ابزارها در منبت کاری

ابزارها در منبت کاری

Woodworking gouges

 

مغار از مهمترین ابزارهای منبت کاری می باشد که با گذشت زمان بسیار طولانی از این فن هنوز ابزارها به خصوص مغارها تغییر چندانی نکرده اند. انتخاب و خرید ابزار باید با دقت انجام پذیر د.

---

هنر کنده کاری نقوش به روی چوب را منبت گویند. قابل توجه‌است که منبت می‌تواند به صورت یک تکه یا چند تکه انجام شود هرگاه منبت کاری بر روی چوب بزرگ یک تکه انجام شود، منبت یک تکه و هرگاه منبت کاری بر روی تکه‌های کوچکی انجام شود، منبت چند تکه خواهد بود. منبت بر حسب نوع برجستگی که در کار آن به وجود می‌آید به پنج دسته تقسیم می‌گردد: منبت کم بر جسته، منبت نیم برجسته، منبت تمام برجسته، پیکره، قلم زنی بر روی چوب

 

 ابزار کار منبتکاری روی چوب 

 

مغار: وسیله‌ای است برای تراشیدن چوب که انواع آن در ذیل نام برده شده مغار کبریتی- مغار تخت یا صاف – مغار نیم باز – مغار [گلویی] – مغار شفره کلیه مغارهای نامبرده دارای خمیده یا کج نیز هستند که در جاهایی که امکان استفاده از مغار صاف نباشد، از مغار کج استفاده می‌شود.

سوهان: برای ساییدن چوب و دیگر ابزار منبت کاری به کار می‌رود و انواع آن شامل موارد زیر می‌شود. سوهان دو سر صاف – سوهان دو سر کج – سوهان سه پهلوی سه گوش- سوهان سه پهلوی صاف – سوهان نیم گرد – سوهان دم کاردی – سوهان دم موشی – سوهان گرد – چوب ساب

 

مواد اولیه

 

شامل: ۱- چوب‌های محکم و بدون گره که برای این منظور چوب‌های آبنوس،بقم، شمشاد، فوفل، عناب، و گردو و …. از همه مناسب تر هستند.

۲- عاج، صدف و استخوان

 

 روش کار

 

ابتدا طرح بر روی زمینه چوب منتقل می‌شود و با بستن کار به گیره دستی هنرمند شروع به کار کرده و ابتدا خطوط محیطی طرح با مغار مشخص می‌شود سپس بابرداشتن زمینه کار به صورت یکنواخت و به وسیله مغارهای مختلف منبت کار روی چوب ادامه پیدا می‌کند. پس از پایان کار منبت کاری، سطوح کار با سنباده بسیار نرم، صاف و صیقلی می‌شود. در مرحله به سطح کار روغن با پلی استر زده می‌شود تا چوب بر اثر مرور زمان ترک نخورد و در مقابل رطوبت مقاوم باشد.

 

 انواع منبت

 

از انواع منبت می‌توان نمونه‌های زیر را نام برد:

منبت کمی بر جسته: نوعی از منبت است که در آن هنرمند منبت کاری خود را به حدی برساند که نقش برجسته‌ای که به وجود آورده از سطح زمینه کار بیرون نیاید و هم سطح حاشیه اطراف کار باشد. منبت بر جسته: شیوه کار این گونه که مراحل منبت یک چوب را تا آنجا پیش می‌بریم که برجستگی‌های طرح از رویه کار کاملاً بیرون خواهد زد. پیکره: هنرمند طرح خود را بر روی حجمی از چوب به شیوه‌های چسباندن، فوکپی، یا از طریق کاغذ کاربن یا طراحی مستقیم بر روی چوب انتقال می‌دهد، آنگاه از برجسته‌ترین قسمت طرح کار خود را آغاز می‌کند و توسط مغارهای و لوازم رایج در این زمینه مشغول کنده کاری بر روی چوب می‌شود. در تمام کار، طرح به صورت کاملاً بر جسته و دارای حجم چوب از داخل بیرون آمده و اطراف آن خالی از هر گونه چوب خواهد بود.

 

---

 

ابزارهای منبت کاری

مغار از مهمترین ابزارهای منبت کاری می باشد که با گذشت زمان بسیار طولانی از این فن هنوز ابزارها به خصوص مغارها تغییر چندانی نکرده اند. انتخاب و خرید ابزار باید با دقت انجام پذیر د. مهمترین عامل در دقت کیفیت ابزار می باشد. به خصوص دقت در خرید مغار یا ابزارهای فلزی.
1- مغار: متغارها وسایل تیز و برنده ای هستند که معمولاً از سه قسمت دسته، گاه گرفتگی و تیغه تشکیل شده است مغارها دارای دسته ای پلاستیکی یا چوبی می باشند مغارها مهمترین وسیله برای کندن و تراش دادن می باشد.
به طور کلی 4 نوع مغار در منبت کاری استفاده می شود و بقیه مغارها زیر مجموعه ای از این مغار می باشند که به شرح زیر توضیح داده می شود:
2- مغار تخت: از این مغار برای کندن زمینه کار، سطوح صاف، خط انداختن خطوط راست و … استفاده می شود مغار تخت از شماره 1 شروع می شود و حتی می تواند شماره های بعدی آن نیز فرد هم باشد. این شماره پهنای تیغه مغار را به میلیمتر نشان می دهد. معمولاً در بازار با مغار تحت باریک نمره 1 مغار کبریتی می گویند. تیغه مغار تخت از یک طرف صاف و از طرف دیگر دارای پخ می باشد که زاویه ای حدود 25 درجه دارد. انواع مغارهای تخت به شرح زیر می باشند.
الف- مغار تخت سرکج: مغاری است همانند مغارهای تخت معمولی با این تفاوت که لبه تیغه برنده آن کج می باشد و برای حالت دادن به گلها و برگها و … استفاده می شود.
ب- مغار تخت نیم باز: مغاری است که لبه تیغه برنده آن حالت گرد می باشد.
ج- مغار تخت قاشقی: مغاری است که طول تیغه آن حالت انحنا دارد و اصطلاحاً به آن قاشقی می گویند و برای جاهایی که نمی توان از مغار تخت استفاده کرد می باشد.
3- مغار نیم باز: مغاری است که تیغه آن تخت نیست بلکه حالت نیم گرد کمی می باشد . از این مغار برای جاههایی که حالت انحنای ملایمی دارد استفاده می شود.
مغار نیم باز دارای دو شماره می باشد. مثلاً 8-6 که یک شماره انداز انحناء را نشان می دهد و شماره دیگر پهنای تیغه می باشد مغار نیم باز قاشقی مغاری است که تیغه آن در طول دارای خمیدگی و انحناء می باشد.
4- مغار گلویی یا گیلویی: همانند مغار نیم باز می باشد با این تفاوت که گودی و انحنای آن بیشتر می باشد به طوری که می توان گفت کاملاً نیم دایره می باشد و برای جاهایی که انحنای زیادی دارد از آن استفاده می شود مانند پیچکها، گلهای گرد، غنچه ها و … این مغار نیز همانند مغار نیم باز دو شماره دارد.
مغار گیلویی قاشقی نیز جزء مغارهای گلویی می باشد.
5- مغار شفزه: نوک تیغه مغار شفزه به شکل 7 می باشد که معمولاً در دو اندازه بزرگ و کوچک می باشد از مغار نمره بزرگ جهت سفت کاری استفاده می شود یعنی جدا کردن خطوط طرح از زمینه و خطوط طرح از یکدیگر و از مغازه کوچکتر جهت کارهای ظریف کاری و خط انداختن و تزئین روی برگها و گلها و … استفاده می شود. مغار قاشقی شفره نیز وجود دارد که کاربرد زیادی در منبت کاری ندارد.

نوعی دیگر مغار شفره وجود دارد که مقطع آن کاملاً به شکل 7 نیست بلکه کمی انحناء دارد و شبیه U می باشد. که به آن شفره گلویی می گویند. مغار شفره نیز دو شماره دارد که معمولاً دو شماره مساوی هستند مثل 5/5 که هر شماره اندازه یکطرف تیغه می باشد مغار شفره گلویی با شفره معمولی این تفاوت را دارد که کف شیار را نیم گرد می کند.
توضیح اینکه صنعتکارانی هستند که تیغه های مغار تخت را به شکلهایی مختلف ساخته و پرداخت می کنند که بعضی از آنها از کیفیت خوبی نیز برخوردارند.

 

منبع : http://www.artqazvin.ir/PrintListItem.aspx?id=25825

گرداوری گروه صنایع چوب و هنر ایران زمین

---

---

 

وسایل وابزار منبت كاری

انواع مغار نجاری درودگری و منبت کاری

مغار : وسیله ای است برای تراشیدن چوب ،واندازه های مختلفی دارد كه این اندازه ها براساس پهنای مغار تعیین می شود.درموقع كنده كاری باید انحنای شیب دار مغار به سمت كار باشد.

انواع مغاركبریتی:

«مغار كبریتی:نازك ترین مغار است .نوك آن یك میلی متر پهنادارد وبرای كندن سطوح صاف بكار می رود.

2-مغار تخت یا صاف:از این مغار برای شیب دادن و كندن سطوح صاف استفاده می شود.

3-مغار نیم باز:تیغه این مغار كمی انحنا دارد.داخلش نسبت به مغار تخت كمی گود است.دارای دهانه ای باز می باشد و برای ایجاد قوس و سطوح شیب دار بكار می رود كه با مغار صاف امكان پذیر نیست.

4-مغار گلویی یا كیلویی:برای ایجاد انحناهای عمیق استفاده می شود.این مغار نیم باز گودی بیشتری از مغار باز دارد و شیب آن تندتر است.

5-مغار شفره:مقطع این مغار به شكل « v » است و برای ایجاد خط بین دو سطح كه نسبت به هم زاویه دارند یا عمود هستند بكار می رد وهم چنین طرح را از زمینه جدا میكند
چكش:
«از چكش برای ضربه زدن به مغار استفاده می شود.جنس چكش در گذشته از چوب و اكنون از چوب ویا پلاستیك فشرده می باشد.البته بعضی از منبت كاران چكش چوبی را خود ساخته و به طرفین سرآن لاستیك نازك می چسبانندوبه چهار دلیل منبت كاران از چكش چوبی یا لاستیكی استفاده می كنند.

1-به خاطر اینكه هنگام ضربه زدن به مغار باعث می شود ضربات كمتر صدا داشته باشد .

2-دسته مغار خراب نشود و آسیب نبیند.

3-وزن آن سبكتر از چكش فلزی است و باعث می شود تا منبت كاران كمتر خسته شوند.

4-چون سرچكش چوبی بزرگتر است راحتر می توان كار كرد.

به چكش چوبی تخماق نیز گفته می شود كه لغتی تركی می باشد.
سوهان: شكلهای مختلفی دارد و برای ساییدن چوب و سایر موادمورد استفاده قرار می گیرد.

1-سوهان دوسرصاف:این ابزار برای ساییدن چوب بكار می رود.

2-سوهان دوسر كچ:جاهای گود را با این سوهان صاف می كنند.

3-سوهان سه پهلو سه گوش:برای صاف كردن و تراش دادن قسمت های مورد نیاز به كار می رود.

4-سوهان نیم گرد.

6-سوهان دوكاردی

7-سوهان دم موشی:از این سوهان برای كارهای خیلی ظریف استفاده می شود و این سوهان نازك وكوچك است.

8-سوهان گرد:داخل جاهای گود و سوراخ را با این سوهان صاف می كنند.

چوب ساب:
تكه هایی از كار كه پستی و بلندی و یا احیانا“ قوسی دارد و با ابزارهای دیگر نمی توان آنرا صاف كرد،از وسیله ای به نام چوب ساب استفاده می شود .چوب ساب دارای آج های تك تك می باشد و هم چنین شكل های مختلفی دارد.نوعی دیگر از چوب ساب وجود دارد كه تمام بدنه آن دارای آج می باشد و بدون دسته است..این نوع چوب ساب به شكل دم موشی ،قاشقی و تخت می باشد كه به چوب ساب طریق معروف است.لازم به ذكر است كه این نوع چوب ساب كاربرد خوبی داشته و تولید داخل می باشد.1

سنگ نفت: از سنگ نفت برای تیز كردن نوك مغار استفاده می شود .مغار همیشه باید نوك تیز و صاف باشد تا عمل دلخواه هنرمند را انجام دهد.هردو طرف سنگ نفت مورد استفاده قرار می گیرد زیرا یك طرف آن ریز تر از طرف دیگر است.تیغه با نوك مغار را اول با قسمت زبر و بعد با قسمت نرم ان تیز و صاف می كنند.این سنگ را در نفت می گذارند تاهمیشه نرم بماند و تیغه مغار را خراش ندهد.اگر سنگ در نفت نگهداری نشود باعث همگون شدن و ساییده شدن سریع آن می شود.

گیره: در منبت كاری كار و قطعه مورد نظر به گیره كه در گوشه ایی از میز كار می باشد بسته می شود و وجود گیره از ابزارهای لازم و ضروری منبت كاری است زیرا برای خلق هنر و خلاقیت ،دستان هنرمند باید آراد باشد تا بتواند هنر خود را بیافریند. برگرفته از سایت: http://www.monabatebrahimpour.blogfa.com

منبت کاری با مغار روی چوب در درودگری ، دکوراسیون چوبی

گرداوری گروه صنایع چوب و هنر ایران زمین