چوب و درخت نارون

چوب و درخت نارون

نارون (نام علمی: Ulmus) نام یک سرده از تیره نارونیان است که برگ‌ریز یا نیمه برگ‌ریز هستند. این گونه ابتدا در دوره میوسن در حدود ۲۰ میلیون سال پیش، در جایی که امروزه آسیای مرکزی قرار دارد پدید آمد و به مرور در سراسر نیمکره شمالی گسترده شد.

درخت نارون چتری بسیار زیبا و پرطرفدار است که بومی مناطق نیمکره شمالی است . اما موطن اصلی آن ایران است .

نارون چتری را میتوانید در این مناطق مشاهده کنید :

تهران : به سمت تجریش منطقه شمیرانات

استان مازندران ؛ نور ، کمربن .

استان کرمانشاه ؛ بابا یادگار

استان اصفهان : بستر رودخانه زاینده رود

کاشان

نارون

درخت نارون از تیره ( Uimaceae ) جنس Ulmus

نارون برگ‌ریز یا نارون گل‌پشه‌ای, Ulmus boissieri: گونه‌ای از نارون که تنها در کشور ایران می‌روید.

اوجا, Ulmus minor: این گونه در شمال ایران می‌روید.
مَلَچ, Ulmus glabra: گونه‌ای که در استان‌های گلستان، مازندران، گیلان و آذربایجان می‌روید.

نارون چتری, Ulmus Umbraculifera: گونه‌ای از نارون که در ایران و افغانستان می‌روید.
نارون سفید, Ulmus laevis
نارون قرمز, Ulmus rubra

این گونه‌ها از معروفترین های نارون بوده که جزو درختان پرتوقّع محسوب مى‌گردند ولى در عوض جزء پهن برگ‌ها بسیار باارزش می‌باشند که هر گونه‌ای از آن خواسته‌ای را برآورده می‌سازد.

محل رشد درخت نارون :

اين درختان احتياج به‌خاک‌هاى بارخيز قوى و عميق با تهويهٔ مناسب دارد و به ويژه در آب‌رُفت‌هاى کنار رودخانه‌ها رشد خوبى خواهند داشت.

گونهٔ اوجا فقط تا ارتفاع ۷۰۰ متر از سطح دريا و اکثراً در قسمت‌هاى مرتعى گسترش مى‌يابد. درخت ملچ تا ارتفاع ۱۳۰۰ متر نيز رشد مى‌يابد.
مناسب‌ترين مناطق براى رشد نارون‌ها گودال‌ها و درّه‌ها و مکان‌هاى پست و يا در زير دامنه‌هاى تازه مى‌باشد. چوب نارون سخت و انعطاف‌ناپذير است. چوب بيرون آن ارزشى ندارد ولى چوب درون آن با ارزش است.

موارد استفاده از چوب درخت نارون :

چوب نارون از گونه درختان پهن برگ موارد مصرف بسیاری دارد بطوری که در گذشته همه چیز از آن می ساختند . چوب نارون مناسب مغار کاری و منبت ، میخ خور و چکش خور خوب است .

از چوب نارون می‌توان در ساختن کرجی ، بشکه های چوبی  ، زين ، چرخ گاری در گذشته ، بعضی قطعات ماشين‌ها ، تراورس  ، مبلمان ، پارکت و صنايع‌ دستى مانند ارسی سازی و غیره ،  استفاده نمود.

درخت زلکوا

که به آن درخت  آزاد نیز گفته میشود .

این جنس دارای چهار گونه درختی است که در چین شمالی ، ژاپن ،  قفقاز و ایران انتشار دارد.

گونه منحصر به فرد ایرانی این درخت زلکوآ کرناتا است که به درخت آزاد موسوم است.

این درخت در تمام جنگلهای شمالی وجود دارد. در جنگلهای کردستان و همچنین در جنگلهای جنوب غربی نیز پایه‌هایی از آن مشاهده می‌شود.

چوب این گونه از درخت زلکوا پرتوان ، محکم و قابل ارتجاع است و در صنایع روستایی زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تیره نارون

این تیره متعلق به راسته گزنه است. تیره نارون Ulmaceae درختانی با برگهای متناوب ، دارای گوشوارک کم دوام و زود افت هستند. گل نر ماده ، گاهی پلی‌گام و کاسه دارای 4 تا 8 قطعه است. پرچمها با کاسبرگها متقابل ، تعداد برچه‌های مادگی در اصل دو عدد ولی یکی از آنها معمولا حذف شده و در نتیجه تخمدان تک خانه‌ای و حاوی یک تخمک واژگون است. میوه فندقه بالدار (در نارون) یا شفت مانند (در درخت آزاد) است. تیره نارون دارای 9 جنس با 130 گونه است که همگی در مناطق آب و هوای معتدله انتشار دارند. در بین این جنسها ، جنس نارون با 30 گونه و جنس داغداغان تقریبا با 60 گونه دارای اهمیت خاصی در تیره نارون هستند.

---

همه چیز در مورد نارون

این بخش از مطلب از این  وبلاگ گرفته شده است .

عکس اوجا یکی از گونه های نارون

Ulmus spp. نارون

Ulmaceae  خانواده

Elm نام انگلیسی

3 گونه از نارون در ایران وجود داردو در جنگل و نواحی استپی می روید. نامهای مختلفی که در کتب قدیم فارسی و عربی به آنها داده اند عبارتند از:سایه خوش،نارون،دارون،وارون،دردار،سده،پشه دار،پشه غال،نازبن،بوقیصا و شجره البق.

درختانی با برگهای متناوب ، دارای گوشوارک کم دوام و زود افت هستند. گل نر ماده ، گاهی پلی‌گام و کاسه دارای 4 تا 8 قطعه است. پرچمها با کاسبرگها متقابل ، تعداد برچه‌های مادگی در اصل دو عدد ولی یکی از آنها معمولا حذف شده و در نتیجه تخمدان تک خانه‌ای و حاوی یک تخمک واژگون است. میوه فندقه بالدار و پولکی شکل(در نارون) یا شفت مانند (در درخت آزاد) است.

درختی خزان پذیر با ارتفاعی 10 تا 15 متر و برگ بیضی دندانه دار با دندانه های کوتاه

مکان:آفتاب یا سایه روشن با حداقل دمای مورد تحمل:15- درجه سانتی گراد

ازدیاد:کشت بذر و کاربرد:کاشت به عنوان تک درخت زینتی و یا کاشت در حاشیه و بلوارها

تیره نارون دارای 9 جنس با 130 گونه است که همگی در مناطق آب و هوای معتدله انتشار دارند. در بین این جنسها ، جنس نارون با 30 گونه و جنس داغداغان تقریبا با 60 گونه دارای اهمیت خاصی در تیره نارون هستند.

ویژگی های مشخص خانواده نارون

پوست آن در وهله اول صاف است که پس از مدتی رگه رگه می شود و شاخه های آن پوشیده از برگ های متناوب بیضی و دارای دمبرگ است . پهنک برگ آن قرینه نیست و دندانه های زیادی دارد و دسته های گل آن قبل از روئیدن برگ ها روی شاخه های کوتاه می شکفد . گرده افشانی آن با باد است که میوه آن پس از خشک شدن به سرعت از غلاف بیرون نمی آید.

خاک مناسب

برای اکثر گونه ها خاک معمولی برای ملج خاک عمیق غنی و شنی برای نارون آمریکایی خاک لومی مرطوب مناسب است و معمولا درختی کم نیاز بوده و در هر نوع خاک به عمل می آید و مقاوم به کم آبی است. هم در آفتاب  و هم در سایه روشن عمل می آید.

تکثیر

به صورت بذر که در اردیبهشت ماه می رسند یا کاشت قلمه در فروردین ماه و یا کاشت شاخه و پاجوش و شاخه خوابانیدن در مهر و آبان

در خرداد و تیر تا شهریور یا بصورت پیوند روی پایه U.Glabra

هرس و شکل دهی

هرس نارون تقریباً شبیه به هرس اقاقیا بوده با این تفاوت که درخت نارون در مقابل آفات و بیماریها حساس می باشد، لذا ضد عفونی وسایل هرس از جمله قیچی و اره از ضروریات می باشد و ساده ترین راه ضد عفونی با وایتکس است .

قابل ذکر است که نارون به هیچ وجه نبایستی هرس شدید شود و حتماً میبایستی بازوهای اصلی را حفظ نمود (مانند اقاقیای پیوندی) ضمناهرس نارون در اواخر تابستان و زمستان انجام می شود

نحوه پراکنش نارون

این گیاه در حاشیه بیشه زارها و جنگل های مخلوط و مرطوب درارتفاعات پایین می روید. نارون را غالباً در پارک ها و باغ ها می کارند.

پوست این گیاه از نظر پزشکی دارای ارزش است. نخست, شاخه های جوان را برش طولی داده, سپس آن ها را با دست جدا می کنند ( قطر شاخه حدود یک سانتیمتر).

معرفی  چند گونه از نارون

اوجا  Ulmus carpinifolia
بومی جنگل های اروپا و در جنگل های شمال ایران و در جلگه های ساحلی دریای خزر تا میان بند انتشار دارد و از ارسباران و آستارا تا گرگان دیده می شود و نیز در نقاط استپی کشور و در جنگلهای غرب امتداد می یابد .

اوجا درختی است نورپسند و به سایه نابردبار.ارتفاعش تا 30 متر و قطرش به یک متر می رسد.رشدش زیاد،تاجش مخروطی وتنه شیار دار است.

جوانه ها کوچک تخم مرغی شکل و سیاه رنگ است.گلهایش دارای پایک کوتاه با 4 پرچم است.

برگها:تخم مرغی،نا متقارن،نوک تیز وسطح زبر با دندانه های مضاعف

میوه:بالدار،بیضی شکل و با قاعده گوه ای و دانه نزدیک بانتهای آن قرار گرفته

موارد استفاده : چوب آن در مصارف روستایی برای تیر وستون خانه و لمبه کوبی و تهیه قند لاک(کاسه قند شکن) به کار می رود.

نارون چتری Ulmus densa
در باغهای ایران به عنوان درخت سایه افکن کاشته می شود و تاج کروی زیبایی تشکیل می دهد.

در اصفهان درختان آن بدون پیوند دیده می شود ولی در سایرنقاط کشور معمولا بر روی درخت اوجا پیوند می شود

دارای قامتی بلند و رشدی کمتر از اوجا با برگهایش بیضی شکل تا تخم مرغی و به واسطه ابلق و طلایی بودن برگ ها دارای واریته های زیادی است که در تزیین باغها کاربرد دارد.

نارون فرنگی  U.pedunculata
میوه و گل ها دم دار کناره میوه ها مژه دار و گل ها آویخته.

ملچ  Ulmus glabra
بومی جنگل های اروپا و آسیای شمالی تا ژاپن می باشد.در ارتفاعات شمال ایران و اغلب جنگل های خزر از ارسباران و آستارا،نور،کجور،مازندران و گرگان وجود دارد.

برگ:تخم مرغی وارونه

میوه:بیضی شکل یا تخم مرغی است و دانه در وسط آن است.

موارد استفاده:چوب این  درخت صنعتی است و برای تهیه لاک،قند لاک، چای لاک و…

ارتفاع این درخت به 30 متر و قطر ان به بیش از 1 متر می رسد.

زمان گلدهی: بهمن

زمان رسیدن بذر: اردیبهشت

تعداد بذر در کیلوگرم:70000دانه

روش تولید نهال: زمینی

سن انتقال نهال از نهالستان: 1 ساله

اهداف تولید نهال و مناطق کاشت:

این گونه با هدف تولید چوب و استقرار مجدد این درخت و ترکیب گونه های جنگلی شمالی کشور تولید می گردد. پراکنش این گونه به علت بیماری مرگ نارون بسیار محدود است اما در سالهای اخیرنها لهای جوان نارون در جنگلهای شمال کشور ملاحظه می شود . این درخت دارای چوب سخت و خوش نقشی می باشد به همین لحاظ دارای ارزش بسیار زیادی است.

روکش و تختخه لایه و پارکت ان بسیار گران قیمت می باشد.فاصله  کاشت 2.5  * 2.5  توصیه میشود.

نارون چینی U.Parxifolia
مقاوم ترین نارون به بیماری نارون چینی می باشد.با ارتفاع 12 متر،برگهای جلا دار که تا پایان فصل بر روی درخت باقی می ماند.

نارون آمریکایی u.americana
درختی است خوش قامت دارای شاخه هایی افراشته که به سمت بالا رشد می نماید و قوس شدیدی رو به پایین دارند و شکل کروی را به خود می گیرند.

جنبه های زیبایی:حالت رشد،رنگ آمیزی پاییزی،زیبایی در زمستان

خصوصیات:ارتفاع 18-30 متر قطر تاج پوششی 12-21 متر

برگ:ساده،متناوب و دندانه دار با سطح فوقانی زبر که ابتدا سبز بوده و در اوایل پاییز زرد می شوند

گل:فاقد ارزش زینتی

میوه:فندقه بالدار عسلی رنگ

سیستم ریشه:سطحی با ریشه های فیبری

سرعت رشد:سریع

آب و هوا:گرما و سرما را تحمل می کند

خاک:خاک غنی،عمیق و مرطوب را ترجیح می دهد

تغذیه خاصی لازم نیست

آفت درخت نارون
سوسک پوستخوار بزرگ نارون scolytus scolytus که این حشره ناقل بیماری قارچی مرگ نارون می باشد و 1 یا 2 نسل در سال دارد. این حشره در جنگل های شمال کشور و همچنین در استانهای تهران ، آذربایجان و فارس در زیر پوست درختان نارون ، ممرز و آزاد مشاهده می شود

روش مبارزه
با توجه به اینکه سوسک پوستخوار نارون اغلب به درختان ضعیف ، مسن و بیمار حمله می کند، از این رو برای مبارزه با این آفت باید این نوع درختان را از عرصه جنگل ها قطع و خارج نمود تا بدین وسیله از حمله آفت به درختان سالم جلوگیری شود .
روش شیمیایی مبارزه با این آفت سمپاشی درختان با سم متوکسی کلر می باشد

ارائه دهنده : یلدا اهرمی

منابع :

جنگلها ، درختان و درختچه های ایران تالیف دکتر حبیب الله ثابتی

گلکاری عملی تالیف غلامرضا وزیری الهی