پولیش چوب
پولیش چوب- پولیش کاری دستی
همه چیز در مورد پرداخت و جلای چوب و انواع پوشش چوب
چوب و محصولات چوبی یکی از مهم ترین عوامل زیبایی دهنده فضاهای داخل ساختمان به حساب می آیند که زیبایی فوق العاده ای را همراه با گرمی و حس لطیف طبیعت به محیط می بخشند و همین طور از مقاومت و طول عمر بالایی برخوردار هستند.
با این حال نگهداری و سلامت این محصولات بسیار حائز اهمیت است و نیاز به توجهی در سطح مطلوب دارد. سطوح چوبی با استفاده های مکرر کدر شده و آن برق خاص اولیه خود را از دست می دهند یا اینکه لکه ای رویشان ایجاد می شود که نیاز به تمیز شدن دارد یا خراشی روی سطح شان ایجاد می شود که اگر رسیدگی نشود علاوه بر کم شدن زیبایی ظاهری، باعث از بین رفتن رنگ و حتی خود بافت چوب می شود و دیگر عواملی که باید به آن ها رسیدگی شود.
در واقع پولیش چوب به روندی اطلاق می شود که طی آن نقایص ظاهری و سطحی چوب رفع شده و چوب صیقل داده می شود و براق می گردد.
پولیش چوب علاوه بر ایجاد جلوه و براقیت خاص به محصولات چوبی، از آن ها و رنگشان در برابر صدمات و ضربه های احتمالی فیزیکی و شیمیایی محافظت می کند و قدرت این محافظت به نوع پولیشی که به کار رفته شده بستگی دارد.
وقتی لکه ای روی سطح وسایل چوبی تان می افتد خیلی زود آن را با پولیش پاک کنید چون این قطره حاوی عناصری است که رنگ چوب را از بین برده و از بین رفتن رنگ چوب کم کم باعث از بین رفتن و خرابی خود چوب می شود.
پولیش چوب- پولیش با دستگاه برقی
پولیش چوب در واقع مایعی است که موادی دارد که باعث سایش رنگ اضافی شده و و برای ایجاد براقیت هم درونش واکس چوب اضافه شده است. این مایع را می توانید خودتان با دستمالی نرم و تمیز بر روی سطح مورد نظرتان اعمال کنید یا اینکه می توانید از دستگاه پولیش برقی استفاده کنید.
نکته حائز اهمیت این است که برای دیدن اثر مطلوب تر از پولیش کاریتان ، بهتر است به جای پولیش کاری تک لایه، از چند لایه پولیش کاری بهره ببرید. در این صورت، هم مقاومت پولیش تان افزایش می یابد و هم سطح مورد نظر صیقلی تر و صاف تر دیده می شود.
برای جلا دادن و پرداخت سطوح چوبی می توان از محصولات و مواد متعددی استفاده کرد که هر کدام ویژگی های خود را داشته و بسته به نوع کاربرد سطوح چوبی مان نوع این محصولات انتخاب می شود. استفاده از این محصولات باعث ایجاد دوام ، مقاومت ، زیبایی و براقیت می شود.
تعدادی از این محصولات عبارتند از : شلاک، لاک الکل، روغن، وارنیش، واکس و غیره. یک سری از این پوشش ها بر پایه آب هستند و عمر کوتاه تری دارند. عمر کوتاه آن ها به این خاطر است که حتی بعد از خشک شدن نیز اگر با حلال شان در تماس باشند حل شده و از بین می روند. از طرفی دیگر پوشش هایی وجود دارد که بعد از خشک شدن حتی اگر با حلال شان در تماس باشند نیز حل نمی شوند، پس طبیعتا عمر طولانی تری دارند.
استفاده از لاک الکل صنعتی در روند پولیش چوب
پولیش چوب- استفاده از لاک الکل
لاک الکل رایج ترین ماده برای پرداخت چوب در گذشته بوده است و امروزه با مواد جدیدتر جایگزین شده است. در واقع لاک الکل از نوعی شیره به دست می آید و از نوعی حشره به نام کوکوس یا لکباگ که در آسیا زندگی می کند، تولید می شود.
این حشره ترشحاتی تولید می کند که روی درختان باقی می ماند که همان لاک الکل خام است و بعد از فرآوری قابل استفاده می باشد. لاک الکل ها دارای انواع مختلفی هستند که متداول ترین آن ها لاک الکل نیترو سلولز است. از انواع دیگر لاک الکل می توان به لاک الکل شفاف و لاک الکل کاتالیز شده اشاره کرد.
با اضافه کردن آکریلیک به لاک الکل، این امکان ایجاد می شود به با گذشت زمان سطح دچار زردی نشود و اصطلاحا به آن لاک الکل شفاف می گویند. لاک الکل کاتالیز شده هم با افزودن کاتالیزور اسیدی به لاک الکل درست می شود که خود دو نوع دارد:
لاک الکل پیش کاتالیز شده : از قبل کاتالیزور با لاک الکل ترکیب شده است.
لاک الکل پس کاتالیز شده : لاک الکل و کاتالیزور از هم جدا هستند و هنگام استفاده با هم ترکیب می شوند و باید به سرعت استفاده شوند چون سریع واکنش نشان می دهند.
نکته حائز اهمیت این است که لاک الکل مایع فقط تا یک سال ماندگاری دارد و برای ماندگاری طولانی تر آن را به صورت خشک و ورقه ای نگه داری میکنند و در مواقع لزوم با لاک را با الکل ترکیب می کنند.
مزایای لاک الکل
یکی از بارزترین مزایای لاک الکل سریع خشک شدن آن است که این امکان را می دهد که در وقت صرفه جویی شده و همین طور بدون خط و خش خشک شود زیرا اگر دیر خشک می شد در طی زمان خشک شدن ممکن بود به سطح آن ضربه فیزیکی وارد شده و آن سطح صاف و صیقلی از بین برود. دومین مزیت لاک الکل نفوذ بالای آن به داخل چوب و به تبع آن ایجاد محافظت برای چوب است.
استفاده از لاک الکل آسان است و خود فرد با یک دستمال هم می تواند آن را انجام دهد.
معایب لاک الکل
از معایب لاک الکی می توان به تمایل آن به زرد شدن اشاره کرد که برای حل این موضوع مواد شیمیایی دیگری به لاک الکل اضافه می کنند. از معایب دیگر آن می توان به قیمت بالای آن اشاره کرد و به همین سبب هم لاک الکل های تقلبی زیادی در بازار وجود دارند که هنگام خرید باید دقت بالایی داشته باشید. لاک الکل در مقابل تغییرات دمایی و رطوبت کم تحمل است.
استفاده از شلاک در روند پولیش چوب
پولیش چوب- شلاک
بهترین نوع لاک الکل، شلاک نام دارد. استفاده از شلاک برای افزایش مقاومت و زیبایی سطوح چوبی قدمتی صدها ساله دارد. به طور طبیعی رنگ شلاک نارنجی است ولی با اضافه کردن موادی می توان از میزان این نارنجی بودن کاست. همچنین برای کاهش از میزان براقیت شلاک ، باید مقدار بیشتری الکل دناتوره اضافه کرد.
این ماده را در سه مرحله روی سطح چوبی به کار می برند. اولین مرحله لایه ای از شلاک را روی سطح می زنند تا مناطق دارای خلل و فرج چوب پر شود. در مرحله بعد، لایه ای نازک ایجاد می کنند تا روی سطح کار دارای رنگ شود و در مرحله پایانی لایه نازک سوم را برای صیقلی کردن اعمال می کنند.
مزایای شلاک ( لاک الکل )
از مزیت های شلاک این است که زود خشک می شود (در حدود 15 دقیقه) بنابراین موقع خشک شدن، سطح یکنواخت و بدون ترک خوردگی ایجاد می کند. همچنین سطح شلاک شده اگر دچار خش و ترک خوردگی شود به راحتی می توان لایه نازک و یک دست دیگری از شلاک را اعمال کرد تا اثر خش و ترک خوردگی کاملا محو شود.
همچنین چون از ماده طبیعی تهیه شده است باعث بروز اثرات آلرژیک در افراد نمی شود. این ماده به چوب های گرمسیری خیلی راحت می چسبد. لایه ای که ایجاد می کند نسبت به سایر پوشش های چوب نازک تر است و بنابراین می توان از آن در صنعت ساز سازی استفاده کرد.
پولیش چوب- شلاک حل شده در الکل
معایب شلاک
شلاک در مکان هایی با عبور و مرور زیاد، مقاومت کمی از خود نشان می دهد. به همین خاطر ، امروزه از شلاک نه به عنوان پوشش نهایی، بلکه بیشتر به عنوان سطح پایه برای واکس پارکت استفاده می شود. همچنین این ماده لکه پذیری بالایی داشته و در برابر لکه های الکل، آمونیاک و آب به سرعت تاثیر می پذیرد و آسیب می بیند. شلاک را به صورت اسپری استفاده میکنند و اعمال آن ساده است ولی سرعت بالای شلاک در خشک شدن، استفاده از آن را سخت کرده است و اگر توسط افراد ناشی انجام شود سطح یکنواختی را حاصل نمی کند.
استفاده از انواع روغن در روند پولیش چوب
روغن هایی از قبیل روغن کنجد، روغن بزرک، روغن کتان و غیره از قدیم به عنوان پوشش روی سطح چوب کاربرد داشتند ولی چون فرآوری نشده بودند برای سطح چوب مشکلاتی ایجاد می کردند. امروزه این روغن ها را با کمی دست کاری در ترکیبشان به گونه ای فرآوری کرده اند که بیشترین تاثیر مثبت و کمترین تاثیر منفی را روی سطح چوب داشته باشند.
روغن های به کار رفته در فرآیند پولیش چوب منجر به تشکیل لایه محافظ نمی شوند بلکه با نفوذ به درون چوب، باعث حفظ زیبایی آن می شود، ولی در فواصل معینی باید عمل روغن کاری مجددا تکرار شود.
مزایای روغن چوب
از مزیت های این گونه روغن ها در پولیش چوب می شود به طبیعی بودنشان اشاره کرد که باعث از بین رفتن رنگ و بافت چوب نمی شوند و چوب همچنان زیبایی خود را حفظ می کند و با نفوذ درون بافت چوب باعث استحکام هر چه بیشتر وسایل چوبی می شوند.
اجرای آسان این نوع روغن ها از مزیت دیگر آن ها به شمار می رود و بدون توجه به مهارت شما به راحتی قابل اعمال هستند. هزینه این روغن های گیاهی به مراتب از همتایان شیمیایی خود پایین تر است و همینطور باعث ایجاد آلرژی نمی شوند. ترمیم و بازسازی قسمت های صدمه دیده راحت است و با یک قلم موی ساده نیز کار شما راه می افتد.
انواع مختلفی از روغن برای پولیش چوب به کار می رود که به چند مورد از آن ها به اختصار اشاره می کنیم.
استفاده از روغن بزرک در روند پولیش چوب
پولیش چوب- نحوه اعمال روغن بزرک روی چوب
روغن بزرک که برای پولیش چوب به کار می رود در واقع از دانه های گیاه کتان به دست می آید و مصارف دارویی و زیبایی زیادی دارد. این روغن دارای بویی خاص و زرد رنگ است و وقتی در معرض هوا قرار می گیرد سفت تر و ژله ای می شود.
دو نوع روغن بزرک وجود دارد:
روغن بزرک خام : که نوع طبیعی روغن است و هیچ ماده ای به آن افزوده نشده است. این روغن برای چوب اثرات مثبتی دارد ولی از معایب آن می توان به طولانی بودن زمان خشک شدن اشاره کردکه ممکن است حتی هفته ها به طول انجامد و حتی ممکن است بعد از مدتی به سطح چوب آمده و سطح چوب را دارای لکه های چربی کند. این نوع از روغن بزرک بعد از مدتی در مقابل رطوبت سیاه و تیره می شود.
روغن بزرک حرارت دیده : با حرارت دادن روغن بزرک می توان زمان خشک شدن آن را کاهش داد. به این صورت که وقتی روغن بزرک حرارت می‌بیند غلیظ تر شده و زودتر خشک می شود ولی باز هم برای خشک شدن هر لایه از این روغن حداقل سه روز زمان نیاز است.
پولیش چوب- دانه کتان یا بزرک
متاسفانه امروزه در بازار با اضافه کردن مواد شیمیایی به روغن بزرک خام باعث کوتاه تر شدن زمان خشک شدن می شوند ولی خود این مواد شیمیایی برای سطوح چوبی زیان آور است و بهترین نوع روغن بزرک همان روغن بزرک حرارت دیده است.
استفاده از روغن چوب چینی یا روغن تانگ در روند پولیش چوب
پولیش چوب- روغن چوب چینی یا تانگ اویل
این روغن از سالیان دور از درخت تانگ در چین و سایر کشورهای آسیایی به دست می آمد و برای ایجاد لایه ای ضد آب برای صنعت قایق سازی و غیره مورد استفاده قرار می گرفت. این روغن شفاف است و برای محافظت و زیبایی سازه های چوبی به کار می رود.
مزایای روغن چوب چینی یا تانگ اویل
پولیش چوب- برگ و میوه درخت تانگ چینی
این روغن انعطاف پذیری بالایی داشته و در برابر تغییرات محیطی مقاوم تر است. همچنین می تواند چوب را در برابر فساد و تیرگی و کپک زدن محافظت کند. خشک شدن آن نسبت به سایر روغن ها سریع تر است و حالتی مات به سطح چوب می بخشد که بسیار طبیعی تر جلوه می کند. همچنین به خاطر طبیعی بودنش مواد سمی از خود تولید نمی کند پس می توان از آن بر روی وسایل آشپزخانه و اسباب بازی کودکان استفاده کرد.
این روغن نسبت به روغن کتان گران تر است ولی تغییر رنگ نمی دهد.
از این روغن در دو نوع خالص و گرما دیده می توان استفاده کرد. گرما دادن باعث می شود که مقاومت روغن تانگ چینی خالص بالاتر رفته و زمان مورد نیاز برای خشک شدن آن کاهش یابد همچنین گرما دادن باعث می شود که احتمال برفک زدن روغن پس از خشک شدن کاهش یابد.
استفاده از روغن جلا در روند پولیش چوب
پولیش چوب- روغن جلا
روغن جلای چوب که برای پوشش سطوح چوبی درون بنا کاربرد دارد در واقع همان روغن جلای آلکیدی است. همچنین از آن می توان برای پوشش سطوح فلزی و غیره نیز استفاده کرد.
از مزیت های این روغن می توان به براقیت خوب ، دوام بالا ، زمان خشک شدن مناسب اشاره کرد. این روغن بعد از گذشت زمان زرد نمی شود و در برابر عوامل فیزیکی مثل خراش مقاومت خوبی دارد. به علت اینکه حلالش آب است غیر قابل اشتعال می باشد.
استفاده از واکس چوب در روند پولیش چوب
موم زنبور عسل تقریبا پایه تمام واکس هایی است که در روند پولیش چوب استفاده می شود. موم زنبور عسل با اینکه کارایی راحتی دارد ولی دوام آنچنانی نداشته و باید دائما تمدید شود. به همین خاطر با موم نخل ادغام می شود. استفاده از واکس به عنوان لایه نهایی پولیش چوب زیاد رایج نیست و امروزه از واکس چوب برای لایه رویی پولیش های دیگر استفاده می شود.
پولیش چوب- موم کارنوبا
بهترین نوع واکس چوب
بهترین نوع واکس چوب، واکس کارنوبا است. نام های دیگر این واکس موم برزیل یا موم سیرا است که از برگ درخت کارنوبا در برزیل به دست می آید. درخت کارنوبا را درخت زندگی نیز می نامند. از موم کارنوبا در صنایع مواد غذایی، لوازم آرایشی و غیره نیز استفاده می شود.
در صنایع چوب از واکس حاوی موم کارنوبا برای ضد آب کردن سطوح چوبی و کفپوش ها و پارکت ها استفاده می شود. واکس حاوی موم کارنوبا سخت تر است و دوام بیشتری نسبت به سایر واکس ها دارد.
مزایای واکس چوب
برای ترمیم و نوسازی وسایل چوبی قدیمی و عتیقه بهترین گزینه است چون طراوت و زیبایی قبلی این وسایل را به آن ها باز می گرداند. قابلیت بازسازی کنندگی بالایی دارد و اگر روی وسیله ای ترک و خراش افتاده باشد واکس چوب به راحتی آن ها را پر می کند. نور را به خوبی انعکاس داده و بر زیبایی وسایل چوبی می افزاید.
معایب واکس چوب
قابلیت پوشانندگی ضعیفی دارد و در فواصل معین باید اقدام به تمدید آن نمود. نقطه ذوب موم پایین است بنابراین در دمای 60 درجه ذوب می شود. فرآیند دفع آب خوبی ندارد.
استفاده از وارنیش در روند پولیش چوب
پولیش چوب- استفاده از وارنیش چوب
اصطلاح وارنیش یک اصطلاح کلی است و به موادی اطلاق می شود که روی سطح چوب اعمال شده و جذب آنچنانی به درون بافت چوب ندارند. وارنیش ها انواع مختلفی دارند: وارنیش مات یا کیلر، وارنیش براق یا نیمه پلی استر، وارنیش خیلی براق یا پلی استر، وارنیش پلی اورتان و غیره. از وارنیش ها بیشتر برای سازه های چوبی داخل ساختمان استفاده می شود.
وارنیش ها یک لایه محافظ سخت و شفاف روی سطوح چوبی ایجاد می کنند. مواد تشکیل دهنده وارنیش ها روغن، حلال و رزین است. از جهت میزان روغن موجود در وارنیش ، وارنیش ها را می توان به سه دسته پر روغن، میان روغن و کم روغن طبقه بندی کرد. هرچه میزان روغن نسبت به رزین بیشتر باشد، وارنیش حاصله انعطاف پذیرتر خواهد بود و مقاومت بیشتری در برابر رطوبت ایجاد خواهد کرد.
حلال وارنیش ها تینر است. رزین موجود در وارنیش ها، دوام وارنیش را نسبت به روغن های جلا دهنده چوب بیشتر می کند. وارنیش را معمولا با قلم مو روی سطوح چوبی استفاده می کنند ولی انواعی از آن هم وجود دارد که رقیق تر هستند و با دستمال هم قابل اعمال هستند.
از انواع دیگر وارنیش ها می توان به وارنیش پولیش، وارنیش سخت، وارنیش روغنی، وارنیش آکریلیک، وارنیش الکلی، وارنیش های صمغی مصنوعی، وارنیش دامار، و وارنیش الوار اشاره کرد.
مزایای وارنیش
وارنیش ها دارای مقاومت بالایی نسبت به گرما، آب و حلال ها و مواد شیمیایی گوناگون هستند و قابلیت لکه پذیری پایینی دارند.
معایب وارنیش
بعد از گذشت مدتی ممکن است به رنگ کهربایی تغییر رنگ دهد بنابراین برای چوب هایی با رنگ تیره مناسب تر است. هر لایه که از وارنیش روی چوب استفاده می کنیم نسبت به لایه زیرین آن قابل تفکیک و تشخیص است. چون سرعت خشک شدن وارنیش پایین است ممکن است باعث جذب گرد و خاک شود و نیاز به یک محیط عاری از گرد و خاک برای وارنیش کاری داریم.
استفاده از مخلوط روغن و وارنیش در روند پولیش چوب
پولیش چوب- استفاده از مخلوط روغن و وارنیش
با ترکیب روغن و وارنیش می توان از مزایای هر دو ماده به طور همزمان بهره برد.
نکات مهم در روند پولیش چوب
فرآیند پولیش چوب هم به طور دستی و هم با دستگاه های مختص پولیش می تواند انجام شود. اگر به طور دستی قصد پولیش کردن وسایل چوبی منزلتان را دارید حتما به یاد داشته باشد که سطح مورد نظر باید صد در صد خشک باشد و تمام گرد و غبار و سایر مواد زائد آن را با پارچه ای نرم گرفته باشید. در این صورت است که شما می توانید لایه نازکی از ماده مورد نظر پولیش کننده تان را روی سطح چوب اسپری کرده یا با قلم مو یا دستمال روی سطح چوب بمالید.
بسته به نوع ماده ای که برای پولیش کاری چوب استفاده کرده اید صبر کنید تا ماده کاملا خشک شود و در طی این مدت احتیاط لازم را به عمل آورید که گرد و خاک ، خاک اره، یا خراشی روی سطح ماده ننشیند. بعد از خشک شدن کامل شما می توانید این عمل را چند بار تکرار کرده تا به نتیجه مطلوب دست یابید و سازه چوبی تان به براقیت، زیبایی، و جلای مورد نظرتان برسد. اگر لایه های پولیشتان نازک نباشد یا با فشار زیادی اعمال شود رد انگشتتان می تواند روی کار باقی بماند. فشار دستتان باید در تمامی نقاط سطح چوبی یکسان باشد.
نکته ای که باید به خاطر داشت این است که مواد پولیش کاری حلال در آب خطر اشتعال زایی پایین تری دارند و برای سلامت بدن و محیط زیست هم کم خطرتر هستند ولی دارای مقاومت پایین تری هستند. برای از بین رفتن سمیت بعضی از این مواد باید اجازه دهیم که کاملا خشک شوند و بعد از خشک شدن این احتمال از بین می رود ولی تا قبل آن باید نکات ایمنی رعایت شود. حلال شلاک اتیل الکل بوده و بوی زننده ای ندارد.
پولیش هایی که به صورت اسپری استعمال می شوند پرتی و هدر رفت موادشان بسیار بیشتر از پولیش هایی است که توسط دستمال و قلم مو استفاده می شوند و کار با اسپری نیاز به مهارت بالاتری دارد. دقت کنید اگر رنگ چوب شما روشن است حتما از نوعی از پولیش استفاده کنید که رنگشان به زردی و کهربایی تغییر نمی کند و در بالا به آن ها اشاره شده است.
سعی کنید محیطی که در آن عمل پولیش چوب را انجام می دهید سرد و مرطوب نباشد چون روند خشک شدن سطوح را کندتر می کند و خشک شدن کندتر سطوح باعث افزایش احتمال نشستن گرد و خاک روی آنها می شود.
نویسنده: رحیم نعمتی لیمائی
مطالب مرتبط با پولیش و براق کننده چوب :
