مدرسه ضیائیه یزد معروف به « زندان اسکندر » که در خیابان امام، در محله فهادان و در مجاورت بقعه دوازده امام قرار دارد از آثار« مولاناضیاءالّدین حسین رضی » پسر « شرف الّدین علی یزدی » است که در سال 631 ق. آن را بنیان نهاد و بنای آن در سال 705ق. توسط پسرانش به اتمام رسید شبستان مدرسه دارای محراب است و در اطراف مدرسه رواق هایی ساخته شده است.
در حیاط این مدرسه چاهی با قطر حدود ۲ متر وجود دارد که به فضایی سرداب مانند با عمق حدود ۵ متر منتهی می شود. کف سرداب حوضی قدیمی وجود دارد که از جمله آثار به جای مانده از بنای اولیه ساختمان است .
معماری مدرسه ی ضیائیه را می توان از خصوصیات عصر مغولی قلمداد کرد. در این بنا هیچ گونه تزیینات کاشی کاری به چشم نمی خورد و تنها آثار بر جای مانده آن خشت خام بوده که این بنا را تاکنون بر پا نگاه داشته است.
گنبد این بنا که از پای تا سر از خشت خام ساخته شده، دارای تزیینات و آرایش گچبری نقاشی با آبرنگ طلایی و لاجوردی بوده که در حال حاضر قسمت هایی از آن بر روی گچ سفید باقی است. اندازه طول هر یک از اضلاع چهار دیوار گنبد ۸/۸ متر ، ارتفاع بقعه ۱۸ متر و فاصله ی دهنه ی آن ۵/۹ متر است . متاسفانه از کتیبه های چهار دیوار داخل گنبد اثر چندانی باقی نمانده است.
در مورد این بنا روایت‌هایی مطرح می‌باشد که قدمت ساخت آن را به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران نسبت می‌دهد که از این بنا به عنوان زندان استفاده می‌گردیده که بعد‌ها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار گرفته است.
در تاریخ جدید یزد، مذکور است که اطراف این مدرسه، خانه های عالی و بادگیرهای رفیع توسط خاندان رضی ساخته شد. مدرسه ی ضیائیه دارای درگاه بلند و دو مناره ی مرتفع و باقچه ی مشجر(پشت مدرسه) بود و زاویه و کتابخانه و حمام روبروی آن ساخته شده بود.
http://www.makanbin.com/
