کاخ نیاوران – تهران
کاخ نیاوران، واقع در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد. این کاخ در مجموعه باغ نیاوران در میدان شهید باهنر (میدان نیاوران) تهران واقع شده است.
این باغ درکنار روستایی که «گُرده وی» یا «گُرده به» خوانده می شد و در نیاوران امروز قرار داشت به جای نیزاری که در همسایگی روستا واقع بود ساخته شد. باغ ییلاقی فتحعلی‌شاه قاجار که در این نیزار ایجاد شد را «نی آوران» نامیدند که بعداً به نام «نیاوران» مشهور شد. محمدشاه نیز در همین باغ بنای کوچک و ساده ای بنا کرد و به دنبال او ناصرالدین‌شاه قاجار « کاخ صاحبقرانیه» را در این باغ ساخت. آخرین بنایی که در دوران قاجار در این باغ ساخته شد کوشک احمدشاهی است.
عملیات احداث این کاخ به دستور محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۳۷آغاز گردید و با وقفه‌ای که در ساخت آن پیش آمد در سال ۱۳۴۶ به اتمام رسید. در زمان فتحعلی شاه قاجار کاخ کوچکتری در محل فعلی کاخ نیاوران قرار داشت که در زمان محمدرضا پهلوی تخریب و کاخ نیاوران بجای آن ساخته شد.
این بنا با مساحتی در حدود ۹۰۰۰ مترمربع در دو طبقه و یک نیم طبقه احداث و در ابتدا به عنوان محلی برای پذیرایی میهمانان خارجی در نظر گرفته شد، اما پس از پایان ساخت به محل سکونت محمدرضا پهلوی و خانواده‌اش اختصاص یافت.
طراح بنا محسن فروغی بود که طرح خود را بیشتر از معماری ایرانی و تلفیقی از هنر پیش و پس از اسلام الهام گرفته بود. همچنین گچ‌بری توسط استاد عبداللهی، آینه‌کاری توسط استاد علی‌اصغر و کاشی‌کاری نمای خارجی توسط استاد ابراهیم کاظم‌پور انجام شده است.
طبقه همکف این بنا شامل سرسرای بزرگی است که کلیه اتاق ها در اطراف آن شکل گرفته اند. از آن اتاق ها می توان به سینمای اختصاصی، اتاق غذاخوری، سالن پذیرایی، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و همچنین تالار آبی اشاره کرد. در نیم طبقه این بنا اتاق کار، اتاق کنفرانس و دفتر منشی فرح دیبا و اتاق خواب لیلا و اتاق ندیمه او قرار دارد. در طبقه سوم اتاق خواب واستراحتگاه نیمروزی محمدرضا پهلوی، اتاق آرایش و لباس فرح دیبا وهمچنین اتاق های فرزندان شاه و ندیمه هایشان قرار دارد. مجموعهای نفیس از تابلوهای نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی، ظروف چینی کارخانه های سور فرانسه و رزنتال آلمان و اشیاء تزیینی و همچنین مجموعه فرشهای نفیس ایرانی زینت بخش این فضاها بوده اند .
در سال ۱۳۵۷ (میلادی) این کاخ توسط نیروهای انقلابی تسخیر شد و در سال ۱۳۶۰ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تحویل داده شد. در سال ۱۳۶۵ کاخ موزه نیاوران برای اولین بار گشایش یافت. در سال ۱۳۶۸ مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی در محل مدرسه اختصاصی راه اندازی شد و یکسال بعد فضاهای جانبی آن به خوابگاه پسران اختصاص یافت. در سالهای بعد موزه جهان نما (۱۳۷۶)، کاخ صاحبقرانیه (۱۳۷۷) و کوشک احمدشاهی (۱۳۷۹) نیز در معرض بازدید عموم قرار گرفت.
فتح کاخ نیاوران در روز تاریخی انقلاب/ فروش لباس مردانه و زنانه در سازمان میراث فرهنگی
میراث فرهنگی و گردشگری
ورود چهار میلیون و 126 هزار گردشگر خارجی به ایران، برپایی غرفه های فروش لباس مردانه و زنانه در یک سازمان فرهنگی، فسخ 20قرارداد واگذاری بناهای تاریخی و بدهی یکی از هتلها به دولت، برگزاری نمایشگاه بین المللی گردشگری و هتلداری در تهران و تصویب یک فوریت طرح الزام شهرداری تهران به تملک خانه اتحادیه از جمله خبرهای حوزه میراث فرهنگی در این هفته بود.
به گزارش خبرنگار مهر، این هفته رئیس شورای شهر تهران در حاشیه بازدید از بناهای تاریخی منطقه یک شهر تهران به مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی رفت و در جریان تدوین دانشنامه تهران بزرگ قرار گرفت و از دو جلد آن رونمایی کرد. این هفته نیز احمد مسجد جامعی در مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی حضور یافت. در این برنامه بجنوردی رئیس دایره المعارف اعلام کرد دو جلد از 8 جلد دانشنامه تهران بزرگ آماده شده است. قرار است این دانشنامه 8 جلد باشد که در دو جلد 200 عکس با کیفیت به کار رفته است. همچنین این دانشنامه در بخش شمیران بیش از 1300 مدخل دارد.
بجنوردی این دانشنامه را اولین دانشنامه محلی دانست و گفت: متاسفانه بودجه مرکز دایره المعارف اسلامی 3 میلیارد تومان پیش بینی شده بود که از این مقدار تنها یک میلیارد تومان اختصاص داده شده است. همچنین کارکنان مرکز دایره المعارف 5 ماه است که حقوق نگرفته اند.
چهار میلیون و 126 هزار گردشگر خارجی به ایران آمدند
این هفته، مرتضی رحمانی موحد معاون گردشگری کشور از ورود چهار میلیون و 126 هزار گردشگر خارجی در ده ماهه اول سال 92 به کشور خبر داد و به خبرنگار مهر گفت: این آمار نشان می دهد که میزان ورود گردشگران خارجی به کشور نسبت به مدت مشابه، 21 درصد رشد داشته است.
وی با بیان اینکه تعداد ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز که به ایران آمده اند، به آمار گردشگران خارجی اضافه شده است، گفت: کشورهای اول در تعداد گردشگر خارجی ورودی، عراق آذربایجان، افغانستان، ترکیه، پاکستان، ترکمنستان، عربستان سعودی، کویت و هندوستان بوده است.
معاون گردشگری کشور با بیان اینکه آمار گردشگران خروجی از کشور نیز با یک دهم درصد کاهش رو به رو بوده است گفت: حدود پنج میلیون و 700 هزار نفر ایرانی در ده ماهه اول سال 92 از کشور خارج شده اند.
فسخ 20 قرارداد واگذاری بناهای تاریخی
بناهای تاریخی که با صندوق حفظ و احیا قرارداد داشتند فسخ قرارداد شدند در این باره، مدیرعامل صندوق احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی گفت: نزدیک به 29 قرارداد واگذاری بناهای تاریخی توسط این صندوق بسته شده است که از این تعداد، 20 قرارداد منجر به فسخ و 6 قرارداد با چالشهای حقوقی روبه رو شده است.
احسان ایروانی به خبرنگار مهر گفت: اکنون 20 قرارداد منجر به فسخ و 6 قرارداد با چالشهای حقوقی روبه رو شده و حداقل 4بنا دستخوش تغییرات کلی و جزئی و تخریب قرار گرفته است. در این میان ممکن است برخی از بناهایی که منجر به فسخ شده اند با چالش های قانونی نیز رو به رو شده باشند و یا … با این حال حداکثر دستیابی به سرمایه گذاری مشارکتی تاکنون نزدیک به 20 میلیارد تومان بوده و حجم اشتغالزایی آن به دلیل طولانی شدن عملیات اجرایی و عدم آغاز بهره‌برداری به موقع تا15 درصد کاهش پیدا کرده است.
برپایی نمایشگاه بهاره فروش پوشاک در سازمان میراث فرهنگی
خبرگزاری مهر این هفته از برپایی نمایشگاهی در سازمان میراث فرهنگی خبر داد که در آن برخلاف نمایشگاههای همیشگی سازمان، لباس های مردانه و زنانه به فروش می رسید. نمایشگاه فروش مانتو، کت و شلوار و روسری در محوطه تاریخی سازمان میراث فرهنگی برپا شده که تا پیش از این تمامی نمایشگاههای این ساختمان با موضوع میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بود اما این نمایشگاه صرفا به فروش لباس های بهاره اختصاص دارد.
وجود مانکن ها برای نمایش پوشاک موجب تعجب کارکنان این سازمان فرهنگی شده است حتی قیمت های ارائه شده محصولات آن نیز نشان دهنده تخفیف به کارکنان یک سازمان دولتی نیست چه بسا اگر چنین طرحی نیز قابل اجرا بود می بایست در مکانی دیگر برپا می شد نه سازمانی که هدفش برپایی نمایشگاههای فرهنگی است.
یک فوریت طرح الزام شهرداری تهران به تملک خانه اتحادیه تصویب شد
پس از مدتها، بلاخره تلاش رسانه ها و فعالان میراث فرهنگی جواب داد و یک فوریت طرح الزام شهرداری تهران به تملک و بازسازی خانه – باغ اتحادیه پس از مدتها بحث بررسی و قولهای نایب رییس وقت شورای شهر تهران، مبنی بر خرید خانه، این طرح بلاخره در شورای شهر تصویب شد.
پس از تصویب مصوبه، این طرح به کمیسیون فرهنگی و اجتماعی و برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران خواهد رفت و درمورد تامین منابع خریداری این اثر تاریخی و کیفیت خریداری آن بحث و بررسی می شود و در مدت یک ماه به صحن علنی شورای شهر باز می گردد تا دوباره به رای گیری گذاشته خواهد شد.
برگزاری نمایشگاه بین المللی گردشگری و هتلداری در تهران
پنج شنبه این هفته، هفتمین نمایشگاه بین المللی خدمات و تجهیزات صنعت گردشگری و هتلداری ایران، در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی تهران برگزار شد و تا 27 بهمن ادامه دارد.
در اين نمايشگاه كه در فضايي به مساحت 13 هزارو315 متر مربع برگزار شد، 206 شركت ( 182 شرکت داخلي و 24 شرکت خارجي) حضور دارند.
ماجرای کشتی 75 کیلویی طلا و لحظه فتح کاخ نیاوران در روز 22 بهمن
چشم ها را گرد کردند تا باور کنند همه آنچه می بینند، واقعی است. از کشتی 75 کیلویی طلا گرفته تا صابون مخصوص شاه که هنوز خیس بود. فکرش را هم نمی کردند بتوانند پشت میز شاه عکس یادگاری بگیرند و یا روی تخت خواب او بخوابند و قدشان را با قد شاه مقایسه کنند و بگویند از من کوتاه تر بود! و بعد زیر بالشت، کلت شاهی را پیدا کنند و چند وقت بعد 700 کیلو طلا به خزانه بانک مرکزی تحویل دهند تا بشود پشتوانه مالی جمهوری اسلامی نوپای ایران.
22 بهمن سال 57 فردی در حیاط کاخ نیاوران، بلندگویی به دست گرفت و فریاد زد “من آخرین نفری هستم که از کاخ آمدم بیرون. همه رفتند و کسی نیست. اموال را نگه دارید و نگذارید غارت شود.” و بعد سوار یک بنز مشکی شد و رفت. حدود صد نفری از جوانان و اعضای هیات فاطمیه مسجد محله نیاوران که توسط حاج آقا مصطفوی امام جماعت مسجد انتخاب و هدایت شده بودند به داخل کاخ رفتند و هر کدام سر از یک گوشه کاخ سلطنتی درآوردند. حوض خانه، اتاق کار، حمام، تالار آیینه و … .
ساعت 10 و 20 دقیقه صبح درهای کاخی که تا روز قبل از آن، هیچ کدام از نیاورانی ها جرات نگاه کردن به درختانش را هم نداشتند؛ باز شده بود و آنها وارد کاخی شده بودند که به قول گرجی-یکی از همان آن صد نفر- سرحال بودن درختانش آدم را یاد بهشت می انداخت!
علی گرجی آن زمان 16 ساله بود و همه افتخارش این است که با همیاری نیروهای انقلابی نیاوران توانستند کاخ نیاروان را تصرف کنند و اجازه ندهند حتی یک وسیله از کاخ به تاراج برود. گرجی که پدر و مادرش نیز از بومی های نیاوران هستند، با 51 سال سن، چند وقت دیگر بازنشسته می شود. مسئول یگان حفاظت کاخ صاحبقرانیه است. امروز 22 بهمن 1392 سابقه حضور او در کاخ 35 سال می شود ولی با 30 سال سابقه کار بازنشسته خواهد شد چون حضورش در اوائل انقلاب به حساب نیامده است. گرجی همانطور که عکس های 35 سال پیش کاخ را نشان می دهد، سعی کرد تا وضعیت کاخ نیاوران را در روزهای اول انقلاب به خبرنگار مهر توضیح دهد.
او گفت: 90 درصد آنچه که مردم در کاخ نیاوران می بینند همان است فقط درخت ها مثل قبل سرحال نیست و وسایل و اشیای مهم به بانک مرکزی و موزه جواهرات و بنیاد مستضعفان انتقال داده شده است .به عنوان مثال دفتر شاه و حتی وسایل حمام به همان صورت باقی مانده است. ولی کمی از چیدمان اتاق اعلم تغییر کرده و یا برای اینکه بازدید کنندگان آسیبی به اشیا نزنند در بسیاری از بخش ها شیشه گذاشته اند تا کسی وارد اتاق ها نشود. حتی بسیاری از تابلوهای موجود روی همان دیواری قرار دارد که قبلا بوده است. فرش های قرمز رنگی که روی پله ها وجود دارد نیز برای بازدیدکنندگان گذاشته شده تا پارکت زمین باعث سر خوردن آنها نشود . حتی موکت سبز رنگ موجود در اتاق ها هم متعلق به دوره پهلوی است.
طلاهای کاخ نیاوران به خزانه بانک مرکزی رفت
خبرگزاری مهر این هفته همچنین این هفته با یکی دیگر از فاتحان کاخ نیاوران در روز 22 بهمن گفتگویی را منتشر کرد. جمال شاه حسینی را بیشتر کارکنان کاخ نیاوران کلیددار به معنی همه کاره کاخ می دانند چون همیشه مثل 35 سال قبل در کاخ هست و همه رفت و آمدها را زیر نظر دارد از رفت و آمد گردشگران گرفته تا مدیران و کارکنان و حتی مقامات. او روز 22 بهمن سال 57 به همراه صد نفر از جوانان محله نیاوران و اعضای هیات فاطمیه مسجد محل، کاخ نیاوران را فتح کردند بدون شلیک یک گلوله و یا خونریزی و درگیری.
او گفت: شاه یک اتاق استراحت نیمروزی داشت. روی تخت خوابیدم تا قدم را با قد شاه مقایسه کنم. از او 20 سانت بلندتر بودم. دست بردم زیر بالشت و کلت نقره ای شاه کش را پیدا کردم که آماده شلیک بود.
وی ادامه داد: سالهای اول انقلاب هیات هفت نفره ای متشکل از نمایندگان نهادهای دولتی، ارشاد، نخست وزیری و… به کاخ می آمدند تا از اشیای موجود، فهرست بردارند. من هم از طرف حاج آقا مصطفوی مامور بودم تا کمکشان کنم همه اشیا قیمت گذاری تقریبی و صورت برداری شود. در زمان جنگ، برخی از اشیا را به بنیاد مستضعفان، موزه جواهرات و خزانه بانک مرکزی بردند تا پشتوانه مالی کشور شود. از اشیای داخل کاخ نزدیک به 700 کیلو طلا به بانک مرکزی و 200 تخته فرش نیز به بنیاد مستضعفان و موزه فرش انتقال داده شد.
مطالب مرتبط
- کاخ نیاورانکاخ نیاوران آثار تاریخی تهران٬تهران٬شمال تهران٬تهرانشناسی٬ کاخ نیاوران در شمال شرق تهران (شمیرانات) قرار دارد. شکل گیری کاخ نیاوران به نخستین سالهای سلسله قاجار بازمی گردد. مجموعه کاخ نیاوران که پس از انقلاب اسلامی به مجموعه ای موزه ای تبدیل شده است تا سال 1378 با مجموعه سعدآباد بطور مشترک اداره می گردید و از… بیشتر بخوانید: کاخ نیاوران
- فتح کاخ نیاوران در روز تاریخی انقلاب
کاخ نیاوران، واقع در گوشه شمال شرقی باغ نیاوران قرار دارد. این کاخ در مجموعه باغ نیاوران در میدان شهید باهنر (میدان نیاوران) تهران واقع شده است.
