اکتبر 10, 2018 | تهران قدیم, جاده قدیم شمیران, خیابان شریعتی, زندان قصر |
کافه لقانطه تهران قدیم
کافه لقانطه تهران
کافه لقانطه تهران قدیم
محل تولد کافه «لقانطه» کشور فرانسه است. قرن ۱۸ یا ۱۹ میلادی و حول و حوش انقلاب فرانسه بود که کافه‌نشینی میان مردم جهان باب شد.
کافه‌نشینان عمدتاً افراد نیکوکار و روشنفکر جامعه بودند که دورهم برای تبادل افکار و اندیشه و گاهی حمایت و پشتیبانی دورهم جمع می‌شدند.در کشور ما هم پای این رسم تقریباً از دوره صفویه با شکل‌گیری قهوه‌خانه‌ها باز شد.
اما نخستین کافه به سبک اروپاییان در طهران قدیم توسط «غلامحسین خان لقانطه» در خیابان باب همایون راه‌اندازی شد.
منبع همشهری آنلاین
کافه در زندگی ایرانیان
کافه از نخستین نمادهای دگرگونی اجتماعی در میان طبقات گوناگون جامعه در ایران از آغاز سده چهاردهم خورشیدی به شمار می‌آید. تا پیش از پیدایش کافه‌های نوین در ایران، قهوه‌خانه‌ها مکانی همگانی برای وقت‌گذرانی به شمار می‌آمدند. قهوه‌خانه‌ها ویژگی‌هایی داشتند که آنها را با گذشته پیوند می‌زد. کافه اما پدیده‌ای نو به شمار می‌آمد که بخشی از جامعه را به سوی خود می‌کشاند؛ آنان که در پی دگرگونی بودند. این پدیده در سال‌های پایانی حکومت قاجار در ایران آرام‌آرام رواج یافت و در سراسر دهه‌های ١٣٠٠ و ١٣١٠ در برخی شهرها به ویژه پایتخت رواج یافت.
مرتضی راوندی در کتاب «تاریخ اجتماعی ایران» به یک دگرگونی مهم اجتماعی در نخستین سال‌های سده چهاردهم خورشیدی اشاره می‌کند که به رواج کافه به عنوان یک پدیده در ایران اشاره می‌کند و البته با تفریحات و زمان‌های فراغت در زندگی روزمره ایرانیان پیوند دارد «سابق بر اين اگر براي طبقات پايين اجتماع فرصت و فراغتي دست مي‌داد وقت خود را با گفتگو و ديد و بازديدهاي دوستانه سپري مي‌كردند، در حالي كه در روزگار ما از بركت وجود وسايل ماشيني چون اتومبيل، راديو، تلويزيون، مردم عادي مي‌توانند وقت خود را در تماشاي فيلم و گوش دادن برنامه‌هاي راديو بگذرانند. وجود و اشاعه روزافزون اين وسايل بعضي از جامعه‌شناسان انسان‌دوست را نگران كرده است كه مبادا مردم با اين نوع وقت‌گذرانيهاي غيرمثمر نتوانند به كارهاي مفيد و ثمربخش اشتغال ورزند، و در نتيجه استعدادهاي نهفته آنان در ساعات فراغت تجلي و تظاهر نكند. در جامعه ايران كه در حال تحول اقتصادي و انتقال از مرحله كشاورزي كهنه به صناعات تازه است، متدرجا مردم با امر فراغت و مسائل آن آشنا مي‌شوند. گواه روشن اين مطلب آن است كه آمارها، همه ساله سهم بيشتر هزينه‌هاي فراغت را در بودجه خانوادگي منعكس مي‌كند؛ و افزايش مسافران تفريح‌جوي داخلي، ازدياد مشتريان وسايل ماشيني سرگرمي (چون سينما، تلويزيون، راديو و نظاير آن) را عرضه مي‌دارد، عدد مؤسسات انتفاعي كه اوقات فراغ مردم در آنها مي‌گذرد (كافه، رستوران، كلوپ و مانند آن) رو به فزوني است و فعاليتهاي فرهنگي و هنري كه در ساعات بيكاري صورت مي‌گيرد (چون مطالعه كتاب، روزنامه و مجله و دوخت‌ودوز و پرورش گل و گياه و درخت و جز اينها) رو به افزايش است و اين جمله حكايت از آن مي‌كند كه مطالعه وقت‌گذراني در جامعه ايراني در اين مرحله انتقالي بس آموزنده است». رواج کافه به همراه رستوران، که هر دو در زمره مظاهر تجددگرایی به شمار می‌آمدند، بلدیه تهران را برآن داشت در سال ١٣٠٧ مقررات و ضوابطی برای تاسیس کافه و رستوران در نظر بگیرد.
کافه لقانطه، از نخستین کافه‌های مشهور نوین در تهران به شمار می‌آید. جعفر شهری در کتاب «طهران قدیم» درباره این کافه می‌نویسد «در ابتدای این خیابان [باب همایون] کافه‌ای بود بنام “لقانطه” که آنرا مردی بنام غلامحسین خان لقانطه دایر کرده صورتی آبرومند بآن داده و مشابه آن یکی هم در میدان بهارستان برپا ساخته بود. در جلو این لقانطه حوض کاشی زیبایی وسط پیاده‌رو ساخته بود که از نهر خیابان لوله‌کشی شده، فواره‌ای در وسط آن فوران مینمود، علاوه بر جریان قسمتی از آب نهر که از آن عبور می‌کرد و دور آنرا گل و گلدان و قلیانهای بلور بادگیر نقره چیده حاشیه کنار نهر خیابان را چمن‌کاری و گلکاری نموده صفا و جلا و زیبایی جداگانه بآن داده بود. … تابستانها با چیدن میز و صندلی در پیاده‌رو و در زمستانها از مشتریان در داخل پذیرایی مینمود. بنا بر رسم زمان چای و قلیان در درجه اول متاع این کافه یا لقانطه یا قهوه‌خانه بود و قهوه دومین آن که هنوز در اینجا خلاف سایر قهوه‌خانه‌های دیگر که در آنها فروش قهوه به کلی از میان رفته بود بطالبان فروخته می‌شد و در تابستانها انواع شربت آلات مانند شربت به‌لیمو، سکنجبین، شربت آلبالو، شربت ریباس و همچنین بستنی و فالوده که عرضه میگردید. اگر چه این کافه مانند تمام قهوه‌خانه‌ها از پیش از آفتاب دایر و بعد از دکاکین تمام کسبه تعطیل میگردید اما جوش و جلای آن از دو سه ساعت بغروب مانده تا یکی دو ساعت از شب گذشته بود که اعیان و رجال با اسب و کالسکه، درشکه و اتومبیلهای سواری خود، که این مرکب کم کم و تک و توک زیر پای بزرگان پیدا شده بود، در آنجا تفریح و وقت‌گذرانی میکردند و کافه‌ای بود تقریبا گران‌قیمت که دو برابر قهوه‌خانه‌های دیگر پول می‌گرفت و به اعیان و اشراف و اداری‌های والامقام و فرنگ‌دیده‌ها و روزنامه‌نگاران و نویسندگان اختصاص یافته بود».
منبع: روزنامه شهروند
ژوئن 26, 2018 | پل چوبی, جاده قدیم شمیران, دروازه شمیران, طهران ( تهران ) |
دروازه شمیران
دروازه شمیران یکی از محلات قدیمی و تاریخی تهران است که امروزه در مرکز شهر تهران و در منطقه ۱۲ شهرداری تهران قرار دارد. یکی از دروازه‌های شمالی شهر تهران قدیم در این منطقه قرار داشته و مسیر تهران به شمیرانات از میان آن عبور می‌کرده است.
در حصار شاه طهماسبی دروازه شمیران در انتهای خیابا پامنار قرار داشت اما در توسعه زمان ناصرالدین شاه این دروازه تخریب و دروازه شمیران جدید در اطراف خیابان فخرآباد، خیابان هدایت و انتهای جنوبی پل چوبی در خیابان بهارستان احداث شد.
دروازه شمیران به علت مرکزیت و قدمت زیاد محل تمرکز ساختمان‌ها و مراکز متعددی است، که از آن میان می‌توان به مسجد فخرالدوله، کوچه پارک امین‌الدوله، دبیرستان علوی، تکنیکوم تهران (هنرستان شهید سروندی)، بیمارستان طرفه، سفارت رومانی و سفارت تایلند را نام برد. درب بزرگ چوبی و تاریخی کوچه پارک امین‌الدوله هنوز پابرجا است.
ایستگاه متروی دروازه شمیران در تقاطع خط دو و خط چهار مترو تهران واقع شده‌است.
۱۹ فروردین ۱۳۶۷: برخورد یک موشک اسکاد عراقی به کوچه پارک امین‌الدوله در جریان جنگ شهرها باعث تخریب یک ساختمان، خسارت گسترده به محله دروازه شمیران، و کشته شدن یکی از دبیران ریاضی مدرسه راهنمایی نیک‌پرور شد.
۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸: آیت‌الله مطهری پس از پایان جلسه‌ای در منزل دکتر یدالله سحابی، در تاریکی شب در پارک امین‌الدوله هدف گلوله یکی از افراد گروه فرقان قرار گرفت و کشته شد. بنای یادبود کوچکی برای او در کوچه پارک امین‌الدوله برپا است.
۲ تیر ۱۲۸۷: با آغاز استبداد صغیر و با شکست آزادی‌خواهان از بریگاد قزاق، جمعی از مشروطه‌خواهان پس از فرار از مجلس شورای ملی به پارک امین‌الدوله پناه بردند. سربازان دربار پس از اطلاع از موضوع به پارک حمله کرده، عده‌ای را به قتل رساندند و مشروطه‌خواهان سرشناس را دستگیر کردند.
تصویر قدیمی از دروازه شمیران تهران
دروازه شمیران یکی از محلات قدیمی و تاریخی تهران است که امروزه در مرکز شهر تهران و درمنطقه ۱۲تهران قرار دارد.
یکی از دروازه‌های شمالی شهر تهران قدیم در این منطقه قرار داشته و مسیر تهران به شمیرانات از میان آن عبور می‌کرده است.
سپتامبر 8, 2017 | جاده قدیم شمیران, خیابان شریعتی, شمیران, شمیرانات, طهران ( تهران ) |
پل سیدخندان
پل سیدخندان یکی از پل‌های قدیمی و البته معروف شهر تهران است که حالا از قامت یک پل خارج شده و به بخشی از تهران هویت ویژه و البته خاص داده است.
پل سیدخندان اولین پل تک پایه در ایران است که پیش از انقلاب اسلامی توسط پیمان‌کاران فرانسوی ساخته شده بود و پس از انقلاب مهندسان ایرانی توانستند با بهره‌گیری از الگوی ساخت آن، پل طبقاتی صدر را نیز به شکل تک‌پایه احداث کنند.
راه‌های ارتباطی پل
این پل در بزرگراه رسالت قرار دارد و مهم‌ترین تقاطع‌هایی که پل بر فراز آنها استوار شده، خیابان دکتر شریعتی و خیابان سهروردی است.
پل سیدخندان که مرز مناطق 7 و 3 شهرداری تهران است، امروزه به یکی از محورهای مهم پایتخت تبدیل شده به طوری‌که دسترسی شمالی- جنوبی و شرقی -غربی آن محل تردد خودروهای زیادی است.
پل سید خندان ، خیابان‌های سهروردی، دکتر شریعتی و محله جلفا را به هم متصل می‌کند و از سوی دیگر خودروها را به تونل رسالت می‌رساند.
زیر پل سیدخندان، ایستگاه‌های تاکسی برای نقاط مختلف شهر تعبیه شده است.
چرا سیدخندان؟
طبق اسناد باقی مانده در معاونت عمرانی شهرداری تهران، سال‌ها پیش در جاده قدیم شمیران سقای پیری زندگی می‌کرد که عابران تشنه را سیراب می کرد. این پیرمرد سقا، پیرمرد خندانی بوده که از کوزه سفالی‌اش در کاسه‌ای مسی آب می‌ریخته و به رهگذران تشنه می‌داده است. پس از پیرمرد، پسرش در همان محل به کار بستنی فروشی پرداخت و نام مغازه‌اش را به یاد لبخند پدر سیدخندان گذاشت، سال‌ها گذشت و این نام به یاد پیرمرد سقا بر روی تاریخ این شهر حک شد و جاودانه ماند. این روزها دیگر از پیرمرد و لبخندش اثری نمانده است. اما یاد آن سقا به‌واسطه پلی که بسیاری از تهرانی‌ها هر روز از آن می‌گذرند، ماندگار شده است.
آخرین وضعیت پل :
پل سیدخندان در ابتدای سال 1391 توسط شهرداری تهران بازسازی، بهسازی و نماسازی شد. در رنگ آمیزی پل از رنگ نانو استفاده شد، همه پل عایق بندی شد و دیواره های آن بتن ریزی و آسفالت شد. باسازی این پل با هدف ایجاد حریم دفاعی و امنیتی صورت گرفت.
سید خندان
سید خندان
تهران پل سید خندان
سید خندان نام ایستگاه اتوبوس بود در جاده قدیم شمیران، این سید چند حلب آب سرد داشت که داخل رادیاتورهای ماشینهای که موتور آنها گرم می کرد می ریخت. سید خندان پیرمردی روشن ضمیر و دانا بوده که از آینده خبر می داده است و پیشگوئیهای او زبانزد مردم سی چهل پیش تهران (سال تألیف کتاب 1350 شمسی) بوده است(بلاغی،1386: 168). این سید نیک نفس و پاک نهاد هنگامی که از بیابانهای اطراف ایستگاه سید خندان می گذشته، در حالی که به نظر می رسید صفحه ای از آینده را جلو چشم آورده، با صدای بلند می خندیده است. به احترام این پیرمرد روشن ضمیر این منطقه را “سید خندان” نامیده اند(بلاغی،1386:169). ظاهرا وی در این نقطه قهوه خانه ای داشته است.
روایتی دیگر نیز در رابطه با سیدخندان است که می گویند این فرد ارمنی بوده و نوادگان او در حال حاضر در محله زرگنده زندگی می کنند(مصاحبه با سجادی نژاد، 1388).
سجادی نژاد در رابطه با این محله می گوید: با توجه به اینکه محله توقفگاه بود به نظر می رسد قدمت آن به زمان ناصرالدین شاه می رسد. وی می گوید که در گذشته محلات اطراف وجود نداشت و سیدخندان به صورتی دهی خوش آب و هوا با درختان و فضای سبز وسیع بود که به مرور با توسعه شهر تهران از فضای سبز آن کاسته و به تعداد ساختمانهای آن افزوده شد. قدمت تاریخی این محله را حدود 150 سال ارزیابی نموده اند(مصاحبه با سجادی نژاد، 1388).
محله سیدخندان تا پیش از ساخته شدن اتوبانهای سطح منطقه محله ای با بافت همگون بود و افرادی در آن زندگی می کردند که اصالتا در همین محله متولد و بزرگ شده بودند اما در حال حاضر با توجه به گسترش اتوبانها و …. تعداد مهاجران ساکن در محله افزایش چشمگیری داشته است و بافت محله را تحت تاثیر خود قرار داده است (مصاحبه با سجادی نژاد، 1388).
مسجد فتوره چی
این مسجد در جاده قدیم شمیران در محل سید خندان واقع است(بلاغی، 1386: 169)
حضور ارامنه در محله سیدخندان
آن طور که بیان می شود این محله قبل از انقلاب دارای ارامنه زیادی بود به گونه ای که خیابان جلفا به دلیل حضور این اقلیت مذهبی جلفا نام گرفته بود آ«ها اغلب کسانی بودند که از منطقه جلفای اصفهان به این محله مهاجرت کرده بودند. اوایل انقلاب آنها با استفاده از نمادهای خاص خود مغازه ها و منازل خود را از سایر منازل متمایز کرده بودند. آنها به همین خاطر جلوی مغازه هایی که مربوط به ارامنه بود را علامت های خاصی نصب کرده بودند. نکته قابل توجه این بود که اکثر رستورانهایی که دارای کیفیت بهتری بودند متعلق به ارامنه بود (مصاحبه با سجادی نژاد، 1388).
مشکل محله سیدخندان
یکی از مشکلات مهم محله سیدخندان که بر بافت اجتماعی و فرهنگی و میزان امنیت محله تاثیر قابل توجهی داشته است وجود ترافیک همیشگی خیابان جلفا می باشد . این معضل از مواردی است که بایستی توسط مدیریت شهری مورد توجه قرار گیرد تا محله سیدخندان بیش از این دچار مخاطره نشود.
