اکتبر 29, 2016 | ترمه بافی, دکوراسیون, دکوراسیون داخلی, دکوراسیون و چیدمان, هنر, هنر سنتی |
ترمه
پارچه ترمه به پارچه ظريف و لطيفي اطلاق ميشود كه از دو سري نخ تار وپود که با دست بافت بافته شده باشد به نحوي كه پود در پشت پارچه به صورت آزاد و تراكم پودي آن زياد باشد .جنس آن از كرك و پشم يا ابريشم با طرحهاي اصيل و سنتي ايران است .
تاريخچه ترمه
شروع ترمه بافي در ايران به اوايل دوره صفويه مي رسد هر چند برخي را عقيده بر آنست كه زادگاه اصلي ترمه قلب آسياي مركزي و ارتفاعات كشمير است عده اي نيز بر اين باورند كه ترمه بافي در ابتدا درايران آغاز گرديد و سپس به كشمير راه يافته است .آنچه در خصوص اين پارچه بسيار ظريف ميتوان گفت اين است كه ذوق و سليقه و ابتكار ايرانيان در ظرافت بافت ،جنس و طرحهاي خيال انگيز آن در جهان كم نظير ميباشد .اين هنر در دوره شاه عباس صفوي به اوج شكوفايي و تكامل خود دست يافت ، كه شهره جهان گشت و به يكي از محصولات صادراتي ايران مبدل شد .
انواع ترمه
انواع ترمه هاي ايراني و كشميري بشرح زير مي باشند:
1- شال چهرقدي : اندازه آن 5/1*5/1 مي باشد و براي روسري يا بقچه بكار مي رود كه هم لچك ترنجي آن متداول بوده و هم نوع گلدار آن .
2- شال راه راه : که بر دونوع است :
الف) شال راه راه پهن
ب) شال راه راه باريك
که هرکدام نوع مصرف خودش را متناسب با سليقه افراد در استفاده از آنها دارد .
3- شال اتابكي : از نوع كشميري است و از پشم بسيار لطيف بافته مي شود.
4- شال بندي : نقشه آن شبيه لانه زنبور است و داخل هر خانه يك گل يا يك بته مي خورد
5- شال محرمات : به نوعي شال راه راه گفته مي شود كه پهناي راه هاي آن متفاوت است .
6- شال كشميري : به انواع شالهاي بافت كشمير گفته مي شود كه معروفترين آن نقشه بته جقه ،نقشه شاخ گوزني و نقشه درختي مي باشند.
7- شال زمردي : نوع اعلاي شال كشميري است كه زمينه نيلي با نقشه بته جقه و رنگهاي بسيار زنده بخصوص رنگ سبز زمردي دارد.
8- شال كرمان : به تمام شالهاي بافت كرمان گفته مي شودو انواع گوناگون دارد .
9- شال اميري : همچنانكه از نامش پيداست از انواع درباري و اعلاي شالهاي كشميري است عموما نقش بته جقه و شاخ گوزني آن ديده شده است .
10- شال يزدي : ترمه هاي يزدي به ترمه هاي بافت منطقه يزد گفته مي شود كه اكثرا يا راه راه هستند و يا گلهاي شاه عباسي مي خورند كه قديمي و ناياب هستند.
ترمه
كاربرد ترمه در گذشته و حال
ترمه در زمانهاي گذشته مصارف متنوع و گوناگوني داشته است كه از جمله:دوختن لباسهاي فاخر،اشرافي ، پرده، جانماز، خلعتي و… را مي توان نام برد . امروزه نيز از ترمه به عنوان پارچه مبلمان ـ پشتي و روميزي و … استفاده مي شود . مصرف كنندگان ترمه در گذشته بيشتر رجال و اشراف و پادشاهان بوده اند و در زمان حال اغلب اقشار متوسط و بالاي جامعه هستند كه آن را بعنوان هديه در عروسي ها و در اعياد و مراسم رسمي و خانوادگي به يكديگر تقديم مي كنند .
ترمه
وضعيت ترمه در حال و گذشته
صنعت ترمه قبل از ورود پارچه ها و منسوجات بافت كارخانه هاي ماشيني غرب به ايران از رونق چشمگيري برخوردار بوده است و به دليل مصارف و كاربرد متنوع آ ن در بين طبقات مرفه به بخشي از نيازهاي مصرفي پاسخ داده است به طوريكه تعداد دستگاههاي بافندگي در زمان قديم در يزد حدود 500 الي 700 دستگاه مي رسيده است اما در زمان حال اين صنعت دستي تقريباً منسوخ شده است .
علل نابودي ترمه در ايران
صنعت بافت پارچه در قرن 19 ، يعني در اواخر حكومت قاجاريه با گسترش مناسبات سرمايه داري كه به صورت جبري و اجتناب ناپذير به فراخناي گيتي هجوم آورده بود و در پي غارت مواد خام و تصاحب بازارها جهت فروش كالا و سود بيشتر ، مواجه بود .
ساختار ايران در آن مقطع دچار يك ضعف مضاعف بود : از يك طرف به دليل ضعف تاريخي و اقتصادي ـ اجتماعي امكان توسعه سرمايه داري و به تبع آن ظهور يك طبقه سرمايه دار قوي با پشتوانه ملي را عاجز بود و از سوي ديگر، وابستگي حكومت به استعمار روس و انگليس بود كه هيچگونه تحرك و پويايي را در اقتصاد ملي ايران بر نمي انگيخت و سعي در فروپاشي صنايع داخلي و نابودي همه جانبه آن مي کرد و در نهايت با تسلط يافتن بر حوزه هاي اقتصادي و كنترل و تحت نفوذ در آوردن سياست داخلي و خارجي توانستند به نيات شوم خود جامه عمل بپوشانند .
ترمه
علاوه بر اين موارد پايين بودن قدرت خريد مردم -گراني مواد اوليه -مقدار كم بافت در طول روز ـ ظهور ماشينهاي پارچه بافي و رقابتهاي بازرگاني را در اواخر دوره قاجاريه ميتوان به عنوان عوامل مؤثر در منسوخ شدن صنعت ترمه به شمار آورد .
اما مي توان با تقويت باورهاي فرهنگي مربوط به اشتغال در اين حوزه ( صنايع دستي ) ، ارائه امتيازات خاص به محدود شاغلين انگشت شمار در اين رشته هنري و حمايت همه جانبه از اين هنرمندان ، شاهد تحولي عظيم در اين رشته باشيم .
http://www.beytoote.com
جولای 26, 2015 | termeh, yazd, ترمه بافی, صنایع دستی, هنر, یزد |
هنر ترمه بافی
هنر ترمه بافی را را در آغاز زرتشتيان پايه گذار آن بودند و از آن براي دوخت شلوارها و جامه های سنتی و مذهبی وبخصوص مراسم و جشن های خود استفاده مي كردند كه از نوع راه راه آن (محرمات) به عنوان شال كمر استفاده مي نمودند. معمولا ترمه را با بته جقه های آن مي شناسند كه خود داستان و توصيفي دارد كه اينچنين است كه نماد و نقش ترمه برگرفته از سروي خميده است كه ريشه در فرهنگ اصيل ايراني-زرتشتي دارد كه علاوه بر فروتني و خضوع در برابر معبود (اهورامزدا) داستاني اين چنين دارد كه زرتشت پيامبر قديم ايران زمين اين درخت بهشتي را در پيشگاه آتشكده كاشت و از آن به بعد اين سرو خميده بعنوان نماد و نقشي مقدس و اهورايي در نفيس ترين پارچه يعني ترمه از ان استفاده ميشده و ميشود.
هنر ترمه بافی
در آغاز همه ترمه ها كاملا دستباف بدون دخالت هيچ دستگاهي بافته مي شده است كه بعدها در قرون بعد كم كم دستگاههاي سنتي بافت ترمه ساخته شد و تا همين چهل پنجاه سال پيش هم همه ترمه ها باهمين دستگاه هاي سنتي بافته مي شد كه با ورود صنعت و ماشين و دستگاه هاي ريسندگي و بافندگي به اين رشته بافت ترمه اكنون بگونه تمام ماشيني در كيفيت و ضخامت هاي مختلف از جنس ابريشم و در اندازه هاي پهنا 70 و 90 و 95 و 1 متر و 120 و 140 و 150 و 180 و 2 متر و حتي پهنا 3 متر هم با توجه به كاربرد آن بافته مي شود. از معروفترين و باقدمترين كارخانه هاي ترمه كه حرف اول را در كيفيت و تنوع ترمه ميزنند ميتوان به گروه كارخانه هاي ترمه رضايي _ ترمه حسيني _ ترمه سالاري اشاره كرد وهمچنين در زمينه توليدات عمده سرمه دوزي ميتوان نام ترمه اصفهان را نام برد.
ترمه ، نمونه اي از ترمه هاي كرك و پشم قديمي
ترمه ، نمونه اي از ترمه هاي كرك و پشم قديمي
نمونه اي از ترمه هاي كرك و پشم قديمي
از نظرارزشي ابتدا در رده نخست ترمه هاي قديمي ( ترمه اصل ) قرار ميگيرد كه از جنس كرك و پشم بافته ميشدند كه به خاطر دستباف بودن و قديمي بودن و شناسنامه دار بودنشان بعنوان كالايي عتيقه از گرانبهاترين و نفيس ترين ترمه ها هستند كه در انواع سوزني و بقچه اي و شال ترمه شامل راه راه و محرمات و شال چارقدي و شال بندي و شال اتابكي و شال كشميري و شال يزدي بافته مي شده است كه متداول ترين نقش هاي به كار رفته در آن ها بته جقه_گوزني_درختي و گل بنفشه است. بر روي اين ترمه اصل دراصفهان با سرمه اصل (سيم نقره با روكش آب طلا) دوخت سرمه دوزي انجام مي شود كه قيمت اين دست بافته ها گاهي تا چند ميليون تومان و حتي بيشتر ميرسد و ارزش فراواني در گذر زمان پيدا كرده اند. . در رده دوم از نظر ارزش ترمه هاي ابريشمي هستند كه در گوناگوني و تنوع رنگ و نقش بسيار بصورت ماشيني در پهناهاي مختلفي بافته ميشوند و بسته به جنس و الياف بكاررفته در آن آن وهمچنين تراكم و تعداد رنگ بكار رفته در آن از متري20000 تومان تا متري 200000 هزار تومان هم فروخته مي شود كه در انواع بته بته اي- كتيبه اي – راه راه و پانلي توليد ميشود.. ترمه هاي ابريشمي امروزه براي دوختن سرويس ترمه عروس شامل: روميزي پذيرايي و ناهار خوري، بقچه و رو اپني، جانماز و سجاده و جاقرآني و ، روتختي و پاتختي و روميز آرايشي عروس و نيز تو بوفه اي و لب دكوري و رو مبلي و كوسن و بالش سنتي و همچنين قاب وزيرتلفني و زيرگرام و زيرگلدوني، و همچنين جانقلي و كيسه شاباش و جاجواهري وجاكتابي وهمچنين درپوشاك مردانه مانند كت و جليقه و شلوارهاي ورزشهاي باستاني و در پوشاك زنانه درلباس مجلسي و لباس شب و مانتو و انواع كيف و كفش بكار ميرود و امروزه حتي در پرده و تزيينات جانبي و همچنين در تزيين وسايل آشپزخانه و حتي در سرويس اتاق نوزاد(سيسموني) استفاده مي شود و در برخي شهرها (به ويژه اصفهان) به عنوان رسم ورسوم و به خاطر شگون دار بودن ترمه حتي نوع سرمه دوزي شده آن را روي جهاز عروس مي گذارند و عروسان اصفهاني را كه از لحاظ جهاز شهره عام و خاص هستند را بدرقه خانه داماد ميكنند. ازنظر ارزش و اهميت مادي و معنوي ترمه همين بس كه در قباله عروس يك تاقه شال ترمه حتما در سند ازدواج قيد ميگردد.
ترمه ، نمونه اي از ترمه هاي كرك و پشم قديمي
در رده آخرارزشي ترمه هاي نخي و پلي استر مي باشند كه به خاطر كيفيت پايين و ارزانتر بودن ان هنوز در برخي توليديهاي ترمه سرويس ترمه عروس و در سرمه دوزي هم استفاده مي شود و در مشهد روي آن خامه دوزي مي كنند ولي در كل بيشتر كاربرد اين ترمه هاي نخي امروزه بيشتر درمراسم هاي مذهبي و سوگواري ها و يادبودها مي باشد. شايان گفتن است شما در اين سايت شاهد انواع توليدات صنايع دستي ترمه اصفهان بر روي ترمه هاي اصل و ابريشمي ميباشد و چنانچه مايل به خريد از ما باشيد ميتوانيد با تماس با فروشگاه مركزي يا خريد اينترنتي يا مراجعه حضوري اقدام به خريد ترمه وكليه محصولات سرمه دوزي موردنظر خود بكنيد و از تخفيفات ويژه مشتريان اينترنتي بهره مند شويد.
باسپاس. به قلم استاد شهريار نيرومند مدرس و پژوهشگرصنايع دستی
(بیشتر…)
