انواع چوب مهندسی ‌شده و کاربرد آن ‌ها

چوب مهندسی‌ شده که با نام‌ های چوب صنعتی و چوب کامپوزیت نیز شناخته می‌ شود، یک محصول چوبی مشتق شده از ضایعات چوبی و فرآورده ‌های جانبی مانند خاک‌ اره می ‌باشد. این چوب‌ های ضایعاتی در حقیقت با استفاده از گرما، چسب و فشار به‌ گونه ‌ای دچار تغییر و تحول می‌ شوند تا جایگزینی مناسب و قابل ‌استفاده برای چوب طبیعی ( تمام چوب ) حاصل شود.

چوب مهندسی ‌شده پیشرفت بسیار برجسته ‌ای در تولید مصالح ساختمانی به شمار می ‌رود که در مقایسه با چوب طبیعی دارای مزایای نسبی زیادی است.

چوب مهندسی‌ شده حافظ محیط زیست است. از آنجایی‌ که از ضایعات چوبی در ساخت چوب ‌های مهندسی ‌شده استفاده می ‌شود (در نتیجه نیاز به قطع درختان بیشتر نیست) از نظر زیست ‌محیطی نه ‌تنها مضر نیستند بلکه دوستدار و حافظ محیط زیست نیز می ‌باشند.

از آنجا که این نوع چوب مهندسی می ‌شود، بدین معنا که طی فرآیندهای دقیق و از پیش تعیین ‌شده طراحی و تولید می‌شود دارای ویژگی‌ها و مشخصات خاص نیز می‌ باشد. به ‌عنوان ‌مثال، ضخامت و تراکم این نوع چوب را می‌توان بر اساس نیاز و هدف پروژه مورد نظر سفارشی کرد. علاوه بر این، چوب مهندسی‌ شده از استحکام زیادی برخوردار است. این نوع چوب را می‌ توان به ‌راحتی با ابزارها و مهارت‌ های ساده دستکاری و برش داد.

با ما همراه باشید تا شما را با اساسی ‌ترین انواع چوب مهندسی‌ شده و کاربردهای هر یک آشنا کنیم.

انواع مختلف چوب مهندسی‌ شده

تخته چند لایه

چند لایه نازک چوب روی ‌هم قرار می ‌گیرند و با استفاده از چسب این لایه‌ های نازک در زوایای مختلف به یکدیگر متصل می ‌شوند. ورق چوبی که حاصل می ‌شود را تخته چند لایه می ‌نامند.

اگر این لایه ‌های نازک در زاویه قائم به یکدیگر چسبانده شوند، تخته چند لایه ‌ای که به دست می‌ آید از کیفیت چندانی برخوردار نخواهد بود؛ اما اگر این لایه ‌های نازک چوبی در زاویه 45 درجه به یکدیگر متصل شوند، تخته چند لایه حاصل از کیفیت فراوانی برخوردار خواهد بود. به منظور جلوگیری از خم ‌شدگی و پیچ ‌خوردگی چوب، تعداد این لایه‌ های نازک چوبی به هم متصل شده همیشه فرد است و حداقل تعداد لایه مورد استفاده 3 عدد هست (به همین دلیل تخته چند لایه گاهی تخته سه لایه نیز نامیده می شود).

با توجه نوع کاربرد تخته چند لایه، از تعداد لایه ‌های بیشتری (5 و 7 و 9 و …) در ساخت آن نیز استفاده می شود. تخته چند لایه خود نیز انواع مختلفی دارد و هرکدام کاربرد خاص خود را دارند.

انواع مختلف تخته چند لایه

تخته چند لایه چوب نرم (از چوب درختانی چون راش، ماهون و توس حاصل می ‌شود)
تخته چند لایه چوب سخت (از چوب درختانی چون کاج، صنوبر و سدر حاصل می ‌شود)
تختِه چند لایه گرمسیری (استوایی)
تخته چند لایه هواپیمایی (مخصوص ساخت بدنه هواپیما)
تخته چند لایه دریایی (مخصوص ساخت وسایل دریایی از جمله کشتی)
تخته چند لایه تزئینی (مخصوص ساخت و طراحی دکوراسیون)

کاربردهای تخته چند لایه

تخته چند لایه در صنایع مختلف کاربردهای مختلف دارد. از جمله صنایعی که از تخته چند لایه استفاده می‌کنند، عبارتند از:

هواپیماسازی
کشتی سازی
اتومبیل سازی
ساختمان‌ سازی (مبلمان، دکوراسیون داخل منازل مسکونی، کفپوش و پوشش های سقفی)
جعبه سازی (مخصوصاً جعبه های مهمات نظامی)

مزایای استفاده از تخته چند لایه

تخته چند لایه استفامت و پایداری بالایی دارد

به طور کلی چوب سالید محکم و مقاوم است اما تخته چند لایه حتی مقاومتر از آن است. شاید باور این حقیقت سخت باشد اما تمام مشکلات ناشی از ذات و طبیعت چوب طبیعی را تخته چند لایه تقریباً مرتفع کرده است. از آنجا که تخته چند لایه حاوی رگه های متقاطع در ساختار خود است، دارای استحکام خوبی نیز می باشد و این استحکام به طور مساوی در جهات مختلف توزیع می شود. این در حالی است که چوب سالید تنها در امتداد رگه های خود مقاوم و مستحکم می باشد. در صورت استفاده از روکش و یا چسب های فنولی قوی استحکام تخته چند لایه حتی افزایش خواهد یافت.

تخته چند لایه از دوام بالای برخوردار است

استفاده از روکش و چسب با کیفیت می تواند تخته چند لایه را در برابر ضربات شدید و استفاده بیش از حد، مقاوم سازد؛ بنابراین، تخته چند لایه یک نوع چوب مهندسی شده بادوام می باشد.

تخته چند لایه سبک وزن است

اگر چه تخته چند لایه بسیار محکم و قوی است اما به طرز شگفت آوری بسیار سبک تر از چوب جامد می باشد. همین امر باعث می شود تخته چند لایه برای ساخت مبلمان یک گزینه ایده آل باشد چرا که حمل آن ها بسیار آسانتر خواهد بود. استفاده از چوب سالید در ساخت و تولید مبلمان و یا برای سایر اهداف تجاری چندان خوشایند نیست چرا که نه تنها محصول نهایی خیلی سنگین و تقریبا غیر قابل حمل خواهد بود بلکه ظاهر کار نیز زیبایی خیلی چشم گیر و چشم نواز نخواهد بود.

تخته چند لایه در اندازه های بزرگ در دسترس است

یکی دیگر از مزایای استفاده از تخته چند لایه این است که ورقه های استانداری که تولید می شوند از نظر ابعاد بزرگ (معمولاً عرض 120cm و طول 180cm) هستند. این بدین معناست که از یک تک ورق تخته چند لایه می توان استفاده های زیادی کرد، به عنوان مثال اگر برای ساخت یک وسیله چوبی تنها به یک ورق از تخته چند لایه نیاز باشد، برای ساخت همان وسیله چوبی با چوب سالید ممکن است به چندین ورقه از آن احتیاج باشد.

تخته چند لایه به راحتی دچار شکاف و یا گسستگی نمی شود

یکی از معایب بزرگ کار با چوب سالید تمایل آن به شکافته شدن در امتداد رگه هایش است به خصوص در هنگام استفاده از میخ و یا پیچ، در حالی که تخته چند لایه به دلیل ساختار متقاطع رگه هایش به این آسانی تقسیم و شکافته نمی شود و در نتیجه پیچ و میخ را به خوبی می پذیرد.

مقاومت نسبی در برابر آب

تخته چند لایه در مقایسه با MDF آب را کمتر به خود جذب می کند و در نتیجه دچار در اثر قرارگیری در معرض باران و آب دچار آسیب کمتری خواهد شد.

معایب استفاده از تخته چند لایه

قیمت نسبتاً بالا

از آن جا که تخته چند لایه دارای استحکام و مقاومت زیادی است قیمت آن نیز نسبت به MDF بالاتر می باشد.

سخت برش خوردن

برش زدن تخته چند لایه در مقایسه با MDF کار بسیار دشوارتری است و در حقیقت نمی توان برشی تمیز و مرتب ایجاد کرد. دلیل این امر ساختار لایه ای تخته چند لایه می باشد.

تولید گازهای خطرناک

تخته چند لایه دارای ترکیبی به نام اوره هست. در هنگام برش زدن تخته چند لایه این ترکیب می تواند باعث آزاد شدن گازهای خطرناکی شود؛ بنابراین هنگام کار با آن باید احتیاط کرد.

تخته خرده چوب (نئوپان)

تخته خرده چوب نیز همانند سایر انواع چوب مهندسی‌ شده از چوب‌ های ضایعاتی مانند خاک ‌اره و تراشه‌ های چوبی به دست می ‌آید. در حقیقت این ضایعات چوبی طی فرآیندی خاص به خورده چوب تبدیل می‌ شوند. این خورده چوب ‌ها نیز طی فرآیند فشرده‌ سازی حرارتی با رزین و یا چسب به‌ خوبی مخلوط می ‌شوند. محصول نهایی را تخته خرده چوب و یا نئوپان می ‌نامند.

کاربرد های تخته خرده چوب (نئوپان)

نئوپان به ‌عنوان یک نوع مصالح ساختمانی در صنعت ساخت ‌و ساز محبوبیت زیادی کسب کرده است؛ چرا که کاربردهای فراوانی در این صنعت دارد و مقرون به‌ صرفه نیز هست. گاهی اوقات برای پایین آمدن هزینه ‌های ساخت ‌و ساز، تخته خرده چوب به عنوان جایگزینی برای تخته چند لایه و MDF استفاده می ‌شود. در ادامه قصد داریم به برخی کاربردهای نئوپان در صنعت ساختمان ‌سازی اشاره ‌کنیم:

کف سازی

نئوپان به‌ عنوان ماده ای برای کف سازی در سازه‌ های موقتی که قرار نیست بار زیادی را تحمل کنند، مورد استفاده قرار می‌ گیرد. علاوه بر این، نئوپان به ‌عنوان کاور کفپوش ‌هایی که از چوب سخت ساخته ‌شده‌ اند، مورد استفاده قرار می گیرد؛ چرا که چوب ‌های سخت برخلاف نئوپان در برابر خراش مقاوم نیستند. در مواردی که زیبایی ظاهری کف مد نظر باشد از نئوپان با روکش چوب و یا نئوپان لمینت دار استفاده می کنند.

زیر ساخت کف سازی

نئوپان به ‌طور گسترده به ‌عنوان زیرساخت پارکت و سایر انواع کفپوش ‌ها مورد استفاده قرار می ‌گیرد. البته نئوپان باید طی یکسری فرآیندهای شیمیایی خاص دارای خواص ضد آب و ضد موریانه شود تا بتوان از آن برای این هدف استفاده کرد.

پارتیشن‌ بندی و دیوار پوش

از آنجا که پارتیشن های دیواری سازه‌ های باربر نیستند، از نئوپان برای این منظور زیاد استفاده می شود. از نئوپان لمینت دار نیز به وفور در دیوارپوش ‌ها استفاده می‌شود.

سقف کاذب

نئوپان لمینت دار و تخته خرده چوب – سیمان در ساخت سقف‌ های کاذب زیاد استفاده می ‌شوند. از آنجا که نئوپان ‌ها عایق حرارتی هستند (گرما را به ‌راحتی انتقال نمی ‌دهند) از آن ‌ها در سقف ‌های کاذب ساختمان‌ هایی که سیستم تهویه هوای مرکزی دارند به ‌طور گسترده استفاده می‌ شود. همچنین نئوپان به‌ طور گسترده به ‌عنوان کاشی سقف سالن‌ های اجتماعات، مراکز رایانه ای، سالن ‌های سینما و تئاترها استفاده می ‌شود.

نئوپان در سقف سالن‌ های اجتماعات، مراکز رایانه ای، سالن ‌های سینما و تئاترها

مزایای استفاده از نئوپان

نئوپان سبک وزن است

درمقایسه با چوب سالید و تخته چند لایه، نئوپان وزن خیلی کم تری دارد و به همین دلیل حمل و نقل آن و همچنین وسایلی ساخته شده از آن بسیار آسان است.

تخته خرده چوب مقرونه به صرفه است

مهم ترین مزیت تخته خرده چوب نسبت به چوب سالید، تخته چند لایه و MDF این است که از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است است. به عنوان مثال برای ساخت یک وسیله چوبی با تخته خرده چوب به تقریباً کمتر از نصف هزینه لازم برای ساخت همان وسیله با تخته چند لایه، نیاز خواهد بود. تخته خرده چوب هایی که دارای روکش چوب و یا لمینت هستند، نه تنها از لحاظ اقتصادی به صرفه هستند بلکه ظاهر زیبایی نیز دارند.

تخته خرده چوب به راحتی میخ و پیچ را می پذیرد

تخته خرده چوب در مقایسه با MDF از ظرفیت بالاتری برای نگهداری پیچ و میخ برخوردار است. نئوپان را می توان به راحتی با ماشین کاری (برش، دریل و…) در سایز و اندازه های مختلف تولید کرد. تخته خرده چوب چسب و رنگ را نیز به خوبی می پذیرد.

تخته خرده چوب عایق صدا و حرارت است

تخته خرده چوب حرارت و صدا را به راحتی انتقال نمی دهد و به همین دلیل است که از آن در ساخت اسپیکرها، سقف های کاذب سالن های اجتماعات و … استفاده می شود.

معایب استفاده از نئوپان

مقاومت و استحکام پایین
کم دوام و عمر مفید کوتاه
مقاومت پایین در برابر رطوبت و آب
عدم تحمل بارهای سنگین

تخته فیبر با تراکم متوسط (MDF)

تخته فیبر با تراکم متوسط که بیشتر با نام MDF شناخته می‌ شود، از کنار هم قرار گرفتن خاک ‌اره، تراشه‌ های چوب و یا حتی فیبر (الیاف چوبی) ارگانیک و پرس کردن آن‌ها با فشار بالا حاصل می ‌شود. MDF همانند تخته چند لایه به‌ عنوان یک مصالح ساختمانی به‌ وفور در پروژه ‌های مسکونی و تجاری مورد استفاده قرار می‌ گیرد. در حقیقت MDF یک مصالح ساختمانی بسیار عالی به شمار می رود چرا که چسب، میخ و پیچ را خیلی خوب می‌ پذیرد. شاید تنها عیب MDF این باشد که بسیار متراکم است و در نتیجه وزن قابل‌ توجه ای در مقایسه با تخته چند لایه و تخته خرده چوب دارد.

MDF برخلاف نئوپان (گاهی MDF با نئوپان اشتباه گرفته می ‌شود) به خوبی بریده می‌ شود و دارای سطح صافی است که برای نقاشی ایده آل است. نئوپان برعکس MDF (ساخته‌ شده از چوب الیافی) از خاک ‌اره معمولی ساخته می ‌شود و در نتیجه از مقاومت کمتری در برابر آب برخوردار بوده و همچنین مقاومت ساختاری کمتری نسبت به ام دی اف دارد.

کاربردهای MDF

مبلمان و وسایل چوبی

بسیاری از کارخانه ‌ها و شرکت ‌های ساخت مبلمان و وسایل چوبی از MDF استفاده می‌ کنند. اگر شما یک وسیله چوبی ارزان‌ قیمت مانند قفسه خریداری کرده باشید؛ احتمال اینکه از MDF ساخته ‌شده باشد بسیار زیاد است.

بسیاری از قطعات مبلمان و سایر وسایل چوبی ارزان‌ قیمت از تخته فیبر با تراکم کم تا متوسط ساخته می ‌شوند؛ زیرا این محصول خاص به‌ راحتی تولید می‌ شود و مقرون ‌به‌ صرفه نیز هست و بدین ترتیب هزینه‌ های ساخت و تولید کاهش می ‌یابند.

استفاده از تخته فیبر با تراکم کم به ‌طور معمول هزینه ‌های مربوط به تولید مبلمان و سایر وسایل چوبی را کاهش می ‌دهد و استفاده از آن در ساخت مبلمان و وسایل چوبی پیش ‌ساخته بسیار متداول است. شرکت‌هایی مانند IKEA و سایر شرکت ‌های بزرگ فروشگاهی محصولاتی خود را از این ماده تولید می ‌کنند.

کابینت سازی و دکوراسیون داخلی

یکی دیگر از کاربرد های MDF در ساخت کابینت‌ های داخل ساختمان‌ های مسکونی و تجاری است. بیشتر کابینت‌ هایی که دارای روکش چوب و یا لمینت هستند در حقیقت از MDF ساخته ‌شده‌ اند.

محصولات و دکوراسیون داخلی منازل مسکونی مانند کابینت‌ های آشپزخانه، قفسه ‌ها، درب‌ ها، قرنیزها و حتی گاهی کفپوش ‌ها معمولاً از ام دی اف ساخته می ‌شوند. MDF در طراحی دکوراسیون داخلی ساختمان ‌ها کاربردهای بی شماری دارد که ما در این به ذکر چند مورد بسنده کردیم.

مزایای استفاده از MDF

مقاوم در برابر آتش

یکی از ویژگی‌ های جالب MDF که ممکن است بسیاری از مردم از آن آگاهی نداشته باشند قابلیت‌های ضد حریق آن است. ساختمان ‌ها و بناهای خاصی وجود دارند که استفاده از MDF مقاوم در برابر آتش در آن‌ ها بسیار الزامی و ضروری است. بسیاری از صاحبخانه ‌ها نیز استفاده از MDF را به ‌منزله جلوگیری از آتش‌سوزی و یا انتشار آتش ‌سوزی، ترجیح می ‌دهند.

دافع بخار

MDF همچنین می‌ تواند به‌ عنوان دافع بخار و عایق برای خانه ‌ها و ساختمان‌ های تجاری مورد استفاده قرار گیرد. این نوع چوب قادر است رطوبت و یا خشکی را برای مدت ‌زمان طولانی بدون اینکه دچار کوچک ‌ترین آسیبی شود (پوسیدگی و انقباض) تحمل کند.

عایق صوتی

شاید این ویژگی MDF خیلی شناخته شده نباشد؛ اما این نوع چوب عایق صدا نیز هست و از انتقال صدا به خوبی جلوگیری میی کند. بسیاری از تولیدکنندگان اسپیکر از MDF استفاده می ‌کنند زیرا این نوع چوب صدا را به خوبی جذب می ‌کند و از لرزش در داخل اسپیکر جلوگیری می‌ کند.

قیمت مناسب

ام دی اف در مقایسه با چوب طبیعی ارزانتر است؛ بنابراین، استفاده از آن در پروژه های ساختمانی می تواند با توجه به کیفیت آن مقرون به صرفه باشد.

مقاوم در برابر آفت

به دلیل اینکه در مراحل تولید ام دی اف از ترکیب و فرآیبند های شیمیای خاص و متفاوتی استفاده می شود، ام دی اف در برابر آفت های چون موریانه بسیار مقاوم است.

معایب استفاده از MDF

MDF تحت فشار و تنش بالا می تواند دچار شکاف و شکستگی شود.
MDF آب و رطوبت را نسبت به چوب طبیعی و تخته چند لایه سریعتر جذب می کند؛ بنابراین مستعد تورم می باشد.
MDF میخ و پیچ را به راحتی نمی پذیرد. در طی فرآیند میخ کاری احتمال گسستگی و شکاف وجود دارد.
خاک اره تولید شده در طی فرآیند تولید و یا برش ام دی اف برای سلامتی مضر است؛ بنابراین، باید تا حد امکان از تنفس آن جلوگیری کرد. برای مثال می توان از ماسک استفاده کرد.
برای ساخت ورقه های ام دی اف از چسب استفاده می شود و چسب مورد استفاده حاوی ماده ای به نام فرمالدئید است. فرمالدئید گازهای خطرناکی ساطع می کند که برای سلامتی مضر هستند و حتی می توانند سرطان زا باشند. گفته می شود که یک ورق ام دی اف تا مدت زمان طولانی می تواند این گازهای خطرناک را تولید و وارد محیط اطراف کند.

تخته فیبر با تراکم بالا HDF

تخته فیبر با تراکم بالا که با نام HDF نیز شناخته می شود یک نوع دیگر از چوب های مهندسی شده می باشد. در حقیقت با افزایش میزان فیبر، چسب و فشار در فرآیند تولید ورق هایی تولید می شوند که چگالی و یا تراکم بالایی دارند. به این ورقه ها فیبر با تراکم بالا (HDF) می گویند. تراکم بالای HDF باعث می شود که ورقه های تولید شده از استحکام بیشتری برخوردار باشند و همچنین قابلیت رنگ پذیری بهتری داشته باشند.

کاربرد های HDF

مبلمان و وسایل چوبی
دیوارپوش ها
کفپوش ها
ساخت درب های مختلف
پارتیش های دیواری
· درب ها (درب ورودی، اتاق خواب، سرویس بهداشتی و …)

مزایای استفاده از HDF

· استحکام بالا (از آنجایی که HDF تراکم بالایی نسبت به MDF دارد و تخته چند لایه از استحکام بیشتری نیز برخوردار است.)

· سطح بسیار صاف و هموار

قابلیت رنگ پذیری بالا

· مقرون به صرفه در مقایسه با چوب طبیعی

· ظاهر زیبا و شبیه به چوب

· مقاوم در برابر آفت هایی چون موریانه (به دلیل مواد و ترکیب های شیمایی مورد استفاده در فرآیند تولید)

معایب استفاده از HDF

عدم مقاومت در برابر جذب رطوب و آب
عدم قابلیت استفاده در محیط های سر باز (آب و رطوبت را به خوبی جذب می کند)

سخن پایانی

اگر چه چوب های مهندسی شده حافظ محیط زیست هستند و از قطع بی رویه درختان جلوگیری می کنند اما باید در نظر داشت که این نوع چوب می تواند به سلامت انسان آسیب های جدی وارد کند. چرا که در فرآیند تولید آن از نوعی چسب استفاده می شود که دارای ماده ای مضر به نام فرمالدئید هست؛ بنابراین، هم نجارها و هم تولید کنندگان در معرض آسیب های ناشی از چوب های مهندسی شده قرار دارند؛ بنابراین، این افراد باید به دنبال راهکارهایی مانند استفاده از ماسک و سایز تجهیزات ایمنی باشند تا خطرات احتمالی ناشی از کار با چوب های مهندسی شده را به حداقل برسانند.

نویسنده: رحیم نعمتی لیمائی

مطالب مرتبط با دکوراسیون چوبی : چوب مهندسی

چوب مهندسی شده چیست ؟ قیمت چوب مهندسی شده ، پارکت چوب مهندسی ، چوب مهندسی‌ شده که با نام‌ های چوب صنعتی و چوب کامپوزیت نیز شناخته می‌ شود، یک محصول چوبی مشتق شده از ضایعات چوبی و فرآورده ‌های جانبی مانند خاک‌ اره می

انواع چوب مهندسی ‌شده و کاربرد آن ‌ها

انواع چوب مهندسی ‌شده و کاربرد آن ‌ها