درخت و چوب افرا
درخت افرا: معرفی گونه افرا و چوب درخت افرا
افرا (acer) به گونه ای از درختچه ها و درختانی گفته میشود که معمولا در خانواده sapindaceae قرار میگیرند. درختان افرا تقریبا در 300 گونه وجود دارند که میتوان گفت اکثر آن ها متعلق به مناطق آسیایی هستند. تعداد دیگری از گونه های افرا در اروپا و آمریکای شمالی و همینطور در شمال ایران وجود دارند. در قسمت نیم کره ی جنوبی تنها گونه‌ای از درخت افرا که به نام acer laurinum موسوم اند وجود دارد.
افرا (acer) دارای گونه ای است که با توجه به ویژگی های، دیگر گونه های افرا قوی تر، سخت تر و متراکم تر است این گونه را پادشاه افرا می‌نامند.
شیره افرا
اگرچه ده ها گونه درخت افرا در سراسر جهان وجود دارد، گونه ای از آن مخصوص به تولید شیره‌ی افرا است و از آن استفاده‌های اقتصادی میشود.
شیره‌ی افرا شربتی تغلیظ شده است که بومیان مناطق آمریکا و کانادا آن را از درخت افرا میگیرند.
این درختان در سراسر شمال امریکا و کانادا به وفور رشد می کنند و بومیان این مناطق از آنها برای گرفتن شربت افرا که شباهت بسیار به عسل دارد سود می جویند.
از نزدیک‌ترین بستگان افرا شاه بلوط اسب (Horse chestnut) است.
درختان افرا بیشتر در مناطقی که دارای خاکی با خاصیت اسیدی هستند می رویند، البته این موضوع به این معنا نیست که درخت افرا در خاک های دیگر نمی روید. طبق گزارشاتی که شده این نوع افرا به همراه دیگر گونه ها باعث تحریک پوست،آبریزش بینی و آسم می شود.. درخت افرا در مقابل حمله حشرات مقاومتی ندارد و به دلیل در معرض بودن ممکن است آسیب ببیند.
چوب افرا:
برخی از گونه های بزرگ افرا دارای چوب های ارزشمندی هستند که میتوان از افرای sugar در منطقه‌ی آمریکای شمالی و افرای sycamore در اروپا در این مورد نام برد. چوب افرا اغلب با عنوان افرا سخت شناخته می شود.
چوب افرا در صنایع چوبی دارای ارزشی زیاد هستند، به دلیل سختی و تراکمی که دارد معمولا دارای قیمت بالایی است. برخلاف چوب های سخت دیگر،در چوب افرا بیشتر از قلب آن ( درون چوب ) استفاده می شود.
درخت افرا سخت را می توان با الگوهای دانه ی فرفری مشاهده کرد.
دو نوع چوب افرا سخت و نرم داریم که هردو را از درختان افرا لکه‌دار ( موج دار ) برداشت می کنیم پس هر دو از لحاظ فنی از جنس چوب سخت هستند، افرا سخت یا همان افرا قند از سخت‌ترین گونه‌های افرا است، افرا نرم گونه‌های مختلفی دارد که می توان به افرا قرمز و افرا نقره‌ای اشاره کرد.
با اینکه افرا نرم نامیده می شوند اما فقط حدود 25% نرم‌تر از افرا سخت هستند. آن چیزی که در افرا گیج کننده است، این است که می توان آن را هم سخت و هم نرم توصیف کرد. میزان فراوانی از این چوب وجود دارد. درختان افرا به طور کلی دارای چوب بسیار گسترده ای هستند .
مراقبت های محصولات ساخته شده با چوب افرا:
دستورالعمل های مراقبت از سازه های چوبی، با چوب افرا غالبا به آب بندی پایانی ( با رنگ ) چوب وابسته است. چوب افرا دارای دانه‌هایی است که کاملا در هم گره خورده اند. این امر باعث می شود تمام مواد مربوط به آب بندی را در ساخت مبلمان یا سایر محصولات چوبی، جذب نکند.
همینطور با به پایان رسیدن روغن کاری ( رنگ آمیزی ) چوب به مرور رنگ آن زرد می شود که برای جلوگیری از زرد شدن با استفاده از لاک باید کار را به پایان رساند .با انجام این کارها به طور کلی این محصولات دیگر نیازی به مراقبت بیشتر ندارند.
کاربرد چوب افرا با توجه به ویژگی های آن:
افرا چه به عنوان درخت و چه به صورت چوب در سراسر دنیا مورد استقبال فراوانی قرار می گیرد، به گونه ای که از یک برگ برجسته‌ی افرا در پرچم ملی کانادا استفاده شده است.
تعداد زیادی افرا به عنوان درختان زینتی کاشته می شوند. از چوب نوع سخت آن برای کفپوش‌های چوبی استفاده میشود زیرا چگالی آن 25% از افرا نرم بیشتر است.
کنار چوب درختان گردو، بلوط و آلبالو، چوب درخت افرا جزو گزینه های مورد علاقه چوب های سخت برای ساختن مبلمان محسوب می شود. چوب افرا را در تهیه قلاب ها، چوب بیس بال، سازه های موسیقی، مجسمه سازی، مبلمان، انواع جا‌شمعی های چوبی، لوازم جانبی آشپزخانه، کابینت و … استفاده می‌کنند و کاربرد زیادی در خراطی و منبت کاری دارد.
همینطور به دلیل استحکامی که دارد به عنوان ماده اصلی موجود در ساخت کمان استفاده میشود.
اغلب با رنگ آمیزی چوب افرا، تلاش بر این است که این چوب را شبیه به دیگر چوب‌ها که گزینه هایی پرهزینه ای هستند مانند چوب ماهون و گیلاس درآورد. با انجام این کار تشخیص اینکه واقعا از چه چوبی استفاده شده است واقعا دشوار است.
ویژگی های بافتی چوب افرا:
از جمله ویژگی های چوب افرا می توان به نیمه سنگینی، سختی و سفتی آن اشاره کرد همچنین دارای استحکام و دوام بالایی است. این چوب در مدت زمان کمی خشک می شود، به راحتی می توان روی آن رنگ کاری کرد و به سادگی پرداخته می شود.
چوب افرا در حالت طبیعی بسیار زیباست زیرا طرح دانه ها و رسوبات معدنی ،شخصیتی اصیل به چوب می دهد که این طرح موجب زیبایی بیشتر آن می شود .
چوب افرا بوی خاص و مشخصی ندارد که بتوان از طریق بو شناسایی شود . درختان افرا دارای میوه های بالدار و برگ‌هایی پهن هستند که کاملا قابل تشخیص اند. ارتفاع این درختان تا سی متر است و رنگ برگ‌های آن بین سبز تا قرمز متفاوت است.
چوب افرا قوی و بادوام است که موجب زیبا به نظر رسیدن آن می شود، این چوب دارای سختی بسیار و استحکامی بالا است که این امر موجب کارآمد تر شدن آن می شود. رنگ چوب اکثر این درختان روشن است که این امر موجب آسان تر شدن رنگ آمیزی آن ها به هر رنگی می شود در واقع دارای پایه ای خنثی هستند که می توان بر روی آن هر تعداد رنگ و یا الگو را به نمایش گذاشت.
با رنگ آمیزی می توان این چوب را به شکل دیگر چوب ها درآورد و از آن استفاده کرد (با رنگ آمیزی چوب افرا می توان آن را شبیه چوب ماهون درآورد که امروزه تجارت چوب ماهون غیرقانونی است) این چوب دارای خلل و فرج زیادی است و به طور کلی دارای منافذ زیادی است که به چوب بافتی یکنواخت می دهد.
چوب درخت افرا به دلیل دوامی که دارد می تواند مقرون به صرفه باشد و پس از گذشت سالها همانند روز اول عالی و زیبا به نظر برسد، این موضوع به محبوبیت آن اضافه کرده است. در دنیای امروزی افراد به دنبال محصولاتی هستند که دوام و ماندگاری بالایی داشته باشند و با گذشت زمان غیرقابل استفاده نشوند از این رو محصولاتی که از چوب افرا تهیه می شوند مورد استقبال بیشتری قرار میگیرند.
چوب افرا فوق العاده قوی است و همین موضوع موجب عالی به نظر رسیدن این چوب می شود همینطور به زیبایی لکه می زند که این امر نجاران چوبی و مبلمان را به سمت این چوب سوق می دهد.
می توان گفت چوب هایی که بافت سختی دارند هر سال تغییر رنگ می دهند همچنین چوب های سبکی مانند افرا به سبب قرار گرفتن در نور uv و اکسیژن به طور طبیعی رنگ آن ها تاریک می شوند.چون با گذشت زمان یک قطعه چوب افرا که رنگی سفید دارد ممکن است رنگی طلایی-عسلی ایجاد کند، پس بهتر است که مجموعه ی چوبی که می خواهیم از این نوع چوب تهیه کنیم در زمان کوتاهی از هم ساخته شوند تا بعدا رنگ آن ها متفاوت نشود.
چوب درخت افرا برای تولید و ساخت مبلمان بسیار مناسب است همچنین بسیار پر کاربرد، اگرچه رنگ این چوب متمایل به سفید است اما با افزایش سن رنگ برخی از آن ها تاریک میشود. اما به دلیل استحکام و رنگ منحصر به فرد چوب افرا، این چوب در بین نجاران محبوبیت خاصی دارد، همچنین رنگ افرا لک دار به گونه ای است که با وجود نداشتن زرق و برقی خاص متناسب به نظر می رسد و ممکن است به هر سبکی ترجیح داده بشود.
یکی دیگر از ویژگی های چوب افرا که موجب شگفت انگیز شدن آن شده، این است که دوستدار محیط زیست است و به وفور رشد می کند و به روش پایدار برداشت می شود و رد پای کربن در آن بسیار کم است که این ویژگی موجب محافظت جنگل‌ها میشود.در نتیجه برای افرادی که نگران زمین و آینده زمین هستند انتخابی هوشمندانه است.
انواع چوب افرا:
در یک سری از بررسی‌ها که بر روی چوب افرا انجام شده است متخصصین ،چوب افرا را اغلب بر اساس خصوصیات فیزیکی و زیبایی شناسی به دو دسته طبقه بندی کرده که معمول ترین مقیاس درجه بندی آن شامل رتبه بندی 1و2 است، که شماره یک برای استفاده در ساختمان های تجاری و مسکونی و شماره دو برای صنایع دستی مورد استفاده قرار میگیرند.
در واقع انواعی چوب افرا وجود دارد که با توجه به رنگ، نوع بافت و الگوی آن ها نام گذاری شده اند، که در اینجا تعدادی از آنها را نام می‌بریم:
افرا مزرعه
افرا فلوریدا
افرا سیاه
افرا راه راه
افرا نروژ
افرا قرمز
افرا نقره ای
افرا سخت
افرا فرفری
افرا نرم
افرا کوه
محاسبه ی دوام چوب:
یکی از تست هایی که با استفاده از آن می توان دوام چوب را اندازه گیری کرد، تست ژانکا ( جانکا یا سختی چوب ) است. این کار شامل فشار دادن یک توپ فولادی به یک بلوک چوبی و اندازه گرفتن میزان نیروی که برای جاسازی توپ در نیمه چوب لازم است. این ویژگی به صورت عددی و به دنبال آن کلمه ژانکا می آید. برای مثال دوام افرا سخت( افرا قند) 1450 ژانکا و افرا قرمز که از نظر فنی نرم است 950 ژانکا است.
جمع بندی:
پیدا کردن محصولات چوبی که کیفیت بالایی دارند کار آسانی نیست، زیرا ممکن است تولید کننده از چوب های غیرطبیعی استفاده کنند به همین دلیل قبل از خریدن این محصولات موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- اصالت چوب: آیا این محصول از چوب افرا واقعی و طبیعی ساخته شده است؟
- صنایع دستی بکار رفته: آیا به خوبی از کار دست در آن استفاده شده است؟
- کیفیت محصول: آیا این محصول دارای کیفیت و ضمانت است؟
- سازگاری محصول با محیط زیست: آیا چوبی که در این محصول استفاده شده است از منابع پایدار است؟
با وجود زیاد بودن محصولات ساخته شده از چوب افرا در بازار مردم اغلب نسبت به کاربرد های زیاد آن و چگونگی مقایسه آن با سایر انواع چوب ها کنجکاو می شوند. در اینجا تلاش بر این بود که بتوانیم شما را تا حدودی با خصوصیات چوب افرا آشنا کنیم تا به انتخابی صحیح بینجامد.
با تشکر از توجه شما
