چوب
درباره چوب٬ انواع چوب٬ کاربرد چوب٬
چوب ابتدا، ماده‌ای حیاتی برای تولید ابزارهای اولیه، خانه و قایق برای حرکت در رودها بود. سپس، برای ساخت اکثر اشیا و ابزارهای سودمندی که انسان قرنها برای پیشرفت زندگی خود به آنها متکی بود، به کار رفت. بخشی از فناوری چوب بر اثر تلاش صنعتگران باقی مانده، ولی بیشتر آن ناچار از بین رفته و با مواد و روش‌های دیگر که نتیجه انقلاب صنعتی بشر است، جایگزین شده‌است.
چوب تنها منبع طبیعی تجدیدپذیر است. نفت و زغال و دیگر معادن سرانجام روزی تمام خواهد شد، ولی جنگلی که خوب نگهداری شود (حتی گاه بدون نگهداری) بطور نامحدود به تولید چوب ادامه خواهد داد.
چوب جایگاه برجسته‌ای در اقتصاد جهانی دارد. تولید سالانه چوب در جهان ۲۵۰۰ میلیون متر مکعب است. خواص فیزیکی و شیمیایی و نیز مکانیکی چوب آن را فعلاً بی جانشین کرده است.
چوب یکی از مفیدترین موادی است که ما در اختیار داریم.
چوب محکم است اما می‌توان به سادگی آن را برید و به شکلهای مختلف درآورد. بخش عمدهٔ چوب از تنهٔ درخت‌ها بدست می‌آید.
چوب یکی از قدیمی‌ترین و ابتدایی ترین مصالح ساختمانی موجود در طبیعت است که بشر در طول تاریخ از آن بهره برده است.
چوب تنها مصالح ساختمانی است که از منبع قابل تجدید بدست می‌آید و از مصالح خوبی برای مناطق زلزله خیز می‌باشد.
چوب همچنین یک کامپوزیت طبیعی است.
منبع ویکی پدیا
چوب
انداختن درخت و حمل الوار
در زمان‌های گذشته به وسیلهٔ اره‌های دستی درخت‌ها را می‌بریدند اما امروزه برای انداختن درخت از اره‌های برقی یا ماشین‌های بزرگی استفاده می‌شود که می‌توانند در چند ثانیه یک درخت را بیندازند و پوست تنهٔ آن را بکنند. در بعضی کشورها تنه‌های درخت را به نزدیک‌ترین رودخانه می‌اندازند و به کمک جریان آب به کارگاه چوب بری می‌رسانند، ولی بخش عمدهٔ الوار با کامیون‌های مخصوص یا با قطار حمل می‌شود.
وزن مخصوص چوب، بستگی به مقدار خلل و فرج و میزان رطوبت همراه آن دارد و معمولاً در رطوبت ۱۵ درصد محاسبه می‌شود. چوب سنگین تر معمولاً مقاوم تر است و بار بیشتری را تحمل می‌کند.
رطوبت چوب، مقدار آبی است که در واحد وزن چوب وجود دارد. رطوبت چوب بر روی خواص فیزیکی چوب اثر زیادی می‌گذارد.
هدایت حرارت در چوب، چوب به دلیل کم بودن قابلیت هدایت حرارتی برای ساختن عایقهای حرارتی مناسب است.
تغییر ابعاد بر اثر حرارت:ازدیاد حرارت، معمولاً حجم را کمی زیاد می‌کند و مقدار رطوبت را کاهش می‌دهد و باعث کاهش جرم حجمی می‌شود. ضریب انبساط حرارتی چوب در جهت طولی حدود ۱۸ درصد جهت شعاعی و مماسی است.
گرمای ویژهٔ چوب:گرمای ویژهٔ چوب خیلی زیاد است و وقتی در کنار هدایت حرارتی ناچیز آن قرار می‌گیرد باعث به وجود آمدن ویژگی‌های مناسب در چوب می‌شود. برای مثال سطوح چوب در برابر خورشید و تابش آن بر خلاف فلزات سوزاننده نیست و در محیط‌های بسیار سرد نیز یخ نمی‌زند.
جذب و تخفیف صدا: چوبهای سبک، صداهارا بهتر جذب می‌کنند. هر چه سطح چوب نامنظم تر و مرطوب تر باشد، خاصیت عایق بودن آن در برابر صدا بیشتر است.
خواص مکانیکی چوب
سختی چوب: این ویزگی در کیفیت کار با آن ونیز مصارفی نظیر پارکت که پیوسته تحت تأثیر سایش هستند مهم است. چوبهای نرم بیشتر مصرف درودگری دارند.
تاب فشاری، به خاطر ساختمان ناهمگن چوب در جهات و اندازه‌های مختلف، متفاوت است. چوب در جهت الیاف تاب فشاری زیادی دارد ولی بر اثر وارد آوردن نیروی خیلی زیاد تغییر شکل می‌دهد.
مقاومت خمشی: چوب تحت تأثیر خمش به‌طور محسوسی تغییر شکل می‌دهد. اگر نیروی وارد شده بیش از تاب خمشی باشد باعث از هم گسیختگی الیاف می‌شود.
تاب ضربه‌ای: چون چوب مرطوب انعطاف‌پذیر تر است، مقاومت آن در برابر ضربه بیشتر است. به‌طور کلی هرچه چوب متخلخل تر باشد، تاب ضربه‌ای آن کمتر است.
دوام چوب: چوب جسم بادوامی نیست؛ و به وسیله حشرات و قارچها فرسوده می‌شود. البته چوبهای متراکم تر، مقاوم تر اند و می‌توان با روش‌هایی تراکم چوب را افزایش داد.
خواص شیمیایی چوب
اثر هوا، اکسیژن و آب بر سلولز:هوای خشک در حرارت عادی بر روی سلولز اثر نمی‌کند.. مواد اکسیدکننده نیز در صورت رقیق بودن بر روی سلولز اثر ندارند ولی چنانچه غلیظ باشند مولکول سلولز را تحت تأثیر شیمیایی قرار می‌دهند.
اثر حرارت:سلولز در درجه حرارت ۱۵۰ درجه سانتی گراد تغییر رنگ می‌دهد و در ۳۰۰ درجه سانتی گراد تجزیه می‌شود.
اثر اسیدها:اغلب اسیدهای معدنی و آلی تنها چنانچه غلیظ باشند بر سلولز موثرند.
اثر قلیاها : به‌طور کلی قلیاها در حالت رقیق بر سلولز اثری ندارند ولی سود غلیظ بر سلولز اثر می‌کند و از این طریق مواد مختلفی به دست می‌آید که در صنایع تهیه ابریشم مصنوعی کاربرد دارند.
خواص کاربردی
یکی از مصالحی است که قابل تجدید است و در صورت وجود مدیریت صحیح هیچوقت تمام نمی‌شود.
در صنایع و موارد گسترده و گوناگونی مانند: کشتی سازی، هواپیما سازی، کاغذ سازی، ابریشم و چرم مصنوعی، ساخت ابزار موسیقی و غیره کاربرد دارد.
چوب در تزیینات داخلی و خارجی به عنوان یکی از بهترین و زیباترین مصالح طبیعی، به طراحان کمک شایانی می‌کند.
قطعات چوب به راحتی به هم چفت می‌شوند و توسط میخ و پیچ، چسب یا با اتصالات ساده چوبی مانند کام و زبانه و دم چلچله به همدیگر متصل می‌شوند.
شکل ظاهری چوب
چوب در حالت اولیه فقط تسطیح می‌شود، سرشاخه‌ها و گره‌های برجسته آن گرفته می‌شود. چوبهای گرد در طول و قطرها، متفاوت بوده که نوع قطور آن برای ستونها و تیرهای باربر مصرف می‌گردد. از چوبها با قطر کمتر برای چوبهای وادار و توفال و لپه و نظایر آن مصرف می‌شود. این چوبها معمولاً از درختهای تبریزی، شمشاد، بید، ممرز، راش و غیره تهیه می‌گردد.
الوار
در قدیم چوبهای گرد به وسیله اره دو سر بلند که طول آن در حدود ۱٫۵ متر و تیغه آن در ناحیه دسته ۱۰ و در وسط ۱۵ سانتیمتر بود به وسیله دو کارگر بریده می‌شود، ولی امروزه عمل برش توسطاره‌های برقی دستی و اره‌های دستگاهی انجام می‌گردد و معمولاً برش هر ردیف به ضخامتهای دلخواه برای کارهای نجاری تهیه می‌شود. چنانچه الوار به وسیله برشهای شعاعی از گرد بینه تهیه شود از جهت مقاومت و همگن بودن اصولی تر خواهد بود. الوار از چوبهای نرم یا از چوبهای مقاوم با مقطع مربع یا ابعاد متغیر ۴۰*۴۰ سانتیمتر یا کمتر یا بیشتر نسبت به قطر درخت، از کناره‌های گرد بینه برش شده و بعداً الوار غوله به وجود می‌آید.
الوار تبری
الوار تبری بیشتر از چوبهایی است که دارای ترک عمیقی باشد که به اصطلاح تبرداران لاپ یا لاش گفته می‌شود و به وسیله تبرزنی و اهرم کردن در ترک گرد بینه اصطلاحاً لاپه می‌شود و با تبر تیز تسطیح شده و جهت کارهای متفرقه خصوصاً تراورس استفاده می‌شود. تراورس ریلهای راه آهن در طولهای مختلف کوچک، بزرگ و متوسط تهیه می‌شود. چوب تیر و تیر چه
چوب چهار تراش
به‌طوری‌که اشاره شد از خانواده برشهای چهارسوک می‌باشد که در ابعاد ۸ تا ۱۲ سانتیمتر یا نسبت به عرض الوار برش می‌شود و جهت کلاف کشی در ساختمان‌های چوبی و پوششهای آنها، در اسکلت خرپاسازی شیروانی، پلها زیر قالبهای کفراژ و ستونها و نعل کفها به نام نعل بندی در ساختمان‌های چوبی ایوان دار مصرف می‌گردد.
تخت لت
از چوبهای مدور که ترک برداشته و مانند کتاب باز شده و در دو قطر نامساوی می‌باشد و اصطلاحاً به شکل دم کاردی یا دو دم در طول تقریبی تا ۱٫۵ متر و عرض بین ۴۰ تا ۷۰ سانتیمتر تهیه می‌شود. این تخته‌ها از نشست دم کاردی یکدیگر به حالت سفال ریزی بر سطح اسکلت و شیبهای خارجی خانه‌های روستایی و کلبه و آشیانه‌های جنگلی مصرف داشته و بیشتر در شمال ایران استفاده می‌شود. تخته‌های لت اکثراً از چوبهای مقاوم به خصوص بلوط می‌باشد.
تخته یاشیکی
این تخته معمولاً از چوبهای ملایم و نرم که میخ در آنها نشست داشته باشد و از قطعات گرد بینه در ارتفاع و عرض لازم و به ضخامت ۱۰ تا ۲۰ میلی‌متر برش می‌شود. چنانچه قطعه گرد بینه بزرگ باشد ابتدا به صورت دو بینه درآمده و سپس هر بینه با برشهایی به صورت ورق به شکل تخته درآمده و در بسیاری از کارها مصرف می‌شود. توجه ۱: کناره‌های تخته درآمده وسیله برش یک عرض می‌گردد. توجه ۲: چنانچه گرد بینه به چهار سوک تبدیل شود و سپس از آن تخته تهیه گردد کاری اصولی انجام شده است.
مصرف چوب در صنعت
به‌طور کلی از چوب در قدیم به عنوان تیرها جهت کلاف بندیهای مقاوم در قوسهای پاتوپا و طاقها و کلاف بندی در تیغه‌های خشخاشی گنبدها که کارایی شناژ کلاف کننده را دارد، استفاده شده است. همچنین در ساختمان‌های شهری و روستایی به عنوان تیرهای پوشش و ستونهای باربر از آن نهایت بهره‌گیری می‌شود. از تیرهای یکنواخت با قطر بین ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر برای اسکلت و کلاف بندی تله بستها برای دیوارسازیها بهره برده می‌شود. از تیرهای بلند و قطور برای تیرهای تلگراف و تلفن بین راه‌ها و انتقال نیرو استفاده می‌شود. همچنین از چوبهای مقاوم و سخت به نام تیرهای تونلی در ارتفاع ۱٫۵ تا ۳ متر و به قطر ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر جهت شمع بندی در تونلهای معدن زغال سنگ نهایت استفاده می‌شود. چوب بجز در ساختمان‌های قدیمی و امروزی در بسیاری از صنایع دیگر از جمله صنایع چاپ، ارابه سازی، مبل سازی، نجاری، قالب کفاشی، کلاف و قاب سازی ماشین و واگن سازی قطار و بسیاری از صنایع دیگر خصوصاً در صنعت مادر قالب‌سازی مصرف فراوان دارد. امروزه فراورده‌های بسیاری مانند انواع فیبرهای فشرده، فرمیکاهای الوان استخوانی، نئوپان و تخته‌های نسوز و تخته‌های سه لایی و پنج لاییها و بسیاری دیگر در سیستم‌های ماشینی تهیه و در کارهای ساختمانی و درودگری مصرف می‌گردد.
نگهداری چوب
در قدیم چوب را به وسیله دوغابه آهک یا اندود قیرهای طبیعی یا به وسیله اندود تزریق طبیعی قطران رقیقی محافظت می‌کرده‌اند. در مواردی بر سطح چوب سوخت ناقص می‌داده‌اند تا بدین وسیله از بقیه چوب محافظت شود، از روش ذکر شده برای نگهداری تیرهای چراغ برق و تلگراف جهت مقابله با رطوبت و خطر موریانه زدگی به فراوانی استفاده می‌شود. از این روش برای حفاظت چوب در نشست میان دیوارها استفاده شده است. امروزه چوب به وسیله مواد شیمیایی به روش‌های مختلف تزریق و عایق می‌شود. معمولاً در ایران از چوب به صورت خام استفاده می‌گردد. اما تکنیک امروزی در کشورهای صنعتی چوب را به طریق مختلف و با تکنولوژی اصطلاحاً به عمل می‌آورند که از جهات مختلف بخصوص در مقاومت و عمر چوب و آتش‌سوزی بسیار مؤثر است.
تاریخچه مصرف چوب در ایران
در کاوشهای باستان‌شناسی که بر روی تپه چراغعلی انجام شده است، مجسمه چوبی گاو و گاو آهنی به دست آمده که حکایت از تغییرمسیر چوبسازی هزاره دوم و اول قبل از میلاد دارد. مسلماً در آن زمان چوب نقش مهمی در این سرزمین داشته‌است. داریوش در فرمان بنیاد شهر شوش می‌گوید: «تخته و چوب یکا از گاندرا و کرمانیا آورده شد)». واژه (یکا) در زبان فارسی همان درخت جگ است که چوبی قهوه‌ای رنگ و سخت دارد. از این نقش برجسته قصر آپادانا در دوره هخامنشی آشکار می‌شود که چوب را برای استفاده کاربردی و تزئینی در دوران مادها نیز به کار می‌گرفتند. در قسمتی از این نقش برجسته یک درباری ماد در حال حمل یک صندلی چوبی مشاهده می‌شود که مربوط به سده پنجم پیش از میلاد است.
به‌طور کلی از چوب به طرق مختلف در بناهای مساجد و گلدسته‌ها، مدارس، کاخها، بازارها، دکاکین، حجرهها و کاروانسراها و غیره نهایت استفاده می‌شد.
مصرف چوب در بناهای دوره قاجار و معاصر
در دوران قاجاریه ساختمان در شکلهای کلاه فرنگی و طره‌های پیش آمده زیبا مانند عمارت باغ ارم در شیراز، شمس‌العماره و کاخ گلستان و سلطنت آباد در تهران و بسیاری از بناهای دیگر چوب به شکل خاصی در آنها به کار رفته است. به‌طور کلی از چوب و فراورده‌های آن در بناهای صد سال اخیر به عنوان مصالحی مؤثر در ستونهای چوبی، پوششهای سقف‌های دوجداره خارجی و توفال سازی، همچنین در ساختن درهای ارسی و پنجره‌های ظریف با کارهای هنری مختلف استفاده گوناگون شده است.
در سالیان گذشته و همچنین در روزگار اخیر از وجود چوبهای مقاوم جهت کلاف بندی ساختمان‌های چوبی در شمال ایران، چه در حالت سنتی و چه در کیفیت و کاربرد روش‌های امروزی به ویژه در شیروانی سازیهای گوناگون نهایت استفاده می‌شود…
از وجود چوب و فراورده‌های آن در ساختمان‌های جنگلی و موسسات جنگلبانی و اسکلت کلبه‌های روستایی و ساختمان‌های مسکونی چوبی محدود و انبارهای آنها، همچنین انبارهای وسیع کشاورزی و برخی از سالنهای دامداری و مرغداری و سالنهای وسیع ورزشگاهها و آموزشگاهها و درمانگاهها و مواردی دیگر بسته به نوع آب و هوا ساخته می‌شود.
امروزه از چوب برای ازاره سازی، کف سازیهای پارکت، قاب سازیهای سقف و دکور سازیها و کابینتهای چوبی و بخصوص درهای چوبی با روکش‌های زیبا بهره کافی گرفته می‌شود. همچنین از وجود چوب برای ساختن دیوارهای جداکننده و در مجموع انواع قالب بندیهای کفراژ جهت کارهای بتونی و انواع داربست های باربر و مقاوم استفاده می‌شود و به‌طور کلی پس از سنگ، آجر، گچ و آهک، چوب نیز یکی از مصالح بسیار مؤثر در امر ساختمان سازی می‌باشد.
پوسیدگی چوب
هوای مرطوب و راکد باعث رشد شماری از قارچها و این خود باعث فساد و پوسیدگی اشیاء چوبی می‌شود. این پوسیدگی باعث می‌شود که چوب به صورت گردی مانند خاک‌اره جلوه‌گر شود. بهترین راه مبارزه با آن دور انداختن قطعات آلوده شده به قارچ می‌باشد. در غیر این صورت استفاده از داروی حشره‌کش مناسب و همچنین فروبردن چوب در پارافین مذاب از راه‌های پرکاربرد هستند. بهترین راه عملی برای آغاز کار تأمین جریان هواست تا شرایط محیط برای رشد و تکثیر قارچ نامساعد شود.
همچنین خشک کردن چوب در کوره باعث می‌شود قارچها و لارو حشرات از بین رفته و عمر چوب به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
- ویژگی های چوب به زبان ساده
- وزن مخصوص چوب
- ورق فینگر جوینت چوب پالونیا
- ورق چوب طبیعی، دکوراسیون با چوب طبیعی، تفاوت ماستیف و فینگر جوینت
- هنر کار با چوب ؛ نجاری, کارگاه آموزش نجاری
با تشکر از توجه شما
