دربند تهران

درباره دربند

دربند تهران

نقشه منطقه دربند

دربَند، یکی از محله‌های تهران، پایتخت ایران و از دهکده‌های قدیمی شمیران و در شمال باغ سعدآباد است. محله دربند از مناطق خنک و گردشگری تهران است. بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده دربند نخستین گزینهٔ شهروندان تهرانی برای پذیرایی از میهمان خارجی و شهرستانی است و پس از آن فشم، لواسان، درکه و فرحزاد قرار دارند.

در گذشته‌ای نه چندان دور در این محله به زبان تاتی سخن گفته‌می‌شد. البته هنوز در روستاهای دربند مانند پس قلعه زبان تاتی رایج است .

دریافت فایل شناسنامه محله دربند

نام محله: محله دربند

موضوع مقاله: توصيف محله دربند
ناحيه: سه
نام تهيه كننده: بهمن پناهي
منطقه: يك
تاريخ تهيه: بهمن ماه 1389
محدوده كنوني:
از شمال: سربند- ارتفاعات دربند
از جنوب: خيابان شهرداري- خيابان ملكي-
خيابان البرزكوه
از شرق: خيابان دربند- رودخانه گلابدره
از غرب: سعدآباد-
پادگان حضرت الزهراء (س)
آخرين تاريخ مرزبندي مصوب:
مرداد 1387
نام ناظر: اداره مطالعات منطقه 1
مدير پروژه: موسسه انديشه سراي شهر
چكيده
محدوده محله: از شمال ارتفاعات البرز، از جنوب تجريش، از غرب زعفرانيه و از شرق گلابدره- امامزاده
قاسم. دربند يكي از محله هاي قديمي شميران و در شمال باغ سعدآباد است. محله دربند از مناطق خنك و
گردشگري تهران است.
دربند در ارتفاع 1700 متري از سطح دريا قرار گرفته و آغاز يكي از راههاي اصلي صعود كوهنوردان به
البرز مركزي است. كوره راهي از دربند آغاز ميشود و به آبشار دوقلو و پناهگاه شيرپلا ختم ميشود

محله هاي قديمي دربند عبارتند از:

مرغ محله، كنار محله، كلاغ پر و سربند. رودي به نام رودخانه دربند از ميان دهكده دربند مي گذرد.

در سال 1366 سيلي در اين رودخانه ايجاد شد كه بازار تجريش را نابود كرد.

درههاي اصلي رودخانه دربند عبارتند از دره اوسون، دره آبشار، دره امامزاده ابراهيم، دره كاك، آب شير دره و
دره زون. خيابان دربند از ارتفاع 1600 متري در ميدان تجريش (قدس) آغاز و در ارتفاع 1805 متري در
ميدان سربند (مجسمه كوهنورد) به پايان ميرسد. منطقه دربند به طور متوسط 1700 متر از سطح دريا ارتفاع
دارد.
در زمان قاجار برخي از شاهزادگان قاجار در اين منطقه نشيمن داشتند. در زمينهاي دهكده دربند به زمان
رضاشاه، مهمانخانه و چندين ويلا ساختند. چون محله سربند تنگنا بود پل بزرگي بر روي رودخانه آن زدند
و تنديس كوهنوردي نيز در ميدانگاه سربند نصب شد. پيش از رسيدن به ميدان سربند، در سمت چپ
رودخانه هتل ديپلمات قرار دارد كه تا اواسط دوران محمدرضا پهلوي محل پذيرايي مهمانان خارجي و تنها
هتل آبرومند تهران بوده است.
امروزه علاوه بر اينكه محله دربند همچنان به عنوان يكي از قطبهاي گردشگري تهران خودنمايي ميكند،
تعداد زيادي از مردم نيز در آنجا زندگي مي كنند. گرچه در گذشته اين منطقه جدا از تهران به حساب مي
آمده است اما امروزه به علت گسترش شهرنشيني و افزايش وسعت فضاي شهري، اين منطقه نيز با تهران
ادغام شده است.
مقدمه:

منطقه دربند جزء ناحيه 3 منطقه 1 شهرداري تهران مي باشد. در اين منطقه اقشار مختلفي از مردم سكونت
دارند كه در جاي جاي اين منطقه به زندگي خود مشغول ميباشند. از ظاهر امر پيداست كه اختلاف فاحش
طبقاتي در اين منطقه موجب به وجود آمدن ناهمگوني هايي ميشود.
در نگاه اول ميتوان اختلاف آموزشي، تحصيلي و فرهنگي را مشاهده كرد. از طرف ديگر اين منطقه، يك
مكان تفريحي و توريستي نيز محسوب ميشود و در نتيجه داراي موقعيت خاصي ميباشد. باتوجه به اين امور
بايد مديريت و سياست خاصي در منطقه اجرا شود تا هم ساكنين منطقه و هم گردشگران از زندگي و
تفريح خود در اين محل رضايت كافي را داشته باشند. اين امر ميسر نمي شود مگر با همكاري و مشاركت
مردم، چه ساكنين و چه كساني كه از اين محله براي گردشگري استفاده مي كنند. البته در اينجا يكسري
پيش ساختها و امكاناتي نيز بايد فراهم شود، كه از طرف ارگانهاي دولتي به خصوص شهرداري قدمهاي
بلندي در اين راستا برداشته شده است. ما در زير به معرفي مراكز خدماتي كه در اين منطقه وجود دارد مي
پردازيم:
1 – امنيتي، نظامي:
– فرماندهي انتظامي تهران بزرگ- معاونت اجتماعي. آدرس: ميدان تجريش، خ دربند، نرسيده به
ميدان سربند.
– حوزه 122 دربند. آدرس: ميدان تجريش، خ دربند، بين ميدان دربند و سربند، كدپستي
22711004 – 1973713133 تلفن: 22712004
– پليس امنيت اخلاقي. آدرس: دربند، كوچه حميد
-2 دفاتر پستي:
– منطقه 19 پستي- دفتر پستي دربند. آدرس: ميدان تجريش، خ دربند، نرسيده به ميدان دربند پلاك
285 تلفن: 22700036
-3 سازمان ها:
– سازمان ثبت اسناد و مدارك. آدرس: پل تجريش، خ فناخسرو
-4 بيمارستان ها و مراكز خدمات درماني
– بيمارستان شهداي تجريش. آدرس: ميدان تجريش، خ شهرداري تلفن: 22718000
-5 مكان هاي تاريخي:
كاخ سعدآباد به مساحت 110 هكتار. سعدآباد از شمال با كوههاي البرز، از مشرق با گلابدره، از مغرب با
ولنجك و از جنوب با تجريش همسايگي دارد. در زمان قاجار محل استقرار و سكونت تابستاني شاهان اين
سلسله بوده است كه بعد از آن نيز تا به امروز مورد استفاده حكومتها قرار گرفته است. در اين مجموعه 18
كاخ كوچك و بزرگ قرار دارد.
-6 مكان هاي تفريحي و گردشگري:
رود درة دربند به علت موقعيت خاص طبيعي و مصنوعي كه دارد، داراي بازديدكنندگان زيادي ميباشد به
طوري كه در روزهاي آخر هفته بسياري از مردم جهت گذراندن اوقات فراغت به اين منطقه مراجعه مي
كنند.
-7 پارك ها و فضاي سبز:
ارم آدرس: ميدان تجريش، خ ارم
-8 موزه ها:
موزه كاخ سعد آباد آدرس: ميدان تجريش- انتهاي خ سعدآباد
-9 مكان هاي فرهنگي، مذهبي، اجتماعي:
خانه سلامت دربند. آدرس: بالاتر از ميدان دربند. ساختمان ناحيه 3، تلفن: 22703009 سال بهره
برداري 1386
خدماتي كه اين خانه هاي سلامت ارائه مي دهند عبارتند از: كلاسهاي آموزشي مشاوره فردي، دوره هاي
پيشگيري از رفتارهاي پرخطر، چكاپ رايگان شهروندان توسط كانون پزشكان موجود در خانه هاي
سلامت، رفع مشكلات محله اي از طريق برگزاري شوراهاي سلامت و تورهاي گردشگري.
خانه كارآفريني دربند. آدرس: نرسيده به ميدان دربند. كوچه وهابي تلفن: 22726666 سال بهره برداري
1388
فعاليتهاي آن شامل خدمات آموزشي، مشاوره اي و حمايتي مي باشد.
كتابخانه: كتابخانه گلابدره، جنب حسينيه علي ابن ابي طالب در حال ساخت ميباشد.
مجتمع ورزشي: زمين روباز دربند (چمن مصنوعي)
آدرس: خ دربند، انتهاي كوچه ميري، پشت هتل دربند
مسجد: مسجد الكريم. آدرس: خ دربند، كوچه شهريار . تلفن: 22704466
22718000- حسينيه بيمارستان شهدا. آدرس: ميدان تجريش، خ شهرداري تلفن 9
مسجد جامع دربند آدرس: دربند كوچه شهيد ميري
مسجد ابن الحسين آدرس: دربند، باغ شاطر
مسجد اميرالمومنين آدرس: دربند كوچه تويسركاني
تا اينجا به توصيفي اجمالي از محله دربند پرداختيم و سعي كرديم تا حد ممكن مشخصات اين محله را بيان
كنيم.
ضررورت و اهميت تدوين مقاله:
در واقع ضرورت، اهميت نوشتن چنين مقاله اي در درجه اول آشنايي بيشتر پژوهشگران محله با منطقه اي
است كه در آن زندگي ميكنند.
و در اصل با تهيه اين گزارش توصيفي پژوهشگر از نزديك و به طور ملموس تري با پتانسيلها و ظرفيتهاي
محله و يا نقاط ضعف و كمبودهاي آن آشنا ميشود و ميتواند با گزارش دادن آنها قدمي را در راستاي بهبود
اوضاع محله بردارد. همين ارائه چنين مقاله اي ميتواند براي شناخت محل مورد نظر، مورد استفاده ساير
افراد ازجمله ساكنين محله (ساكنين قديمي و جديد) و حتي گردشگران قرار گيرد.
اهداف مقاله:
-1 آشنايي با محدوده محله دربند و موقعيت جغرافيايي آن
-2 آشنايي با پيشينه تاريخي محله دربند
-3 آشنايي با خدمات شهري ارائه شده در محله دربند
-4 آشنايي با مكانهاي تاريخي و گردشگري محله دربند
-5 آشنايي با نقاط قوت و ضعف محله دربند.
روش گردآوري داده ها و اطلاعات مقاله:
در نوشتن اين مقاله بيشتر از اسناد و مدارك و اطلاعات موجود در سايت شهرداري و همچنين براي تكميل
آن از مشاهده ميداني استفاده شده است.
درج موارد ضعف، قوت، تهيد يا فرصت در محله مربوطه
ضعف: يكي از نقاط ضعف محله دربند راههاي ارتباطي آن ميباشد كه با گذشت زمان و افزايش تراكم
جمعيت ساكنين محله و همچنين تردد گردشگران به خصوص در روزهاي پاياني هفته، جوابگوي نياز مردم
نمي باشد و معمولاً در اين روزها با بار ترافيكي سنگيني مواجه ميباشد. نكته ديگري كه به چشم ميخورد
وجود اختلاف طبقاتي فاحشي ميان ساكنين اين محل ميباشد. عده اي بسيار متمول و عده اي حاشيه نشين
در اين محله زندگي مي كنند كه اين امر موجب عدم تجانس در اين محله و عدم همكاري و مشاركت آنها
با يكديگر مي شود.
قوت: نقطه قوت اين محله را ميتوان موقعيت جغرافيايي و آب و هوايي آن دانست كه باعث شده است
اين محله از آب و هوايي خنك و كوهستاني برخوردار باشد و وجود درختان فراوان از گذشته به خصوص
منطقه كاخ سعدآباد در اين امر بي تأثير نبوده است. اگر كاخ سعدآباد در اين منطقه وجود نداشت بي شك
تا امروز شاهد ساختمانهاي سر به فلك كشيده نيز در آن منطقه مي بوديم.
تهديد: يك مشكلي كه منطقه دربند را تهديد مي كند فاضلابهايي است كه به رودخانه دربند سرازير
مي شود. اين امر موجب آلوده شدن آب رودخانه و همچنين حريم رودخانه ميشود كه خود باعث به وجود
آمدن فضايي مستعد براي جمع شدن حيوانات موزي از جمله موش مي باشد. مشكل ديگر روند ساخت و
سازهاي بي رويه در اين منطقه است كه محيط زيست را به خطر انداخته است و اين طور كه به نظر ميرسد
برخلاف جهت مسير توسعه پايدار حركت مي كند.
فرصت: يكي از فرصتهايي كه محله دربند از آن برخوردار است، اين است كه ميتواند به يك قطب بسيار
جذاب گردشگري، هم در سطح منطقه اي و هم در سطح بين المللي تبديل شود. اين محله از تمام
پتانسيلهاي لازم در راستاي رسيدن به اين هدف برخوردار ميباشد و تنها احقاق اين هدف مستلزم رسيدگي
و مديريت مناسب مسئولين مربوطه نسبت به اين موضوع ميباشد.
خلاصه و نتيجه گيري:
بايد متذكر شويم كه محله دربند از لحاظ اقتصادي، اجتماعي، و سياسي نيز داراي موقعيت خاصي ميباشد.
پس براي نگهداري و حراست از آن و داشتن محله اي سالم كه در آن سلامت اجتماعي شهروندان حرف
اول را ميزند، نبايستي از هيچ تلاشي در اين راستا دريغ كنيم. اين امر ميسر نمي شود مگر با حمايت و
برنامهريزي مسئولين به همراه مشاركتهاي مردمي.
منابع و مأخذ:
www.tehran.ir-1

منبع : سایت محله دربند

 

 

جغرافیای منطقه دربند 
دربند در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و آغاز یکی از راه‌های اصلی صعود کوهنوردان به البرز مرکزی است. کوره‌راهی از دربند آغاز می‌شود و به آبشار دوقلو و پناهگاه شیرپلا ختم می‌شود.

محله‌های قدیمی دربند عبارت‌اند از : مرغ‌محله (مغ‌محله)، کنارمحله، کلاغ‌پر و سربند. رودی به نام رودخانه دربند از میان دهکده دربند می‌گذرد. در سال ۱۹۸۷ سیلی در این رودخانه ایجاد شد که بازار تجریش را نابود کرد. دره‌های اصلی رودخانهٔ دربند عبارت‌اند از : دره اوسون، دره آبشار، دره امامزاده ابراهیم، دره کاک، آب شیردره و دره زون. خیابان دربند از ارتفاع ۱۶۰۰ متری در میدان قدس آغاز و در ارتفاع ۱۸۰۰ متری میدان سربند (تندیس کوهنورد) به پایان میرسد.

پیشینه و اتفاقات تاریخی در منطقه دربند تهران 

در زمان قاجار برخی از شاهزاده‌های قاجار از جمله شاهزاده الله‌وردی‌میرزا و ابوالملوک کیومرث‌میرزا در اینجا نشیمن داشتند. روز چهارشنبه رمضان ۱۳۰۳ قمری ناصرالدین‌شاه قاجار در راه پس‌قلعه و آبشار به دربند هم آمد. وقتی که بابی‌ها به ناصرالدین‌شاه تیر زدند یکی از ایشان به نام میرزا حسین‌علی با گروهی به محله مرغ‌محله دربند گریختند. مأموران پس از مدتی آن‌ها را یافته به زندان انداختند. از آنجا که دربند در قدیم مرکز عده‌ای از سادات دعانویس شده‌بوده کامران‌میرزا نایب‌السلطنه، پسر سوم ناصرالدین‌شاه نیز سالی یک‌بار برای دعا گرفتن به دربند می‌رفت. خانهٔ دکتر ملیسپو، مستشار مالی آمریکایی نیز در دربند بود.

در زمین‌های دهکده دربند به فرمان رضاشاه مهمانخانه و چندین ویلا ساختند. چون محله سربند تنگنا بود پل بزرگی بر روی رودخانه آن زدند و تندیس کوهنوردی نیز در میدانگاه سربند نصب شد. پیش از رسیدن به میدان سربند، در سمت چپ رودخانه هتل دیپلمات قرار دارد که تا اواسط دوران محمدرضا پهلوی محل پذیرایی مهمانان خارجی و تنها هتل آبرومند تهران بوده‌است.

تندیس کوهنورد

تندیس کوهنورد در میدان سربند در محله دربند تهران
تندیس کوهنورد که در میدان سربند در محلهٔ دربند برپا است در سال ۱۳۴۱ توسط رضا لعل ریاحی، پیکره‌تراش و نقاش ایرانی ساخته و سپس نصب شد.

ایدهٔ ساخت این تندیس در سال ۱۳۳۷ از سوی حسن وجدان‌خوش، از کوه‌نوردان با سابقه ایرانی پیشنهاد شد. سرهنگ بیات، رئیس مرکز آموزش کوهستانی ارتش، مقدمات ساخت آن را آماده کرد و «مهام»، شهردار وقت تهران، هزینه ساخت مجسمه را پذیرفت. امیر شاه قدمی، گروهبان ارتش و مربی کوه‌نوردی مرکز آموزش کوهستانی و مربی اسکی ایران به عنوان مدل معرفی شد و شهرداری هم مبلغ ۱۰ هزار تومان بابت ساخت مجسمه پرداخت.

گروهبان شاه قدمی سه سال بعد در سال ۱۳۴۰ در عملیات مربوط به نجات سرنشینان هواپیمای آمریکایی سقوط کرده در قله زردکوه بختیاری به ارتفاع ۳۸۷۰ متر در سرمای ۳۰ درجه زیر صفر که موفق به نجات افراد آن گشت، از رییس جمهور وقت آمریکا (کندی) مدال لیاقت نیز دریافت کرد. سرهنگ شاه قدمی در سال ۱۳۸۱ در ۹۰ سالگی در تهران درگذشت.

سال ۱۳۳۸، یک سال پس از طرح این پیشنهاد مدل گچی آن آماده و در میدان سربند نصب شد، اما بارندگی و یخ‌زدگی زمستان همان سال بود که دست و بخشی از بدن مجسمه را خرد کرد. این قسمت مدت‌ها با پرچم ایران پوشانده شده بود تا این‌که در سال ۱۳۴۱ با پی‌گیری‌های رئیس وقت فدراسیون، رضا لعل ریاحی تندیس سیمانی را آماده کرد که این مجسمه هنوز پا برجا است.

منبع ویکی پدیا