گرده بینه
به تنه درخت گفته میشود که میتواند با پوست درخت یا بدون پوست در دکوراسیون یا صنعت ساختمان مصرف داشته باشد .
این تنه یا کنده درخت یا شاخه قطور تیرچه نیست ، تخته یا الوار نیست بلکه یک تنه قطور به طولی حدود 2 الی 3 متر و قطر بیش از 25 سانت میباشد .
اصطلاحات و تعاريف فرآورده های مختلف چوبی جنگلی
– هدف از درج این مطلب :
هدف از تدوين اين استاندارد ارائه اصطلاحات ويژه و تعاريف فرآورده های مختلف چوبی جنگلی است.
2- دامنه كاربرد
اين اصطلاحات شامل فرآورده های مختلف چوبی از مرحله قطع درخت تا خروج از جنگل ميباشد.
3- اصطلاحات كلی
3-1- مواد چوبی خام :
شامل درخت كاملا انداخته شده، تمام تنه، چوبهای گرد، چوبهای گرد شكافته شده، كنده درخت ، چوبهای تبديل شده، ضايعات چوبی و مازاد مقطوعات برای پردازش يا مصرف سوخت
3-2- تمام تنه : تنه جدا شده از كنده بطوريكه فقط شاخه ها و تاج شاخه درخت قطع شده باشد.
3-3- فرآورده های چوبی : فرآورده های چوبی جدا شده از درخت انداخته شده (يا قسمتهای برش داده شده طولی و عرضی ) به نحوی كه ساختمان فيزيكی و شيميائی چوب دست نخورده باقی بماند.
3-3-1- چوب گرد : چوبهای تهيه شده بوسيله برشهای عرضی تنه يا شاخه درخت.
3-3-2- چوب شكافته : چوب حاصل از شكافتن چوبهای گرد.
3-4- چوب تجارتی : شامل چوبهای گرد و شكافته شده (به استثنای چوبهای هيزمی، چوبهای نامناسب برای پردازش صنعتی ، خرده چوب و كنده درخت.)
3-5- چيپس : شامل خرده های چوب كه از تبديل مواد چوبی توسط ماشين خردكن يا ابزارهای ويژه ديگر توليد ميشود.
3-6- ضايعات قطع و تبديل : ضايعات باقيمانده از قطع درختان، سرشاخه زنی، بينه بري، برشهاي طولي، پوست كني خواهد بود كه شامل شاخه ها، سرشاخه ها تاج، اضافات قطع شده و قطع گره ها، پوست و برگ است، خواهد بود.
3-6-1- تاج شاخه : قسمت انتهائي قطع شده درخت كه بدليل خصوصياتش قابل استفاده بعنوان چوب تجارتي يا هيزمي نميباشد .
3-6-2- شاخه : قسمت های چوبی شده منشعب از تنه درخت است.
3-6-3- سرشاخه قسمت های چوبي نشده يا كم چوبی شده منشعب از شاخه ها.
3-6-4- بن تنه : قسمت قطور تنه كه بدليل پوسيدگي و ناصافي غيرقابل استفاده در صنعت و تجارت بوده.
3-6-5- ريش درخت : اليافي از چوب كه بعد از افتادن درخت روي تنه باقي ميماند و بعدا بريده ميشود.
3-6-6- پوست :پوشش سطح خارجي تنه كه چوب را ميپوشاند.
3-6-7- تاج سبز : قسمت هاي تازه و سبزينه دار درخت.
3-7- كنده چوب : چوب كنده و ريشه هاي درخت
3-8- بينه : قطعات بريده شده از تنه بوسيله برشهاي طولي
3-8-1- گرده بينه : قسمت هاي جدا شده از تنه در برشهاي عرضي (با مقطع دايره مانند)
3-8-2- گرده بينه شكافته : چوب حاصله از گرده بينه هاي شكافته شده
3-9- گرده بينه هاي تجارتي : محصولات چوبي كه در پردازش صنعتي بطور مستقيم مورد استفاده قرار ميگيرد.
3-10- گرده بينه بلند : قسمتي از تنه كه داراي قابليت تقسيم به چند گرده بينه اندازه مساوي براي مصرف خاص ميباشد.
3-11- بلند گرده بينه مركب : بينه بلندي كه قابليت تقسيم به بينه هائي با اندازه هاي مختلف براي مصارف متفاوت صنعتي را دارا ميباشد.
2-12- پوست صنعتي : پوستي كه براي مصارف صنعتي بكار برده ميشود.
4- چوبهاي گرد براي مصارف مختلف
4-1- چوب تونلي : چوب هاي گردي كه در معادن جهت استحكام و جلوگيري از ريزش استفاده ميشود.
4-2- تير ساختماني : گرده بينه هاي كم قطر مورد مصرف در ساختمان
4-3- تير – تيرهای چوبی كه از آن برای خطوط تلفن و تلگراف، برق و برای ساختن پايه داربست استفاده ميشود.
4-4- قيم : چوب گردي كه بعنوان قيم بكار ميرود.
4-5- سيم پايه : چوب گردي كه بعنوان پايه حصار بكار ميرود.
4-6- گرده بينه تخته بري : گرده بينه اي كه براي تهيه تخته بكار ميرود.
4-7- چوب تراورسي : بينه اي كه براي تهيه تراورس و مشابه آن بكار ميرود.
4-8- چوب ارتعاشي (آكوستيك ) : گرده بينه اي كه مخصوص تهيه تخته هاي آكوستيك و ضدارتعاشي ميباشد.
4-9- گرده بينه روكشي : گرده بينه هائيكه مخصوص تهيه روكش بطريط لوله بري و تراشه بري ميباشد.
4-10- چوب كبريت سازي: چوب گرد مورد مصرف براي تهيه كبريت
4-11- گرده بينه براي تهيه پوشال: چوب گرد مورد مصرف براي پوشال و پشم چوب
5- چوبهاي مورد مصرف براي صنايع خمير كاغذ و توليد صفحات چوبي و پردازش شيميائي
5-1- چوب جهت تهيه كاغذ : هر نوع چوب گرد يا شكافته شده اي كه مخصوص تهيه خمير كاغذ از طريق شيميائي يا مكانيكي مي باشد.
5-2- چوب هاي گرد مورد مصرف براي تهيه صفحات چوبي: چوب گرد يا شكافته و خرد شده چوب كه براي تهيه اوراق يا چوبهاي قالبي به كار مي رود.
5-3- خرده چوب صنعتي: خرده چوب هائي كه براي تهيه خمير كاغذ، محصولات صنايع چوبي و براي هيدروليز به كار مي رود.
5-4- چوبهاي صمغي: كنده درختان سوزني برگ كه به عنوان مواد خام جهت تهيه تربانتين و صمغ به كار مي رود.
6- چوبهاي هيزمي (چوب سوخت)
6-1- چوب سوخت : چوبهاي گرد يا شكافته شده اي كه به دليل ابعاد و كيفيت تنها مصرف سوخت دارد.
6-2- تراشه چوب براي سوخت : تراشه هائي كه براي تولید انرژی حرارتی به کار مي رود.
6-3- پوست تانن گيري: پوست هائي كه برای تولید فرآورده هاي تانن به کار مي رود.
6-4- غذای سبز: فرآورده هائي که از طریق خشک کردن و خرد کردن قسمتهای سبز درختان به دست می آید .
درجه بندی محصولات جنگلی :
عبارت است از تعیین مشخصات و قواعدی که هر یک از فرآورده ها را در انطبـاق بـا اسـتانداردهای تعیـین شـده بـرای تولیـد محصولات مشخص و معین از همدیگر متمایز نماید.
از آنجایی که عمده محصولاتی که از جنگل به مراکز مصرف نهـایی حمـل می گردد به صورت گرده بینه و با طولهای متفاوت است در این مرحله روشهای درجه بندی گرده بینه در ابتدا بیان می گردد .
روشهای درجه بندی گرده بینه :
الف : درجه بندی بر اساس نوع مصرف :
گرده بینه روکشی، گرده بینه قابل مصرف در صنایع تولید تخته لایه و روکش
گرده بینه قابل مصرف به صورت چوبهای ساختمانی و صنعتی بر این اساس گرده بینه ها را به :
گرده بینه درجه یک :
گرده بینه ای که مناسب برای صنایع تولید روکش و تخته لایه باشد
گرده بینه درجه دو : گرده بینه ای که هم مناسب برای تهیه لایه های درجه دو تخته لایه و هم قابل مصرف در صنایع اره کشی و تولید چوب آلات درجه دو و اَمثال آن باشد
گرده بینه درجه سه :گرده بینه ای که در اره کشی و تولید تخته و چوب آلات ساختمانی مصرف شود.
گرده بینه خارج از رده : گرده بینه هایی که محصول نهایی آنها قابل مصرف در صنایع روکش و تخته لایه نبوده و تنها از آنها تنها می توان چوبها و تخته هایی با طول کوتاه و برای مصارفی مثل جعبه سازی ،پالت سازی، تولید قرقره کابل ،تولید چیپس برای صنایع کاغذ سازی ، تخته خرده چوب و فیبر استفاده نمود.
ب : درجه بندی بر اساس معایب طبیعی و غیر طبیعی در گرده بینه
1-معایب طبیعی شامل گره، یخ زدگی، برون مرکزی، دو مغزی شدن، چنگالی شدن، مقاطع غیر هندسی تنه و …
2-معایب غیرطبیعی (معایبی که در هنگام قطع و استصال وارد میشوند و یا معایبی که بوسیله انسان و عوامل خارجی مثل ترک خوردن، شکستن، پوسیده شدن و عدم نگهداری و حمایت مناسب در دپو ها عارض میشوند)
شکل (9 -1 .(بروز ترک در مقطع گرده بینه (سمت راست ) بروز شکستگی ناشی از عملیات قطع در تنه(سمت چپ)
بر این اساس گرده بینه ها را به سه درجه تقسیم بندی می کنند (جدول9-1 .( جدول (9-1 .(درجه بندی گرده بینه ها در جنگلهای شمال ایران نوع عیب درجه 1 درجه 2 درجه 3
چوب راش در هر متر طول 1 گره به قطر 40 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 80 میلیمتر
در هر متر طول3 گره به قطر 40 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 120 میلیمتر
در هر متر طول 5 گره به قطر 80 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 400 میلیمتر
سایر گو نه ها
در هر متر طول 1 گره به قطر 50 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 100 میلیمتر
در هر متر طول3 گره به قطر 50 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 150 میلیمتر
در هر متر طول 5 گره به قطر 100 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 500 میلیمتر
گره مرده راش
راش بدون گره در هر متر طول1 گره به قطر 25 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 30 میلیمتر در هر متر طول 3 گره به قطر 40 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 200 میلیمتر
سایر گو نه ها در هر متر طول 1 گره به قطر 25 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 30 میلیمتر در هر متر طول1 گره به قطر 40-25 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 80 میلیمتر
در هر متر طول 4گره به قطر 50-40 میلیمتر یا چند گره مجموعا به قطر 250 میلیمتر خمیدگی 3 درصد طول در یک طرف محور اصلی 5 درصد طول در یک یا دو طرف از محور اصلی 6درصد در یک طرف یا 10 درصد از دو طرف محور اصلی نامنظم بودن سطح مقطع حداکثر 20 درصد سطح مقطع حداکثر 30 درصد سطح مقطع هر نوع سطح مقطع قابل قبول پوسیدگی (مغز ستاره ای در راش ) غیر قابل قبول حداکثر تا 10 درصد حجم چوب حداکثر تا 30 درصد حجم چوب شکاف های سطحی و جانبی اگر عمق شکاف از 1/0قطر گرده بینه تجاوز نکند عیب محسوب نمی شود اگر عیب بین 1/0 تا 3/0 قطر گرده بینه باشد از 3/0 تا 5/0 قطر گرده بینه شکاف در سر گرده بینه شکاف در سر گرده بینه حداکثر 5 قطر و 1 تعداد 2 شکاف بطول هر یک 40 سانتی متر شکاف در سر گرده بینه حداکثر 4 قطر و 1 تعداد 3شکاف بطول هر یک 50 سانتی متر قابل قبول سوراخهای ایجاد شده توسط حشرات در هر متر طول 2 سوراخ در ناحیه داخلی و تا عمق 4 سانتیمتر و به قطر هر سوراخ 10 میلی متر در هر متر طول 5 سوراخ در ناحیه داخلی و تا عمق 15 سانتیمتر و به قطر هر سوراخ 6 سانتی متر در هر متر طول 5 سوراخ با قطر 15 تا 20 میلیمتر و یا مجموعا 10 سوراخ با قطر 10 میلی متر و عمق 10 سانتی متر مخروطی بودن در هر متر طول حداکثر 5 %برای کاهش قطری مجاز است در هر متر طول حداکثر 10 %برای کاهش قطری مجاز است مجاز پیچیدگی الیاف در هر متر طول حداکثر 7 %انحراف از محور اصلی مجاز قابل قبول قابل قبول توضیح در هر صورت مجموع معایب فوق نبایستی از 20% تجاوز نماید در هر صورت مجموع معایب فوق نبایستی از 30%تجاوز نماید در هر صورت مجموع معایب فوق نبایستی از 40% تجاوز نماید در بخش استحصال با انواع چوب آلات الواری و تعاریف آنها آشنا شدید اینک به درجه بندی ایـن نـوع چـوب آلات بـا توجـه بـه معایب آنها می پردازیم . معایب چوبهای چهار تراش به دو دسته تقسیم می گردد : فصل نهم . درجه بندی محصولات جنگلی صفحه 94 1 -معایب طبیعی شامل -انواع گره : زنده، مرده، با مقاطع گرد، بیضی و میخی -انواع ترکها : ترکهای سطحی تا عمیق ، انتهایی (دو سر چوب آلات) -کج تاری، چوب کششی، رگه دار بودن، درون پوستی ، باختگی، پوسیدگی و حشره زدگی 2 -معایب ناشی از برش و خشک کردن : -اثر ارهّ : ناهمواریهای موجود در سطح چوب آلات بر اثر برش -شان عسلی شدن : شکافها و ترکهای داخلی که بر اثر خشک کردن غلط ایجاد می شود -کمانی شدن : تخته در طول حالت کمانی می گیرد -ساغری شدن : که تخته حالت ناودانی بخود می گیرد -پیچیدگی : تخته در جهات مختلف و مخالف هم پیچیدگی پیدا می کند . بر این اساس چوب آلات الواری را به 3 درجه تقسیم می کنند (جدول9-2 .( جدول(9-2 .(درجه بندی چوب آلات الواری در جنگلهای شمال گره زنده درجه 1 درجه 2 درجه 3 مجموع قطر گره ها در یک متر طول در چهار سطح حداکثر تا 80 میلی متر مجموع قطر گره ها در یک متر طول در چهار سطح حداکثر تا 120 میلی متر مجموع قطر گره ها در یک متر طول در چهار سطح حداکثر تا 400 میلیمتر گره مرده مجموع قطر گره ها در یک متر طول در چهار سطح حداکثر تا 20 میلی متر مجموع قطر گره ها در یک متر طول در چهار سطح حداکثر تا 40 میلی متر مجموع قطر گرهها در یک متر طول در چهار سطح حداکثر تا 100 میلی متر ترکهای انتهایی و عمیق تعداد یک ترک در هر سر و به عمق حداکثر 5 1 ضخامت چهار تراش و طول 20 1 طول چهار تراش تعداد 3 ترک در هر سر و به عمق حداکثر 4 1 ضخامت چهارتراش و طول 10 1 طول چهار تراش تعداد 5 ترک در هر سر و به عمق 4 حداکثر 1 ضخامت چهارتراش و طول 8 طول چهار تراش 1 ترک های سطحی قابل قبول قابل قبول قابل قبول چوب کششی حداکثر از 15 درصد حجم چهارتراش تجاوز نکند حداکثر از 25 درصد حجم چهارتراش تجاوز نکند حداکثر از 40 درصد حجم چهارتراش تجاوز نکند باختگی (پدیده رنگ ابی) قابل قبول قابل قبول قابل قبول پوسیدگی حداکثر تا 5 درصد حجم چهارتراش حداکثر تا 10 درصد حجم چهارتراش حداکثر تا 25 درصد حجم چهارتراش سوراخها و حفرات ناشی از حشره زدگی تعداد 5 سوراخ در هر متر و چهار سطح که مجموع قطر آنها حداکثر از 15 میلیمتر تجاوز نکند تعداد 8 سوراخ در هر متر و چهار سطح که مجموع قطر آنها حداکثر از 30 میلیمتر تجاوز نکند تعداد 5 سوراخ در هر متر و چهار سطح که مجموع قطر آنها حداکثر از 50 میلیمتر تجاوز نکند معایب ناشی از برش و خشک شدن ( پیچیدگی –کمانی شدن و اثر اره ضایعات حاصل از رنده و صاف کردن اینگونه چوب آلات حداکثر از 5 درصد تجاوز نکند ضایعات حاصل از رنده و صاف کردن اینگونه چوب آلات حداکثر از 10 درصد تجاوز نکند ضایعات حاصل از رنده و صاف کردن اینگونه چوب آلات حداکثر از 25 درصد تجاوز نکند توضیح در هر صورت مجموع معایب فوق نبایستی از 20 % تجاور نماید در هر صورت مجموع معایب فوق نبایستی از 30 % تجاوز نماید در هر صورت مجموع معایب فوق نبایستی از 40 % تجاوز نماید
- آشنایی با انواع چوب و کاربرد های آنها
- چوب پادوک – گنجینه‌ای ارزشمند در صنعت چوب
- چوب رابروود چیست ؟
- معرفی انواع چوب های ساج + قیمت
- چوب سدر چیست و نکاتی درباره رنگ کاری چوب
با تشکر از توجه شما – صنایع چوب فن و هنر ایران زمین
