ترمه چيست؟
ترمه
پارچه ترمه به پارچه ظريف و لطيفي اطلاق ميشود كه از دو سري نخ تار وپود که با دست بافت بافته شده باشد به نحوي كه پود در پشت پارچه به صورت آزاد و تراكم پودي آن زياد باشد .جنس آن از كرك و پشم يا ابريشم با طرحهاي اصيل و سنتي ايران است .
تاريخچه ترمه
شروع ترمه بافي در ايران به اوايل دوره صفويه مي رسد هر چند برخي را عقيده بر آنست كه زادگاه اصلي ترمه قلب آسياي مركزي و ارتفاعات كشمير است عده اي نيز بر اين باورند كه ترمه بافي در ابتدا درايران آغاز گرديد و سپس به كشمير راه يافته است .آنچه در خصوص اين پارچه بسيار ظريف ميتوان گفت اين است كه ذوق و سليقه و ابتكار ايرانيان در ظرافت بافت ،جنس و طرحهاي خيال انگيز آن در جهان كم نظير ميباشد .اين هنر در دوره شاه عباس صفوي به اوج شكوفايي و تكامل خود دست يافت ، كه شهره جهان گشت و به يكي از محصولات صادراتي ايران مبدل شد .
انواع ترمه
انواع ترمه هاي ايراني و كشميري بشرح زير مي باشند:
1- شال چهرقدي : اندازه آن 5/1*5/1 مي باشد و براي روسري يا بقچه بكار مي رود كه هم لچك ترنجي آن متداول بوده و هم نوع گلدار آن .
2- شال راه راه : که بر دونوع است :
الف) شال راه راه پهن
ب) شال راه راه باريك
که هرکدام نوع مصرف خودش را متناسب با سليقه افراد در استفاده از آنها دارد .
3- شال اتابكي : از نوع كشميري است و از پشم بسيار لطيف بافته مي شود.
4- شال بندي : نقشه آن شبيه لانه زنبور است و داخل هر خانه يك گل يا يك بته مي خورد
5- شال محرمات : به نوعي شال راه راه گفته مي شود كه پهناي راه هاي آن متفاوت است .
6- شال كشميري : به انواع شالهاي بافت كشمير گفته مي شود كه معروفترين آن نقشه بته جقه ،نقشه شاخ گوزني و نقشه درختي مي باشند.
7- شال زمردي : نوع اعلاي شال كشميري است كه زمينه نيلي با نقشه بته جقه و رنگهاي بسيار زنده بخصوص رنگ سبز زمردي دارد.
8- شال كرمان : به تمام شالهاي بافت كرمان گفته مي شودو انواع گوناگون دارد .
9- شال اميري : همچنانكه از نامش پيداست از انواع درباري و اعلاي شالهاي كشميري است عموما نقش بته جقه و شاخ گوزني آن ديده شده است .
10- شال يزدي : ترمه هاي يزدي به ترمه هاي بافت منطقه يزد گفته مي شود كه اكثرا يا راه راه هستند و يا گلهاي شاه عباسي مي خورند كه قديمي و ناياب هستند.
ترمه
كاربرد ترمه در گذشته و حال
ترمه در زمانهاي گذشته مصارف متنوع و گوناگوني داشته است كه از جمله:دوختن لباسهاي فاخر،اشرافي ، پرده، جانماز، خلعتي و… را مي توان نام برد . امروزه نيز از ترمه به عنوان پارچه مبلمان ـ پشتي و روميزي و … استفاده مي شود . مصرف كنندگان ترمه در گذشته بيشتر رجال و اشراف و پادشاهان بوده اند و در زمان حال اغلب اقشار متوسط و بالاي جامعه هستند كه آن را بعنوان هديه در عروسي ها و در اعياد و مراسم رسمي و خانوادگي به يكديگر تقديم مي كنند .
ترمه
وضعيت ترمه در حال و گذشته
صنعت ترمه قبل از ورود پارچه ها و منسوجات بافت كارخانه هاي ماشيني غرب به ايران از رونق چشمگيري برخوردار بوده است و به دليل مصارف و كاربرد متنوع آ ن در بين طبقات مرفه به بخشي از نيازهاي مصرفي پاسخ داده است به طوريكه تعداد دستگاههاي بافندگي در زمان قديم در يزد حدود 500 الي 700 دستگاه مي رسيده است اما در زمان حال اين صنعت دستي تقريباً منسوخ شده است .
علل نابودي ترمه در ايران
صنعت بافت پارچه در قرن 19 ، يعني در اواخر حكومت قاجاريه با گسترش مناسبات سرمايه داري كه به صورت جبري و اجتناب ناپذير به فراخناي گيتي هجوم آورده بود و در پي غارت مواد خام و تصاحب بازارها جهت فروش كالا و سود بيشتر ، مواجه بود .
ساختار ايران در آن مقطع دچار يك ضعف مضاعف بود : از يك طرف به دليل ضعف تاريخي و اقتصادي ـ اجتماعي امكان توسعه سرمايه داري و به تبع آن ظهور يك طبقه سرمايه دار قوي با پشتوانه ملي را عاجز بود و از سوي ديگر، وابستگي حكومت به استعمار روس و انگليس بود كه هيچگونه تحرك و پويايي را در اقتصاد ملي ايران بر نمي انگيخت و سعي در فروپاشي صنايع داخلي و نابودي همه جانبه آن مي کرد و در نهايت با تسلط يافتن بر حوزه هاي اقتصادي و كنترل و تحت نفوذ در آوردن سياست داخلي و خارجي توانستند به نيات شوم خود جامه عمل بپوشانند .
ترمه
علاوه بر اين موارد پايين بودن قدرت خريد مردم -گراني مواد اوليه -مقدار كم بافت در طول روز ـ ظهور ماشينهاي پارچه بافي و رقابتهاي بازرگاني را در اواخر دوره قاجاريه ميتوان به عنوان عوامل مؤثر در منسوخ شدن صنعت ترمه به شمار آورد .
اما مي توان با تقويت باورهاي فرهنگي مربوط به اشتغال در اين حوزه ( صنايع دستي ) ، ارائه امتيازات خاص به محدود شاغلين انگشت شمار در اين رشته هنري و حمايت همه جانبه از اين هنرمندان ، شاهد تحولي عظيم در اين رشته باشيم .
