درخت سرخدار ( چوب سرخدار )
برای من یک درخت به اندازه یک انسان ارزش دارد. (بتهوون)
فراموش نکنید هرکسی از چوب درخت سرخدار استفاده میکند , به انقراض جنگل های استان گلستان کمک کرده است .با تشکر از همکاران گروه صنایع چوب و هنر ایران زمین
سُرخدار، “زرنب”، “سرو ترکستانی” (نام علمی: Taxus baccata) نام گونه‌ای درخت سوزنی‌برگ است از تیره سرخداریان (Taxaceae).
درخت سرخدار
این گونه را می‌توان میراث زنده و شاهکار جنگلهای طبیعی شمال ایران دانست. از نظر تنوع زیستی و حفظ ذخائر ژنتیکی و بوم‌شناسی یکی از گونه‌های منحصربه‌فرد و مهم منطقه هیرکانی و باقی‌مانده از دوران سوم زمین‌شناسی است.
سرخدار درختی است سوزنی برگ، سایه پسند و دارای پوست فلس‌دار. چوب درون آن به رنگ قرمز شاه بلوطی و برگ‌های آن دائمی و همیشه سبز است که در قسمت پایینی درخشان و براق است و نیاز به خاک مرطوب دارد. بلندی درخت به ۹ تا ۳۰ متر و قطر آن به ۳ متر می‌رسد. رشد آن بسیار کند و رویش ارتفاعی آن سالانه ۱۰ سانتیمتر است. میوه نوع ماده آن به رنگ قرمز و نوع نر آن برنگ زرد که هر دو غیر سمی است. بذر سرخدار توسط پرندگان از جمله قرقاول پخش میشود. سنجاب‌ها نیز به انتشار بذر سرخدار کمک می‌کنند.
مطالعات فسیل‌شناسی دیرینگی درختان سرخدار را بالغ بر ۱۹۰ میلیون سال می‌دانند. گفته میشود انسان‌های ماقبل تاریخ آن را می‌شناخته‌اند و از برگ آن نوعی ماده سمی تهیه و برای آلوده کردن نیزه‌هایشان استفاده می‌کردند. تصور میشود واژه Toxin به معنی زهر به این موضوع برمی گردد.
امروزه در فرانسه شرکتی وجود دارد که نهالستان‌های بزرگی از این گونه احداث کرده این شرکت وابسته به یک شرکت داروسازی است که در تولید ماده تاکسول دخالت دارد (ماده تاکسول این درخت در درمان برخی سرطان‌ها کاربرد دارد.) سه شرکت بزرگ دیگر در آمریکا تنها به کاشت نهال سرخدار اشتغال دارند. در هر شرکت میلیون‌ها نهال تولید میشود.
این گونه در جنگلهای شمال از بلندی‌های افرا تخته علی آباد کتول– پونه‌آرام گرگان، دامنه جنگل های قلعه میران رامیان، جنگل نهارخوران گرگان تا جنگل‌هایسوادکوه و در دره‌ها و پرتگاه‌های گیلان، مازندران و گرگان همراه با سایر گونه‌های جنگلی یافت میشود. دکتر جزیره‌ای در سال ۱۹۶۵ جامعه Fageto-Taxetum – سرخدار، همراه با راش، توسکا، افرا، شیردار، ممرز، ملچ و جل – را در جنگلهای مازندران و گرگان مطالعه کرد.
جامعه دیگری به نام Evonymo Taxetum (آل اسبی و سرخدار) توسط دکتر مصدق در سال ۱۹۷۷ با گونه‌های بلوط، بلندمازو، افرا، جل، نمدار، خاس،تمشک، ممرز در جنگلهای افراتخته در استان گلستان معرفی شده‌است.
نام‌های محلی آن در مازندران و گرگان «سرخدار، سرخه‌دار و سخدار» است. در علی‌آباد کتول «سوختال» در رودسر و آستارا «سیردار» نامیده میشود.
ارتفاعات استان گلستان و سپس شرق استان مازندران مهمترین ذخیره گاه های این گونه در ایران به حساب می آیند.
منابع
کتاب: خطیبی، نسرین‌دخت: جنگلهای باستانی شمال، کانون دیده بانان زمین.
کانون دیده‌بانان زمین (برداشت آزاد با ذکر منبع)
منبع : ویکی پدیا فارسی
سرخدار ، ياقوت جنگلهاي شمال
جنگل نشينان شمال،سرخدار را قطع مي‌كردند زيرا بيم داشتند دام شان با خوردن برگ اين درخت تلف شود.
درخت سرخدار يكي از سوزني برگان بومي و باارزش جنگلهاي شمال است كه به دليل در خطر انقراض بودن ، جزء جوامع ذخيره‌گاهي طبقه‌بندي مي‌شود.
به گفته کارشناسان :
این درخت در اغلب جنگلهای شمال ایران، از آستارا تا گرگان و در ارتفاعات مياني دیده میشود.
عضو هيات علمي دانشگاه‌آزاداسلامي واحد نوشهر و چالوس گفت: سرخدار در زمين‌هاي سنگلاخي و پرشيب كه به خوبي زهكشي شده و موادآلي بالا داشته باشد ، مي‌رويد.
” توفيق احمدي ” افزود: خوشبختانه اين گونه، اغلب در جاهايي رشد مي‌كند كه دست آدمي كمتر به آن مي‌رسد.
وي توضيح داد: به عنوان مثال در جنگل پژوهشي خيرودكنار نوشهر ، سرخداري با قطر ۷۵سانتي متر وجود دارد كه چون در منطقه‌اي دره‌اي و صخره‌دار است مصون مانده است.
وي تصريح كرد: درتمام انواع سرخدار، ماده‌اي به نام تاكسول وجود دارد كه از آن داروي ضد سرطان مي‌سازند و در دانشگاه “كاليفرنيا” گونه‌اي از سرخدار را، به همين منظور پرورش مي‌دهند و هنگامي كه به‌ارتفاع يك الي ۱/۵ متر رسيد، آن را قطع مي‌كنند.
احمدي ادامه داد : تاكسول ماده‌اي گران است و در درمان سرطان رحم و سينه استفاده مي‌شود و مقدارش در شاخه و برگ، كمتر از تنه است.
اين مدرس دانشگاه تاكيدكرد: پژوهش‌هاي انجام‌شده براي استخراج تاكسول از سرخدارهاي جنگلهاي شمال، نشان داد كه اين كار، صرفه اقتصادي ندارد وارزش خود گونه، بيشتر ازارزش اقتصادي و دارويي آن است زيرا استحصال تاكسول سبب آسيب رسيدن به گياه مي‌شود.
وي درباره ويژگيهاي دیگر سرخدار گفت: اين درخت، میوه‌ای خوراكي و مطبوع دارد ولي برگش براي دام، سمي است بااين حال گوزن و آهو، در فصل جفتگیری ، رغبت زيادي به خوردن برگ آن نشان مي‌دهند و گويااز خون ريزيهاي دوران بار- داري جلوگيري مي‌كند.
وي اظهارداشت : اين گونه در خاك‌هاي واريزه‌اي بادبزني شكل و مخروطي كه سنگريزه‌ها از بالا، همراه با لاشبرگ به پايين مي‌آيند ، بيشتر ديده مي‌شود.
عضو هيات علمي دانشگاه آزاد واحد نوشهر و چالوس گفت : سنگلاخ‌هاي محل رويش سرخدار، به همين دليل، يعني سرازيرشدن لاشبرگ ها، حاوي موادآلي وتيره رنگ هستند و حتي نمك‌هاي معدني از بالا شسته مي‌شود و به پايين مي‌آيد.
وي افزود: درتحقيقي كه انجام دادم، ميزان ريزمغذي‌هايي مانند آهن و روي در گياه، خيلي بيشتر از ميزان آن در خاك به دست آمد.
احمدي درباره علت‌اين امر گفت:سوزني برگان ترشحات اسيدآلي زيادي دارند و بااين كار، آهن جذب نشدني خاك را كه به صورت رسوب است،تغيير مي‌دهند و جذب مي‌كنند و احتمال دارد در سرخدار نيز همين روند رخ دهد.
كارشناسان، سرخدار را درختي سايه پسند و دو پايه به ارتفاع ۲۰مترمعرفي مي كنند، با اين حال “دكتر محمدحسين جزيره‌اي” چهره ماندگار ايران از مشاهده سرخدارهايي با ارتفاع ۴۵متر و قطر ۱۸۰سانتي متر در جنگلهاي شمال خبر داده است.
جنگل نشينان شمال، اين درخت را قطع مي‌كردند زير بيم داشتند دامشان با خوردن برگ سرخدار، تلف شود، به همين دليل درگذشته آسيب زيادي به موجوديت اين گونه وارد شد.
استاديار دانشگاه آزاد اسلامي واحد نوشهر و چالوس دراين‌باره گفت:سرخدار يكي از گونه‌هاي مهم سوزني برگان شمال‌است كه به طور پراكنده انتشار دارد و باقيمانده دوران سوم زمين شناسي محسوب مي‌شود.
” فرهنگ اسداللهي ” افزود: اين گونه در جنگلهاي گرگان، سوادكوه ، دره‌ها و پرتگاههاي ديگر مناطق ، همراه با ساير گونه‌هاي جنگلي ديده مي‌شود.
وي تصريح كرد: سرخدار به خاك‌هاي آهكي بردباراست و از نظر تنوع زيستي و حفظ ذخاير ژنتيكي و بوم شناختي ، يكي از گونه‌هاي منحصر به فرد جنگلهاي خزري است.
عضو هيات علمي دانشگاه آزاد واحد نوشهر و چالوس ادامه داد : سرخدار در جنگلهاي شمال ، دو جامعه گياهي تشكيل داده است كه جزيره‌اي درسال ، ۱۳۴۴ جامعه راش و سرخدار را به همراه توسكا، شيردار، ممرز، ملج و جل بررسي‌كرد.
اسداللهي افزود: جامعه ديگر را “احمد مصدق “درسال ۱۳۵۶بررسي كرد و شامل ال اسبي و سرخدار، به همراه بلندمازو،افرا، جل، نمدار، بارانك ،خاس، تمشك ، ممرز و هميشك است.
اين استادياردانشگاه تاكيد كرد:باتوجه به ارزش واهميت فراوان اين گونه، در رويشگاههاي سرخدار، ذخيره‌گاه‌هاي جنگلي ايجادشده كه‌اعمال هرگونه عمليات پرورشي و بهره‌برداري در آن ممنوع است.
وي اظهارداشت: با تعيين چنين ذخيره‌گاه‌هايي گياهان و جانواران منطقه، به وضعي كه حالت طبيعي و نيروي رقابت زيستي آن ايجاد مي‌كند، زندگي مي‌كنند و بوم شناسان و زيست شناسان ، با مطالعه اين نواحي ، بهتر به امكانات مناطق پي مي‌برند.
عضو هيات علمي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي مازندران درباره سرخدار گفت : اين گونه، بومي جنگلهاي شمال و ازگياهان منطقه اروپا- سيبري است.
” حبيب زارع ” افزود: سرخدار در جنگلهاي شمال ، از پايين بند و ارتفاع ۵۰متري در نوشهر تا ارتفاع ۲۶۰۰متري در كوه‌هاي جنوب ساري ديده مي‌شود.
اين پژوهشگر تصريح كرد : درخت سرخدار اغلب به صورت پراكنده و در رويشگاههاي سنگلاخي مي‌رويد و خاك كم عمق و مرطوب مي‌خواهد.
وي اظهار داشت: اين گونه در جنگل ” واز” نور، با ممرز وجل، در” گزو” ي سواد كوه با راش، در افرا تخته علي‌آباد كتول با ممرز، تشكيل جامعه گياهي مي‌دهد.
زارع افزود : سرخدار در پونه آرام و سياه رودبار و برخي دره‌هاي فرعي علي‌آباد، جوامع خالص كوچك و جوامع آميخته بزرگ تشكيل مي‌دهد.
عضوهيات علمي مركز تحقيقات كشاورزي ومنابع طبيعي مازندران گفت:اين درخت از نظر قدمت ، يكي از قديمي‌ترين گونه‌هاي جنگلهاي شمال و مربوط به اواخر دوران سوم و اوايل دوران چهارم زمين شناسي است.
وي درباره چوب سرخدار گفت : چوب آن درميان سوزني برگان ، استثناست زيرا صمغ ندارد ولي بسيار بادوام است و كنده‌آن ۵۰الي ۶۰سال بعد از قطع درخت هم باقي مي‌ماند.
زارع بابيان اين كه تمام قسمت‌هاي درخت سرخدار،به جز ميوه،سمي است گفت:
ديده شده است كه وحوش جنگل در هنگام ابتلا به بيماري‌هاي گوارشي و خوني، برگ و شاخه آن را براي درمان مي‌خورند.
اين پژوهشگرادامه‌داد: باوجود چوب مرغوب و استفاده‌هاي دارويي و نظايرآن، به دليل اهميتي كه سرخدار دارد و در حال انقراض است ، نبايد به هيچ وجه قطع شود.
وي افزود:قاچاق چوب سرخدار هنوزهم وجود دارد و ازآن ، وسايل چوبي ظريف نظير عصا و مهره شطرنج مي‌سازند.
سرخدار يكي از چهارسوزني برگ بومي جنگلهاي شمال است و درحدود هزارسال عمر مي‌كند.
جنگلهاي شمال ۱/۸ميليون هكتار وسعت دارد.(irna)
دیدگاه ها
چهارشنبه 10 شهريور 1395-10:34
با سلام اگه نهال سرخه دار رو بخوام از کجا میتونم تهیه کنم ممنون
محسن از گرگان پاسخ به این دیدگاه
چهارشنبه 9 دی 1394-7:47
چقدر انسانها کوته فکرند که یک جاندار را مثل روباه را بخاطر دمش می کشند و درخت را بخاطر قلیانی ناچیز
فهیمه پاسخ به این دیدگاه10
چهارشنبه 6 آبان 1394-23:3
سلام، اسم دیگه سرخدار در مازندران سرداره،درختی ست زیبا و مقاوم و با ارزش،من نهالش را دارم و خیلی هم برام با ارزشه،بعضی از دوستان هم لطف کنند با یه دید زیبا تری به طبیعت نگاه کنند ،متشکرم
وحید پاسخ به این دیدگاه01
جمعه 8 آذر 1392-0:0
سلام شرمنده میدونم همه ازم ناراحت میشید اما من سالی یه بار باید قلیونمو عوض کنم و چوبشم باید سرخدار باشه البته تو روستای بابام اینا سرخ دار داره ولی من که حاظر نیستم تبر بزنم بهشون اخه جریمش خیلی بالاس .زهره جان جنگل ابرم زیاد داره
زهره از گرگان پاسخ به این دیدگاه20
سه شنبه 27 فروردين 1392-0:0
جنگل زرين گل جاده سياه رودبار درختاي سرخدار زيادي داره قدرشون و بدونيد
مصطفی قنبری فر پاسخ به این دیدگاه00
چهارشنبه 14 فروردين 1392-0:0
واقعا برای این آقا خیلی متاسفم که باعث منقرض شدن این گونه درختان میشود
-پاسخ به این دیدگاه15
دوشنبه 12 فروردين 1392-0:0
با سلام سرخداری که من تنه اش رو زدم نشد یک تخته نر درست کنم
باتشکر ابوذر یعقوبی از قره قاچ کتول
-پاسخ به این دیدگاه21
دوشنبه 12 فروردین 1392-0:0
عده ای فرصت طلب با نابودی این درختان به ساخت قلیان و چیزهای دیگر می پردازند که باعث از بین رفتن این درخت می گردد
مصطفی قنبری فر
کبری کریمی ازرشتپاسخ به این دیدگاه00
يکشنبه 23 بهمن 1390-0:0
باسلام لطفا پراکنش جغرافیایی سرخدار رو (در جهان) بگویید. با تشکر
حسن زرگرانی پاسخ به این دیدگاه11
يکشنبه 8 خرداد 1390-0:0
لطفا در مورد سرخدار منطقه(جهان نما) زیارت گرگان بیشتر در اینترنت بگذارید. باتشکر
حسن حسین زاده پاسخ به این دیدگاه10
جمعه 19 آذر 1389-0:0
سلام درباره ی چوب سرخ دار بیشتر توضیح دهید.و چند عکس هم به دراینترنت بگذارید.باتشکر
زهرا پاسخ به این دیدگاه10
شنبه 8 آبان 1389-0:0
سلام
درباره چوب شناسی سرخدار می توانید اطلاعات بیشتری در اختیارمان بگذارید متشکرم
سعید کریمی پاسخ به این دیدگاه00
شنبه 15 اسفند 1388-0:0
با سلام یکسری اطلاعات در مورد روش هرس درخت سرخدار می خواستم
سمیه عنایتی پاسخ به این دیدگاه00
سه شنبه 11 اسفند 1388-0:0
با سلام وخسته نباشید:
می خواستم بپرسم که تحریک ریشه زایی گونه سرخدار براساس محل قلمه گیری چه تاثیری بر روی گونه سرخدار دارد وچه کاربردی دارد .
نازنین فراهانیپاسخ به این دیدگاه00
پنجشنبه 3 دی 1388-0:0
سلاممن از شمال هستمودرحیاطمنزل ماتیره ایازسرخدارکاشته شده واصلا وشخصی که کاشته گفته هرجا کاشتم نگرفته ولی در حیاط شمابا اینخاک نامناسب چطور گرفته هرکی میبینه براش جالبه که چه رشدخوبی هم داره
محبوبهپاسخ به این دیدگاه10
جمعه 6 آذر 1388-0:0
پیشنهاد من اینکه روزی سایت های فارسی به گونه ای بشن که با مراجعه به آنها نیازی به سایتهای خارجی دیگه نباشد
محدثهپاسخ به این دیدگاه00
پنجشنبه 30 مهر 1388-0:0
با سلام من دانشجوی کارشناسی ارشد جنگل می باشم می خواهم پایان نامه خود رادرباره سرخداربنوسیم امادر موضوع اصلی دچارمشکل هستم لطفا موضوعی دررابطه باسرخداربه من پیشنهاد کنید .متشکرم
وحیدپاسخ به این دیدگاه00
دوشنبه 27 مهر 1388-0:0
علی آباد کتول واقع در استان گلستان که خود بهشت گلستان است،جنگل زیبایی دارد به نام کبودوال و زرین گل که پر از سرخدار است.
امیدپاسخ به این دیدگاه00
يکشنبه 22 شهريور 1388-0:0
با سلام و خسته نباشید
بنده یک سوال از خدمت شما دارم اگر ممکن راهنمایی بکنید
چندین سال که پشت سر هم در خت می کارم اما یا خشک می شود یا رشد خیلی کمی دارد و بی محصول است. البته زمین فقط تا سی سانتی متر خاک دارد بقیه سنگ است. خواهشا بفرمائید در زمینهای با این ویژگی چه نوع درختانی خوب رشد کرده و محصول می دهند؟
باتشکر
مهرعلی تبارپاسخ به این دیدگاه01
جمعه 18 ارديبهشت 1388-0:0
سلام | این جمله که جنگل نشینان برای جلوگیری از تلف دام های خود سرخدارها را قطع کردند چندان درست نیست چون امروزه شماری از این درختان در جاهایی گپکه چراگاه دامهاست دیده می شود البته قطع آن به سبب ارزش زیبایی و دوام چوب سرخدار رد نمی کنم که مایه ی تاسف است .
