونانی و بیزانسی تصاویر این کتب را نیز کپی برداری کرده‌اند.
اما به‌تدریج نقاشی در سرزمین‌های اسلامی اهمیت یافت. با سقوط خلافت عباسی طی دوره ایلخانی هنرهای کتابسازی و نقاشی رشد شگرفی کرد. تاثیر هنر چینی و نقاشیهای آسیای شرقی و مرکزی در این دوران مشهود است. سنت نقاشی ایلخانی در دوره‌های خلافت فاطمی در مصر و تیموریان در ایران، عثمانی‌ها در ترکیه و گورکانیان در هند پی گرفته شد. هنر نقاشی اسلامی در دوره صفوی به اوج رسید و در دوران زند و قاجار رنگ و بویی تازه یافت.
شعر اسلامی
نوشتار اصلی: شعر اسلامی
شعر اسلامی از وجوه برجسته هنری در فرهنگ اسلامی به‌شمار میآید که در سه زبان عربی، فارسی و ترکی به اوج رونق خود رسیده است. دو زبان مهم دیگر در شعر اسلامی، زبان اردو و بنگالی هستند.
موسیقی
نوشتار اصلی: موسیقی اسلامی
موسیقی اسلامی به معنی آواز یا اجرای موسیقی در عرصه عمومی یا محافل خصوصی در مناطق مختلف مسلمان‌نشین است که شامل کشورهای عربی در منطقه مرکزی جهان اسلام و خاور میانه، شمال آفریقا، ایران، آسیای مرکزی و جنوب آسیا میشود. از آنجایی که اسلام شامل چندین مذهب، قوم و ملیت است سبکهای موسیقایی مختلف بومی در مناطق مختلف شکل گرفته است. برخی از نظریه‌پردازان اسلامی موسیقی را «غنا» دانسته و آن را حرام شمرده‌اند اما برخی دیگر این نکته را شامل فقط برخی از انواع موسیقی می‌دانند. اغلب علمای شیعه آوازخوانی انفرادی زنان را حرام می‌دانند. در مورد رقص به‌ویژه رقص بانوان نیز نظر غالب علما بر حرمت داشتن آن است. با این وجود گزارش‌هایی از رقص و آواز بانوان از سده‌های اولیه اسلامی تا کنون در کلیه جوامع اسلامی موجود است.
جستار وابسته: موسیقی سنتی ایرانی
قالیبافی و منسوجات
قالی ایرانی نمونه‌ای از هنر زیبا و باشکوه اسلامی.
نوشتار اصلی: قالی ایرانی
قالیبافی و منسوجات از هنرهای دستی و سنتی مهم در کشورهای اسلامی به ویژه در ایران و آسیای مرکزی است که شهرتی جهانی دارد. یکی از آثار برجسته قالیبافی “قالی اردبیل است. قالی اردبیل یک جفت قالی ایرانی معروف است که در آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یافت شده است. این قالی از نظر طرح و بافت یکی از نفیس‌ترین و مشهورترین قالی‌های جهان است و هسته مرکزی گروه قالی‌های ترنجدار است.[۲۴] این فرش زیبای بافته‌شده در اردبیل در فهرست ۵۰ شاهکار هنری برگزیده جهان، در مکان بیست‌ونهم است.[۲۵] قالی اردبیل یک سند تاریخی نیز محسوب میشود زیرا دارای تاریخ و امضا است و در سال ۹۱۸ خورشیدی (۹۴۶ ه. ق / ۱۵۳۹ میلادی) در سیزدهمین سال پادشاهی شاه تهماسب بافته شده‌است. تار و پود آن ابریشمی است و گره‌های فارسی دارد. در هر اینچ مربع آن حدود ۱۷×۱۹ گره وجود دارد. برخلاف دیگر قالی‌های مشهور آن زمان، این قالی طرحی آرام دارد و نگاره‌های جانوران و انسان بر آن نقش نشده‌است زیرا برای استفاده در مکانی مقدس بافته شده بود. این قالی در حال حاضر در موزهٔ ویکتوریا و آلبرت انگلستان نگهداری میشود.[۲۶] پشم عنصر اصلی تشکیل دهندهٔ این قالی است. مانند اغلب منسوجات این اثر نیز از تار و پود تشکیل شده، پودها در تمام طول کار به دور تارها تابیده شدهاند. سطح قالی اردبیل از یک طرح یکپارچه نسبتا ساده با اجزا قرینه و یک شمسه در وسط آن که دو چراغدان در طول آن قرار دارد، پوشیده شده‌است.
وقتی دو انگلیسی در سال ۱۸۴۳ از زیارتگاه شیخ صفی الدین اردبیلی دیدار کردند دو قالی در آن محل قرار داشت. سه سال و اندی بعد از آن در اثر زلزله این مکان آسیب دید و احتمالا برای تهیه وجه لازم برای تعمیر بنا، فرشها فروخته شدند.قالی‌های آسیب دیده در ایران توسط کمپانی «زیگلر» که در کار خرید فروش فرش بود، خریداری شد. تکه‌های آن که هنوز قابل استفاده بود به هم متصل و نتیجه آن شد که یک قالی کامل و سالم به دست آمد. فرشی که بدون حاشیه با ابعاد کوچکتر بود.
در سال ۱۸۹۲ قالی بزرگتر توسط کمپانی «رابینسون» در معرض فروش گذاشته شد. «ویلیام موریس» که از جانب موزه در مورد آثار هنری تحقیق می‌کرد طی گزارشی این فرش را فوق العاده و منحصر به فرد و بسیار زیبا توصیف و اصرار به خرید آن کرد. در ماه مارس ۱۸۹۳ با پرداخت ۲۰۰۰ پوند، «موزهٔ ویکتوریا و آلبرت» صاحب این قالی شد.
سفالگری و کاشیکاری
ظرف سفالی لعابدار، اسپانیا، حدود ۱۴۷۵ م
کاشیکاری دوره صفوی، داخل مسجد شیخ لطف‌الله، اصفهان
نوشتار اصلی: سفالگری
وسایل و محصولات مختلف از سفال و سرامیک در تمامی مناطق مسلمان‌نشین با اندکی اختلاف در نوع مواد اولیه، رنگ و طرحهای تزئینی همواره تولید میشده است؛ از این رو محصولات هر ناحیه به خوبی قابل تشخیص از فرآورده‌های سایر نقاط است. بسیاری از نقوش تزئینی این سفالینه‌ها از آثار برجسته هنری به‌شمار می‌آیند. همچنین کاشیکاری به عنوان پوششی تزئینی برای ساختمانها به‌ویژه در ایران و آسیای مرکزی رشد شگرفی را تجربه کرده است و از مفاخر هنر اسلامی و بلکه هنر جهانی محسوب میشوند. انواع مختلف خطوط خوشنویسی که در سفالگری و کاشیکاری مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از شامل کوفی، نسخ، ثلث، طغرا، ریحان، محقق، نستعلیق، خط سبحان.
هنرهای نمایشی
نوشتار اصلی: تعزیه
علاوه بر انواع هنرهای مختلف نمایشی مانند نمایش‌های خیمه‌شب بازی یا سایه عروسک‌ها و مانند آنها تعزیه در ایران که نوعی نمایش سنتی در سوک مصائب حسین بن علی است یکی از نمونه‌های بارز هنرهای نمایشی سنتی در جهان اسلام میباشد.
جعبه‌ای از عاج برای نگهداری قطب‌نما٬گورکانیان هند، موزه لوور
مجسمه‌سازی
مجسمه‌سازی در هنراسلامی بسیار محدود و تقریباً ممنوع بوده؛ با این وجود تقریباً در همه سرزمین‌ها و دوران‌های اسلامی به نمونه‌هایی از آن برمی‌خوریم و انواعی از نقوش برجسته ارزشمند و شگرف بر روی کتیبه‌های آجری و گچی، ظروف فلزی و چوبی و یا ساخته شده از عاج و مانند آن همواره اجرا شده است.
هنرهای صناعی
نوشتار اصلی: صنایع دستی
در سرزمین‌های اسلامی انواع مختلفی از صنایع دستی دستاوردهای فنی توسعه یافته‌ای به‌دست آورده‌اند و تنوعی بی‌نظیر دارند که یکی از نمودهای هنرهای اسلامی نزد سایر ملل به شمار می‌آیند.
تاریخ هنر اسلامی
صدر اسلام و خلفای راشدین
در صدر اسلام و دهه‌های اولیه تأسیس حکومت اسلامی، بر اثر شور و حرارت اولیه مذهبی و تحت تأثیر تعالیم نبوی و خلفای اولیه، درباره سادگی و بی‌اعتنایی به تجملات و زینت‌های دنیوی، هنر و معماری از اقبال برخوردار نبود. در این دوران سبک و طرح مستقل و درخور ذکری توسط مسلمانان ابداع نگردید. خانه کعبه در مکه جز حصاری از دیوارهای کوتاه و بامی از برگ نخل نبود.[۲۷]
مساجد اولیه مانند مساجد مدینه، کوفه و بصره بناهایی بسیار ساده بودند در محوطه‌ای مربع یا مستطیل شکل که با دیوارههای خشتی رو به قبله ساخته میشدند. با مسدود کردن سه طرف آتشکده‌ها و چهارطاقی‌ها و ایجاد قبله‌گاه از آنها برای برگزاری آیین‌های اسلامی استفاده میکردند. گر چه در ایران از مساجد و بناهای اولیه اسلام نمونه‌های زیادی به جا نمانده ولی طبق متون تاریخی در دو قرن اولیهٔ اسلام سنت و شیوهٔ معماری و نوع مصالح دورهٔ ساسانی رواج داشته‌است.[۲۸]
خلفای دوره اول اسلام به علت نداشتن مدیر، مجبور شدند اداره امور کشورهایی را که فتح کرده بودند را به همان حال قبلی حفظ کنند و همچنین به علت نداشتن بنّا و معمار، ساختمانهای موجود را مورد استفاده قرار دهند، کم‌کم ملل مغلوب بناهای خود را با مقتضیات و احتیاجات فاتحین وفق دادند و از آن وقت بود که در هنر خاورمیانه به مرور رنگ اسلامی پدیدار شد.[۲۹]
خوشنویسی اسلامی درآن سالها هنوز شکل نگرفته بود و روشهای نوشتاری مسلمین حتی برای نگارش قرآن بسیار خام و ابتدایی بود.[۳۰] همچنین از آنجایی که برای سایر هنرها همچون نقاشی، مجسمه‌سازی و موسیقی محدودیت‌هایی قایل بودند و بنا به منابعی[۳۱][۳۲] آنها را حرام می‌شمردند؛ گزارشی از این هنرها در دهه‌های اولیه اسلامی دردست نیست.
سوریه و فلسطین در دوره امویان
اتاق حلب، اتاقی‌ست مملو از نمادهای هنر اسلامی متعلق به سال ۱۶۰۰ میلادی که اکنون در موزه پرگامون نگهداری میشود.[۳۳] این اثر یکی از صدها اثر سوری است که در موزه‌های معتبر جهان قرار دارد.
در دورهٔ به قدرت رسیدن بنی‌امیه بین سالهای ۴۱ تا ۱۳۲ هجری قمری در دمشق وضع معماری و هنر دگرگونی شد. در زمان امویان هنر و معماری در دنیای اسلام ریشه دواند و آثار بسیار زیبایی در این دوره خلق شد که الگویی شد برای دوره‌های بعد.
در بناهای این دوره چه در شیوه معماری و چه در تزیینات الگوهای پیش از اسلام به ویژه یونانی و بیزانسی دیده میشود.[۳۴] به طور کلی تمدن‌های یونانی، بیزانس، ساسانی و مصری در هنر و معماری این دوره تاثیر بسزایی داشته‌اند.
مهمترین آثار معماری این دوره مسجد جامع دمشق در سوریه است که بر روی کلیسای سن ژان (حضرت جان) در سال ۶۳۵ میلادی ساخته شد. مسلمانان به آن محرابی افزودند که در واقع اولین محراب در دنیای اسلام است. همچنین از بناهای مهم این دوره قبه الصخره یا گنبد سنگی در فلسطین است که در سال ۶۹ هجری آغاز و ۷۳ هجری پایان یافت و توسط عبدالملک اموی ساخته شد. این بنا کهن‌ترین اثر اسلامی است که در نهایت کمال باقی مانده؛ سبک معماری مسیحی در آن کاملاً آشکار است و دارای ۴ دروازه در چهار جهت اصلی است. تحول چشمگیر بناها و مساجد ساده صدر اسلام با این بناها قابل توجه است. مسجد الاقصی هم از بناهای مهم اموی است. این بنا نیز توسط عبدالملک اموی ساخته شد این اثر بر روی یک کلیسای نیمه خراب به نام حضرت مریم بنا شد. بر اثر زلزله از بین رفت و صلاح الدین ایوبی آن را تعمیر کرد. یکی از زیباترین منبرها که منبت کاری شده‌است در این مسجد وجود دارد. دو محراب معروف بنام محراب عمرو و زکریا نیز دارد. در ایران مسجد تاریخانه دامغان، مسجد جامع ابرقو و فهرج بناهایی هستند که به این دوره منسوب شدهاند. افزون بر مساجد امویان به‌سبب تجمل‌گرایی به ساختن کاخ‌های عظیم و باشکوه روی آوردند. ازجمله کاخ‌های الخضرا، قصر الحیر شرقی و قصر خرانه که یکی از کوچکترین قصرها در دنیای اسلام است.[۳۵]
هنرهای دیگر نیز در این دوره در سرزمین‌های اسلامی توسعه یافتند. به عنوان نمونه میتوان به هنر نقاشی در دوره امویان اشاره کرد. گر چه به دلیل مخالفت قرآن با بت‌ها و کمبود تصاویر در عربستان در آغاز اسلام نسبت به نقاشی و چهره‌نگاری به دیده تردید نگاه میکردند، اما مدتی بعد هنر دینی این احتیاط را تحت تاثیر قرار داد؛ به عنوان مثال در کاخ حیره غربی متعلق به سال ۱۰۹ هجری قمری بقایای تصاویری پیدا شده که شامل: صحنه‌های شخصیت پردازی و هویت بخشی زمین در محیط‌های گیاهی، گروه نوازندگان، سوارکاران و صحنه‌هایی از شکار با زمینه ساسانی است. نمونه دیگر هنر نقاشی در این دوره را میتوان در موزاییک‌های کاخ خربه المفخر که فضایی در حدود ۳۵ در ۳۰ متر را اشغال کرده‌اند دید؛ به طوری که در کف یکی از اتاق‌ها، موزاییکی یافت شده‌است که بر روی آن تصویر شیری در زیر یک درخت در حال حمله به آهو دیده میشود. نمونه دیگر، دیوارهای کاخ عمره یکی از مشهورترین کاخ‌های اموی است که با نقوش و آرایه‌های هنری پوشیده شده و تابلوی زیبایی «معروف به تابلوی دشمنان شکست خورده اسلام» در دیوار رختکن حمام آن نقاشی شده‌است که مانند آن در کوه خواجه سیستان از دوره اشکانی وجود دارد. در تزیین لباس‌ها نیز تاثیر هنر پیش از اسلام خصوصا دوره ساسانی نمایان است. در عین حال همزمان با ظهور هنر دینی، هنر غیر دینی نیز توسعه یافت و از همان آغاز در شمایل نگاری اسلامی مورد استفاده قرار گرفت؛ چنان که در نقاشیهای به دست آمده از قصرهایی که ذکر شد تصویر شاه و شاهزادگان در حالی که زنان و رقاصان اطرافشان حلقه زده‌اند، همچنین صحنه‌هایی از شکار و نیز صورت‌هایی از افرادی که هدایایی به همراه دارند- که در واقع تقلیدی از تشریفات رسمی مناطق شرقی و شیوه نگارگری دوران پیش از اسلام که به عنوان هنر غیر دینی مطرح بود- قابل ملاحظه‌است.[۳۶]
در زمان خلفای عباسی (۱۲۵۸ – ۷۵۰ م) کانون مرکزی دنیای فرهنگی و سیاسی اسلام به سوی شرق یعنی از سوریه به عراق منتقل شد. پایتخت آنان بغداد و برای مدت کوتاهی سامرا در شمال آن شهر بود. سیصد سال اول حکومت عباسیان، دورانی طلایی محسوب میشود و شهرهای بغداد و سامرا به عنوان مراکز فرهنگی و تجاری دنیای اسلام بود.[۳۷] مشخصات هنر عباسیان در ایران و مصر تحت حکومت خلفای عباسی نیز قابل بازشناسی است.
در این دوران سبکی جدید و مجزا و تکنیک‌هایی مدرن در تمام قلمرو مسلمانان گسترش یافت و تاثیر شگرفی بر هنر و معماری اسلامی گذاشت و بغداد و سامرا با سبکهای هنری و معماری تازه مرتبط شدند. امروزه هیچکدام از آثار معماری و هنری از زمان عباسیان در بغداد باقی نمانده اما سامرا همچنان مکانی ویژه برای فهم هنر و معماری دوران عباسی به شمار میرود.[۳۷]
در تاریخ هنر اسلامی، دوره عباسی به لحاظ شکل‌گیری و تکوین تزئینات وابسته به معماری و توجه به وجوهات زیباشناسانه آن اهمیت بسیار دارد.[۳۸] در سامرا شیوه جدیدی از کنده‌کاری به نام سبک اوریب که در آن اشکال هندسی و شبه گیاهی تکرار میشد، به طور گسترده‌ای برای تزئینات مورد استفاده قرار گرفت. این سبک در غرب با نام کاشیکاری اسلامی معروف است.
بعدها این هنر مورد توجه بسیاری قرار گرفت و روی چوب، فلز و سفال نیز انجام می‌گرفت.[۳۷]
نمونه‌ای از نقاشی دوره عباسیان. فرشته‌ای در بوق می‌دمد. (احتمالا اسرافیل که در صور می‌دمد و خبر از برپایی قیام
ت میدهد.
در زمینه نقاشی مکتب بغداد یا عباسی با تصویر سازی کتب ترجمه شده از پهلوی، یونانی سانسکریت به عربی رایج شد. چهره‌ها در نگاره‌های این مکتب به نژاد سامی (عربی) شبیه‌است. تاثیر آثار نقاشان بیزانسی و مسیحیت را میتوان باز شناخت. در این آثار رنگ زمینه نامحسوس یا اصلاً وجود ندارد. و نگاره‌ها از متن جدا نیستند و بخشی از متن به شمار می‌روند.[۳۹]
در زمینه سفالگری، سامرا همچنین شاهد استفاده وسیعی از رنگ در تزئینات و احتمالا معرفی تکنیک‌های نقاشی درخشان روی لعاب سفید بود. مهمترین دستاورد تکنیکی در آن زمان، یعنی اثرات روح بخش نقاشی درخشان روی فلزهای قیمتی، در قرون بعدی نیز از عراق به مصر، سوریه، ایران و اسپانیا گسترش یافت و در نهایت منجر به رشد و توسعه صنعت تزئینی سرامیک در دنیای غرب شد.
قالیبافی در دوره خلفای عباسی که به تجملات علاقه داشتند جانی دوباره‌ای یافت تا آنجا که در تاریخ مسعودی آمده‌است. «المستنصر خلیفه عباسی قالی مصور به صور انسانی با کتیبه‌های پارسی داشته‌است و در کتاب حدود العالم از بافته‌های سیستان و بخارا و قالیچه‌های فارسی یاد شده است.»[۴۰]
تونس و مصر در دوران اغلبیان و فاطمیان
داخل مسجد جامع الازهر در مصر نمونه‌ای از معماری دوره فاطمیان ۹۷۲ م
زمانی که مسلمانان شمال افریقا را فتح کردند سبک خاصی در معماری نداشتند. ایشان با استفاده از سنتهای محلی و اقتباس از سبکهای هنری ایران و سوریه دست به ایجاد بناهای تازه زدند. افزون بر این از معماران و هنرمندان محلی و خارجی – اعم از قبطی، یونانی، سریانی و ایرانی – استفاده کردند و از طرحهای بناهای کهن بیزانسی و رومی نیز بهره جستند. به این ترتیب یک فرهنگ هنری ناهمگن‌ِ «عرب – بربر» به وجود آمد. در ابتدا مسلمانان فقط به منظور مقابله با حملات دشمن قلعه و رباط میساختند، اما پس از مدتی به ساخت بناهای مذهبی هم پرداختند و سرانجام قصرهای باشکوهی نیز احداث کردند که آنچه اکنون برجای مانده، بیشتر همان ساختمانهای مذهبی است.
عربی کردن فرهنگ مردم مصر چندان زمانی نبرد، اما این در مغرب سالها به درازا کشید. مصر پس از پذیرش اسلام، نقش فعالانه‌ای در پدیدآمدن فرهنگ اسلامی – عربی داشت. نخستین شهرهای عربی در مصر مانند فسطاط دارای ویژگی‌هایی شبیه به اردوگاه‌های نظامی بود. عناصر اصلی شهرها را مسجد، قصر، حمامهای عمومی و پادگان و حصارهای عظیم و مستحکم تشکیل می‌داد. ویژگیهای معماری مذهبی در قرنهای ۱-۳ق/ ۷-۹م در آنجا، بنای مسجدهای بزرگی چون مسجد عمرو بن عاص قابل مشاهده‌است.[
ازجمله بناهای غیرمذهبی در این دوران «مقیاس النیل» واقع در جزیره روضه در نزدیکی قاهره قابل ذکر است که برای اندازه‌گیری میزان بالا و پایین آمدن سطح آب نیل ساخته شد. از ویژگیهای معماری اواخر سده ۳ق/۹م (دوره طولونیان) و سده‌های ۴-۶ق/۱۰-۱۲م (دوره فاطمیان) برپایی بناهای عظیم، طرح‌ریزی شفاف حجم‌ها و تزیینات به صورت گچبری و حجاری است. مسجد ابن طولون که صورت اولیه خود را تا امروز حفظ کرده‌است و مسجد جامع الازهر و مسجد الحاکم در قاهره در شمار بناهای این دو دوره‌اند.
نخستین آرامگاه‌های فاطمیان دارای نقشه مربع، طاقی در وسط هر نما و گنبدی بر پایه‌ای هشت ضلعی بودند. برای تزیین مقبره‌ها مقرنس نیز به کار برده میشد. مناره‌های دوره فاطمیان دارای پایه مربع و بدنه استوانه‌ای بود که بالای آن طاقک هشت ضلعی قرار داده میشد. از آثار معماری شهری باقی مانده در قاهره سه دروازه به نام‌های «باب‌الفتوح»، «باب الزویله» و «باب النصر» قابل ذکر است.[۴۱]
اغلبیان به آبادانی و ساختن بناها اشتیاق داشتند. زیادةالله اول مسجد برزگ قیروان را ساخت و احمد فرمانروای اغلبی نیز مسجد بزرگ تونس را تجدید بنا کرد. افزون بر این آثار بسیار برای آبیاری و کشاورزی در مناطق جنوب افریقا که چندان حاصلخیز نبود، ساخته شد. از بناهای معروف دوره اغلبیان افزون بر دو مسجد نام‌برده مسجد جامع سوسه را نیز میتوان نام برد.
قیروان پایتخت اغلبیان نخستین شهر اسلامی بود که از گسترش اردوگاه نظامی عربی در سده ۱ق/۷م به وجود آمد. سنت بناهای مذهبی شرق با سنتهای محلی مغرب آمیخته شد وویژگی‌های مساجد قرون وسطایی مغرب و اندلس را پدید آورد. بنای این مساجد شامل شبستان ستوندار و راهروهای متعدد عمود بر دیوار محراب که به صحن وسیع سنگفرش شده باز میشدند، و نیز گنبدها و سقفهای مسطح بر روی ناو محوری و ناو محراب و مناره‌هایی بر پایه‌های مربع شکل در سه طبقه بود.[۴۱]
تحت تاثیر شورش‌های بربرها و سیاست استیلاگرانه اغلبیان معماری مذهبی و غیر مذهبی این دوره ویژگی دفاعی دارد. این روحیه خشن مربوط به دوره برقراری نخستین حکومتهای اسلامی در افریقای شمالی به صورت بسیار بارزی در بناهای شهر سوس دیده میشود. در معماری دفاعی، به ویژه در ساختن رباط استفاده از سنتهای محلی رومی و بیزانسی و نیز به کارگیری سبک قصرهای عربی خاور نزدیک مشاهده میگردد
این بخش نوشتار نیازمند گسترش است با:
ذکر مطالبی در مورد نقاشی، خوشنویسی، موسیقی و سایر هنرهای این دوره.
سوریه، فلسطین و مصر در دوره ایوبیان، ممالیک و جنگ‌های صلیبی
این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
مغرب و اسپانیای اسلامی
نوشتار اصلی: هنر اسلامی در اسپانیا
محراب با شکوه مسجد جامع قرطبه
منظر حیاط شیران از داخل اطاقی در کاخ الحمرا.
جزئیاتی از تزئینات کاخ الحمرا
نوعی از هنر که در دوران تسلط مسلمانان در اسپانیا شکل گرفت و توسعه پیدا کرد تأثیر شگرفی در معرفی هنر اسلامی به اروپاییان و نفوذ آن در هنرهای مدرن سده‌های بعدی داشت. اندلس یا همان اسپانیای امروزی، حلقه میانی فرهنگ و هنر اسلام و غرب است. طی حضور هشتصد ساله مسلمانان و تسلط حکومت خاندان‌های مختلف اسلامی مستقر در اسپانیا گروهی از مسیحیان نوعی سبک هنری متداول شد که از سده هشتم تا یازدهم میلادی (دوم تا پنجم ه. ق) در کنار معماری و هنر اسلامی تحول یافت. این شیوه در سده یازدهم میلادی با نفوذ و رواج هنر رومی‌وار متروک ماند و از میان رفت.[۴۲]
در معماری، اولین نمونه حضور مسلمانان در این بخش از دنیا مسجد جامع قرطبه است. حاکمان مسلمان برای ساخت شهری تحت عنوان «الزهرا» با فراخواندن معماران، هنرمندان، معبدسازان، خطاطان و نقاشان از سراسر اندلس، بغداد، مصر و حتی قسطنطنیه، شهری بسیار زیبا با بناهایی باشکوه بنا کردند. یکی از شکوهمندترین این بناها قصر الزهرا و به ویژه تالار پذیرایی آن بود. باغ‌ها و پارک‌هایی که در الزهرا ساخته شد این شهر را به یکی از زیباترین شهرهای جهان تبدیل نمود. تزیین هنری این قصر با نقش و نگار آیات قرآنی و گچ‌بری‌ها و نقاشیهای هنرمندانه‌ای همراه بود. در کنار قصر مسجد عظیمی نیز ساخته شد که یکی از بی‌نظیزترین معماری‌های اندلسی بود.[۴۳]
در میان بسیاری کاخها برجامانده از معماری دوران اسلامی اسپانیا مشهورتر از همه کاخ مستحکم الحمرا یا مقّر دژمانند و شکوهمند امیران مراکش گرانادا یا غرناطه معروف به سلسله بونصریان است.
همچنین، در کنار معماری، بدون تردید هنرهای دیگر اسلامی نیز در این سرزمین مؤثر افتادند.
این تاثیر در رشته‌های مختلف هنری چون شهرسازی، معماری مساجد، کاخها،پارک‌ها و پل‌ها، ضرب سکه، خوشنویسی، زردوزی بر روی پارچه، نساجی و کاغذسازی، چشمگیر بود و در بطن خود دارای چنان روح زیباشناسانه و قدرتمندی بود که به همان صورت مورد تقلید اروپاییان قرار می‌گرفت.
همچنین هنرهای تزیینی اسلامی چون: بافندگی، کنده‌کاری روی فلّز و عاج، سیم و زرکوبی روی مفرغ و فولاد با اسلوب معروف به «دمشقی» مانند ساختن، کلاه خودها و شمشیرهای گرانبها و به‌ویژه انواع کاشی‌سازی و سفالگری با رنگهای درخشان درهم بافته نیز شکوفان و مکتب‌ساز شد.
ایران و آسیای مرکزی در دوران غزنویان و غوریان
این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
آسیای مرکزی و آسیای صغیر در دوران سلجوقیان و خوارزمشاهیان
نوشتار اصلی: هنر دوره سلجوقی
برج خرقان ساخته شده در ۱۵۰۳ م.
ابریق، هنر فلزکاری دوره سلجوقی، از هرات ۱۱۸۰ – ۱۲۱۰ م. ساخته شده از برنج با حکاکی برجسته و منبت کاری شده با نقره. محل نگهداری موزه بریتانیا لندن.
نوآوری‌های هنرمندان و معماران ایرانی در دورانسلجوقی و خوارزمشاهیان از هند تا آسیای صغیر نتایج و پی‌آمدهای وسیعی در برداشت؛ و هنرمندان در گسترهٔ وسیعی از هنرها، شامل نساجی و سفالگری، عاجکاری، فلزکاری با ویژگیهای منطقه‌ای آثار ماندگاری را خلق کردند.
در عصر سلجوقیان هنر معماری به شکوفایی و کمال نسبی رسید و هنرمندان و معماران آثار فراوانی بوجود آوردند. در اواخر عهد سلجوقی ترئینات گچبری و رنگ اهمیت زیادی یافت. کاشی لعابدار فیروزه‌ای در تزئین معماری بکار گرفته شد. سلجوقیان در بکارگیری گنبد دوپوسته سعی زیادی داشتند. نمونهٔ چشمگیر در این مورد گنبد مسجد جامع اصفهان است. بنای مدرسه از جمله بناهای مذهبی این دوران بود. معماری غیرمذهبی نیز همدوش معماری مذهبی بکار می‌رفت.
انواع متنوعی از سفالینه‌ها کمی پس از روی کار آمدن سلجوقیان در ایران ظاهر شد. همچنین در این دوره هنر و فن فلزکاری نیز به شکوفایی و توسعه ویژه‌ای دست یافت. در خوشنویسی خطی که قرآن به آن نوشته میشد هنوز خط کوفی بود اما رشد خط کوفی ایرانی در عهد سلجوقی به شیوایی خاصی رسید و شیوه ایرانی خط کوفی را پدید آورد. در همین عصر هم شاهد تذهیب در لابه لای حروف خطوط و سطرها نیز هستیم. شکل‌هایی که در تذهیب استفاده میشود بیشتر شامل نقشهای گیاهی و بخصوص نقوش معروف به اسلیمی است.[۴۴]
ایران و آسیای مرکزی در دوران ایلخانیان
نوشتار اصلی: هنر دوره ایلخانی
اسکندر در حال صحبت کردن با درخت نسخه‌ای از شاهنامه دوره ایلخانی حدود ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۰ میلادی.
هنر دوران ایلخانیان از دوران‌های شاخص هنر اسلامی به‌شمار میرود. مغولها در اواخر سده ششم و اوایل سده هفتم هجری بخش وسیعی از دنیای متمدن آن زمان را تصرف کردند.[۴۵] در پی این حمله با از بین رفتن تسلط خلیفه بغداد بر سرزمین‌هایی مانند ایران پس از یک دوره رکود، شکوفایی مجدد هنرها و علوم آغاز شد.[۴۶]
بزودی با تثبیت حکومت ایلخانیان، فاتحان مغول هنرمندان را که جذب دربار عباسیان شده بودند، به خدمت خود گرفتند. وارثان چنگیزخان مغول با قبول دین اسلام دست به تأسیس دولت‌هایی در ایران زدند و هنرمندان را به پایتخت‌های خود در تبریز و مراغه کشاندند، از طرفی هم به علت مصالحه‌ای که بین حاکمان محلی شیراز صورت گرفت، شیراز از گزند و یورش مغولها در امان ماند و بر این منوال گروهی از هنرمندان نیز جذب شیراز شدند.
معماری و هنرهای وابسته نظیر کاشیکاری و گچبری در این دوره رشد قابل توجهی داشت.
در این دوره به سبب ارزشی که برای حفظ و احیاء آثار علمی و ادبی گذشته قائل میشدند، نهضت کتاب‌آرایی آغاز شد. پیش از آن عمده تولیدات هنری و کتابسازی نفیس در انحصار تولید و رونویسی قرآن بود. همین آثار باعث ایجاد شیوه نقاشی این دوره شد. شیوه‌ای که از نظر فنی به مراتب قویتر از نقاشیهای عهد سلجوقی است. تاثیر آشکار نقاشی چینی و وارد شدن عناصر تصویری چینی در آثار هنری ایران از نکات مهم در این عهد بود.[۴۶] آثار نگارگری این دوره را از آنجا که در تبریز پدید آمدند، به نام مکتب تبریز می‌خوانند.
از آنجا که در شیراز امنیتی نسبی بوجود آمد، هنرمندانی در آنجا دست به ایجاد آثاری متفاوت با مکتب تبریز زدند که تفاوت عمده آنها در تأثیرپذیری کمتر از شیوه‌های چینی است.[۴۶]
در خوشنویسی نیز پس از وقفه‌ای در روند رشد آن، با رونق کتابسازی خوشنویسی هم جان تازهای گرفت. در این دوره در عرصه خوشنویسی اسلامی، خط تعلیق نخستین خط کاملا ایرانی رایج شد.[۴۶] هنر تذهیب نیز مورد توجه قرار گرفت.
ایران و آسیای مرکزی در دوران تیموریان
نوشتار اصلی: هنر دوره تیموری
برگی از کتاب جامی که تاریخ ۱۵۵۳ میلادی کشیده شده، نمونه‌ای از هنر شکوفای دوره تیموریان
دورهٔ تیموریان ۷۷۱ – ۹۱۱ ه. ق/۱۳۷۰ – ۱۵۰۶ م) به رغم نابسامانی و منازعات داخلی و خارجی، دوره رونق فرهنگ، هنر، ادبیات، تاریخ، ریاضی و نجوم بود. دربارهای هرات، سمرقند، شیراز، تبریز و اصفهان به‌سبب هنرپروری و هنرمندی فرمانروایان تیموری، محل تجمع و آمد و شد هنرمندان و ادیبان برجسته بود
تیمور با اینکه بسیار خونریز بود ولی به دانش و هنر علاقه نشان می‌داد. از این‌رو هنرمندان و صنعتگران از کشتارهایش در امان بودند. فرزند او شاهرخ و نوه‌هایش الغ‌بیگ، بایسنقر میرزا و ابراهیم میرزا نیز این سیاست را پی‌گرفتند. هنر نقاشی و خوشنویسی در دوره تیموری به شکوفایی قابل توجهی دست یافت.
فرمانروایی شاهرخ را سرآغاز یک عصر جدید و تجدید حیات در بعضی از انواع هنر معرفی کرده‌اند
در کتابهای پدیدآمده در این دوره شامل نفیس‌ترین مینیاتورها و استادانه‌ترین خوشنویسیها هستند که به زیبایی تمام صحافی و جلدآرایی گشته‌اند.
پاره‌ای از زیباترین نقاشی‌ها، ریشه در مکتب هرات دارند که بطور کامل با حمایت شاهزاده‌های تیموری در شهر هرات شکل گرفت و استاد بزرگ نقاشی یعنی کمال الدین بهزاد برخاسته از چنین مکتبی است. خطوط زیبای فارسی نظیر خط نستعلیق در دوره جانشینان تیمور شکل گرفت و آخرین مراحل تکاملی اش را در این دوره طی نمود. همچنین پاره‌ای از زیباترین آثار معماری ایرانی در این دوره به وجود آمد که از آن جمله میتوان به مسجد گوهرشاد در مشهد و مسجد جامع گوهرشاد در هرات اشاره کرد.
سلطان حسین بایقرا از فرمانروایان متاخر تیموری نیز حامی هنرها، علوم و ادبیات بود. ابوسعید پادشاه توانا، با کفایت، هنردوست این خاندان نیز خود هنرمندی قابل بود. میراث فرهنگی و هنری تیموریان در دوران صفوی در ایران و گورکانیان در هند پی گرفته شد.
آسیای صغیر در دوران عثمانی
مسجد سلیمانیه در استانبول، بین ۱۸۹۰ تا ۱۹۰۰ م یکی از مشهورترین نمونه‌ای معماری مساجد جامع در دوره عثمانی
امپراتوری عثمانی از سال ۱۲۸۱ تا ۱۹۲۳ میلادی بزرگترین امپراتوری بود که بر کناره‌های دریای مدیترانه، آناتولی، بخش عمده‌ای از خاورمیانه، قسمتهایی از شمال آفریقا و جنوب شرقی اروپا حکم می‌راند. حکمرانان عثمانی از بزرگترین پشتیبانان هنر و هنرمندان بودند و نیز به علت کشورگشایی‌های متعددی که انجام می‌دادند، هنر این دوران از فرهنگ و هنر کشورهایی که تحت سلطه آنان قرار می‌گرفتند بسیار تأثیر پذیرفته بود.
هنر معماری عثمانی در ابتدا رنگ و بوی معماری سلجوقی را داشت که خود ریشه در معماری ایغورهای ترک آسیای میانه دارد. هنر عثمانیان در قرن نهم هجری نقطهٔ اوجی برای هنر اسلامی به ویژه در معماری به‌شمار میرود و میتوان عنوان کرد که مساجد این دوره در ردیف زیباترین مساجد جهان قرار دارند. معماران عثمانی به ویژه در طراحی مساجد جامع در استانبول، پایتخت مرکزی دولت عثمانی، پایه کار خود را بر موازین معماری بیزانس منطبق ساختند. مکتب معماری عثمانی به مانند مکتب اسپانیا از تفکر اولیه اسلام پیروی ننمود. در این شیوه شاهد توجه بیش از حد معمار به نمای بیرونی بنا هستیم. استفاده از نمای بیرونی پر ابهت و با شکوه، تعدد گنبدهای فرعی، گنبد خانهٔ مرکزی وسیع و فراخ، شبستان‌ها در طرفین گنبدخانه، استفاده از مناره‌ها در چهار سوی بنا به شیوه‌ای بیزانسی، قوس‌هاو طاق‌های پلکانی و استفاده از سنگ به‌عنوان مصالح اولیه از ویژگیهای معماری عثمانی به شمار می‌روند.[۵۲]
علاقه حکمرانان عثمانی به نقاشی باعث شد که آنان علاوه بر تشویق هنرمندان محلی، هنرمندان اروپایی را نیز به ترکیه دعوت کنند. توجه نقاشی عثمانی به جنبه‌های داستانی و تاریخی، آثار آنان را از نقاشی ایرانی متمایز میکند.[۵۳] در دوران عثمانی کارهای بسیار ظریف مینیاتور به چشم میخورد. در دوران فاتح سلطان محمد نقاشی‌هایی از غرب به عثمانی آورده شده و چند نقاش نیز به ایتالیا اعزام شدند.[۵۴] در عثمانی، هنرمندان تذهیب‌کار جلوه زیادی نکردند و اگر این هنر رشدی کرد، به خاطر هنرمندان ایرانی بود که با مهاجرت به عثمانی، بنیانگذار مکتب هنری در آن دیار شدند.[۵۵]
نمونه‌ای از خط دیوانی که توسط کاتبان عثمانی برای رقابت با خط ایرانی تعلیق و نگارش امور اداری و دیوانی به‌وجود آمد. “یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ إِنَّا أَرْسَلْنَاکَ شَاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذِیرًا وَدَاعِیًا إِلَی اللَّهِ”
جهت مشاهده تصویر به لینک انتها مراجعه فرمایید
خوشنویسی در دوران عثمانی بسیار مورد توجه بود و کاتبان عثمانی افزون بر رشد خط ثلث، خط دیوانی را پدید آورده و به اوج رساندند. خوشنویسی در دوره امپراتوری عثمانی دوره طلایی خود را گذراند. در این دوران با خط ثلث آثار فاخری در زمینه مذهبی بوجود آمد.
حتی خط نستعلیق که خاص ایرانیان است در آن سرزمین رواج و محبوبیت نسبی یافت.
در دوره عثمانی انواع هنرهای صناعی و صنایع دستی رونق داشت مانند ساخت جواهرآلات و اثرهای هنری که بوسیله سنگهای قیمتی و یا فلز و سنگ تولید میشود؛ کار بر روی چوب که با روش‌هایی چون رنگ‌آمیزی، کنده‌کاری، برجسته‌کاری، تراشیدن، روکش و پختن چوب همراع بود؛ فلزکاری بر روی برنز و پس از آن مس، طلا و نقره که با روش کوبیدن و ریخته‌گری انجام میشد؛ ساختن آلات موسیقی با استفاده از انواع چوب و سیم و پوست حیوانات؛ انواع چینیهای مختلف، هنر شیشه به اشکال گوناگون مانند تزیینات پنجره‌های شفاف و یا به عنوان منجوق چشم خوردن؛ سنگ‌کاری که غیر از معماری در سنگهای قبور دیده میشود و با روشهای منبت کاری، حک و کنده‌کاری و برجسته‌کاری به انجام میرسید؛ سبدبافی؛ نمدمالی و دهها هنر صناعی دیگر که توسط هنرمندان و صنعتکاران انجام میشد.
ایران در دوران صفوی
نگارگری دورهٔ صفوی، تصویر رقص زنان با لباس‌های شفاف روی دیواری از کاخ چهلستون، اصفهان
نوشتار اصلی: هنر دوره صفوی
هنر دورهٔ صفوی (برابر ۱۱۳۵-۹۰۷ ه. ق/ ۱۷۲۲-۱۵۰۱ م) از درخشان‌ترین دوران‌های هنر ایران است. هنر این دوره در بسیاری از زمینه‌ها، ادامهٔ دوران طلایی هنر دربار تیموریان به‌شمار میرود
معماری صفوی و یا نقاشی و خوشنویسی این دوره، کاملا ادامه میراثی است که از تیموریان برجای ماند. به‌ویژه که حاکمان صفوی با حمایت گسترده خویش، این میراث را درخشان تر نموده، باعث رشد و گسترش آن شدند.
در طی دوره صفویان آثار هنری بسیاری در ایران ساخته شد. حکمرانان صفوی اهمیت زیادی به فرهنگ و هنر و تمدن اسلامی می‌دادند.
معماری، نگارگری، خوشنویسی، قالیبافی، فلزکاری، سفالگری، پارچه‌آرایی و بسیاری از هنرهای صناعی در دوره صفوی رشد چشمگیر داشتند و در این دوره در همهٔ این رشته‌های هنری، آثار ارزشمندی پدید آمد که جدا از نگارگری‌ها و خوشنویسی‌های زیبای بسیار، بناهای معماری مهمی مانند مسجد شیخ لطف‌الله، مسجد شاه اصفهان و مدرسه چهارباغ شهرت جهانی دارند. قالی اردبیل هم که اکنون در موزه بریتانیا نگهداری میشود یکی از آثار درخشان این دوره است. شهرهای مهم هنرپرور در عصر صفویان، اصفهان، تبریز، هرات و قزوین بوده‌اند.
از هنرمندان دوره صفوی، کمال‌الدین بهزاد، رضا عباسی، علیرضا عباسی، میرعماد، آقامیرک و حسین بنا اصفهانی شناخته شده‌تر هستند.
هند در دوران گورکانیان
خوشنویس و نقاش. بخشی از یک مینیاتور به شیوه مغول یا گورکانی مربوط به خمسه نظامی که برای اکبرشاه در ۱۵۹۵ م ساخته شده است و خوشنویس صاحب‌نام عبدالرحیم عنبرین‌قلم و دولت نقاش را در کارگاه شاهی نشان میدهد.
دوره گورکانیان هند (۱۵۲۶ ـ ۱۸۵۷ م) را آخرین عصر طلایی امپراتوری‌های اسلامی می‌نامند. مقارن زمان برخاستن صفویه یکی از نوادگان تیمور به‌نام بابُر که در منطقه فرارود حکومت می‌کرد به هند حمله و آنجا را فتح کرد و بر خلاف جدش تیمور یا سلطان محمود غزنوی، در همانجا ساکن شد و سلسله درخشان گورکانیان هند یا امپراتوری مغولی هند را بنیان نهاد. سلسله‌ای که برخی از شکوهمندترین آثار هنری و معماری نظیر بنای تاج محل در دوره ایشان بنا شده‌است
دیوان عام از قصر اکبرشاه در دوره گورکانیان هند در فاتح پورسیکری
پادشاهان گورکانی هند به هنر عشق می‌ورزیدند و دربار آنان مجمع هنرمندان مختلفی از سراسر دنیا به‌ویژه از ایران و تاحدی عثمانی بود. بسیاری از هنرمندان ایرانی در پی زوال و فروپاشی سلسله صفوی به دعوت امپراتوران یا حاکمان محلی هند به‌آن دیار مهاجرت کردند و گروهی نیز به دنبل یافتن بختی جدید، خود اقدام به جلای وطن کردند. از این رو ادامه سنت هنر تیموری و هنر درخشان صفوی به خوبی در دوره گورکانیان هند قابل مشاهده است. نقاشی، خوشنویسی و معماری و حتی شعر پارسی به بهترین نحو مورد پذیرش و حمایت امپراتوران گورکانی هند قرار گرفت. هنرمندان مختلف با حمایت و سرمایه امپراتوران گورکانی و درآمیختن هنر خود با برخی از عناصر هندی، ترکی و بومی آثار فاخری خلق کردند.
افزون بر امپراتوران گورکانی سایر حکام محلی هند نیز مانند حکمرانان سلسله‌های مختلف سلطنت دهلی در شمال شبه قاره هند و بهمنی‌ها، عادل‌شاهیان، نظام‌شاهیان احمدنگر و نظام حیدرآباد در دکن نیز حامیان گشاده‌دستی برای هنر به‌ویژه هنرهای ایرانی بودند.
ایران در دوران زند و قاجار
فتحعلی‌شاه قاجار اثر میرزا بابا. آمیختگی سنت نقاشی ایرانی و نقاشی اروپایی در این اثر مشهود است.
بنای شمس‌العماره از درون محوطه کاخ گلستان نمونه‌ای از معماری تلفیقی دوره قاجار
خودنگاره. اثر کمال‌الملک هنرمندی که بیش از همه سنت دیرینه نقاشی ایرانی را با پایه‌ریزی سنتی جدید دگرگون کرد.
نوشتار(های) وابسته: مکتب نقاشی قاجار
هنر دوره قاجار را میتوان آخرین بازمانده از دوران طلایی هنرهای اسلامی بر شمرد و از این رو بسیار درخور توجه‌است. هنر این دوره به دلیل نزدیکی به دوره معاصر نیز دارای اهمیت است و بسیاری از کارهای هنری که هم‌اکنون صورت میگیرد دارای ریشه‌هایی در هنر دوره قاجار است. تاثیر شدید هنرهای غربی که آشکارا در هنرهای اسلامی معاصر دیده میشود از این دوران رخ نمود.
در دوران‌های افشار، زند و قاجار نابسامانی‌های اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی پس از فروپاشی امپراتوری صفوی، تضعیف پشتوانه فرهنگی و نبود حامیان گشاده‌دست برای هنرمندان، فقدان جهت‌گیری و مدیریت مشخص در عرصه فرهنگی و هنری و دلایل دیگری از این دست راه تقلید آگاهانه و یا ناآگاهانه از هنر اروپایی را گشود.
به طور کلی هنرها در زمان قاجار تلفیقی است از ادامهٔ هنرهای دوره‌های قبل از خود و هنرهای وارداتی اروپایی آن‌هم در سطحی نازل. هرچه به اواخر این دوران نزدیکتر می‌شویم غلظت تاثیرپذیری از غرب بر هنرهای سنتی ایران می‌چربد.
هرچند جامعهٔ قاجاری، جامعه‌ای سنتی بود اما نوعی گرایش و نگاه مثبت به هنر غرب پدید آمد و به تدریج فراگیر شد. در این دوران از عهد عباس میرزا پسر فتحعلی شاه و پس از جنگ‌های ایران و روس و شکست‌های پیاپی ایران و سپس تلاش‌های قائم مقام فراهانی و امیرکبیر، تحولاتی در روند نوآوری انجام گرفت که حاصل آن نوسازی قشون، ورود صنعت چاپ و رواج مطبوعات، ورود برخی کارخانجات، تأسیس مدارس به سبک جدید و فرستادن دانشجو به خارج از کشور برای کسب علم و هنر بود.
در زمان فتحعلی‌شاه دومین شاه قاجار، هرچند هنر تا حدی تحت تأثیر هنر غرب قرار داشت اما به شدت متأثر از هنر دورهٔ صفوی بود و نوعی علاقه به بازگشت به سنت وجود داشت. در معماری علاوه بر بناهای کم اهمیت، ساخت بناهای عام‌المنفعه مثل ساختن پل و قنات و مرمت آرامگاه‌های ملی نیز به‌انجام رسید
خوشنویسی پس از یک دوره فطرت که با فروپاشی صفوی و مهاجرت خوشنویسان به هند و عثمانی شکل گرفته ود دوباره رجعتی نو یافت. از دوره فتحعلی‌شاه که شیفته ایران‌باستان بود چند نقش برجسته به‌سبک ساسانی به یادگار مانده‌است. دورهٔ سلطنت محمدشاه از نظر هنری دورهٔ تحکیم به‌شمار می‌رفت و نه تکامل.
دوره طولانی و با ثبات سلطنت ناصرالدین‌شاه فصل نوینی در هنرهای قاجاری گشود. در این دوره امکان پرداختن به امور هنری و تجمل‌گرایی برای درباریان، شاهزادگان و اشراف و ثروتمندان تاحدی به وجود آمد؛ خود شاه هم از ذوق بی‌بهره نبود. از این رو و با حمایت آنان هنر و صنایع ظریف رونق پیدا کرد و جانی تازه یافت. دراین زمان صنعت چاپ که پیشتر وارد ایران شده بود، رواج یافت. درباریان و اعیان و اشراف ایران به پیروی از سرمشق‌های اروپائی خود و از روی خودنمائی و چشم و هم چشمی به نقاشی علاقه نشان می‌دادند. ایشان به نوعی تجمل هنری احتیاج پیدا کرده بودند که نتیجه عملی آن رونق کار تصویرگران و معماران بود. در چنین محیط فرهنگی و اجتماعی و با رقابت شاهزادگان و طبقات ممتاز شهرهائی چون تهران، اصفهان، تبریز یا شیراز در جلب هنرمندان مختلف رونقی بیش از گذشته گرفت
در زمینه معماری اگر چه در این دوران هنوز در گوشه و کنار کشور نشانه‌هایی از ادامهٔ شیوهٔ پیشین معماری موسوم به شیوهٔ اصفهانی به‌چشم میخورد و بناهای درخشانی ساخته میشد اما شروع انحطاط شیوهٔ اصفهانی در معماری از دوران محمد شاه قاجار رقم خورد هرچند این سستی و افول، پیشتر در دورهٔ افشار و زند آغاز شده بود در این مرحله کیفیت رنگها و غنا و شفافیت کاشی‌ها رنگ باخت و مصالح به کار رفته در بنا و شیوهٔ ساخت و ارئه تزیینات افت چشم‌گیری کرد. با این وجود در این دوره به تزیینات توجه فراوانی شد که آن را در کاخها و منازل مسکونی مهم این دوره میتوان مشاهده کرد. آیینه‌کاری و گچ‌کاری به سرعت رایج شد و سقفهای چوبی خانه‌ها نقاشی شدند. در این دوره نوآوری‌های اساسی در معماری مذهبی و سنتی بازارها، حمام‌ها و کاروانسراها صورت گرفت
در این دوره خطاطان بزرگی پا به عرصه میدان نستعلیق و نسخ و ثلث نهادند و در توسعه آن کوشیدند. با ظهور پدیده چاپ و چاپ سنگی و همچنین گسستگی ارتباط خوشنویسان با سلسله اساتید قدیمی در خط ایرانی به ویژه نستعلیق‌نویسی تغییراتی حاصل شد.
در زمینه هنر نمایش رواج رونق تکیه به این عهد باز میگردد. در آغاز سلطنت ناصرالدین شاه بین دویست تا سیصد محل جداگانه برای برگزاری تعذیه اعم از تکیه و حسینیه و میدان وجود داشت. هنر عکاسی در این زمان وارد ایران شد و ناصرالدین شاه شخصاً در این هنر دست داشت. پیدایش مطبوعات و چاپ راه را برای ظهور هنر مدرن گرافیک گشود.
به‌طور کلی هنر قاجاری در سطح نازل‌تری نسبت به هنر دوره‌های قبلی ارزیابی میشود و اغلب آثار پدید آمده در این دوران دارای شکوه و عظمت پیشین نبودند.
دوران معاصر
مسجد شاه فیصل در اسلام‌آباد پاکستان ساخت ۱۹۶۹ تا ۱۹۹۳
پرونده:IslamicArtMuseum Doha.jpg
موزه هنرهای اسلامی قطر
این بخش نوشتار نیازمند گسترش است.
جستارهای وابسته
دوران طلایی اسلام
Marilyn Jenkins-Madina , p.3
↑ پیرنیا، محمد کریم. آشنایی با معماری اسلامی ایران. سروش دانش، ۱۳۹۲.
پرش به بالا ↑ Davies, Penelope J.E. Denny, Walter B. Hofrichter, Frima Fox. Jacobs, Joseph. Roberts, Ann M. Simon, David L. Janson’s History of Art, Prentice Hall; 2007, Upper Saddle River, New Jersey. Severth Edition, ISBN 0-13-193455-4 pg. 277
پرش به بالا ↑ “MSN Encarta: Islamic Art and Architecture”. Archived from the original on 2009-10-31.
پرش به بالا ↑ A. Schimmel and B. Rivolta, p3
پرش به بالا ↑ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۱
پرش به بالا ↑ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۵، باب مناهی پیامبر (ص) ح۴۹۶۸، انتشارات جامعه مدرسین.
پرش به بالا ↑ From the Literal to the Spiritual: The Development of the Prophet Muhammad’s Portrayal from 13th Century Ilkhanid Miniatures to 17th Century Ottoman Art, Wijdan Ali, EJOS (Electronic Journal of Oriental Studies), volume IV, issue 7, p. 1, 2001
پرش به بالا ↑ The Arab Contribution to Islamic Art: From the Seventh to the Fifteenth Centuries, Wijdan Ali, American Univ in Cairo Press, December 10 1999, ISBN 977-424-476-1
پرش به بالا ↑ From the Literal to the Spiritual: The Development of the Prophet Muhammad’s Portrayal from 13th Century Ilkhanid Miniatures to 17th Century Ottoman Art, Wijdan Ali, EJOS (Electronic Journal of Oriental Studies), volume IV, issue 7, p. 1-24, 2001
پرش به بالا ↑ Brend, Barbara , Islamic Art, British Museum Library, Third Edition, 1995, P8
پرش به بالا ↑ Brend, Barbara , Islamic Art, British Museum Library, Third Edition, 1995
پرش به بالا ↑ The Arab Contribution to Islamic Art: From the Seventh to the Fifteenth Centuries, Wijdan Ali, American Univ in Cairo Press, December 10 1999, ISBN 977-424-476-1 P13
پرش به بالا ↑ عکاشه، ثروت، ،۱۳۸۰ نگارگری اسلامی، ترجمه غلامرضا تهامی، انتشارات سوره مهر، چاپ اول، ص ۱۰۷
پرش به بالا ↑ Madden (1975), pp.423-430
پرش به بالا ↑ Thompson, Muhammad; Begum, Nasima. “Islamic Textile Art: Anomalies in Kilims”. Salon du Tapis d’Orient. TurkoTek. Retrieved 25 August 2009.
پرش به بالا ↑ Alexenberg, Melvin L. (2006). The future of art in a digital age: from Hellenistic to Hebraic consciousness. Intellect Ltd. p. 55. ISBN 1841501360.
پرش به بالا ↑ Backhouse, Tim. “”Only God is Perfect””. Islamic and Geometric Art. Retrieved 25 August 2009.
پرش به بالا ↑ “Islam”, The New Encyclopedia Britannica (2005)
پرش به بالا ↑ O. Grabar (2006), p.87
پرش به بالا ↑ Ettinghausen (2003), p.87
پرش به بالا ↑ A. Schimmel and B. Rivolta, p54
پرش به بالا ↑ پاکباز، روئین، دائرةالمعارف هنر، صفحه ۲۰۷
پرش به بالا ↑ ماهنامه سفر، «پیشانی هنر ایرانیان» نوشته فاطمه عرفانی، شماره۱۳، سال شانزدهم، دوره جدید، دی ۱۳۸۶، ص. ۳۲.
پرش به بالا ↑ فرشی از اردبیل جزو ۵۰ شاهکار هنری جهان !
پرش به بالا ↑ ترجمهٔ فارسی توضیحات وب‌گاه موزه دربارهٔ این قالی ارزشمند به همراه تصویر، مرکز اطلاعات هنرمندان ایران
پرش به بالا ↑ سید رضی موسوی گیلانی به نقل از مسائلی در تاریخ معماری اسلامی آندره گدار ص ۳۴۸ و ۳۵۲. «تاریخ هنر اسلامی از نگاه آندره گدار». وب‌گاه بنیاد فرهنگی هنری فیروزه، ۱۴ شهریور۱۳۸۷.
پرش به بالا ↑ «معماری اسلامی از صدر اسلام تا سلجوقیان». وب‌گاه اهل البیت، ۳۰ فروردین ۱۳۹۰.
پرش به بالا ↑ سید رضی موسوی گیلانی به نقل از مسائلی در تاریخ معماری اسلامی آندره گدار ص ۳۴۸ و ۳۵۲. «تاریخ هنر اسلامی از نگاه آندره گدار». وب‌گاه بنیاد فرهنگی هنری فیروزه، ۱۴ شهریور۱۳۸۷.
پرش به بالا ↑ Dr. M.J. Alhabeeb. «The Development of The Arabic Calligraphy: A Brief History». shatharat.net، 08-11-2006.
پرش به بالا ↑ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۱
پرش به بالا ↑ من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۵، باب مناهی پیامبر (ص) ح۴۹۶۸، انتشارات جامعه مدرسین.
پرش به بالا ↑ Aleppo Room, Discover Islamic Art
پرش به بالا ↑ سید رضی موسوی گیلانی به نقل از مسائلی در تاریخ معماری اسلامی آندره گدار ص ۳۴۸ و ۳۵۲. «تاریخ هنر اسلامی از نگاه آندره گدار». وب‌گاه بنیاد فرهنگی هنری فیروزه، ۱۴ شهریور۱۳۸۷.
پرش به بالا ↑ «معماری دوره اسلامی در عربستان». وب‌گاه معماری – اطلاعات معماری، ۲۲ آذر ۱۳۸۸.
پرش به بالا ↑ «هنر نقاشی در فتح سرزمین‌ها». وب‌گاه نسل فردا – مجموعه مقالات، تحقیقات…، ۱۰ دی ۱۳۸۸.
↑ پرش به بالا به: ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ ۳۷٫۲ ۳۷٫۳ جام جم آن‌لاین-هنر دوره عباسیان
پرش به بالا ↑ دکتر حسن بلخاری. سرگذشت هنر در تمدن اسلامی
پرش به بالا ↑ گروه آموزشی هنر (نگارگری- تذهیب و تشعیر) کاردانش استان گلستان
پرش به بالا ↑ پوراندخت نیرومند. آموزش هنر قالیبافی
↑ پرش به بالا به: ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ ۴۱٫۲ ۴۱٫۳ ۴۱٫۴ ۴۱٫۵ دائرةالمعارف بزرگ اسلامی – افریقا
پرش به بالا ↑ راسخون – هنر اسلامی (قسمت دوم)
پرش به بالا ↑ هنرمدرن – هنر و معماری اسلامی
پرش به بالا ↑ راسخون – عصر سلجوقی و شکوفایی هنر معماری
پرش به بالا ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «List of largest empires»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۲۰ شهریور ۱۳۸۹).
↑ پرش به بالا به: ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ ۴۶٫۲ ۴۶٫۳ ۴۶٫۴ ۴۶٫۵ وب‌گاه صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران، تاریخ هنر ایران -گروه تحصیلی هنر – هنر مغول
پرش به بالا ↑ حکمت، ص ۱۲، ۱۵
پرش به بالا ↑ سابتلنی، ۱۹۸۸ ب، ص ۴۷۹
لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا
دانشنامه رشد، معین الدین شاهرخ تیموری
پرش به بالا به: ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ ۵۱٫۲ دانشنامه رشد، تیمور لنگ
ترکمورونو – بررسی معماری ترکیه (مسجد شاهزاده، ایاصوفیه، سلیمانیه)
وب‌گاه سازمان تبلیغات اسلامی – نگاهی به تاریخچه پیدایش هنر اسلامی
رایزنی فرهنگی و توریستی سفارت ترکیه در ایران – نقاشی، مجسمه
وب‌گاه تبیان – تذهیب
خبرگزاری فارس – موزه خوشنویسی جهان اسلام راه‌اندازی شود
خبرگزاری قرآنی ایران – خط ثلث در دوران عثمانی آثار فاخری را در زمینه مذهبی بوجود آورد
نگارخانه ایرانی – هنرهای دستی
تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه (ص ۳۳۶)
به: ۶۰٫۰ ۶۰٫۱ ۶۰٫۲ ۶۰٫۳ وب‌گاه آفتاب – هنر قاجاریه
مسکوب، شاهرخ
به: ۶۲٫۰ ۶۲٫۱ ۶۲٫۲ حاج سید جوادی، سید محسن
علی راهجیری. پیدایش و سیر تحول خط
Marilyn Jenkins-Madina, Richard Ettinghauset and Architecture ۶۵۰-۱۲۵۰, Yale University Press, ISBN 0-300-08869-8
[http://www.jstor.org/stable/3263914. «Annemarie Schimmel and Barbar Rivolta,The Metropolitan Museum of Art Bulletin, New Series, Vol. ۵۰, No. ۱, Islamic
Calligraphy (Summer, 1992), pp. ۱-۵۶»] (انگلیسی). وب‌گاه رسمی. بازبینی‌شده در ۱۵/۱۲/۲۰۰۹ ۲۳:۵۴.
دانشنامه جهان اسلام
پاکباز، روئین، دائرةالمعارف هنر، انتشارات فرهنگ معاصر ISBN 964-5545-41-2
Davies, Penelope J.E. Denny, Walter B. Hofrichter, Frima Fox. Jacobs, Joseph. Roberts, Ann M. Simon, David L. Janson’s History of Art, Prentice Hall; ۲۰۰۷, Upper Saddle River, New Jersey. Severth Edition, ISBN 0-13-193455-4
شریف، میرمحمد، هنرهای اسلامی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، ۱۳۸۲
جواهر الکلام، ج۲۲، ص۴۱
من لایحضره الفقیه، ج۴، ص۵، باب مناهی پیامبر (ص) ح۴۹۶۸، انتشارات جامعه مدرسین.
The Arab Contribution to Islamic Art: From the Seventh to the Fifteenth Centuries, Wijdan Ali, American Univ in Cairo Press, December 10 1999, ISBN 977-424-476-1 P13
عکاشه، ثروت، ۱۳۸۰ نگارگری اسلامی، ترجمه غلامرضا تهامی، انتشارات سوره مهر، چاپ اول، ص ۱۰۷
Brend, Barbara , Islamic Art, British Museum Library, Third Edition, 1995, P8
براون، ادوارد، تاریخ ادبیات ایران، به تصحیح علی اصغر حکمت، از سعدی تا جامی، چاپخانه بانک ملی ایران، تهران، ۱۳۲۷
Maria Eva Subtelny, «Ba ¦bur’s rival relations: a study of kinship and conflict in 15 th – ۱۶ th century Central Asia», Der Islam , Vol. ۶۶, no. ۱ (۱۹۸۹)
لغت‌نامه دهخدا، ذیل عبارت شاهرخ میرزا
برزین. پروین، نگاهی به تاریخچه تذهیب قرآن، مجله هنر ومردم، ش ۴۹، آبان سال ۵۵
گری، بازیل- نقاشی ایران- انتشارات عصرجدید- ترجمه شروه، عربعلی- تهران ۱۳۶۹- ص۷۴
دانشنامه رشد، معین الدین شاهرخ تیموری
دانشنامه رشد، جانشینان تیمور
دانشنامه رشد، تیمور لنگ
معین الدین محمد اسفزاری، روضات الجنات فی اوصاف مدینة هرات، چاپ محمدکاظم امام، تهران ۱۳۳۸-۱۳۳۹ ش
ل. بوآ، «تمدن تیموریان»، ترجمهٔ باقر امیرخانی، نشریة دانشکدهٔ ادبیات تبریز، سال ۱۶، ش ۱ (بهار ۱۳۴۳)
حسین میرجعفری، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دورة تیموریان و ترکمانان، اصفهان ۱۳۷۵ ش
تاج السلمانی، شمس الحسن، ج ۸، چاپ عکسی از نسخهٔ خطی کتابخانة لالااسماعیل افندی، ش ۳۰۴، با ترجمة آلمانی از هانس روبرت رومر، ویسبادن ۱۹۵۵
احسان یارشاطر، شعر فارسی در عهد شاهرخ (نیمهٔ اول قرن نهم)، یا، آغاز انحطاط در شعر فارسی، تهران ۱۳۳۴ ش
غفاری‌فرد، عباسقلی، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، سازمان سمت، ۱۳۸۱.
راسخون – هنر اسلامی (قسمت دوم)
راسخون – عصر سلجوقی و شکوفایی هنر معماری
«تاریخ هنر ایران -گروه تحصیلی هنر – هنر مغول». صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران. بازبینی‌شده در ۲۰ شهریور ۱۳۸۹.
«هنر قاجاریه». وب‌گاه آفتاب. بازبینی‌شده در ۱۵ آذر ۱۳۸۹.
شاهرخ مسکوب. «درباره هنر نقاشی قاجار». بنیاد مطالعات ایران. بازبینی‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۹.
علی راهجیری، تذکره خوشنویسان معاصر، ج ۱، تهران ۱۳۶۴ ش
نیرومند، پوراندخت. آموزش هنر قالیبافی. نشر بازتاب. ۲۴ مرداد، ۱۳۸۸ ISBN 964-6394-02-7
«هنر دوره عباسیان». جام جم آن‌لاین. بازبینی‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۹. ترجمه مجید مرادی جم از مقاله Time line Of art history
بلخاری قهی، حسن. سرگذشت هنر در تمدن اسلامی (موسیقی و معماری). انتشارات سوره مهر. چاپ دوم. تهران ۱۳۸۸ ش
آریانی، حسین. «نگاهی به تاریخچه پیدایش هنر اسلامی». بازبینی‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۹.
«تذهیب». وب‌گاه تبیان، ۲۰ فروردین ۱۳۸۲. بازبینی‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۹.
«موزه خوشنویسی جهان اسلام راه‌اندازی شود». خبرگزاری فارس، ۳ آبان ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۹.
«خط ثلث در دوران عثمانی آثار فاخری را در زمینه مذهبی بوجود آورد». خبرگزاری قرآنی ایران، ۷ بهمن ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۹.
«هنرهای دستی». وب‌گاه نگارخانه ایرانی، ۱۰ خرداد ۱۳۸۹. بازبینی‌شده در ۱۴ آذر ۱۳۸۹.
«افریقا». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. بازبینی‌شده در ۲۴ آذر ۱۳۸۹.
«معماری اسلامی از صدر اسلام تا سلجوقیان». وب‌گاه اهل البیت، ۳۰ فروردین ۱۳۹۰.
Dr. M.J. Alhabeeb. «The Development of The Arabic Calligraphy: A Brief History». shatharat.net، ۰۸-۱۱-۲۰۰۶.
ویدئویی از آثار هنری ایران در نمایشگاه هنر اسلامی در آمستردام
منبع وبسایت ویکی پدیا
گرداوری سایت گروه جامع پیمانکاران
گروه فن و هنر ایران زمین
IFrame
برچسب‌ها: هنر اسلامی, هنرهای سنتی, هنر, خوشنویسی
هنرهای سنتی چوبی
تاریخ : ۱۳٩٢/۱٠/۱
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
نمایشگاه آثار هنرهای سنتی چوبی در سمنان برپا شد
سمنان – ایرنا
گرداوری سایت جامع پیمانکاران
روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان از برپایی نمایشگاه آثار هنرهای سنتی چوبی در سمنان خبر داد.
ˈمحمدتقی اعرابیˈ روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت:
این نمایشگاه شامل 16 اثر هنرهای سنتی چوبی حاصل تلاش ˈسیامک کارگرانˈ هنرمند صنایع دستی استان سمنان است.
وی با بیان اینکه این نمایشگاه در نگارخانه سیمرغ فرهنگسرای کومش سمنان افتتاح شده است، گفت:
علاقمندان می توانند تا بیست و ششم دی از این نمایشگاه دیدن کنند. سال 1392 – 2013
اعرابی افزود:
در این نمایشگاه آثار نقش برجسته چوبی دوره های مختلف تاریخی از دوره مادها تا تاریخ معاصر از جمله دروازه ارگ سمنان، درهای سنتی سمنان، حیوان افسانه ای دوران هخامنشی، گره چینی امامزاده یحیی(ع) سمنان و …. به نمایش گذاشته شده است.
وی گفت:
این نمایشگاه با هدف آشناسازی مردم با هنرهای سنتی سمنان و منبت و گره چینی برپا شده است و علاقمندان می توانند عصرها از ساعت 17 تا 20 از این نمایشگاه دیدن کنند . مورخ 22 10 1392
IFrame
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, هنر چوب, گره چینی, هنر گره چینی
7 نکته مهم درباره روش نگهداری از مصنوعات چوبی ، مشخصات فنی چوب
تاریخ : ۱۳٩٢/٥/٢٥
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
مشخصات فنی چوب های مورد استفاده در صنعت ساختمان
http://iranhonar.persianblog.ir/
تفاوت چوب با بتن ، فلز و دیگر مواد مورد استفاده در ساختمان
7 نکته مهم درباره روش نگهداری از مصنوعات چوبی ، مشخصات فنی چوب
اجسام و در کل محیط اطراف ما بطور دائم بایک دیگر در حا ل واکنش هستند ، اکسیژن و رطوبت موجود در هوا باعث اکسید شدن فلزات می شوند . باران و رطوبت بالا تاثیر منفی بر چوبها کی گذارد . سنگها بر اثر سرما و برخورد اکسیژن ارک میخورند و تجزیه می شوند ، نور خورشید حاوی اشعه فرابنفش ( uv ) باعث تجزیه شدن و خوردگی در اجسام می شود ،
چوب عایق اکوستیک بسیار خوبیست
اما چوب به نسبت دیگر مصالح در برابر عوامل جوی مقاومتر است ، چوب در معرض اکسیژن و گازکربنیک مانند سنگ و آهن تجزیه نمیشود . چوب در برابر سرما بسیار مقاوم است و گرما را نیز بخود نمیگیرد به همین خاطر برای محسط هایی مانند سونا و اجسام کنار حرارت تنها انتخاب است . چوب عایق اکوستیک بسیار خوبیست ، به تدریج جذب رطوبت دارد . چوب خوش تراش است و ار انواع آن در شرایط خاص میتوان استفاده کرد مثلا از سخت چوب ها میتوان در زیر ریل های قطار و به عنوان ضربه گیر تجهیزات صنعتی استفاده کرد ، برای عایق بندی ، زیباسازی ، طراحی محیط آرامش بخش چوبهای روشن بهترین گزینه است ،
در کشور های صاحب مرتع و زمین مناسب تجارت چوب یکی از اصلی ترین صادرات آنها محسوب می شود بطوری که درامد کشورهایی مانند روسیه ، فنلاند ، نروژ ، سوئد ، کانادا از قست پرورش درخت کاج با درامد صادرات نفت برابری میکند .
متاسفانه در ایران بعلت انحصاری شدن صنعت چوب و تخریب منابع طبیعی و نبود تکنولوژی و سرمایه گزاری با وجود داشتن درختانی مانند کاج ، بلوط ، افرا ، صنوبر ( تبریزی ) ، راش ، ون ، و… که در دنیا این چوبها با قیمت متر مربع 90 الی 150 یورو بفروش میزند . ایران شاید روزی به عنوان برترین تولید کننده چوب دنیا شناخته شود ، بشرطی که سرمایه گذاری درست با بکار گیری علم و نیروی متخصص آغاز گردد . اگر شما میخواهیددر این زمینه یک آغاز کننده باشید من فربد حیدری میتوانم شما را راهنمایی کنم .
عوامل مخرب چوب است
اما نکته مهمی که میخواهم در این مطلب به آن بپردازم ، عوامل مخرب چوب است ، چرا چوب ها باخته و دچار پوسیدگی می شوند ،
عوامل مخرب چوبها را میتوان به بخش های زیر تقسیم کرد که به اولویت تخریب کنندگی آنها ذکر می شوند :
1 – قارچ ها : قارچ ها عامل پوسیدگی هستند
برای جلوگیری از رشد قارچها باید یا آب یا هوا را از آنها بگیرید زیرا قارچها برای ادامه زندگی به آب و اکسیژن نیاز دارند . به همین خاطر بعد از برش چوب در بعضی از مناطق ، تنه چوب ها را به درون آب می اندازند تا اکسیژن مورد نیاز قارچا به آنها نرسد و بعد از آن ، در مراحل خشک کن چوب ها را به رطوبت کمتر از 16% میرسانند تا آب مورد نیاز برای رشد قارچها در چوب وجود نداشته باشد .
2 – حشرات : حشرات عامل خوردگی هستند
3 – رطوبت : وقتی رطوبت در چوب بالا میرود ، محیط برای رشد قارچ مساعد میگردد . چوب باد میکند و بعد از خشک شدن دچار ترک و پیچیدگی خواهد شد .
4 – Uv اشعه مضر نور خورشید : این اشعه باعث اسیدی شدن بافت چوب میگردد و این حالت اسیدی باعث خوردگی چوب میگردد .
5 – جلوگیری از مصرف چوب خام : به نظر نویسنده ( این مطلب برگرفته از چند مقاله ، نظر شخصی و تجربه فربد حیدری ) : چوب ها علاوه بر طی کردن فرایند خشک شدن در کوره ها باید با مواد مخصوص اشباع شوند . شاید این باعث افزایش قیمت چوب تا حد کمی شود ، اما به گفته کارشناسان این فرایند میتواند تا 10 برابر عمر چوب را افزایش دهد .
6 – استفاده از رنگ مخصوص چوب : رنگ چوب همانند یک سپر میتواند از جذب رطوبت ، uv نور خورشید ، جذب میکربها و باکتریها ، قارچها ، و .. جلو گیری کند . البته رنگ های چوب را میتوان به چند دسته تقسیم کرد که برخی از آنها جزع خانواده رنگ ها نیستند اما ذکر آنها در این صفحه لازم است :
الف – شبه رنگ ها : شبه رنگ ها فقط باعث زیبایی چوب البته در ابتدا می شوند اما بواسطه کیفیت پایین آنها خیلی زود باعث تخریب چوب و زشت شدن آن میگردند .
ب – رنگ هایی با پایه گیاهی : مانند صمغها و گل گیاهان که سابقه طولانی در زنگ آمیزی دوران باستان تا به امروز دارند .
ج – رنگ های شیمیایی :
د – رنگ های پوششی :
7 – عدم مراقبت از چوب : فرهنگ ارزش نهادن به چوب از هنگام تولد تا رمانی که بعنوان یک مداد در دست شما قرار میگیرد ، وقتی در جامعه ای استفاده از لوازم چوبی رواج پیدا میکند باید فرهنگ مراقبت از آن نیز آموزش داده شود . این مراقبت همانند نگهداری از کفش مستلزم توجه و هزینه است . چوب نعمت ارزشمند خداوند بر روی زمین است ، با حفظ و نگهدااری از آن از هنگام تولد درخت تا بعد از بریده شدن ، هنگام حمل به کارخانه ، روش برش کاری ، نحوه ساخت و استفاده از آن در ساختمان ، باید توجه نمود باحفظ این نعمت ارزشمند ، جنگها نیز حفظ خواهند شد ، هوا و منابع طبیعی از بین نمی رود باید برای جایگزینی هر درخت برنامه ریزی شود .
7 نکته مهم درباره روش نگهداری از مصنوعات چوبی ، مشخصات فنی چوب
این گروه ( فن و هنر ایران زمین ) ارزوی روزی را دارد که بجای هر درخت 3 درخت کاشته شود و با توجه و پرورش علمی ، منابع این کشور هر روز بیشتر و بیشتر شود .
لطفا این صفحه را مورد حمایت خود قراردهید .
اطلاعات بیشتر درباره مواد محافظ و روشهای حفظ و نگهداری از چوب ، در بخش چوب
ما را از نظرات خود بهرمند سازید .
IFrame
برچسب‌ها: چوب, هنرهای سنتی, صنایع چوب, رنگ چوب
اکو از استادان برجسته هنر چوب تقدیر میکند
تاریخ : ۱۳٩٢/۳/۱٥
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
همزمان با برگزاری نمایشگاه نگاره‌های چوبی
سه‌شنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۰ – ۱۱:۱۶
اکو از استادان برجسته هنر چوب تقدیر میکند
مؤسسه فرهنگی اکو از استادان برجسته هنر چوب تقدیر میکند
نگاره های چوبی سومین نمایشگاه گالری مؤسسه فرهنگی اکو با عنوان “نگاره‌های چوبی” همراه با تقدیر از هفت هنرمند پیشکسوت هنرهای مرتبط با چوب امروز افتتاح میشود.
به گزارش خبرگزاری سینمای ایران به نقل از روابط‌عمومی مؤسسه فرهنگی اکو، نمایشگاه “نگاره‌های چوبی” که در برگیرنده حدود 100 اثر از استادان و هنرمندان برجسته هنر چوب در رشته‌های معرق، منبت، گره‌چینی، مشبک، خاتم و حجم است، در گالری مؤسسه برپا میشود.
دکتر سیدعبدالمجید شریف‌زاده، رئیس گروه هنرهای سنتی اکو و دبیر علمی نمایشگاه با تأکید بر حفظ و احیای مشترکات فرهنگی و هنری کشورهای عضو اکو، در خصوص هدف تشکیل گروه هنرهای سنتی در مؤسسه فرهنگی اکو گفت: کشورهای عضو اکو سابقه فرهنگی و هنری و تاریخ تمدن کهن دارند و وجوه مشترکی این کشورها را به هم پیوند میزند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم با تأکید بر بازیابی ریشه‌ها و عناصر مشترک تاریخی این کشورها، گروه هنرهای سنتی اکو را تشکیل دهیم.
نمایشگاه «نگاره‌های چوبی» که با هدف زنده نگهداشتن هنرهای سنتی در کشورهای منطقه اکو برگزار میشود، اولین گام در راستای فراهم کردن شرایط مساعد برای تعامل هنرمندان هنرهای سنتی کشورهای عضواکو خواهد بود.
در روز افتتاح این نمایشگاه مراسم تجلیل از هفت هنرمند پیشکسوت هنرهای چوب در رشته‌های حجم، منبت، گره‌چینی، معرق و خاتم نیز برگزار خواهد شد.
دبیر علمی نمایشگاه “نگاره‌های چوبی” درخصوص این بزرگداشت گفت: هنرمندان هنرهای سنتی آثاری را خلق میکنند که بیان‌کننده و نشان فرهنگ و هنر تمدن تاریخی این سرزمین هستند و با امکانات امروز عرضه میشود. ما قصد داریم در عین بازیابی پژوهشی این هنرها، هنرمندان هنرهای سنتی را که حاملان این تاریخ هستند و گنجینه‌های بشری محسوب میشوند، ارج نهیم. به همین دلیل در کنار برگزاری نمایشگاه‌های رشته‌های مختلف هنرهای سنتی در کشورهای عضو اکو، از هنرمندان پیشکسوت این رشته‌ها هم تقدیر خواهیم کرد.
نمایشگاه “نگاره‌های چوبی” با حضور پیشکسوتان و هنرمندان برجسته هنرهای سنتی امروز ساعت 16، در گالری مؤسسه فرهنگی هنری اکو واقع در خیابان اقدسیه، خیابان ناز، پلاک 10برگزار خواهد شد.
IFrame
برچسب‌ها: ایران هنر, نجاری درودگری, هنرهای سنتی, هنر چوب
روش ساخت ، انواع و اجزاء تنبور
تاریخ : ۱۳٩۱/۱٢/۱٢
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
مراحل ساخت تنبور
تهیه چوب مناسب :
برای ساخت هر سازی باید ابتدا چوب مناسب را فراهم کرد . کاسه ی تنبور مانند کاسه تار سه تار از چوب توت ساخته میشود. بهترین موقع برای تهیه چوب توت فصل پاییز است چون درختان در خوابند و فاقد برگ و میوه اند. درخت خشک برای ساختن ساز مناسب نیست.
ابتدا تنه درخت با رگه های مناسب را تهیه میکنیم و آنرا به چوب بُری می بریم و در آنجا تنه را به الوار یا قامه با ابعادی که برای ترک یا پیشانی لازم داریم تبدیل می کنیم سپس قامه ها را با ضخامت چند میلیمتر میبُریم و آنها را در سایه خشک میکنیم.
هر چه از عمر چوب خشک شده بیشتر گذشته باشد سازی که از آن چوب ساخته میشود مرغوب تر خواهد شد. لازم به یاد آوری است که چوب توت سَمی است وموریانه و بید آنرا نمی خورند.
کاسه :
گاهی کاسه تنبور را از یک چوب یک تکه می سازیم یعنی داخل چوب را با مقار و تیشه خالی می کنیم وبیرون آنرا هم شکل میدهیم و گاهی کاسه تنبور از چند تکه تخته که دور قالب خم شده و شکل گرفته اند ساخته میشود که (ترکه ای ) نام دارد.
برای ساختن کاسه ی یک تکه چوب بیشتری مصرف می شود یعنی تمام داخل و خارج کاسه دور ریخته می شود در ضمن آماده کردن کاسه یک تکه با ضخامت مساوی کاری بسیارظریف و دشوار میباشد. یکی اززیباترین تنبورهای یک تکه تنبورهای ساخت استاد اسدالله گهواره است که در عین سادگی بسیار خوش صدا می باشد . کاسه های گهواره به شکل کشکول است.
وقتی چوبها خشک و آماده شدند ساخت کاسه را شروع می کنیم.
کاسه تنبور از سه قسمت تشکیل می شود :
۱) پیشانی که سطح بالای کاسه را تشکیل میدهد وصفحه روی آن قرار می گیردو تَرک ها به زیر آن می چسبند و کاسه را کامل می کنند.
۲) ترک ها که معمولا هفت یا نه یا یازده عدد می باشند
۳) گلویی که تکه چوبیست که رابط کاسه و دسته ساز است
برای ساختن پیشانی دو تکه تخته احتیاج داریم به ضخامت سه میلیمتر و به شکل مثلث قایم الاضلاع که ضلع کوچک آن ده سانتیمتر وضلع عمود بر آن چهل و شش سانتیمتر است.
بعد از بریدن و آماده کردن پیشانی آنها را حدود یک ربع می جوشانیم تا نرم شوند.حالا دو قطعه پیشانی را دور قالب فلزی می بندیم وحرارت میدهیم تا خشک شوند .بعد از سرد شدن پیشانی ها خم شده و شکل گرفته می مانند. حالا میتوانیم آنها را از دور قالب باز کنیم.دیگر آنها تغییر شکل نمی دهند.
هر سازنده ساز میتواند قالب و الگویی مخصوص خود داشته باشد یا از الگوی دیگران استفاده کند.
وقتی پیشانی ها خشک شدند آنها را از دور قالب باز میکنیم .آنها دیگر تغییر شکل نمی دهند و برای همیشه داسی شکل می ماند.
حالا به ضلع کوچک پیشانی ها چسب چوب زده و آنها را به هم می چسبانیم . با یک تکه چوب رابط محل چسب را تقویت می کنیم وحالا پیشانی و رابط را بوسیله پیچ دستی پرس می کنیم و منتظر می مانیم تا چسب کاملا خشک شود.
حالا میتوانیم پیچ دستی را باز کنیم
در این مرحله قسمت جلو پیشانی ها را به دو طرف گلویی می چسبانیم و محکم پرس می کنیم تا خشک شود. چنانچه قبلا اشاره شد گلویی محل اتصال دسته به کاسه می باشد. حالا قسمت بالای کاسه یعنی جایی که صفحه به کاسه وصل می شود خود را نشان میدهد.
سومین قسمت تشکیل دهنده کاسه تَرک می باشد. اگر به قسمت زیرین پیشانی تعداد هفت یا نه یا یازده عدد ترک بچسبانیم کاسه کامل میشود .هرچه تعداد ترکها بیشتر باشد کاسه گرد تر می شود .
میتوان ترک ها را یک در میان از دو چوب متفاوت استفاده کرد تا کاسه تنبور زیباتر شود .مثلا چوب توت و گردو یا شمشاد (سفید) و فوفل(قهوه ای) و البته تناسب طنین و زنگ در سازهایی که با چوب توت ساخته می شوند بیشتر است.به علاوه نوع چوب و ریز و درشت بودن و یکدست بودن رگه های چوب در نوع صدا دهی ساز موثر است.
تَرک های تنبور از تخته های با طول 46 سانتیمتر و عرض 6 سانتیمتر درست میشوند .برای بهتر وصل کردن آنها به یکدیگر قبل از خم کردن آنها را دوکی میکنیم یعنی قسمت جلو و عقب تخته ها را از عرض کم میکنیم .تخته ها را حدود یک ربع می جوشانیم و وقتی که نرم شدند آنها را دور قالب میبندیم تا خم شوند و پس از خنک و خشک شدن آنها را باز و پس از جاسازی و آماده کردن یکی یکی به پیشانیها می چسبانیم و بعد از محکم شدن چسب دو تا ترک دیگر می چسبانیم وبه این ترتیب ادامه میدهیم تا آخرین ترک را که بچسبانیم کاسه کامل می شود.
کاسه بعد از خشک و محکم شدن چسب آماده دسته شدن می باشد .
دسته :
دسته تنبور مانند تار و سه تار معمولا از جنس چوب گردو می باشد زیرا چوب گردو محکم و زیباست . معمولا طول دسته تنبور تا شیطانک برابرست با طول کاسه .طول کاسه تنبور از 38 تا 40 سانتیمتر متغیرست .علاوه بر40 سانتیمتر دسته 4 سانتیمتر برای زبانه یعنی محل اتصال به کاسه و 12 سانتیمتر برای پنجه یعنی جای گوشی ها در نظر می گیریم.
اتصال دسته و کاسه :
حالا نوبت وصل دسته و کاسه تنبور رسیده . اشاره کرده بودم که بهترین چوب برای دسته تنبور چوب گردوست. دسته ای به طول شصت و یک و عرض و ارتفاع سه و نیم سانتیمتر آماده می کنیم .ابتدا روی دسته را رَنده می زنیم تا هم سطح شود بعد در پایین دسته به طول سه یا چهار سانتیمتر زبانه می کنیم یعنی از عرض دسته کم می کنیم حالا به همان اندازه روی گلویی کاسه را خالی میکنیم.بعد از چسب زدن آنها را با پیچ دستی محکم می فشاریم تا چسب خشک شود .دوسط دسته باید در امتداد وسط کاسه باشد و سطح روی دسته دو میلیمتر بالاتر از کاسه وصل می شود برای جاسازی صفحه.
صفحه :
حالا میتوانیم ساز را صفحه کنیم ابتدا کاسه را از طرف لبه روی تخته ای از جنس چوب توت می گذاریم و با مداد دور آن خط می کشیم .بعد از جای خط کشی دور صفحه را می بریم .حالا آنرا با چسب چوب به کاسه می چسبانیم و با گیره یا کش یا ریسمان محکم می بندیم تا چسب خشک شود.حالا میتوانیم صفحه را رنده بزنیم تا به اندازه مناسب نازک شود .دسته را اول با صفحه هم سطح می کنیم بعد بصورت کنیک در میاوریم یعنی قطر بالای دسته را از پایین آن کمتر می کنیم.
شیطانک و گوشی :
بالای دسته در اندازه ای برابر طول کاسه شیطانک می گذاریم و بعد از شیطانک جای سه گوشی را با مته شش یا هفت سوراخ می زنیم (دو گوشی روی دسته و سومی را در بغل دسته وبین دو گوشی بالایی).در کنار دسته شیاری برای پرده بندی می اندازیم.
سیمگیر و لاک زدن :
بعد از سمباده زدن و پرداخت ساز و جاسازی سیمگیر در پشت کاسه ساز را با چند دست لاک الکل براق می کنیم.
پرده بندی و نصب سیم :
بعد از خشک شدن لاکها با بستن ۱۳ یا ۱۴ عدد پرده جای نت ها را معین میکنیم . حالا سه عدد سیم به سیمگیر وصل کرده از روی خرک و شیطانک گذرانده به گوشی ها وصل میکنیم .دیگر ساز آماده است تا نوای دوستی را به گوش جان اهل دلی نجوا کند
روش ساخت تنبور
برای ساخت تنبور که یکی از سازهای زهی وچوبی است از روش مشروحه زیر استفاده می شود. این ساز که مادر سازهای دسته خود می باشد دارای سه قسمت اصلی است :
– کاسه
– دسته
– صفحه
که سایر ملزومات ومتعلقات مانند : سیم گیر،شیطانک،گوشی خرک ،پرده ها و سیم ها نیز بر روی آنها نصب می گردد.
مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت تنبور :
– انوع چوب : گردو(برای ساخت کاسه) ، چوب توت وتوت سیاه (برای ساخت کاسه و دسته )،چوب افرا، سنجد وشمشاد (برای ساخت سیم گیر، خرک، زه ، اشک و تزئینات دیگر)
– استخوان برای نصب روی دسته در صورت ساخت ساز هایی تزئینی تر و خاص
– چسب یا سریشم
– شاخ قوچ برای ساخت خرک ، سیمگیر ، شیطانک
– پرده یا دستان
– سیم (در جنس ها و ضخامت های مختلف ومورد نیاز)
– لوازم رنگ آمیزی ساز : الکل صنعتی نود درجه ، لاک طلایی – پارافین غیر خوراکی مایع- رنگ ( بیکرومات پتاسیم یا سدیم و رنگهای طبیعی دیگر )
وسایل و ابزار مورد نیاز برای ساخت تنبور :
– – مغار گیلویی : برای کندن و خالی کردن داخل کاسه سازها
– – تیشه معمولی نجاری در اندازه های بزرگ ، متوسط و کوچک : برای تراش روکار و شکل دادن
– اسکنه : برای درآوردن فاق و وصل دسته و . . .
– – اره تَر بُری و خشک بری – اره کمانی : برای برای درز کردن کاسه ، فاق زبانه کاسه و بریدن و درست
کردن خرک ، بریدن و درز کردن استخوانهای روی دسته ساز
– – رنده های معمولی نجاری ، رنده خشتی ، رنده بغل دوراهی : برای رنده کردن و شکل دادن
– انبرک : برای اندازه گیری قطر کاسه
– – کولیس ، گونیا و پرگار
– – خط کش فولادی
– – خط کش نجاری
– – چوب ساب ترسابی و خشک سابی
– – چوب ساب قاشقی و نیم گرد
– – لیسه معمولی و نیم گرد
– – قید ( گیره بزرگ) برای تحت فشار قراردادن دوقسمت کاسه ساز
– – گیره رومیزی
– – دریل دستی
– – دریل شترگردن
– – ریسمان باریک پنبه ای
– – انواع قالبها( برای ساخت کاسه )
– کاغذ سمباده آج متوسط و آج ریز(نرم)
روش ساخت
مشخصات ظاهری تنبور بلندی این ساز در نمونه های مختلف یکسان نیست و بدون در نظر گرفتن نمونه های استثنا 84 تا 95 سانتیمتر می یاشد . که طول کاسه بین 36 تا 40 سانتیمتر وطول دسته 48 تا 55 سانتیمتر می باشد.
انتخاب چوب
کاسه تنبور عموما از چوب توت ساخته می شود و انتخاب نوع جنس چه توتی باشد دارای حساسیت و نکاتی است .بهترین نوع آن چوب درخت توتی است که میوه اش رنگی مثلا ارغوانی یا سیاه باشد .و اگر از مناطق کوهپایه ای باشد و کمتر آب خورده باشد زنگ صدای بهتری خواهد داشت . چوب درختان مناطق مرطوب و اراضی که درای املاح آهنی روئیده باشند صدای مطلوبی نخواهد داشت . با دقت در انتخاب نوع چوب می توان به صدای دلخواه دست یافت .چنانچه در قسمت انتخاب شده چوب گره وجود داشته باشد بر صدای ساز اثر نامطلوب خواهد داشت .
گره عبارتست از اثر شاخه ای که در تنه ی درخت ایجاد می کند و به صورت گره زنده وگره ی مرده بر روی چوب دیده می شود در مورد گره های زنده ی چوب شاخه هنوز به ساقه هیچ گونه وابستگی نداشته ورنگ ان از رنگ چوب تیره تر است وچوب های سوزنی برگ نصبت به پهن برگان گره های بیشتری دارد وگره ی مرده حاصل از قطع شاخه ی درخت در گذشته یا خشک شدن در گذشته است که پس از گذشت چند سال درخت روی ان را می پوشاند.گره ی زنده نسبتا مقاوم می باشد اما گره ی مرده مقاومت چوب را پایین می آورد
در انتخاب رگه های آوندی چوب هم باید دقت خاصی داشت . اگر رگه های آوندی راست و نزدیک به هم ( به اصطلاح خط ریز )باشند صدای حاصل بم تر خواهد بود . چنانچه رگه ها راست ولی زیاد به هم نزدیک نباشند صدای حاصله زیر تر خواهد بود.انتخاب رگه های درشت توصیه نمی شود .
وزن مخصوص یا جرم حجمی چوب نیز در کیفیت صدا تاثیر دارد . اگر فشردگی چوب زیاد باشد دارای وزن مخصوص بیشتر می شود به اصطلاح فشرده تر و سنگین تر می شود و صدای زیرتری از آن حاصل می شود و برعکس اگر مقدار فشردگی چوب کمتر باشد به اصطلاح پوک و سبک (پفکی) باشد صدای بم تر و بهتری خواهد داشت و نهایتاً وزن کلی ساز هم کمتر می شود.
قطر یا ضخامت دیواره کاسه باید بین 3 تا 5 میلیمتر باشد بیش از 5 میلیمتر صدا فو ق العاده زیر و اگر کمتر از 3 میلیمتر باشد صدای ساز بم و خام خواهد بود . صدای نافذ گیرا و با طنین و پخته میانگین این ضخامت ها حدود 4 میلیمتر است . البته ضخامت کاسه در تمام قسمت های کاسه کاملا یکسان و مساوی نمی باشد .
حجم کاسه و نوع قالب هم در صدا تاثیر دارد معمولا کاسه های بزرگتر صدای بم تر و کاسه های کوچکتر صدای زیر تر ی دارند .
چوب دسته تنبور هم از چوبی انتخاب می شود که باید محکم تقریبا سبک صیقل پذیر کاملا خشک، راست، بدون گره بدون پوسیدگی وترک خوردگی و سالم باشد.معمولا چوب گردو البته از چوب های دیگری مانند چنار موج و زرد آلو هم می توان استفاده نمود.
پوست
بافت چوب پنبه ای
آبراه
بافت اصلی
اگر به برش عرضی استوانه تنه درخت توجه بنماییم از قسمت بیرون ابتدا پوست را مشاهده می نماییم که بستگی به نوع چوب دارای ضخامت های متفاوتی می باشد و در زیر آن لایه ای سفید رنگ یا به رنگ روشن دیده می شود که اصطلاحا بافت چوب پنبه ای گفته می شود و بعد از آن تا حدود مرکز تنه بافت اصلی چوب مشاهده می گردد و در قسمت مرکزی تنه درخت آبراه یا آبخور دیده می شود چوب انتخابی برای ساخت کاسه باید در قسمت سالم بافت اصلی واقع شود
تار از چوب توت ساخته میشود.گاهی کاسه تنبور را از یک چوب یک تکه می سازیم یعنی داخل چوب را با مقار و تیشه خالی می کنیم وبیرون آنرا هم شکل میدهیم و گاهی کاسه تنبور از چند تکه تخته که دور قالب خم شده و شکل گرفته اند ساخته میشود (ترکه ای )
برای ساختن کاسه یک تکه چوب بیشتری مصرف می شود یعنی تمام داخل و خارج کاسه دور ریخته می شود در ضمن آماده کردن کاسه یک تکه با ضخامت مساوی کاری بسیارظریف و دشوار میباشد. یکی اززیباترین تنبورهای یک تکه تنبورهای ساخت استاد اسدالله گهواره است که در عین سادگی بسیار خوش صدا می باشد . کاسه های گهواره به شکل کشکول است.
تنبوری که در اینجا نمایش داده می شود تنبور ترکه ای میباشد.
بهترین موقع برای تهیه چوب توت فصل پاییز است چون درختان در خوابند و فاقد برگ و میوه اند.درخت خشک برای ساختن ساز مناسب نیست.
ابتدا تنه درخت با رگه های مناسب را تهیه میکنیم وآنرا به چوب بری می بریم و در آنجا تنه را به الوار یا قامه باابعادی که برای ترک یا پیشانی لازم داریم تبدیل می کنیم سپس قامه ها را با ضخامت چند میلیمتر میبریم و آنها را در سایه خشک میکنیم.
هر چه از عمر چوب خشک شده بیشتر گذشته باشد سازی که از آن چوب ساخته میشود مرغوب تر خواهد شد.لازم به یاد آوریست که چوب توت سمی است وموریانه و بید آنرا نمی خورند.
منبع : http://forum.pasokhgar.ir/showthread.php?tid=9191
=======================
انواع و اجزاء تنبور :
اندازهٔ کوچکترین و بزرگترین این سازها و اجزای کلی آنها به این ترتیب است
طول کلی: ۸۷ ـ ۹۵٫۵ سانتیمتر؛
طول صفحه: ۳۴ ـ ۴۲ سانتیمتر؛
عرض صفحه: ۱۵٫۵ ـ ۲۰ سانتیمتر؛
عمق کاسه: ۱۳٫۲ ـ ۱۷ سانتیمتر.
به طور کلی بلندی این ساز در نمونه‌های مختلف یکسان نیست و بدون در نظر گرفتن نمونه‌های استثناء ۸۵ تا ۹۰ سانتیمتر میباشد و تشکیل شده‌است از:
کاسه،
دسته،
صفحه،
سیم گیر،
خرک دسته،
خرک صفحه،
دو یا سه گوشی،
دو یا سه سیم،
۱۳یا ۱۴ دستان،
گلو/گلویی (در تنبورهای ترکه‌ای، کاسه را به دسته متصل می کند).
کاسه: همان قسمت پایین تنبور که خود دارای اشکال مختلفی است که بستگی به منطقه و سازنده خود دارد. کاسهٔ این ساز را عموماً از چوب توت می‌سازند که انتخاب نوع چوب، یعنی اینکه از چه جنس توتی باشد خود دارای نکاتی است. در گوران بیشتر سازها کاسهٔ یکپارچه دارند، اما در صحنه کاسهٔ اغلب سازها از هفت تا دَه ترکه ساخته شدهاند.
دسته: قسمت انتهایی تنبور که به کاسه متصل است که در صدا تاثیر زیادی دارد.
صفحه: قسمت روی کاسه که دارای بافت ظریف میباشد، صفحهٔ نازکی است از چوب درخت گردو که بر روی دهانهٔ کاسه قرار میگیرد و در وسط و یا در کنار صفحه حدود هفت تا دوازده سوراخِ دو تا سه میلیمتری دارد تا موجب نرمی صدای تنبور شود. سوراخ روی صفحه بر صدای تنبور تاثیر بسزایی دارد.
دستان: سیزده تا چهارده دستان در تنبور وجود دارد که در محل‌های معیّن بر دسته بسته میشوند. به نظر اغلب نوازندگان مشهور، محل دستان‌ها ثابت است اما برخی نیز معتقدند که جای تعدادی از این دستان‌ها متغیر است.
خرک: خرک، قطعه چوبی کوچک و محکم از درخت شمشاد و گردوست که سیم بر آن سوار است، و بر روی صفحه با فاصلهٔ حدود ۵٫۳ تا ۷٫۴ سانتیمتر از سیم گیر قرار می گیرد. در برخی از سازهای جدید سیم گیر کار خرک را میکند.
سیم گیر: به قسمت انتهایی کاسه وصل است و سیم را به آن وصل میکند. سیم گیر از جنس استخوان یا چوب بوده در انتهای صفحه قرار دارد که تارها را بدان گره می‌زنند و تا انتهای دسته می‌کشند. در برخی از تنبورهای جدید، خرک کار سیم گیر را انجام میدهد.
گوشی: همان قطعات بالای تنبور را گوشی میگویند و از آن برای کوک کردن استفاده میکنند. دو تا سه گوشی (در تنبورهای نامتعارف تا پنج گوشی) از چوب بید وجود دارد. تنبور لانهٔ کوک (جعبهٔ گوشی‌ها) ندارد و گوشی‌هایش مستقیماً در سوراخ‌های ایجاد شده در انتهای دسته فرو می‌روند.
سیم گیر بالا: برجستگی پایین گوشی را میگویند که دارای شیارهایی است. شیطانک، که قطعه چوب یا استخوانی است با دو سه شیار که تارها از روی آن عبور داده شده به گوشی گره میخورند. شیطانک در حدود پانزده سانتیمتری ابتدای دسته تعبیه میشود.
پرده: نخ نازکی است که بر روی دسته بسته شده و فاصلهٔ هر دو دستان را یک پرده میگویند. تنبور از قدیم دارای دو سیم بوده که اکنون آن را از دو سیم به سه سیم ارتقا داده‌اند.
سیم: دو یا سه سیم، که سیم بالایی معمولاً جفتی است. این سیم‌ها از یک سو به سیم گیر و از سوی دیگر پس از عبور از روی خرک و شیطانک در انتهای دسته به دور گوشی‌ها پیچیده میشوند.
منبع : ویکی پدیا
IFrame
برچسب‌ها: پیش ساخته, ایران هنر, هنرهای سنتی, نجاری درودگری
هنر چوب و معرق کاری
تاریخ : ۱۳٩۱/۱٢/٩
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
تاریخچه هنر معرق روی چوب
منبع : تبیان
مقدمه تاریخی
معرق در معنای کلام «اصولاً هر چیز رگه دار را گویند » ولی مفهوم آن در این نوع بخصوص هنر، ایجاد نقش ها و طرح های زیبایی است که از دوربری و تلفیق چوب های رنگی روی زمینه ای از چوب یا پلی استر سیاه شکل می گیرد.
تاریخ پیدایش این هنر به درستی مشخص نیست؛ ولی از تطبیق آن با هنر کاشی کاری ، بدون شک رابطه این دو هنر را درمی یابیم. برای آشنایی با ریشه ی این هنر ، صحبت از تاریخ تکوین به میان می آید و به عنوان مقدمه می توان از گنبد سرخ مراغه که در زمان ایلخانیان ساخته شده است، یاد کرد؛ این گنبد نوع بسیار ساده ی کاشی کاری بدین سبک است.
کاشی کاری معرق در دوران مغول نیز به همین منوال بود و تداول آن در عصر صفوی به اوج شکوفایی خود رسید و آثار ارزنده ای در هنر کاشی کاری پدید آمد. این شکوفایی در زمان افاغنه و زندیه رو به افول نهاد. در دوران قاجاریه نیز کاشی کاری معرق، تقلیدی ناقص از آثار گذشتگان بود. تا این دوران نقشهایی که در کاشی کاری معرق به کار برده می شد نقش های اسلیمی بود. اما با سفر عده ای از هنرمندان به اروپا و گرایش آنان به هنر و فرهنگ اروپایی، تغییرات و دگرگونی های بسیاری در نقشهای کاشی کاری به عمل آمد و از آن پس طرح انسان و دیگر اشکال مانند اسلحه جنگی در هنر کاشی کاری دوران قاجاریه نمایان شد .
اثر:مرتضی اسکندرنژاد
از آن دوران تا به امروز، این هنر، چونان گذشته رونق نداشته است و تنها عده ی کمی از هنرمندان در زنده نگهداشتن آن کوشا بوده اند.
وجه تشابه کاشی کاری معرق با معرق کاری روی چوب در شیوه ی عمل است که در هر دو ، نقش ها از ترکیب قطعات رنگی جنس مورد نظر شکل می گیرد.
یکی از نمونه های قدیمی موجود آمیزه ی این دو هنر، دری قدیمی و بزرگ، متعلق به عصر قاجاریه است که در ضلع شمال غربی محوطه وزارت آموزش و پرورش فعلی قرار دارد. ارتفاع این ساختمان در حدود چهار و نیم متر و عرض آن سه متر است و سردری نیم دایره در بالای آن قرار گرفته است. هر طرف این در به سه قسمت مربع شکل تقسیم شده است:
مربع بالایی آن شیشه و دو مربع پایینی چوب برجسته و مسطحی است که نقشهای اسلیمی معرق کاری شده در این قسمت جای گرفته است.
سابقه ی معرق کاری و آموزش آن در اداره کل هنرهای سنتی به سال 1309 ه . ش برمی گردد. در آن سال به پایمردی استاد حسین طاهرزاده بهزاد ، گروهی از هنرمندان نام آور هنرهای سنتی از سراسر کشور در تهران گرد هم آمده و مدرسه صنایع مستظرفه را بنیاد گذاشتند. این مؤسسه از دیرباز تا به امروز با عنوان های گوناگونی مانند: مدرسه صنایع قدیمه و هنرستان هنرهای ملی، اداره هنرهای ملی و مدتی نیز به عنوان یکی از واحدهای اداره کل آفرینش هنری و ادبی در وزارت فرهنگ و هنر سابق، در تعالی و تکامل هنرهای سنتی سهم بسزایی داشته است. این اداره کل در سال 1346 به اداره ی کارگاه های هنری تغییر نام داد و سرانجام در سال 1357 به عنوان یکی از واحدهای دفتر پژوهش و آفرینش به حیات خود ادامه داد . پس از پیروزی انقلاب، اداره ی مذکور به اداره ی کارگاه های هنری تغییر نام یافت و فعالیت های خود را در اداره ی کل هنرهای سنتی دنبال کرد. تا این زمان هنرجویان آن را منحصراً افراد علاقه مندی تشکیل می دادند که طی فراگیری به استخدام رسمی درمی آمدند.
از سال 1360 به استناد موافقتنامه معاونت فرهنگی وقت، واحد آموزش مستقلی برای تعلیم هنرهای سنتی آغاز به کارکرد و سرانجام در سال 1362 تأسیس رسمی اداره آموزش این اداره کل، برای عموم مشتاقان به فراگیری هنرهای سنتی، سرآغاز نوینی بر تداوم این هنرها شد و در کنارآن کارگاه منبت و معرق به سرپرستی استاد سید کمال میرطیبی همچنان به فعالیت های هنری خود ادامه داد.
در طی سالیان، معرق همپای حرکت زمان پیشرفت کرد و تحولات و نوآوری های مختلفی در آن پدیدار شد. برای آشنایی با مسیر حرکت این هنر، باید به اولین کارگاه منبت و معرق اشاره کرد که در سال 1310 تحت سرپرستی استاد احمد امامی، تأسیس شد باید اشاره کرد و همچنین از اساتید متقدمی چون پرویز زابلی، عباس شهمیرزادی ، علی و خلیل امامی ، و احمد رعنا یاد کرد. ابتدا اهم فعالیت آن کارگاه، منبت کاری بود و به تدریج در کنار آن هنر معرق نیز پای گرفت.
این هنر در آغاز برای تزئین سطح میز، بوفه، در و تکیه گاه صندلی به کار برده می شد، و تنها نقش های اسلیمی یا گره یا پنج رنگ محدود چوب های آبنوس، فوفل ، گلابی، سنجد و توت مورد استفاده قرار می گرفت و گاه برای تنوع، از برش های خاتم برای اشباع نقش ها استفاده می کردند. رنگ خاتم ها به همان پنج رنگ فوق الذکر محدود بود و به خاتم چوبی شهرت داشت.
در آن ایام، شیوه معرق کاری در مقایسه با روش امروزی بسیار متفاوت بود و بیشتر به روش معرق هندی اجرا می شد. بدین طریق که هنرمندان ابتدا به وسیله کارد مخصوص منبت، محل قرار گرفتن نقش ها را روی شیء مورد نظر مطابق طرح می کندند و سپس نقش ها را از چوب های رنگی به وسیله ی مته ای که اختصاص به تعمیر چینی داشت و سوهان های مخصوص و ارّه ای به نام چکی، دوربُری می کردند و در محل مقرر قرار می دادند.
نخستین تاریخی که در مورد اشباع نقش های کنده شده به وسیله چوب های رنگی موجود است تابلویی مربوط به سال 1313 با نقش دوسوار کار است که به وسیله احمد رعنا ساخته شده و متعاقب آن تابلوی دیگری مربوط به سال 1314 با نقش یک زن است که توسط عباس شهمیرزادی اجرا شده است. هم اکنون دو تابلوی مذکور در نمایشگاه اداره کل هنرهای سنتی نگهداری می شوند.
عباس شهمیرزادی هنگام اجرای تابلوی بعدی خود ، به جای کندن سطح چوب به فکر ایجاد زمینه در اطراف نقش ها افتاد و از کنار هم قرار دادن قطعات چوب زمینه ای در اطراف نقش ها به وجود آورد. این تابلو، با مقطع بیضی، نشانگر نقش دو زن بود .
نخستین نمونه های موجود این روش، دو تابلوی مربوط به سالهای 1317 و 1319 است که نقش پیکار دو سوار با یک شیر را نشان می دهد. این تابلوها مربوط به امتحان کلاس معرق «علی و خلیل امامی» است و هم اکنون در موزه هنرهای ملی نگهداری می شوند.
به دنبال این دگرگونی ها، در سال 1316 احمد رعنا با اثر ابداعی خود به نام شکارگاه، معرق را از حالت مسطح خارج کرد و به صورت نیم برجسته مطرح نمود که همین شیوه تا امروز با نام منبت معرق متداول است. زمینه ی فکری این نوآوری از نقش های منبت کاری شده ی درهای کاخ مرمر شکل گرفت.
تا سال 1334 اجرای معرق با همان پنج رنگ محدود، متداول بود تا این که محمد طاهر امامی که در پی تنوع رنگ بیشتری در معرق بود ، در اندیشه ی به کارگیری مواد شیمیایی رنگی شد و جهت آزمون، نقش هایی روی یک راکت تنیس روی میز با استفاده از مواد یاد شده به وجود آورد. بدین منوال در پی شناسایی گوناگونی ِ رنگ، انواع چوب های صنعتی شناخته شد. ( این پی گیری همچنان ادامه دارد. )
در سال 1335، تعدادی پاراوان و بوفه ی معرق کاری شده از طرف دولت چین به دولت ایران اهدا شد که هنگام حمل، تعدادی از آنها خسارت دید! مرمت بعضی از آنها با زمینه سیاه به محمد غفوری محول شد . وی با تهیه ماده سیاهی ترکیب یافته از جوهر نیکروزین، پارافین و لاک الکل، قسمت های آسیب دیده را ترمیم کرد. لازم به توضیح است که تا قبل از شناخته شدن جوهر نیکروزین برای سیاه کردن زمینه اشیای چوبی، صفحات موسیقی را می کوبیدند و سپس در الکل حل کرده و مقداری پارافین به آن اضافه می کردند و ماده سیاه به دست آمده را به وسیله پنبه بر روی شیء مورد نظر منتقل می کردند.
این گونه آزمون های پیاپی موجب پیدایش اندیشه نوینی در هنر معرق شد و بدین سان در سال های 36 یا 37 یک پاراوان کوچک با نقش گل و مرغ توسط عزیزالله ویزایی با زمینه سیاه که به شیوه ی معرق های چینی بود ساخته شد و بدین ترتیب این سبک معرق در میان انواع آن جای گرفت.
در ادامه این تحولات در سال 1344 محمد طاهر امامی تابلویی با عنوان مرغ و آشیانه به وجود آورد که مرغ تماماً از جنس صدف تهیه شده و کاملاً برجسته است و تنها به وسیله یکی از بالهایش به زمینه ی تابلو متصل شده است. وی با اجرای این تابلو به معرق تمام برجسته دست یافت.
در میان آثار معرق روی چوب که تاکنون به وجود آمده ، «معرق خاتم» چنانکه از نامش برمی آید، ترکیبی از دو هنر بیان شده است که مقام ویژه ی خود را از دیر باز حفظ کرده است. از بدو پیدایش کارگاه منبت و معرق، نوع ساده ی معرق خاتم در میان شمسه ی نقش های گره با همان پنج رنگ طبیعی محدود اولیه به کار گرفته می شد.
در سال 1337 در کارگاه خاتم سازی ، میز تحریری با نقش سیمرغ و اژدها، به سرپرستی شادروان علی نعمت تهیه شد و برای نقش های مذکور از برش های خاتم با رنگهای متنوع استفاده کردند که همه به شیوه ی معرق، دُوربری و جاسازی شده بود. این تجربه ، انگیزه ی خلق تابلویی با طرح یک طوطی از خاتم های رنگی شد که در سال 1342 توسط عزیزالله ویزایی، خارج از محیط کارگاه ها به مرحله اجرا در آمد و در سال 1349 اکبر سریری نخستین هنرمندی بود که از این شیوه جهت ایجاد نقش یک پرنده بر روی تابلو استفاده کرد و بدین ترتیب این سبک معرق با نام «معرق خاتم» متداول شد.
در ادامه این دگرگونی ها در سال 1349 تابلویی به سبک امپرسیونیسم از طبیعت یک روستا که توسط رضا شهابی (یکی از شاگردان کمال الملک) نقاشی شده بود، به وسیله ی محمد طاهر امامی با رعایت اصول سبک یاد شده به صورت معرق ساخته شد.
از آن پس تا به امروز، شاهد تحولاتی چند در هنر معرق بوده ایم که این تحولات عبارتند از :
– نمایش بُعد از طریق فضاسازی ، که تحولی در ترکیب بندی های سطح گذاشته است.(تابلو بزم درویشان).
– استفاده از فلزات و سنگ (تابلو گلدان گل و زنان عشایر)
– نمایش نقش در دو سطح (دو پلانه)
– نشان دادن عمق با استفاده از پلی استر (تابلو عقاب)
مواد مصرفی در معرق چوب
منبع : http://mehrdad54.mihanblog.com/post/321
مواد مصرفی در معرق چوب
:
برای ساخت تابلوی معرق چوب، امروزه موادی استفاده میشود که در درجه اول چوب و فراورده‌های چوبی از قبیل نئوپان، فرمیکا، تخته سه‌لایی و… بعد از چوب موادی هم چون انواع چسب (تینری و فوری)، انواع سریشم (سریشم گرم و یا سریشم گلوتین، سریشم سرد و یا سریشم مایه پنیر)، میخ سایه، صدف (طبیعی و مصنوعی)، عاج فیل، استخوان شتر، شاخ گوزن و یا گاو وحشی، انواع خاتم، انواع فلزات (مس، برنج، آلومینیوم، استیل، نقره، در مواردی بنا به تقاضای مشتری طلا و در نمونه‌هایی فلزات قلمکاری میشوند)، فیبر مصنوعی (فیبر شبیه استخوان یا شبه عاج)، رنگ پلی استر، پودر گرانول یا دوده فرنگی، رزین، پودر سمباده (زبر و نرم)، ورق سمباده (پوستی)، نمدی و در نهایت پوست بره که هرکدام را در جای خود توضیحی مختصر خواهیم داد.
چوب:
چوب عنصر اصلی در معرق چوب میباشد که از چند جهت مورد توجه است. اول آنکه رنگ چوب مهمترین عامل در انتخاب آن است چون اساس کار معرق، نقاشی با رنگ طبیعی چوب‌هاست. نکته دوم در انتخاب چوب، درخشندگی آن است و تاثیر مواد شیمیایی (در قسمت رنگ کاری) بر سطح چوب که باید در نظر گرفته شود. سومین نکته نقش چوب است، برخلاف هنر منبت که همیشه سعی می شود از راه چوب در تجسم و حجم بخشی استفاده شود در معرق بیشتر از راه و بیراه چوب به بافت آن توجه میشود. بافت از آوندهای آبکش ایجاد شده است و در خلق نقش بسیار کمک کننده است. چوب معرق از انواع کنده‌های درختان میباشد. در کارگاههای نجاری به اندازه 50-60 سانتیمتر کنده‌ها را بریده و سپس گونیا کرده و ورق ورق یا اصطلاحا “لا” میکنند که ضخامت این ورقه ها 3 میلیمتر است. سپس آنها را یکی در میان سر و ته روی هم قرار داده و می‌بندند و تا 24 ساعت باز نمی‌کنند که این مرحله در جلوگیری از تاب‌خوردگی یا ترک خوردگی تختهها بسیار مهم است. در پایان تختهها را به اندازه‌های کوچکتر می‌برند تا جهت استفاده معرق‌کاران آماده باشد.
همانطور که گفتیم نقش و رنگ طبیعی چوبها درمعرق اهمیت بسیاری دارد که در زیر فهرستی از رنگ چوبها را در اختیار شما قرار میدهیم:
1- چوبهای تیره:
خاکستری روشن: افرا، بلوط، پرتقال، چنار، داغداغان، زیتون، عرعر، گردو، گلابی و نارنج
خاکستری تیره: داغداغان، گردو، آلوی قطره طلا
سیاه: آبنوس، خرمالو، فوفل، گردو
2- چوبهای قهوه‌ای:
قهوه‌ای روشن: بلوط، به، توت، توسکای ییلاقی، خرمالو، سپیدار، سرخدار، سنجد، شاه بلوط، عناب، کی کم، گلابی، ملچ، نارون و نم‌دار
قهوه‌ای تیره:ارغوان، بادام، توت، سرخدار، عناب، فوفل، کی کم، گردو
قهوه‌ای مایل به خاکستری: زبان گنجشک، زردآلو و ملچ
3- چوبهای قرمز:
قرمز مایل به طلایی: اقاقیا، سرو خمره ای
قرمز روشن: آلبالو، چوب سرخ، سرخدار، عناب
قرمز مایل به قهوه‌ای: ارغوان، افرا، آلبالو، پسته، توسکای قشلاقی، چوب سرخ، سرخدار، عناب، گردو، گلابی
4- چوبهای صورتی:
صورتی روشن: ارس، اکالیپتوس، انجیر، توسکای ییلاقی ، توسکای قشلاقی، چنار، راش، گلابی و گیلاس
صورتی مایل به قهوه‌ای: ارس، سندل
صورتی مایل به خاکستری: چنار
5- چوبهای کرم:
کرم روشن: افرا، ارغوان، آزاد، بادام، پسته، عناب، کاج ایرانی، کی کم، گلابی، ممرز و هلو
کرم تیره: ارغوان، پسته، سرخدار، کی کم، گلابی
6- چوبهای زرد:
زرد روشن: ارس، آزاد، پرتقال، تبریزی، چوب سرخ، سماق، سندل، عناب، لیمو، ملچ، نارنج
زرد مایل به سبز: اقاقیا، سماق، سنجد و لیمو
زرد مایل به قرمز: چنار، سرو خمره ای
زرد مایل به قهوه‌ای: زیتون، کاج ایرانی، ملچ
زرد مایل به خاکستری: کنار، گز
زیتونی: زیتون، اقاقیا، سماق
7- چوبهای سفید:
الف) چوبهای کاملا سفید: ارغون، افرای صحرایی، انجیر، بلوط، به، تبریزی، توسکای قشلائی، زربین، زردآلو، زیتون، سپیدار، سروخمره‌ای، سماق، سندل، سیب، شمشاد، صنوبر، عرعر، عناب، گردو، ممرز، نم‌دار
ب) سفیدهای مایل به رنگهای دیگر:
سفید مایل به زرد: افرای چشم پرنده، پرتقال ، تبریزی، توت، چنار، زبان گنجشک، زربین، سرخدار، سنجد، شاه بلوط، گیلاس، لیمو، نارون، هلو، شمشاد، عرعر، عناب، سماق، افرای صحرایی
سفید مایل به شکری: افرای کوهستانی، گردو، گز
سفید مایل به نارنجی: عرعر، گلابی
سفید مایل به قرمز: افرای چشم پرنده، توسکای ییلاقی، زبان گنجشک، عرعر
سفید مایل به سبز: اقاقیا، عرعر
صدف:
یکی دیگر از مواردی که در هنر معرق چوب استفاده میشود صدف است که جهت هرچه زیباتر شدن تابلوی معرق بکار میرود. صدف در معرق از چند جهت مورد بررسی قرار میگیرد. یکی از نظر اندازه، به این معنا که صدف هر چه بزرگتر باشد بهتر و مناسبتر بوده و مشخصاً گرانترمی‌باشد. همچنین هرچه قوس و انحنایش کمتر باشد باز مناسب‌تراست. مورد دوم درخشندگی و رنگ صدف است که گاه میتوان طیفی در صدف از سفید براق تا آبی نیلوفری پیدا کرد. بعضی اوقات که صدف در اختیار نیست از صدف مصنوعی استفاده میشود که خود آن را هم باید ساخت. برای ساخت صدف مصنوعی پودر صدف را باید با پلی استر دو مواده ترکیب کرد و موادی که در آماده‌سازی پلی استر دو مواده مورد استفاده قرار میگیرد ازاین قرارند:
1- کوبالت که مایعی شیمیایی، به رنگ بنفش و با بویی تند است؛ این ماده باعث سرعت بخشیدن به سخت شدن پلی استرمی‌شود.
2- پراکسید که ماده‌ای شیمیایی و شفاف است؛ این ماده باعث سخت شدن پلی استر میشود.
این سه مواد را با هم به روشی خاص ترکیب کرده و روی شیشه ریخته و منتظرمانده تا سفت گردد.
عاج، استخوان، شاخ:
این مواد را نیز قبل ازاستفاده باید آماده کرد. ابتدا عاج و استخوان را در آب آهک جوشانده تا چربیش گرفته شود. با این کار مقاومتش در برابر فرسودگی افزایش مییابد. سپس آن را لایه لایه میکنند و با ابزار دقیقی به ضخامت 3 میلیمتر برش می‌دهند. شاخ را 24 روز یا بیشتر در سرکه می‌خوابانند تا نرم شود، بعد آنرا در عرض می‌گسترانند و تحت فشار یک وزنه می‌ماند تا کاملا به صورت صاف درآید و بعد مثل استخوان با آن رفتار میکنند. از شاخ گاو یا گوزن بیشتر درزمینه کارمعرق استفاده شده ولی ازعاج و استخوان به جز معرق در ساخت سازهای سنتی به خصوص تزیین آنها استفاده زیادی میگردد.
خاتم:
برای غنی ترشدن معرق گاهی ازخاتم استفاده میشود. قدیمی‌ترین نمونه خاتم که به دست ما رسیده است مربوط به بقعه شاه نعمت الله ولی در کرمان است. معرق‌کار میتواند خاتم آماده را خریداری کرده و در تابلوی خود بکارببرد. کاربرد خاتم درمعرق باعث افزایش قیمت آن میشود. از جمله کارهایی که در کاربرد خاتم شهرت پیدا کرده تابلوی چهل درویش اثر استاد عطا… حاج غلامعلی است. عمده مواد و مصالحی که در خاتم سازی بکار میرود را میتوان بصورت زیر بیان نمود:
1- چوبها: فوفل، آبنوس، عناب، شاه چوب، آزاد، بقم، نارنج، شمشاد.
2- فلزها: مفتولهای برنجی، طلایی و نقره‌ای و هم اکنون ازمس وآلومینیوم نیزاستفاده میشود.
3- استخوان: که معمولا از استخوان ساق پای و یا دست شتر یا گاهی اسب استفاده میشود.
4- انواع چسب
5- روغن: در گذشته جهت حفاظت خاتم روی آن را با روغن جلا و سندلوس، روغن‌کاری میکردند اما امروزه از رزین و پلی استراستفاده میشود که همانند لایه‌ای شیشه‌ای کل سطح خاتم را در برگرفته و آن را حفظ میکند.
شکل عمومی خاتم‌ها را نقوش هندسی تشکیل میدهد، دراینجا چند نمونه از انواع نقوش را جهت اطلاع ذکر میکنیم.
زنجیرسیمی- طاقی بیست- پره شانزده تایی- توگلوسبز- زنجیره سیمی شمسه‌دار و تسمه‌وار- حاشیه لوزی- حاشیه طاقی- حاشیه چوبی- حاشیه جوسیمی- حاشیه تسمه‌وار- عالم زر-ابری- نیم طره- کپه‌ای- پنج لایی- شش لایی- طرح حاشیه‌ای تو گلو استخوانی.
فلزات:
فلزات در ابتدا جایی درمعرق نداشتند اما بعدها به خاطر جلب توجه زیاد سطح براق آنها و همین طور پرداخت عالی و استقامت دربرابر زمان به مرور وارد تابلوها شدند. ابتدا مس بکار رفت و بعد برنج به خاطر رنگ نزدیک به طلا و بعد نقره و بقیه هم بخاطر کثرت دراستفاده از فلز وارد تابلوهای معرق شدند. به دو نکته باید توجه نمود، نکته اول اینکه نحوه برش فلزات است که توسط اره خاص و به روش خاصی صورت میگیرد. نکته دیگر چسباندن الگو بر روی فلزات است که باید با خال چسب باشد و بعد از برشکاری اگر جدا نشد کمی آب مشکل را حل میکند و باعث میشود که الگو از فلز جدا شود.
نقوش مورد استفاده در معرق:
درهنرمعرق چوب، جلوه هنرهای دیگر هم هویدا میشود. معمولاً نقوشی که در معرق به کار گرفته میشوند اقتباسی از خطوط اسلیمی و ختایی و یا مینیاتورهای ایرانی و دیگر طرحهای اصیل و سنتی ایران است. این نقوش را میتوان چنین تقسیم بندی کرد:
1- خط: نقوشی که تنها خط، گویای منظوری خاص است و خود خط دارای بار معنایی است.
2- نقوش هندسی: که انواع و اقسام احجام را میتوان با آنها نمایش داد.
3- نقوش همانند طبیعت: نقوشی که از طبیعت الهام گرفته شده و بعضی از آنها تعابیر سمبلیک دارند. در نگارگری ایران ترکیب‌های ذهنی درخت‌ها و گلها، حیوانات و عناصر طبیعی نظیر ابرها، کوه‌ها و عناصر دیگر همیشه الهام بخش هنرمند ایرانی بوده است.
4- نقوش اسلیمی، ختایی، مینیاتور، گل و مرغ: نقوش اسلیمی از ساده شدن عناصر کامل گیاهی یا حیوانی حاصل میشوند منظور از ساده کردن، حذف عناصر اضافی و پیرایه‌هاست تا نقش به صورت ناب و عاری از هرگونه ناخالصی تصویری بدل شود.
حال دراین قسمت سعی داریم با انواع مختلف معرق چوب آشنا شویم که در زیر به آنها اشاره شده است.
انواع معرق:
1- معرق جایگزین:
دراین روش ابتدا طرح را روی چوب کشیده و گود میکنند سپس با کاغذ کالک طرح قسمتهای گود شده را برداشته و روی چوب دیگری آنرا در می‌آورند و سپس درقسمت‌های گود شده که فضاهای مثبت کار هستند می‌چسبانند.
2- معرق زمینه رنگ:
دراین نوع پس ازچسباندن قسمت‌ها و اجزای فضاهای مثبت طرح، فضاهای منفی کنار گذاشته میشود و پس از سمباده پوستی آماده رنگ میگردند. جهت جلوگیری از شکستن پلی استر، نباید ابعاد تابلو بیش از 50*50 باشد.
3- معرق زمینه چوب:
دراین روش علاوه بر فضاهای مثبت کار، زمینه کار که همان فضاهای منفی است از چوبهای رنگی تشکیل شده است. این زمینه میتواند یکپارچه از یک چوب و یا پازل باشد که به نوبه خود به چند دسته تقسیم میشود: پازل تکه تکه، پازل آجری و پازل پارکتی.
4- معرق زمینه چوب و رنگ:
ترکیب دو نوع قبلی است که قسمت رنگ خور کمتر و بیشتر زمینه از چوب است.
5- معرق زمینه خاتم:
این نوع از معرق‌های گران محسوب میشود که قسمت فضای منفی طرح را از ورقه‌های خاتم پر میکنند.
6- معرق زمینه چوبهای روکش:
دراین نوع از چوبهای بسیار نازک روکش استفاده میکنند. به دلیل اینکه این نوع زود تمام میشود، جنبه کاربردی بیشتری دارد و بیشتردر کارهای سری استفاده میشود مثل در کمد و میزهای کار.
7- معرق منبت:
معرقی است که آمیخته به منبت است و کمی شبیه معرق جایگزین میباشد با این تفاوت که دراین نوع برجستگی تابلو کاملاً محسوس است.
8- معرق مشبک:
از این نوع معرق بیشتر در گذشته استفاده میشد. برای ساختن صندوق‌های امامزاده‌ها و یا منبرهای مساجد بکار می‌رفت. این نوع در واقع ترکیبی از دو هنر معرق و مشبک سازی میباشد.
9- معرق گره چینی:
این نوع بیشتر درصنعت درسازی کاربرد داشته است و در وپنجره‌های چوبی به روش گره چینی ساخته میشد و با معرق زینت داده میشدند.
10- معرق خاتم:
دراین نوع معرق از ورقه‌های خاتم برای کل طرح استفاده میشود.
11- معرق ساقه گندم و جو:
دراین نوع به جای چوب از ساقه‌های گندم و جو جهت پیاده کردن طرح استفاده میشود. ابتدا ساقه‌ها را درآب می‌جوشانند تا از حالت ورقه‌ای خارج شوند و سپس به اندازه دلخواه بریده و طرح مورد نظر را پیاده میکنند.
12- معرق سطوح منحنی و کروی زمینه چوب:
دراین حالت قطعات بکار رفته باید از ظرافت خاصی برخوردار باشند تا قابل نصب روی سطوح منحنی مثل گنبد باشند.
13- معرق نیم برجسته:
مانند معرق منبت است با این تفاوت که قسمتی از طرح از سطح تابلو بیرون میزند.
14- معرق تمام برجسته:
دراین نوع معرق که عموماً مجسمه سازی است، اول پیکره‌ها را با مغار و یا کارد می‌تراشند و بعد روی آن معرق‌کاری میکنند. یعنی حجمی است در فضا که سطح خارجی آن را معرق میکنند.
ماشین آلات در معرق کاری:
1- ماشین سنباده نواری دستی، برقی
2- دریل دستی، برقی
3- ماشین سنباده لرزان دستی، برقی
4- ماشین رنده دستی، برقی
5- ماشین سنباده گرد دستی، برقی
6- ماشین اره گرد دستی، برقی
7- اره دستی، برقی کلنگی (اره نوکی)
8- کمپرسور
وسایل لازم در معرق کاری:
گونیای فلزی مته
مشتی (آچار) میز کار
پیشکار تیزک یا گزک
پرگار پیچ دستی یا تنگه
تخته سمباده کمان اره
تیغ اره (چوب بر) تیغ اره فلز بر
چکش چوب‌سا
سوهان میخ کش
کاردک و لیسه صابون
قلم مو لیسه پرداخت کاری
نوارچسب کاغذی فشارشکن
پیستوله تراز
تخته بتونه
مراحل معرق کاری:
1- انتخاب طرح: ابتدا طرح را انتخاب میکنیم.
2- طرز تهیه الگو: طرح را روی سه‌لایی می‌چسبانیم.
3- طرز خرد کردن الگو: طرح را به قطعات نسبتاً کوچکتر تقسیم میکنیم که قابل گردش در کمان اره باشد.
4- انتخاب چوب: با توجه به طرح و رنگ و نور مورد نیاز، چوب مناسب را انتخاب می‌نماییم.
5- روشهای اتصالی اجزای الگو بر چوبهای رنگی: این عمل به چند طریق صورت میگیرد.
الف) چسباندن الگو به وسیله چسب چوب: چسب را به صورت نقطه‌ای به زیر الگو زده و پس از خشک شدن از کناره الگو شروع به بریدن میکنند.
ب) اتصال الگو با میخ سایه: الگو را روی چوب قرار داده و با چند میخ الگو را روی چوب ثابت میکنیم.
ج) چسباندن الگو با چسب دورو: این چسب را که از هر دو طرف قدرت چسبندگی دارد بین چوب و الگو قرار داده و آنها را ثابت میکنیم که این چسب گران است.
د) چسباندن با چسب فوری: درصورت نداشتن چسبهای دیگر و میخ ازین روش استفاده میکنند.
6- برش: پس از اتصال الگو، برش را آغاز میکنیم. برای اینکار شیوه‌های متفاوتی وجود دارد که با توجه به محل برش شیوه و ابزار مناسب انتخاب میشود.
رنگ کاری معرق:
همانطور که گفته شد معرق بر دو نوع زمینه چوبی و زمینه رنگی میباشد. به منظور پرکردن فضاهای خالی اعم از زمینه و خطوط برش یافته داخل طرح و هم سطح شدن چوبهای مختلف با یکدیگر و همچنین محافظ کار ازجمله آن‌هاست و جلوگیری از اکسید شدن چوبها آن کار را باید رنگ کرد که مراحل کار به شرح زیر است:
1- سنباده: در سه نوع کاغذی، پارچه‌ای یا آهنی و پوست آب وجود دارد که در معرق بیشتر از سنباده‌های پوست آب و پارچه‌ای استفاده میشود. در رنگ کاری معرق از سنباده نمره 60 تا 600 استفاده میشود.
2- بتونه: ماده‌ایست جهت پرکردن و صاف کردن ترکها، درزها، ناهمواری‌ها و… که بر دو نوع فوری و سریشی میباشد. بتونه سریشی از ترکیب آب + مل + سریش بدست میآید و دو ساعت بعد خشک میشود اما بتونه فوری در قوطی‌های 1 و 4 کیلوئی و با رنگهای قرمز و سفید در بازار وجود دارد.
3- رزین آلکیدی: از موادی چون الکل‌های پلی هیدریک، اسیدهای چند ظرفیتی، اسیدهای چرب و روغن ساخته میشوند. از واکنش پلیمر شدن تراکمی بین الکل‌های چند ظرفیتی و اسیدهای چند ظرفیتی پلی استر بدست میآید که باعث شفافیت و محافظت از سطح میگردد.
4- کله نمد: نمد فشرده شده یا 150 الی 200 تکه پارچه بریده شده گرد که به یکدیگر دوخته شدهاند و بوسیله پیچ و مهره‌ای به ماشین پوست گرد نصب میگردد.
5- پوست بره: پوستی بسیار نرم و لطیف که همراه با شیر پولیش خطوط نمد و پولیش را از بین برده و سطح کار را براق و شیشه‌ای میکند و در واقع پرداخت نهایی میباشد.
6- پولیش(واکس): ماده‌ای خمیری و در دو نوع زبر(پولیش قرمز) و نرم (پولیش سفید) میباشد. برای کم شدن اصطکاک پولیش را به سطح کله نمد مالیده سپس سطح معرق را پولیش میکنند. کار پولیش قرمز از بین بردن خش‌های بسیار ریز سمباده و کار پولیش سفید از بین بردن خش‌های بسیار ریز پولیش قرمز است.
7- تینر فوری: نوعی رقیق کننده است که برای شل کردن رنگ استفاده میشود. از تینر فوری برای رقیق کردن انواع رنگهای فوری، پلی استر، سیلر و کیلر استفاده میشود.
8- خمیر مشکی: ماده‌ای است که در معرق زمینه رنگ برای پوشش زمینه معرق از آن استفاده میشود.
9- رنگ فوری: جهت رنگ آمیزی پشت کارهای تابلو استفاده میشود.
10- شیر پولیش: مایع سفید رنگی میباشد که کار آن براق کردن سطح معرق است.
11- نوار چسب شیشه‌ای (اسکاچ): این چسب پلاستیکی برای پوشاندن سطح تابلوی معرق با کاغذ یا روزنامه میباشد تا هنگام رنگ آمیزی پشت تابلوی معرق سطح کار خش نیافتد.
12- سیلر و کیلر: برای جلوگیری ازآسیب‌های پلی استربه بافت چوب، آنرا بر روی لایه‌ای از سیلر استفاده میکنند. سیلر باعث پرشدن منافذ چوب شده و بافت چوب را پر میکند.
قبل ازشروع به عمل رنگ‌کاری باید ابتدا چوبهای معرق را با سیلر، کیلر یا پلی استر عایق‌بندی نموده تا در برابر مواد مشکی محافظت شده و احیاناً رنگ به خود نگیرد. در صورتی که ازخاتم یا فلز درمعرق استفاده شده باشد بهتراست که آن را با پلی استر عایق‌بندی نمود زیرا درهنگام پوست زدن داغ شده واز بین می‌روند. پس ازخشک شدن دور کار را سنباده نموده تا صاف شود. پس ازاطمینان از مشکی شدن رزین، آن را از جوراب نازکی عبورداده تا ناخالصی‌های آن گرفته شود. سپس سایر ترکیبات مورد نیاز چون پراکسی، کبالت و تینر فوری را به روشی خاص به آن افزوده و ماده حاصل را روی کار می‌ریزیم. مرحله بعدی ریختن پلی استر میباشد.
روشهای پلی استر ریزی رویه:
پلی استر به سه روش روی کار زده میشود:
الف) میتوان پلی استر را روی سطح معرق ریخت و در صورت حباب زدن آنها را از بین برد.
ب) با فشار باد کم و ملایم تنظیم شده کمپرسور و پیستوله‌ای که دارای سوزن شماره 2 یا 2.5 است به نحوی که پاشش آن مانند ریزش باران بوده و سطحی یکنواخت را بوجود آورد.
ج) میتوان پلی استر را در یک مرحله به صورت لایه‌ای نازک روی سطح کارریخت و یا پاشید و صبر کرد تا پلی استر ژله شود و سپس منتظر شد تا پلی استر خشک شده و آن را پولیش کرد. این کار را سه بار تکرار میکنیم تا ضخامت پلی استر 2 میلیمتر شود. توجه کنید که اگر ضخامت بیش از 2 میلیمتر باشد علاوه بر مقرون به صرفه نبودن، امکان ترک برداشتن آن نیز زیاد میشود.
مواد نرم کننده:
مواد نرم کننده افزودنی‌های آلی هستند که به منظور انعطاف دادن به فیلم رنگ و یا افزایش آن به ویژه در مورد رنگ پایه‌هایی که تولید فیلم‌های خشک میکنند به کار گرفته میشود. نرم کننده‌ها خواص مهمی از قبیل قدرت جابجا شدن، یکنواختی، قابلیت قلم خوردگی، مقاومت در برابر ضربه، خاصیت کش آمدن و برق و درخشندگی رزین را بهبود می‌بخشد. این مواد براساس مناسب بودن بهره‌دهی، پایداری غیر فرار بودن، بو، طعم، مزه، خواص فیزیولوژی و غیره برای رزین مورد نظر انتخاب میشوند.
روشهای از بین بردن چربی چوب:
در صورت استفاده از چوبهای چرب مثل فوفل، سرخدار، زیتون، پسته و غیره باید قبل از رنگ کاری چربی چوب گرفته شود که برای این کار میتوان:
1- چوبهای چرب را با تینر فوری شستشو داد.
2- روی چوبها را با سیلرکیلر عایق بندی نمود.
3- با ماده ضد چربی، چربی چوبها را گرفت.
4- با پلی استر عایق بندی کرد.
اگر چوبها رطوبت داشته باشند پس از رنگ آمیزی به صورت کریستال در زیر رنگ مشخص میشود.
برچسب‌ها: هنر معرق کاری, هنر چوب, چوب, هنرهای سنتی
دانشجویان مرمت بعد از آموزش به تمرین نیاز دارند
تاریخ : ۱۳٩۱/٩/۳
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
دانشجویان مرمت بعد از آموزش به تمرین نیاز دارند
دانشجویان مرمت بعد از آموزش به تمرین نیاز دارند
مدیر گروه مرمت دانشگاه علم و صنعت معتقد است: باید ارتباطی همه‌جانبه میان سازمان میراث فرهنگی، شهرداری و نهادهای اجرایی برای آموزش و تربیت دانشجویان رشته‌ی مرمت ایجاد شود.
اصغر مرادی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس میراث فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به اینکه ارتباط صنعت و دانشگاه باید قویتر از گذشته شود، ادامه داد: این قضیه فقط منحصر به رشته‌ی مرمت آثار تاریخی نیست. در بیشتر نهادها، کارهای اجرایی بدون ارتباط با مراکز آموزشی انجام میشوند. این در حالی است که یک مرکز آموزشی برای تربیت نیروهای خود به مکانی برای تمرین نیاز دارد و چه مکانی بهتر از دانشگاه که این امکان را بتواند فراهم کند.
وی بیان کرد: اکنون در این حوزه، رابطهی مراکز آموزشی و اجرایی بسیار کم‌رنگ شده است که در آینده، به بدنه‌ی جامعه زیان وارد میکند.
او تأکید کرد: اگر در حوزه‌ی اقدامات اجرایی مانند مرمت، کارها به دانشگاه داده شود، کیفیت کارها بالاتر میرود و آموزش بهتری به دانشجویان داده میشود.
وی نداشتن ارتباط قوی میان مراکز اجرایی و آموزشی را مشکلی اساسی دانست و اظهار کرد: این تئوری باید به عمل تبدیل شود، آموزش به‌تنهایی بازدهی کافی ندارد.
مرادی با تأکید بر ضرورت هماهنگی آموزش‌ها و کارهای اجرایی که در هر حوزه انجام میشود، گفت: گاهی چیزهایی که در دانشگاه‌ها آموزش داده میشود، با مشکلاتی که در بیرون از فضای آموزشی، کارشناسان با آن مواجه میشوند منطبق نیستند و این به‌دلیل نوع آموزش است.
این استاد دانشگاه تئوری اجرا و عمل را یک پل ارتباطی میان دانشگاه و مراکز اجرایی دانست و بر لزوم تقویت آن تأکید کرد و ادامه داد: ما باید بتوانیم از اتلاف وقت کسانی که با هزینه کردن وقت و پول خود در دانشگاه به آموزش می‌پردازند، جلوگیری کنیم.
وی جایگاه آموزش را در ایران خاص دانست و اضافه کرد: دادن آموزش مستلزم تمرین است. هرچند اکنون از فضای آموزشی حوزه‌ی مرمت ناراضی نیستم، ولی باید به این حوزه و ارتباط میان مراکز اجرایی و آموزشی توجه بیشتری شود.
انتهای پیام
منبع
IFrame
برچسب‌ها: مرمت, آثار باستانی, هنرهای سنتی, مرمت چوب
مرمت آثار باستانی ایران زمین خوزستان سال 1383
تاریخ : ۱۳٩۱/٩/۳
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
تنها 700 میلیون تومان برای نجات خوزستان کافیست
سازمان میراث فرهنگی کل کشور تنها با 700 میلیون اعتبار سال جدید استان خوزستان موافقت کرد، این در حالی است که اداره میراث فرهنگی خوزستان برای احیای آثار فرهنگی خود تقاضای 3 میلیارد تومان اعتبار کرده بود.
به گزارش «میراث خبر»، «مینا علیزاده» مدیر میراث فرهنگی خوزستان با اعلام این مطلب گفت: «ما امیدواریم بتوانیم حتی این مبلغ را به تمامی دریافت کنیم. هدف اصلی اداره میراث خوزستان در سال جدید، حفاظت از بافت تاریخی خوزستان است که به شدت رو به تخریب است تاکنون عدم تمکین شهرداری نسبت به بافت قدیمی این استان آثار تاریخی و باستانی خوزستان را با تهدیدات فراوانی مواجه کرده است.»
مدیر میراث فرهنگی خوزستان اضافه کرد: «اعتراض ها و چانه زنی های لازم را در مورد مبلغ اعتبار تصویب شده، انجام داده ایم و منتظر پاسخ هستیم.»
در سال جدید، 40 عنوان عملیات در حوزه میراث فرهنگی شامل مرمت، شناسایی و پژوهش و کار معرفی و آموزش در استان خوزستان در حال انجام است.
به گفته یکی از کارشناسان معرفی آموزش در خوزستان، این استان در سال گذشته برای معرفی آموزش حتی یک ریال هم بودجه در اختیار نداشت. وی اظهار داشت: «اکنون ما مانده ایم و تلی از آثار باستانی و تاریخی مهم که تخریب شده اند و مردم این استان که از ارزش میراث فرهنگی خود کاملا بی خبرند.»
«ابراهیم حیدری»، مدیر اجرایی بررسی، تصویب و سامان دهی بناهای تاریخی و باستان شناس تخت سلیمان نیز در این باره گفت: «استان خوزستان در حال حاضر از نظر بنیه کارشناسی بسیار ضعیف است. امروز به تعداد آثار تاریخی و باستانی در این استان، نیروی متخصص وجود ندارد. بنابراین لازم است تا بودجه ای کافی در این استان صرف شود. ضمن این که مرمت آثار و کاوش ها باید طبق برنامه با رعایت ضوابط جهانی انجام گیرد.»
این استان همچنین به دلیل آن که بیشترین پروژه ملی را در خود جای داده است به سقف بیشتری از بودجه نیازمند است یا از برنامه های ویژه در سال جدید، مطالعه، پژوهش و مرمت خانه های ثبتی دارای سکنه در خوزستان است. با توجه به مراجعات سکنه بافت قدیم و درآمد کم بافت اجتماعی ساکن در این خانه ها با دریافت اعتبار، تیمی از کارشناسان برای مرمت این بناهای ثبت شده ارزشمند بسیج خواهند شد. همچنین تعیین حریم و شروع مطالعات ارزش گذاری و سنجش پتانسیل بافت های تاریخی ثبت شده در برنامه های سال جدید این میراث فرهنگی است.
برخی از بناهای تاریخی شهرهای خوزستان، از جمله «خانه نجف خان» بهبهان پس از مرمت به موزه و کارگاه هنرهای سنتی شهرستان بهبهان تبدیل می شود و «حمام کرناسیون» در دزفول پس از تجهیز و مرمت به عنوان موزه مردم شناسی دزفول مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در بخش پروژه های ملی نیز تعیین حریم شوش، مسجد سلیمان و ایذه، ادامه یافته و تکمیل خواهد شد.
در حال حاضر استان خوزستان در زمینه میراث فرهنگی با بحران بسیار شدید کار رو به روست. هر روزه، حفاری های غیر مجاز در سطح وسیعی در این استان انجام شده و اشیای گران قیمت که میراث فرهنگی کل کشور ایران است. از این خطه غنی از سرزمین ایران، خارج می شود. همچنین با تقسیم اراضی زمین های اطراف آثار باستانی بسیار مهم خوزستان، امکان حفاری و کاوش و یافت بقایای آثار موجود در زیرزمین، برای کارشناسان میراث فرهنگی بسته شده است
لینک مطلب: http://www.chn.ir/ NSite/FullStory/?Id=84396
IFrame
برچسب‌ها: هنرهای سنتی, مرمت چوب, آثار باستانی, مرمت
دیدگاه‌های ارزشمند استاد هوشنگ سیحون درباره هنر و معماری
تاریخ : ۱۳٩۱/۸/٦
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
دیدگاه‌های ارزشمند استاد هوشنگ سیحون درباره هنر و معماری
معماران ایران
بزرگان معماری ایران را پاس بداریم .
درس‌هایی از هوشنگ سیحون ـ 2
Iranian Architects
Lessons from Hooshang Seyhoun – 2
دوشنبه ٢٠ شهریور ۱۳٩۱
آنچه در ادامه میخوانید، دومین بخش از دیدگاه‌های ارزشمند استاد هوشنگ سیحون درباره هنر و معماری است که در گفت‌وگوی علی فراستی (استاد دانشگاه ایالتی کالیفرنیا) با ایشان، در زمستان 1372، در فرانسه (منتشر شده در روزنامه شرق، شماره 1515، یکشنبه 10 اردیبهشت 1391)، مطرح شده است:
2. تعریف هنر
تعریف هنر بسیار مشکل است؛ در طول اعصار و از قدیم‌الایام، بزرگان، فلاسفه، هنرمندان و متخصصان، تعاریف متفاوتی از هنر ارایه داده‌اند که گاه با همدیگر تفاوت‌های فاحشی داشته‌اند.
برداشت من از هنر این است:
“هنر عبارت است از انتقال احساسات شخص هنرمند، به وسیله تکنیک‌های مخصوص آن هنر، به شنونده، بیننده یا خواننده‌ای که آن اثر هنری را در مقابل خود دارد.”
لذا آن هنرمندی پیشروتر است که بتواند به بهترین و راحت‌ترین وجهی، احساسات درونی یا برداشت خود را به دیگران منتقل کند. انتقال این احساس یا برداشت، نیازمند وسیله است که به آن تکنیک (فناوری) گفته میشود. فناوری مخصوص هنر نقاشی، طراحی و رنگ‌گذاری و تکنیک ترکیب رنگ و امثالهم است. با جمع شدن این تکنیک‌هاست که آن احساس روی تابلو نقاشی معنی پیدا میکند. شخص هنرمند باید به این فناوری‌ها اشراف داشته باشد تا بتواند به اثر هنری، در عین وحدت، تنوع بدهد و این وحدت و تنوع را روی تابلو منعکس کند.
در عالم موسیقی نیز مبنا همین است؛ موسیقیدان کسی است که بتواند آهنگ درونی خود را، با استفاده از ابزار و فناوری و آلات موسیقی، به شنونده عرضه کند. این موسیقی، در عین برخورداری از اصول و قواعد مشخص، بیانگر احساس درونی آهنگساز نیز است و نتیجه‌اش این میشود که آن اثر هنری در دیگران ایجاد حالت و احساس خاصی را میکند.
IFrame
برچسب‌ها: معماری, عکس دکوراسیون چوبی, هنرهای سنتی, ایران هنر
مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله – کلاس معماری
تاریخ : ۱۳٩۱/٧/٢٠
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
به طورخلاصه دراین مطلب درباره مقاوم سازی ساختمان ها ی قدیمی ، بتنی ،اسکلت فلزی میخوانید . دربخش دوم درباره کلاس آموزشی اخلاقمعماری؛امروزواینجااطلاع رسانی شده که تاسی مهر ماه مهلت دارد . با تشکرازتوجه شما فربد
کارگاه آموزشی اخلاق معماری؛ امروز و اینجا برگزار میشود
پژوهشکده هنر کارگاه آموزشی { اخلاق معماری؛ امروز و اینجا } را ویژه دانشجویان معماری و شهرسازی برگزار میکند.
این پژوهشکده با هدف ارتقاء و تقویت دانش نظری دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های معماری و شهرسازی ، دوره آموزشی { اخلاق معماری ؛ امروز و اینجا } را با حضور دکتر سید حسین معینی برگزار میکند.
این دوره آموزشی در چهار جلسه از ابتدای آبان ماه سال جاری در روزهای سه شنبه از ساعت هفده برگزار خواهد شد.
پژوهشکده هنر در پایان این دوره آموزشی به شرکت‌کنندگان ، گواهی شرکت در دوره اعطا خواهد کرد.
علاقمندان برای کسب اطلاعات بیشتر و یا ثبت‌نام در این دوره آموزشی میتوانند از روز دهم تا سی مهرماه با پژوهشکده هنر به شماره‌ها ۲-۶۶۹۵۶۱۹۰ تماس بگیرند یا به آدرس تهران، خیابان ولی‌عصر (عج)، بالاتر از تقاطع امام‌خمینی (ره)، نبش کوچه شهید حسن سخنور، شماره بیست و نه مراجعه کنند.
=================================
جلسات مجازی اسکیس در وبلاک زیر درحال شروع میباشد برای پی گیری ار لینک زیر پی گیری کنید .
آموزش طراحی
===============
مقاوم سازی ساختمان در برابر زلزله
منبع : همشهری
مقاوم سازی در مورد ساختمان های بسیار قدیمی که عمدتاً متشکل از دیوار باربر و بعضاً همراه با یک نیمه اسکلت فلزی هستند به علت هزینه های بالا و مشکلات اجرائی اگر محال نباشد به غیرممکن نزدیک است.
مقاوم سازی در مورد ساختمانهای نیمه قدیمی و بعضاً جدیدتر، که به صورت اسکلت بتنی اجرا شده، به علت پوشش میلگرد در داخل بتن و عدم دسترسی آسان به آن و عدم وجود مصالحی که به راحتی به بتن اتصال یابد، تشخیص موارد ضعف و همچنین مقاوم‌سازی آن بسیار مشکل بوده و اجرای ورق و پروفیل فلزی جوشکاری شده روی اسکلت بتنی به صورت وصله و پینه راهگشا نخواهد بود ، هرچند در کیفیت و مقاوم بودن بتن مصرفی نیز باید جداً شک نمود.
درعکس زیر میتوانید موارد مشابه که توسط{ فربد مدیر سایت } عکس برداری شده را ببینید . متاسفانه این روال چند سالیست که به عناوین مختلف انجام میشود
در ساختمان های اسکلت فلزی به علت ماهیت آن ، اجرای مقاوم‌سازی عملی‌تر است ، لیکن به دلیل هزینه زیاد و تخریب قسمتهای زیادی از نازک کاری و سفتکاری برای دسترسی به تیرها و ستون‌ها و اتصالات ، و همچنین چند واحدی بودن ساختمانها و عدم حصول توافق هماهنگ در این مورد بین مالکین واحدها ، معمولاً از اجرای آن اجتناب می‌ورزند ، و در صورت اجرا نیز رسیدن به یک نتیجه ایده‌آل ممکن نمیباشد .
در این گونه موارد ، گزینه بهتر، تخریب و نوسازی کامل ساختمان میباشد . به هرحال وضعیت فونداسیون و مقاومت آن در برابر نیروی زلزله نیز باید بررسی گردد
بنابر مطالب فوق الذکر، مقاوم سازی در مورد ساختمان های خصوصی ، عملاً در سطح کلان مطرح نمیباشد و ساختمانهای عمومی ، مخصوصاً مدارس و بیمارستان‌ها ، حائز اهمیت بیشتری هستند .
به طور مثال اگر زلزله نسبتاً شدید در ساعت یازده صبح اتفاق بیفتد در ساختمانهای مسکونی قدیمی که عمدتاً به صورت دو طبقه مسکونی میباشند، تعداد 4 الی 5 نفر ساکن هستند در حالیکه در یک مدرسه بین سیصد الی هشتصد نفر در حال تحصیل میباشند و چنین اتفاقی در اینگونه ساختمانها، فاجعه جبران‌ناپذیری را در پی خواهد داشت. پایان مطلب
برچسب‌ها: معماری, نقش رنگ در معماری, هنرهای سنتی, نما چوب
تولیدملی ، استاندارد جهانی ، صادرات ایرانی نمایشگاه صنعت ساختمان 1391
تاریخ : ۱۳٩۱/٦/۳۱
نویسنده : { فربد حیدری } Farbod Heidari
نظرات ()
نمایشگاه امسال (1391) با 30% رشد نسبت به نمایشگاه گذشته برگزارشد .
شرکت کنندگان محصولات ، تولیدات ، فن آوری و خدمات خود را به نمایش گذاشتند .
تولیدملی ،استاندارد جهانی ،صادرات ایرانی
شعارنمایشگاه صنعت ساختمان
( متاسفانه به نظر بنده پراکندگی سالنها و مشخص نبودن چیدمان سالنها یا نبود یک نقشه جدید و واضح خیلی باعث سردرگمی میشد
به دنبال شرکت یکی از دوستان بیش از یک ساعت زمان گذاشتم و هر بار از سالن دیگری بغیر از سالن 37 سردر می آوردیم .
شاید باید به اطلاعات می رفتم .. )
این نمایشگاه محیط خوبی بود برای شرکت های تولید کننده سرامیک ، کاشی و مواد آببندی و بند کشی .
چند شرکت هم محصولات خارجی و وارداتی خود را در زمینه استخر و جکوزی و سونای خشک به نمایش گذاشتند .
( نمایی از رنگ جدید سونا با پایه آب ، ضد رطوبت ، آنتی باکتریال ، مقاوم در برابر حرارت بخار ، بدون تغییر رنگ )
عناوین خبر های منتشر شده :
1 – داریوش پاک بین ˈروز شنبه درمراسم گشایش دوازدهمین نمایشگاه بین المللی صنعت ساختمان که با حضور ˈ محمدرضا رحیمی ˈ معاون اول رئیس جمهوری و جمعی از نمایندگان مجلس درمحل دایمی نمایشگاه ها برگزار شد، افزود:
در این نمایشگاه نمایندگانی از 20 کشور جهان و 210 شرکت خارجی شرکت کرده اند که نشان از عدم تحریم جمهوری اسلامی ایران از سوی کشورها است. ادامه دارد کلیک کنید
ادامه دارد
2 – دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت ساختمان امروز با حضور رحیمی معاون اول رئیس‌جمهور، برخی نمایندگان مجلس، سفرای خارجی و مدیران و مسئولان انجمن‌ها و اتحادیه‌های تعاونی افتتاح شد.
ادامه دارد
3 – دوازدهمین نمایشگاه بین المللی صنعت ساختمان تهران با حضور 32 کشور 16 تیر شروع به کار می کند.
دبیرکل اتاق تعاون مرکزی ایران درنشست خبری این نمایشگاه گفت:در این دوره از نمایشگاه،شرکت های معتبری از 32 کشور آسیایی ، آفریقایی و آمریکایی حضور و 150 شرکت داخلی نیز مشارکت فعال خواهند داشت . ادامه دارد
گالری تصاویر نمایشگاه بین المللی تهران 1391
IFrame
برچسب‌ها: ایران هنر, هنرهای سنتی, معماری, رشته صنایع چوب
برگزاری سیزدهمین دوره آزمونهای ادواری رشته‌های مهارتی در همدان
برگزاری سیزدهمین دوره آزمونهای ادواری رشته‌های مهارتی در همدان
تزئینات پنجره‌های ارسی حسینیهٔ امینی‌ها ، قزوین
برگزاری سیزدهمین دوره آزمونهای ادواری رشته‌های مهارتی در همدان
خبرگزاری موج – اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان سیزدهمین دوره آزمونهای ادواری رشته‌های مهارتی فرهنگی و هنری کاردانش سراسرکشور را برگزار میکند.
به گزارش موج به نقل از روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان، سیزدهمین دوره آزمونهای ادواری رشته‌های مهارتی فرهنگی وهنری کاردانش سراسر کشور روز جمعه 17 تیر 90 برگزار میشود و مهلت ثبت‌نام در این آزمون تا ساعت 24 روز شنبه 4 تیر 90 اعلام شده است.
لازم به ذکر است علاقه‌مندان میتوانند جهت ثبت نام به نشانی اینترنتی www.azmoonhonar.ir مراجعه کنند.
گفتنی است به افراد متقاضی بعداز موفقیت در آزمون نظری و عملی،گواهینامه مهارت اعطا میشود که با معادل سازی آن از طریق سازمان آموزش و پرورش استان این افراد میتوانند دیپلم کاردانش دریافت کنند.
آزمونهای ادواری در رشته‌های چاپ دستی، هنر معرق‌کاری، چهره‌آرایی، سفالگری، چهره‌سازی، آواز جهانی، تصویربرداری، دستیاری طراحی لباس، عکاسی، عکاسی دیجیتال، خاتم کاری، صفحه‌آرایی رایانه‌ای، دستیاری طراح لباس (دوخت وترمیم)، نگارگری، تذهیب و تشعیر و مدیریت و برنامه‌ریزی امور خانواده برگزار میشوند.
همچنین این آزمون‌ها در رشته‌های تولید چندرسانه‌ای، بست کاری، تصویرسازی کامپیوتری، سازسازی (سنتورو سه تار)، طراحی صفحات وب، تراش و تزئین شیشه و کریستال، قلمزنی، طراحی بسته‌بندی، نوازندگی ساز ایرانی، آوازایرانی، سازسازی (سه تارو سازضربی)، طراحی طلا و جواهر، سازسازی (سنتور و ساز ضربی)، کاغذسازی، نوازندگی ساز جهانی، هنر آینه‌کاری، گرافیک کامپیوتری و گره چینی نیز برپا میشوند.
علاقه‌مندان میتوانند برای کسب اطلاعات بیشتر با واحد آموزش کاردانش اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان همدان تماس بگیرند.
سلام. وبسایت جامعی دارید .خیلی
خیلی ممنون
مطلب بسیار خوبی بود.ممنون
با تشکر از شما
سلام.وبسایت خیلی خوبی دارید.ممنون
سلام و تشکر از پیام های زیبای شما با تشکر بسیار