
طرح و اقتباس از مسجد نصیر الملک
مسجد نصیر الملک
ساخت پنجره گره چینی و ارسی سازی
ساخت پنجره گره چینی و ارسی سازی
ساخت پنجره گره چینی و ارسی سازی
و تاثیر آن بر معماری پایدار
چکیده
معماری پایدار دارای مفاهیم عمیقی است واین معماری میتواند ارتباط بین انسان و طبیعت رافراهم سازد توسعه معماری پایدار یکی از مهمترین موضوعات روز بشمار میرود بطور کلی منظور از معماری پایدار به معماری اطلاق می شود که ازیکسو کمترین صدمه را به محیط زیست وارد کند وار سوی دیگر نسبت به شرایط محیطی انعطاف پذیر باشد نکته قابل توجه اینست بکار بردن مصالح بومی و کاهش میزان انرژی با استفاده از معماری سنتی میتواند باعث پایداری محیط زیست شده واز طرف دیگر استحکام بنا را افزایش دهد بامطالعه معماری سنتی که توسط معماران در ایران طراحی شده باین نتیجه میرسیم که معماران ایرانی در سال های گذشته چکونه توانستند باین مفاهیم دست یابند یکی از نمونه این بنا های تاریخی و سنتی خانه عباسیان است که ارتاریخ ساخت آن بیش از دو قرن میگذرد واین بنای منحصر به فرد که مساحت زیر بنای آن پنج هزار مترمربع است نه تنهادر عصر خویش یکی از شاهکارهای معماری به شمار میرفته بلکه امروز با مطاله آن باین نتیجه میرسیم که بیشتر اصول معماری پایدار در این بنای زیبا و تاریخی رعایت شده است .
کلمات کلیدی معماری پایدار معماری سنتی خانه عباسیان
وارد خیابان علوی کاشان که می شوید، خانه ای قدیمی و زیبا مقابلتان ظاهر می شود که زینت این خیابان است. عمارتی که برخلاف محوطه کویری منطقه، بسیار سرسبز است.
مقدمه
یکی از مشکلاتی اساسی که امروز درجهان مطرح می شودمصرف بی رویه انرژی فسیلی است که این مسئله نه تنها باعث گرم شدن محیط زیست می شود بلکه موجب آلودگی هوا ونازک شدن لایه اوزن میشود و برای حل این مسئله حیاتی که سالیانه جان هزاران نفر را درشهرهای بزرگ به خطر میاندازد باید چاره اندیشی نمود .
مناطق خشک وکویری که همواره بامشکل گرما وبی آبی مواجه شده دراین مناطق با استفاده از توسعه پایدار میتوانیم مشکلات مسکن را ازنظر اقتصادی واجتماعی و زیست محیطی حل کنیم
از آنجائیکه معماران ایرانی ازقدیم برای مشکلات زیست محیطی راه کار هائی را پیشنهاد داده اند بنابراین معماری سنتی ایران میتواند بسیاری ازمشکلات زیست محیطی را حل نماید
دیاگرام آب وهوا در کاشان
کمترین بارندگی در ژوئن رخ میدهد و بشترین میزان بارندگی در ژانویه
با میانگین 31 میلی متر
حداقل درجه حرارت 33.2 درجه سانتی کراد وحداقل ردجه حرات 5
درجه سانتی گراد است
تبخیر در میزان بارش بین خشک ترین و مرطوتزین سال 31 میلی مترست
اصول معماری پایدار به شرح زیر است
1- حفظ انرژی
2-هماهنگی با اقلیم
3-کاهش استفاده منابع طبیعی
4-برآوردن نیاز های ساکنین
5- هماهنگی باسایت
6-کل گراهی
خانه عباسیان در شهر کاشان
به جرات میتوان گفت که یکی از برجسته ترین خانه های تاریخی کاشان خانه عباسیان است
این آثار تاریخی ومنحصر فرد نامزد دریافت بهترین بنای تاریخی شده است
این بنای تاریخی و بیاد ماندنی چنان مورد توجه قرار گرفته که بسیاری از سریال های تلویزیونی دراین بنای زیبا برنامه اجرا گردیده .
این بنای سنتی در سال1245 شمسی قمری ساخته شده است ودر سال 1250 شمسی قمری ساختمان آن به پایان رسیده
این بنای زیبا شامل 5 طبقه است و مساحت زیر بنای آن 7هزار متر مربع است
سبک معماری در این بنای منحصر به فرد گودال باغچه نامیده میشود این بنا پائین تر از کوچه احداث شده این اختلاف سطح باعث می شود ازیک سو استحکام بنا افزایش یابد واز سوی دیگر دیوارها عایق شده ودرنتیجه ساختمان در زمستان ودر تابستان از سرما و گرما درامان باشد
این بنای زیبا و بیاد ماندنی و سنتی از سه بخش اندرونی و بیرونی و خدمه تشکیل شده قسمت اندرونی محل زندگی افراد خانواده بوده ودراین قسمت اتاق های شاه نشین ورخشورخانه وچاه آب وسرداب قرار دارد وقسمت بیرونی بعنوان مهمانسرا وپذیرائی تجار درنظر گرفته شده وشامل اتاق آینه تالار سرپوشیده و ایوان واتاق سه دری وسایر فضا ها است
یکی ازمسائلی که باعث زیبائی این بنای منحصر به فرد شده است رعایت قرینه سازی است بکار بردن قوسهای زیبا با تناسبات طلائی ونور گیر سقف نظر هر بینده ای را بخود جلب میکند وباعث آرامش روح وروان انسان می شود
استفاده ارگچ بری های زیبا و شیشه های رنگی وجه بارز این عمارت بحساب می آید
در این بنای زیبا برای افامت ساکنین فضا هائی جداگانه برای تابستان وزمستان درنظر گرفته شده وباتوجه به آب وهوا از این فضا ها استفاده میشود .
خانه عباسیان
چاه آب :
دراین بنای منحصر به فرد دو حلقه چاه آب درنظر گرفته شده یک حلقه چاه برای تامین آب مورد نیاز حوضخانه وآبیاری باغچه ها ویک چاه برای ذخیره سازی اب تامین آّب یکی از مسائلی است که امروز در معماری پایدار مطرح می شود .
حوضخانه :
حوضخانه از معماری بسیار خاصی برخوردار است آب قنات از طریق کانا ل هائی باین حوضخانه منتقل میگردد در این خانه های سنتی ومعمولا بادگیرها وحوضخانه ها در تابستان موجب خنک کردن ساختمان میشوند
ویژگی معماری دراقلیم گرم وخشک:
1 – بیشتر ساختمانها دارای حیاط مرکزی هستند ودر اطراف این حیاط ساختمان ساخته شده
2- بناها دارای ایوان بزرگ و وسیع میباشند وازاین ایوان ها درتابستان استفاده می شود
3- مصالح بکار برده شده دارای ظریفت بالای حرارتی هستند
4- بادگیرهای بلند وسایه بان ها و حوضخانه ها موجب خنک شدن هوا میشوند
5- دربها وپنجره ها درعمق دیوار کار گذاشته شده وابعاد آنها کوچک هستند
معماری پایدار در اقلیم گرم وخشک
1-کاهش میزان گرمای داخلی در نتیجه کاهش مصرف انرژی در ساختمان
2-جلوگیری ازتابش مستقیم خورشید با ایجاد سایه بان ها
3-استفاده از مصالح محلی وبومی
4- تامین آب مصرفی ازچاه وقنات
نتیجه
از آنجائیکه هوای مناظق گرم خشک درتابستان هوابسیار گرم بوده ودر زمستان هوا بسیار سرد میباشد بنابراین در این مناطق نوع طراحی بنا از اهمیت خاصی برخوردار است بنابراین انتخاب یک پلان مناسب میتواند بسیاری از مشکلات آب وهوائی را حل نماید و برای رسیدن به معماری پایدار راه کار های زیر پیشنهاد میشود
1- مطالعه معماری سنتی واستفاده ازتجربیات بکار برده شده توسط معماران برجسته در این مناطق
2- از آنجائیکه حیاط مرکزی نقش کلیدی درجهت سازگاری بااقلیم طاقت فرسای کویر عمل میکند و به عبارت دیگر میتوان گفت دراین حیا ط همه عناصر خانه دست بدست هم میدهند تا یک عنصر هوشمند فراهم کنند تا بنا را درمقابل سرما وگرما وباد مصون بماند بنابراین ایجاد حیاط مرکزی در مناظق گرم وخشک ضروری بنظر میرسد وحیاط مشجر با حوض میتواند ایجاد رطوبت نماید
3- استفاده از سایه بان های متحرک برای جلوگیری از تابش نور خورشید بخصوص در قسمتهایی که درب ها و پنجره های چوبی بکار برده شده است .
4 -استفاده ازتکنولوؤی جدید وبکار بردن متریال های پیشرفته مانند پنجره هوشمند که بتوانند درمقابل سرما وگرما از خود عکس العمل نشان دهند و استفاده از پنل های پیش ساخته بتنی برای دیوارهای داخلی برای کاهش وزن مرده ساختمان و مقاوم نمودن ساختمان در مقابل زلزله ویا بکار بردن مصالحی که به طبیعت لطمه وارد نکند . و قابل بازیافت باشد .
5-بکار بردن دیوارهائی که مقاوم درمقابل حرارت وصوت باشند ودر صورتی که برای پوشش سقف از دیوار باربر استفاده شود در این صورت دیوارها باید با کلاف های بتنی در جهت قائم وافقی بهم بسته شود ودرغیر اینصورت در مقابل زلزله مقاوم نخواهد بود
6- ساختمان باید اسکلت فلزی ویا بتنی باشد واین ساختمان ها باید مورد محاسبه دقیق قرار گیرد ( نیروی قائم ونیروی افقی وزلزله وغیزه) وهرگز نباید از دیوارهای خشتی استفاده نمود زیرا این دیوارها درمقابل زلزله مقاوم نیستند
7- استفاده ازانرژی خورشیدی برای تاسیسات وروشنائی وعیره
8- احداث چاه برای آبیاری محوطه سازی وسرویس های بهداشتی
9- ایجاد فضای سبز در محوطه با گیاهان محلی
10-استفاده از سیستم سرمایشی وتهویه مطبوع طبیعی
11-استفاده ازمصالح محلی وبومی (باستثنای خشت)
12- انتخاب جهت مناسب برای بنا
13- رعایت سنت وفرهنگ وآداب رسوم در طراحی
14- ایجاد بالکن وبهار خواب برای فصل تابستان
15- رعایت اصول پایداری : حفظ انرژی..هاهنگی با اقلیم
بحد اقل رساندن مصرف انرژِی…برآوردن نیازهای ساکنان
هماهنگی با سایت ..کل گرائی
منابع:
1-معماری همساز با اقلیم تالیف دکتر فرشاد مفاخر سال 1394
2-معماری سبز تالیف اوسمان آتمن تزجمه فرشته صادقی 1393
3- معماری پایدار تالیف دکتر برایان ادوارد ترجمه دکتر ایرج شهروز تهرانی 1393
معماری یزد تالیف علی مدرس ترجمه نصراله سرمدی 1392
سایت کویرها وبیابان های ایران
منبع : وبسایت حسین سوداگر
مجموعه خانه عباسیان در سال 1252 قمری ساخته شد و در کوی سلطان امیراحمد شهر کاشان قرار دارد .
این مجموعه از جمله برجستهترین آثار معماری اسلامی و یکی از نامزدهای دریافت جایزه بهترین بناهای مسکونی ایران اسلامی است.
این بنای تاریخی که در حدود سالهای ١٢۴۵ تا ١٢۵٠ قمری توسط مرحوم سید ابراهیم تاجر کاشانی ساخته شده، از لحاظ معماری و تزیینات حایز اهمیت فراوان است.
مجموعه خانه عباسیان شامل 5 حیاط و گودال باغچه است که پس از فوت مالک اولیه به مرور از هم تفکیک و به صورت 5 باب خانه مستقل از هم درآمد.
در سالهای اخیر 4 باب از 5 باب خانه خریداری و بازسازی شد. از4 باب خانه خریداری شده، دو واحد آنها به صورت طرح معمول معماری بافت قدیم کاشان یعنی گودال باغچه و یکی از آنها به صورت دو طبقه با حیاط مسقف و چهارمی که در اصل باغچه بوده است به صورت حیاط سنتی است.
خانههای عباسیان به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزئینات گچبری و نقاشی و کاربری تزئینات معماری اسلامی نظیر رسمی بندی، یزدی بندی، کاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبک در اوج زیبایی و ظرافت میباشد.
سبک اصلی معماری بنا به گودال باغچه موسوم است. در این سبک معماری، بنا پایینتر از سطح کوچه احداث شده و اصطلاحاً گود میباشد.
دلایل ساخت بنا به این شکل:
استفاده از آب قنات: در گذشته به علت استفاده از آب قنات و به جهت تامین فشار آب برای جریان داشتن در قسمت های مختلف بنا، آنرا نسبت به سطح کوچه عمیق تر می ساخته اند.
استفاده از خاصیت عایق بودن خاک در مقابل حرارت و برودت در گرما و سرما برای خنک سازی و گرم کردن بنا در تابستان و زمستان.
استفاده از خاک گود برداری برای تامین مصالح به کار رفته در بنا.
ویژگیهای معماری خانه عباسیان:
قرینه سازی: در هر ضلع این بنا اگر خطی فرضی در وسط ضلع ترسیم شود، طرفین ضلع کاملاً قرینه میباشد.
تنوع فصلی: بنا دارای قسمتهای تابستانی و زمستانی نشین بوده و در هر فصل از سال از قسمتهای خاصی از بنا، متناسب با وضعیت آب و هوایی آن فصل، استفاده میشده است.
معماری درونگرا: بر خلاف بناهای امروزی که ظاهر بنا دارای تزئینات بسیار میباشد. در بناهای قدیمی، ظاهر بنا بسیار ساده و دارای تزئینات کم می باشد و بالعکس درون بنا بسیار با شکوه و زیبا می باشد.
معماری محجّبه یا نقابدار: به علت آنکه معماری دوران قاجار یک معماری مذهبی است و شهر کاشان نیز از دیر باز به دارالمومنین معروف است، رعایت مسائل مذهبی در معماری خانه عباسیان بسیار مشهود میباشد. از مصادیق این امر، تقسیم بنا به دو بخش اندرونی و بیرونی، اتاقهای تو در تو و متعدد، جدایی محل سکونت آقایان و خانمها در تالارها، وجود دیوار حجاب در اطراف فضای بام برای گرفتن دید همسایه به داخل بنا و… می باشد. حتی برای کوبه دربها نیز دو دستگیره با صداهای متفاوت تعبیه شده که از طریق صدای کوبه میشده به جنسیت فردی که پشت درب است پی برد.
خانه عباسیان که با شماره 2020 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده، بخشی از آن به بنیاد سهراب سپهری نقاش و شاعر نامدار معاصر تعلق گرفته است.
منبع : همشهری انلاین
مهدی امرایی
نور، جوهر خوانش هستی است.
و، ارسی، پنجره ای است رو به نور.
تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
ارسی پنجره ای است که نور را قاب بندی می کنه و به اون تنوعی رنگین می ده.
ارسی سازی٬ ساخت ارسی٬ آموزش گره چینی
ارسی در لغت از دو بخش تشکیل شده: ار و سی. لغت ار، حکایت بالارفتن است.
و همین جا توقفگاهی است تعمق طلب؛ یعنی ارسی، نقشی چند بعدی داره. هم نقشی نمادین و هم نقشی کاملا مادی داره.
و این از ویژگیهای هنرسنتی است که زیبایی و سودمندی و کاربرد را با فلسفه و حکمت و عرفان، پیوند می زنه تا زندگی روزمره را سرشار از امنیت و ارامش و تعمق و رمز و معنا کنه.
ORSI THE WINDOWS TO THE LIGHT
سنت در تعریف این مبحث سنتی است غیر از اونچه در افواه و عادات مطرح شده یا شناخته شده. سنت مورد نظر ما خیلی از سنت معهود و رایج متفاوته.
این سنت خاستگاه ازلی و جاودان داره و مینوی است و ساخته دست و ذهن بشر نیست. اگر در مواردی به ساحتهای عرفی نزدیک شود در هر حال به ساحتهای متافیزیک متصل میشه.
می توان اضافه کرد که ارسی، اگر چه از عهد صفویه به این طرف در تاریخ هنر، مشهور شده ولی به عنوان یکی از اجزای هنر سنتی ایران، مجموعه ای از هنرهای سنتی متنوعه که هر یک به قدمت تاریخ و فرهنگ و هنر بشر ریشه و سابقه داره.
گویی ارسی میهمانی است به افتخار نور که در اون انواع مفاهیم و انواع هنرها جمع شده اند تا با ملاقات و حضور یکدیگر، نور را تقدیر و تقدیس کنند.
پنجره های ارسی ( گروه فن و هنر ایران زمین)
ارسی، جنگ تعجب برانگیزی از طبیعت ، فناوری، ریاضی، هنر و عرفان؛ از طرفی ، چوب وشیشه و کاغذ و گچ و رنگهای الوان و نیز تکنیکهای گره چینی و گچ بری و معرق و منبت و مشبک و درودگری، و از سوی دیگر تاملات عرفانی و فلسفی دست در دست هم داده اند تا این جنگ زیبا را تقدیم به انسان کنند.
اما سرنوشت ارسی، داستان غم انگیز همه رشته های سنتی است. متاسفانه ارسی، در یک مصاف تحمیلی بین معماری سنتی و معماری مدرن و در استانه معبد مدرنیزاسیون مظلومانه به مذبح کشیده و قربانی شده. فقط یک ناجی شجاع و دارای درایت میتوانست و می تونه به عرصه بیاد و از قربانی شدن این هنر و هنرهای سنتی دیگر ممانعت کنه.
هنر های سنتی و هنر جدید از لحاظ بصری نمودهای مشترک دارند. مثلا اگر ارسی از کاربرد خود به عنوان پنجره جدا بشه به تنهایی یک تابلوی نقش برجسته معاصره که یک سنت شناس می تونه جلوه های بومی و ملی اونو تجزیه و تحلیل و اشکار کنه.
هنر معاصر با تکاپو های تجرید گرایانه به هندسه خاص هنر سنتی که گره ها را نیز شامل می شه نزدیک شده .
تکا پوهای ساده سازی- طبیعت گریزی و تجرید گرایی، هنر معاصر را به هنر سنتی نزدیک کرده.
اگرچه ریشه های هنر سنتی نوعا قدسی است اما در عین حال هنر معاصر، به غیر از موارد استثنا، به علت نزدیک شدن به کهن الگوها به سوی ریشه های هنر سنتی قدم نهاده.
هنرهای سنتی به علت کاربردی بودن می تونه جوهره و دستمایه اثار و ابزار و وسایل و خلاقیتهای زندگی روزمره معاصر باشه.
امروزه نقادی محکمی از طرف متفکران نسبت به معماری مدرن مطرحه مبنی بر اینکه این معماری به هزار و یک دلیل، مصلحت و خیر بشری را مد نظر قرار نداده و خلاء فوق می تونه به وسیله وجوه مثبت اون نوع معماری سنتی که زبان و بیان و نیازهای دنیای معاصر را درک کنه پر بشه.
فناوری معاصر، قابلیت اونو داره که در تعاملی زیبا شناختی و کاربردی با هنر سنتی ، خیر عمومی و مصلحت فرد و جمع را هدف خود قرار بده و در روند شورانگیزی از زیبایی، خلاقیت و تولید، قرار بگیره.
کمتر شرق شناسی از ادوار گذشته تا به الان در باره هنر ارسی سازی در ایران حرفی زده است.
چوب یکی از عناصر دائمی معماری ایران بوده. به نظرمی رسه استفاده از ارسی در معماری از قرون 10 و 11 شروع شده ؛ اما طرحهای به کار رفته در اون از دیرباز در پنجره سازی رواج زیادی داشته.
هنر ارسی سازی هنریه که از هنرهای مهم نجاری ، گره سازی، شیشه بری، طراحی سنتی، قواره بری و…، در زمان صفویه در ایران به وجود اومد.
عواملی که سبب به وجود اومدن پنجره ها شده اند عبارتند از:
نور و تهویه هوای اتاقها و مکانهای مورد استفاده، و اینکه پنجره ها چطور باید باشن تا کاربرد مناسبی را ایفا کنن و از لحاظ معماری با خود بنا سازگاری داشته باشند، سبب پیدایش انواع پنجره ها شده . یکی از نقصهای معماری جدید استفاده از پنجره های وسیع با شیشه خورهای بزرگ و نیز دیوارهای تیغه ای و نازکه؛ این موضوع در دمای ساختمان و نفوذ سریع هوای خارج به درون بنا و فضاها خیلی موثره. توجه کنین که پنجره در فضا خیلی مهمه و از این رو ابعاد اون بایستی مناسب با سطوح فضا باشه.
استاندارد مناسب پنجره برای اقلیمهای متعادل بین 8 تا 10 درصد کل سطوح جانبی یک فضا را به خود اختصاص می ده، این استاندارد تقریبا می تونه برای سایر اقلیمها هم مناسب باشه. واضحه در اقلیمهای سرد و کوهستانی محدود سازی ابعاد پنجره در فصول سرد تا 5 درصد سطوح جانبی خیلی مناسبه . ضمنا در اقلیمهای خیلی سرد استفاده از پنجره دو جداره لازمه.
جهانی را که هنرمند احساس، ادراک و سپس خلق می کنه، شاید بشه گفت در تجزیه، مربوط به سه زاویه از درکه: اول درک هنرمند از هستی یا هستی شناسی، دوم درک هنرمند از یک نظام اتو پیایی و سوم موضع انسان در این دو میدان.
همه این نگرشها به طرز خیلی پیچیده ای در اثر هنری متجلی می شه.
نورگیرها، عناصری که به عنوان نورگیر مطرح می شوند، اسامی متفاوتی دارن که عبارتند از:
روزن، شباک ، در و پنجره مشبک، جامخانه، هور نو، ارسی، روشندان، فریز و خوون، گلجام، بالکانه، پاچنگ، پاچلاقی و تهرانی و در برابر اونها عناصری مثل رواق، پرده، تابش بند، سایه بانها، مرادق و ساباط و… قرار داره که نقش کنترل کننده نور و تنظیم اون برای ورود به درون بنا را بر عهده دارن. بجز این موارد ، عناصری مثل شباکها و پنجره هایی با شیشه های رنگی و گره چینی به جز نورگیری نقش کنترل کننده هم دارن.
ارسی های منبت کاری و مشبک با آلتهای خیلی ریز ناخنی که اطراف اون را برای جای شیشه، کام زده و برای وصل به همدیگه زبانه زده اند و نمونه های چوبی دیگر مثل پنجره ها، در های ورودی با اشکال هندسی برجسته، دروازه ها، سقفهای قابدار، کت و کمان، صندلی ، نیمکت، مبل، کرسی، کمد، رخت کن، قفسه های اشیاء قیمتی، قفسه کتابخانه، یخدان، صندوقهای مختلف، برف روب، چرخ چاه، چرخ فلک، گهواره و نرده های خراطی شده نشون دهنده هنر نجاران این مرز و بومه.
ایرانیان خصوصا از جهت سایه افکندن، به درخت چنار علاقه خاصی دارن. این درخت در المان شناخته نشده . درخت چنار به بلندی و راستی سروه، قطر اون به نیم ساعد و شاید یک ساعد تمام می رسه. برگهایش پهن و مانند برگ درخت مو است.
پنجره اتاق ایرانیها به بزرگی دره و تا کف اتاق می رسه و به جای شیشه شبکه های چوبی داره که در زمستان روی اون کاغذ چرب می چسبونن، از اتاقهای پایین خانه برای زمستان استفاده می کنن.
یکی از سیاحانی که در طول سفر خود از اصفهان دیدن کرده و به کاربرد چوب در معماری اشاره کرده انگلبرت کمپفر است. او در مشاهدات خود از چوب چنین یاد می کنه:
پنجره های کاخی را که بر روی یک پی چهار گوش از خشت ساخته اند یا می تونه ساده با شیشه های صاف و بی رنگ یا حتی ساخته شده از ورق اهن باشه و یا به صورت اصیل از گره و شیشه های رنگی ساخته بشه که در اون شیشه ها بطور منظم بر طبق رنگ و اصول، کارایی پیدا می کنه.
در بین درها و پنجره ها به درهای دو لنگه ای بر می خوریم که قسمت بالای اونها به روش گره سازی با شیشه های رنگی و یا روش قواره بری ساخته شده که به اونها خفنگ می گویند.
پنجره های ارسی اکثر به اتاقهای نشیمن یا پذیرایی باز می شده و یا در تالارهای بزرگ کاخها یا عمارات استفاده می شده و همیشه در یک بنا شاهکار ارسی اون متعلق به قسمت پذیرایی بوده. یکی از بهترین نمونه های پنجره ارسی در عمارت سالار سعید وجود داره که اکنون در موزه سنندج است. این نمونه پنجره که از دوره قاجار به جای مونده از چهل و دو هزار تکه تشکیل شده و اثر استاد فرج الله نجار باشی است که بعدها توسط نوه اش تعمیر و بازسازی شده.
طراحی در ارسی
تاریخچه هندسه و طراحی
طراحی در مقوله هنر ارسی سازی ترکیبی از طرحهای هندسی به شکل گره و طرحهای گردان با استفاده از سبک اسلیمی و ختایی است.
زمان دقیق پیدایش هندسه و طراحی دقیقا معین نیس. خیلی از محققان از قبیل هرودوت هندسه را اختراع مصریان می دونن.
طبق مدارک موجود تاریخچه طراحی و هندسه در ایران به قدیمی ترین نقاشیهای صخره ای پیدا شده در غار همیان منطقه کوهدشت متعلق به 10تا 15 هزار سال قبل بر می گرده. در دوره های بعد نقش و نگارهای موجود بر سفالینه ها را داریم از این قبیل اشیاء می توان به ظروف سفالی شوش و سیلک متعلق به هزاره های چهرم و پنجم قبل از میلاد اشاره کرد.
تعداد کمی از متنهای ریاضی در شوش به دست اومده که نشون می ده ریاضی دانان عیلامی از حالت خاص قضیه فیثاغورس اگاهی داشته اند و گونه های مختلف مثلث، عدد پی، عدد نویسی، هم از مبنای دهدهی و هم از مبنای شصت شصتی استفاده می کردند.
در دوره هخامنشی قبل از هر نقشی با نقوش نمادین رو به رو هستیم.
نقوش دردوره اشکانیان و ساسانیان با گستردگی و طبیعت گرایی بیشتری در بناها، اثار و اشیاء ظاهر شده .
در اسلام هندسه اهمیت و ارزش خیلی زیادی دارا بوده و با قرار گرفتن در قلمرو هنرهای تزیینی مثل گچ بری، کاشی کاری، گره سازی، منبت، معرق، خاتم، نقاشی، تذهیب، کتابت و معماری داخلی بر ارزش و اعتبار اون افزوده شده.
دانشمندان و ریاضی دانان ایرانی بخصوص خوارزمی، خیام، خواجه نصیرالدین طوسی و ابوالوفا بوزجانی در تکامل هندسه نقش مهمی داشته اند.
بهترین راه برای درک نقشهای هندسی رسم اونهاست.
اسلیمی اصطلاحیه که به طور عام در باره نقوش گیاهی در هم بافته یا طوماری به کار میره و یکی از نقشمایه های شاخص در هنر اسلامیه. در قرون وسطای متاخر این نوع از نقشها را مغربی می نامیدند؛ اما از سده 16 که اروپائیان به هنر اسلامی توجه کردند لغت آرابسک استفاده شد.
اگر ژاپنی، نقوش را از گوشه ای از صفحه شروع می کنه و اونو در ادامه به طرف دیگر صفحه می کشونه چنین شیوه مکانی تصویرپردازی ناشی از درک، و نگرش او به هستیه و اگر در هنر اسلامی هنرمند رنگ و نور و اشکال را به صورتی پرداخته که یا به گرد مرکزی به گونه ای منظم به گردش در اورده اند یا به گونه ای باز هم منظم و به صورت جریانی در مسیری و به سوی جهتی در حرکتند حالتی که در بیننده تعادل روحی به وجود میاره ناشی از دریافت و نگرش اونه. نقش طوماری و مارپیچ که اساس طرحهای اسلامی به حساب میاد ریشه در قدیمها داره.
مشکل اصلی طراحی ارسی یکی در اندازه شیشه خورها برای طرحهای اسلیمی و گره است و دیگری اندازه تکه های چوب و اینکه چگونه و از کجا باید بریده بشه تا برای جا انداختن پس از فاق و زبانه کردن اشکالی ایجاد نشه و شیشه ها و چوبها به آسونی بتونن در جایگاه خود قرار بگیرن یا اونکه در اندازه و جای اونها اشتباهی صورت نپذیره.
ابتدا در باره طراحی ارسی به این نکته اشاره می کنیم که در ارسی سازی پیش از هر کاری باید طرحی را برای اجرا اماده کنیم. این طرح می تونه از طرح ارسی های قدیمی یا یک طرح جدید گرفته شده باشه.
اولین مرحله در ساختن پنجره های ارسی انتخاب طرح و ترسیم اونه .
اگر به پنجره های ارسی یا سردرهای آلت سازی شده دقت کنین می بینین که هر طرح از تکرار یک نقش اصلی به وجود اومده که میشه اونو یک واگیره نامید. واگیره هم در گره هندسی و هم در گره گردان وجود داره. نقش اصلی بر اساس قرار گرفتن این واگیره ها در کنار هم و بسته به تعداد واگیره ها، اسامی خاصی داره. هر واگیره یک مجلس نام داره و سر درهایی که مثلا چهار واگیره داشته باشن را چهار مجلسی می نامن.
در طراحی یک پنجره ارسی یا کار گره سازی همیشه لازم نیس همه کار را طراحی کنیم، بلکه همان گونه که گفتیم اون قسمتی را طراحی می کنیم که تکرارپذیر باشه یا بصورت واگیره و یا به صورت برگردان.
گره سازان مثل گذشته با مشکل اره کشی الوار ، برش و تراش چوب روبرو نیستن و می تونن با صرف کمترین زمان در جهت تولید راحت تر و باز یافتن هویت اصیل این هنر قدم بردارن.
گره. اگر دو یا چند جسم یا شیء با یا بی استفاده از وسیله و ابزاری همدیگرو قطع کنن یا به هم متصل بشن تکه چند شاخه ای پدیدار میشه که اونو گره می نامن. در صنعت گره سازی و گره چینی گره ها شامل دو قسمت مهم به اسم آلت و لقط می باشن.
گره کشی. کشیدن به معنی ترسیم کردنه و گره کشی به طراحی و ترسیم نقش گره روی سطح مورد نظر گفته می شه.
گره چینی.اگر آلات گره به وسیله یک عامل خارجی غیر از عوامل تشکیل دهنده گره به همدیگر متصل بشن، اونو گره چینی می نامن، مثل کاشی معرق که اتصالات در اونها به وسیله ملات دوغاب انجام میشه. از نمونه های دیگر گره چینی میشه به گره در آجر کاریهای تزیینی اشاره نمود که به کمک آجرهای بریده شده در اندازه های گوناگون انجام می گیره.
گره بندی. اگر که آلتهای استفاده شده در گره طوری به هم متصل بشن که هیچ نیازی به مصالح دیگری نباشه به اون گره بندی گفته میشه.
گره سازی. در این حالت آلات تشکیل دهنده گره به وسیله کام و زبانه و یا فاق و زبانه کردن به نحوی به هم متصل میشن که به استفاده از مواد دیگر برای اتصال ندارن. بخاطر اینکه این عمل با ساخت و ساز همراهه نام گذاردن گره سازی مناسب به نظر میاد، اما در این صنعت هنوز هم کلمه گره چینی مرسومه.
عناصر تشکیل دهنده گره
ادامه بصورت خلاصه از کتاب فوق درج خواهد شد از علاقه مندان خواهشمندیم این کتاب را تهیه و در حفظ هنر ایران زمین کوشش کنند . با تشکر مدیریت گروه فن و هنر ایران زمین
پنجره سنتی ایرانی
Traditional window
فضاهای ایرانی و اسلامی: ارسی ها زیباترین عنصرهای معماری ایرانی هستند، این عنصرهای زیبا جلوه ای خاص و متفاوت به اتاق ها و فضاهای داخلی خانه می بخشند، چرا که نور را به زیباترین شکل ممکن به داخل خانه می آورند، ارسی ها عنصرهای جدانشدنی معماری ایرانی هستند، پس بیایید ما هم این ارسی های زیبا را از یاد نبریم و از آن ها در طراحی خانه هایمان استفاده کنیم،
وقتی به پنجره ارسی باغ ماهان کرمان نگاه می کنی بی اختیار شعر استاد شفیعی کدکنی را با خود تکرار می کنی.
تا کجا می برد این نقش به دیوار مرا
تا بدان جا که فرو ماند چشم از دیدن و لب نیز زگفتار مرا
خانه های قدیمی را دوست دارم، در این خانه ها همه چیز هنرمندانه است و بند بند خانه ورودت را، رسیدنت را خوش آمد می گویند، وقتی به درهایی با کتیبه های شیشه ای و رنگارنگ می رسی ناخودآگاه همه خستگی ات را همان جا جا می گذاری، و تا می خواهی پا به درون خانه بگذاری، چشم های زیبایی را می بینی که از پشت پنجره های ارسی، انتظار آمدنت را می کشند و این چشم ها چقدر از پشت این پنجره ها زیبا ترند.
افسردگی بیماری نایابی است در خانه ای که پنجره های ارسی در آن زندگی ات را به نوری از جنس سخاوت خورشید پیوند زده است.
موهبتی است زیستن در خانه ای که هر روز خورشید با تقلا، خود را از میان شیشه های رنگی پنجره ارسی به کف اتاقت می رساند، حتی اگر سعی کنی با پرده ای گرمایش را از اتاق دریغ کنی، باز سر ساعت خودش را به قرار هر روزه اش می رساند و چه زیباست جدال میان شیشه و چوب و نور.
ارسی ها مصداق بارز رستن نور در فضا هستند. تکرار شدن این پنجره ها در مسجد نصیر الملک که به حق با آن همه رنگ و لعاب جزو شاهکارهای معماری ایرانی است، به گفته فروغ فرخزاد : انسان را به سحرگاه شکفتن ها و رستن های ابدی خواهد برد.
پنجره های ارسی به سان نمادی برای خانه های ایرانی بوده و هستند، این پنجره های نشسته بر پیکره ساختمان های تاریخی ایران در عین یکی بودن ساختار در جزئیات با یک دیگر متفاوت بوده و همین مساله باعث منحصر به فردتر شدن آن ها شده است.
اتاق های زیبای خانه قدیمی عامری ها نیز با رقص نور و ساز چوب و شیشه ی پنجره های ارسی مزین شده است. بخشی از زیبایی این اتاق ها به خاطر وجود این پنجرها است.
ارسی ها آینه تمام نمای زیبایی نور در دکوراسیون داخلی هستند، یکی از زیباترین نمونه های پنجره های ارسی را می توان در کاخ گلستان تهران دید. پنجره های ارسی زیبای این فضا به آن شکوهی بی مانند بخشیده و زیبایی آینه کاری های داخلی این فضا را تکمیل کرده است.
وقتی عبور نور را از میان شیشه های رنگی پنجره های ارسی بر کف زمین خانه تان نظاره گر هستید، آنوقت شکوه و زیبایی معماری ایرانی معنایی دیگر پیدا خواهد کرد، به عکس بالا نگاه کنید، پنجره های ارسی با شیشه های رنگی زیبا حتی باعث شده اند تا فضایی که مبلمان ندارد هم زنده و زیبا به نظر بیاید.
باغ نگارستان تهران نیز یکی دیگر از باغ هایی است که در نمای ساختمان های آن پنجره های ارسی زیبا با طرح هایی ساده تر دیده می شود، پنجره های ارسی چه ساده و کم نقش، چه پر طرح و رنگ، زیبا و تماشایی هستند، مخصوصا اگر زیباییشان با گلدانی یا حتی شاخه گلی عجین شده باشد.
گرداوری گروه فن و هنر ایران زمین (( www.ashwood.ir )) ارسی و گره سازی ایران زمین
جلیل جوکار هنرمند نگارگر از پایان مراحل نگارش کتاب «اسرار نقوش» خبر داد و انگیزهاش را از انتشار این کتاب ناآگاهی نسبت به نقوش معماری اسلامی و استفاده از نقوش مقدس چهارقل در زیر پای عابران عنوان کرد.
جوکار درباره این کتاب توضیح داد: این کتاب پژوهشی میان رشتهای میان هنر گره سازی و علم الاعداد اسلامی و همچنین حکمت هنر اسلامی است که حاصل چند سال پژوهش من است.
* رمزگشایی از نقوش گره اسلامی
وی افزود: این کتاب از نقوش گره اسلامی رمزگشایی میکند،این نقوش هندسی به نوعی اثبات انطباق هندسه نقوش گره اسلامی بر نظم ادبی و هندسی طلسمات مربع اسماءالحسنی است و اثبات این است که نقوش گره ما کاملاً قدسی با مبنای معنوی و عرفانی است که به همین دلیل جایگاه خاص در به کار گیری آن وجود داشته و معنویت خاصی را به فضای معماری اسلامی بخشیده است.
* استفاده از نقوش اسلامی چهارقل در کف خیابان و روی دستمالهای توالت!
او درباره اهمیت پرداختن به نقوش معماری اسلامی توضیح داد: متأسفانه انواعی از گرههای معماری اسلامی را داریم که به آن گره «چهارقل» گفته میشود و روی بسیاری از سنگ فرشها و پیاده روهای ما گره چهارقل دیده میشود.
وی ادامه داد: متأسفانه بسیاری از افراد صرفاً به دلیل زیبایی از این نقش مایهها در فضاهای نامناسبی استفاده میکنند و این ناآگاهی نسبت به نقوش معماری اسلامی و قداست برخی از این نقوش به اندازهای است که من حتی این نقوش را روی دستمالهای مخصوص توالت هم مشاهده کردهام و این موارد انگیزه من را برای پرداختن به اهمیت این نقوش در قالب یک کتاب بیشتر کرد.
این هنرمند نگارگر درباره سابقه استفاده از این نقوش در معماری اسلامی گفت: این نقوش کاملاً به هنر اسلامی مربوط میشود که برخی از آن ها ابداع هنرمندان کشورهای اسلامی از جمله ایران، برخی ابداع فاطمیون و هنرمندان مصر و مراکش است که دامنه استفاده از این نقوش اسلامی تا چین و اسپانیا نیز کشیده شده است.
* نقوش معماری اسلامی از چین تا اسپانیا
وی افزود: درسفری که به شانگهای چین داشتیم این نقوش اسلامی چهارقل را در پنجرههای معبد پودونگ با قدمت 500 ساله دیدم و در پنجرههای مساجد ما نیز این نقش وجود دارد و حتی در قصر الحمراء اسپانیا که از باشکوهترین عمارتهای معماری اسلامی است این نقش چهار قل وجود دارد.
جوکار درباره پرداختن به این نقوش اسلامی در دیگر کتابها هم گفت: «کیت کریچ لو» کتابی درباره نقوش گره و ارتباطش با مفاهیم حکمی نوشته که به فارسی هم ترجمه شده است اما او از نقوش به مفاهیم حکمی رسیده است اما من از مفاهیم حکمی به نقوش اسلامی رسیدهام و سیر تحول تاریخی این نقوش را طی کردم و همچنین من به مضامینی چون علم الاعداد اسلامی و قرآنی در کتاب اسرار نقوش پرداختهام که در کتاب کیت کریچ لو به این موارد اشاره نشده است.
* استفاده از نسخ خطی علمای اسلام از ابن سینا تا ملاصدرا
این هنرمند نگارگر درباره منابعی که برای این کتاب استفاده کرده است توضیح داد: من از نسخ خطی بسیاری از جمله در حوزه علم الاعداد اسلامی، علم جبر، حکمت هنر اسلامی، انواع طلسمات،اوفاق و تعویضات استفاده کردهام که این منابع نوشته علمای اسلامی از جمله شیخ بهایی، میرداماد، ملاصدرا، ابن سینا و …است.
جلیل جوکار صفحات این کتاب را حدود 200 صفحه عنوان کرد که به زودی نسخه نهایی آن تحویل فرهنگستان هنر خواهد شد و به زودی منتشر میشود.
به گزارش فارس،گره چهارقل برگرفته از عناصر چهارگانه آب، باد، خاک، آتش و همچنین تسبیحات اربعه «سُبْحَانَ اللَّهِ ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ ، وَلا إِلَهَ إِلا اللَّهُ ، وَاللَّهُ أَکْبَرُ » است.
جلیل جوکار متولد 1349 و دارای کارشناسی ارشد در رشته صنایع رنگ است که سالهاست در زمینه نقاشی و نگارگری فعالیت دارد.
جوکار در زمینه رنگسازی، نگارگری، تذهیب و گل و مرغ در مدارس و دانشگاههای هنری تدریس میکند و نمایشگاه متعددی در داخل و خارج از کشور برگزار کرده است.
عضویت در کمیته آزمونسازی فنی و حرفهای کشور در رشته نگارگری و فرش، عضویت در جامعه مخترعین و مبتکرین ایران، عضویت شورای دبیران دومین جشنواره تجسمی فجر از سوابق جوکار است.
جلیل جوکار داوری جشنوارههای مختلفی از جمله جشنواره تجسمی کودک و نوجوان را بر عهده داشته است و مقالات متعددی را در زمینه هنر در کارنامهاش دارد.
مطالب مرتبط :
گروه صنایع چوب و هنر ایران زمین طراح و سازنده سازه های چوبی کوچک و بزرگ
تصاویر و عکس های زیر تماما از نمونه کارهای این مجموعه است . گروه فن و هنر ایران زمین با بیش از نیم قرن سابقه کاری در شمال تهران آماده اجرای دکوراسیون سفارشی میباشد .
دکوراسیون چوبی , دکوراسیون سنتی , دکوراسیون خارجی ( نما , آلاچیق , پرگولا و غیره ) دکوراسیون آشپزخانه , گره چینی و ساخت پنجره ارسی ( مرمت اثار چوبی قدیمی )
نمونه کار ,دکور چوبی , نمونه کار دکوراسیون داخلی ، نمونه کار کاغذ دیواری، نمونه کار دکوراسیون سنتی ، نمونه کار هنری ، نمونه کار نجاری و درودگری، نمونه کار دیوارکوب.
چند نمونه برجسته از طراحی داخلی و دکوراسیون چوبی , دکوراسیون خارجی , طراحی داخلی فقط به دکوراسیون داخلی محدود نخواهد شد ؛ بلکه بسیاری از برند ها و موسسات و شرکت ها و مغازه داران و تجار معروف و مدارس و دفاتر کار به دلیل اجرای دکوراسیون برتر و چشمگیرشان، استثنایی هستند.
[stextbox id=”info” caption=”درب گره ساری شده هنرکده فن و هنر “]درب گره چینی[/stextbox]
گالری عکس نمونه کار دکوراسیون ( رستوران و سفره خانه سنتی نصف جهان )
درب چوبی گره سازی شده
نمونه کارهای من , گروه طراحی دکوراسیون داخلی فن و هنر ایران زمیننمونه کار طراحی و دکوراسیون داخلی منزلعنوان طراحی و دکوراسیون داخلی منزل در استان تهران توضیحات کوتاهی درباره دکوراسیون داخلی منزل و دکوراسیون چوبی و دکوراسیون سنتی و معاصر دادیم. بازهم مارا دنبال کنید .طراحی دکوراسیون داخلی و نمونه کار اجرا شده در تهران و شهرستانها نمونه های جدید دکوراسیون منزل و محل کار مدلهای جدید دکوراسیون منزل دکوراسیون منزل مدلهای جدید دکوراسیون خانه دکوراسیون اتاق نشیمن چیدمان اتاق خواب دکور اتاق غذاخوری دکوراسیون اتاق نشیمن دکوراسیون , توصیه ها , نکات مهم, نمونه کار ,دکوراتور , رنگ آمیزی یک اتاق کوچک با یک رنگ تیره. کار هنری خود را در مقابل یک دیوار ,
گالری عکس نمونه کار دکوراسیون
نمونه کار دکوراسیون نمونه کار دکوراسیون سنتی – فن هنر ایران نمونه کار دکوراسیون نمونه کار دکوراسیون سنتی , فن هنر ایران زمین طراحی و ساخت دکوراسیون چوبی طراحی و ساخت درودگری نمونه
طراحی و ساخت دکوراسیون چوبی طراحی و ساخت درودگری نمونه کار دکوراسیون دکوراسیون چوبی طراحی و ساخت درودگری نمونه کار دکوراسیون نمونه کار نمونه کار طراحی و
گالری عکس نمونه کار دکوراسیون
نمونه کار دکوراسیون چوبی
هنرکده فن و هنر ایران زمین
مشاهده تصاویر و نمونه کارهای این مجموعه در لینک :