رنگ كاری چوب

رنگ کاری

رنگ کار چوب٬رنگ کاری چوب٬رنگ ها٬کارگاه رنگ کاری چوب٬

رنگ كاری چوب به دلايل مختلفی انجام مي‌شود ، كه مهمترين آنها عبارتند از: زيبایی

پنهان شدن معايب ، قسمت‌هاي خراب و زشت ، جلوگيري از نفوذ حشرات موذی ، رطوبت ، حفاظت در مقابل صدمات و … .

براي رنگ آميزی ، رنگ‌هاي مختلفي وجود دارند كه بسته به نوع رنگ آميزي انتخاب مي‌شوند . براي مثال اگر چوبي كه مي‌خواهيم رنگ كنيم خوش نقش باشد و بخواهيم نقوش آن به چشم بيايد بايد از رنگ‌هاي روشن كه زير آن ديده مي‌شود استفاده كرد و اگر بخواهيم چوبي كه نقوش جالبي ندارد و بتونه هم شده است را رنگ كنيم بايد از رنگ‌هايي استفاده كنيم كه سطح كار را طوري بپوشانند كه زير كار ديده نشود .

اگر در طبيعت رنگي وجود نداشت استحكام و قدرت بينايي انسان از بين مي رفت و يكنواختي و كسالت ايجاد شده و از تماشاي طبيعت لذتي نمي برديم .

رنسانس در اواسط قرن پانزدهم باعث ايجاد تحولات بسياري در عرصه پرسپكتيو رشته هاي مختلف معماري ، نقاشي ، علم مناظر و مزايا گرديد . در گذشته به همهء‌افراد اجازه داده نمي شد تا وارد حرفه نقاشي شوند و فرد بايد حتماً مراحل و مراتبي را طي مي كرد تا بتواند به اين حرفه وارد شود و ازمحضر اساتيد بهره برد. يكي از آن سلسله مراتب مبحث آناتومي و ديگري مبحث رنگ است . بيشترين كاربرد رنگ در طبيعت قابل رؤيت نمودن اشياء‌مي باشد . وقتي دو شيء يا دو فرم هم رنگ يا داراي نهايت كنتراست يا دوشيء داراي حالت مكمل و يا دو شيء داراي رنگهاي ملايم را كنار هم قرار مي دهيم چيزي كه از لحاظ بصري مي بينيم يكسان نيست. اگر در مكاني از نهايت كنتراست هااستفاده شود در آن مكان اغتشاش بوجود مي آيد . اصولاً كنتراست هاي شديدباعث ايجاد اغتشاش ذهني مي گردند و بايد رابطي در جهت تعديل و هماهنگي آنها وجود داشته باشد .

در امور گرافيكي بيشتر از فرم هاي هندسي بهره گرفته و فضاهاي مثبت و منفي را مد نظر قرار مي دهند . در چيدمان ومعماري داخلي منزل ، چون افراد از كار روزمره به خانه باز مي گردند و نياز به آرامش و تسكين خاطر دارند كاربرد رنگهاي گرم و تند و فرمهاي با برشهاي تند و تيز باعث ايجاد آزار واذيت بصري و گرفتن آرامش از افراد مي شوند . به عبارت ديگر در فضاهاي داخل منزل و طراحي دكوراسيون داخلي بايد سعي شود كه از فرمهاي تيز و خشن و رنگهاي خيلي گرم به مقدار زياد استفاده نشود. معمولاً براي چيدمان داخلي رنگ هاي ملايم واز نظر ارزشي زير شصت درصد بكار برده مي شود

همان طوركه در جلسات قبل اشاره كرديم كاربرد رنگهاي سرد احساس سرما و در خود فرو رفتن را به افراد القاء مي كنند و كاربرد رنگهاي گرم احساس وجد و هيجان را تشديد مي كنند .

گاهي مشاهده مي شودكه وقتي رنگهاي سرد و گرم را دركنار هم قرار مي دهيم اين توازن و بالانس در ديد بصري به خوبي مشاهده نمي شود . به همين دليل براي از بين بردن فاصله و شكاف ميان رنگهاي گرم و سرد احتياج به يك رابطي داريم تا احساس ملايم تري بوجود آيد .

شرح رنگ كاري:

كارهايي كه قبل از رنگ كاري بايد انجام داد :

بتونه كاري:

ابتدا سطوح چوب را با انواع بتونه ، بتونه كاري مي‌كنيم . انتخاب بتونه به نوع رنگي كه استفاده مي‌كنيم بستـگي دارد . با اين كار تمام خـلـل و فرج و ترك‌هاي سطحي را پر مي‌كند و سطحي صاف و هموار را بوجود مي‌آورد

سنباده زني:

در اين قسمت بتونه هايي كه به چوب زده‌ايم را سنباده مي‌زنيم تا به سطح چوب برسيم . هدف از اين كار اين است كه فقط بر ميان خلل و فرج و ترك‌ها و شيارها بتونه بماند و روي سطح بتونه‌اي باقي نماند ، چون باعث افزايش اندازه قطعه چوبي مي‌شود

رنگ زدن:

در اين قسمت ، عمل اصلي كه همان رنگ زدن است با انواع وسايل ( قلمو ، پارچه پرزدار و … ) انجام مي‌شود . اين قسمت مهمترين قسمت است كه بايد به دقت انجام شود. مثلاً نبايد به يك قسمت آنقدر رنگ بزنيم كه شرّه كند و در قسمتي كمتر رنگ بزنيم كه زير رنگ ديده شود . معمولاً رنگ را در دو نوع نوبت ( دو دست ) به قطعه چوب مي‌زنند . دست اول براي رنگ‌آميزي كلي كار و دست دوم نيز كه به كل زده مي‌شود كاستي‌هاي رنگ را در قسمت‌هاي مختلف برطرف مي‌كند .

طبقه بندي رنگ‌ها

رنگهاي خنثي:

اين رابطها همان رنگهاي خنثي هستند . رنگهاي خنثي درست مثل يك پل، از زمستان به بهار يا از رنگهاي گرم به رنگهاي سرد عمل مي كنند . رنگهاي خنثي مثل رنگ خاكستري به محض اينكه در كنار رنگهاي ديگر قرار مي گيرند باعث ايجادوجد و هيجان مي شوند . مثلاً وقتي رنگ خاكستري در كنار رنگ قرمز مي آيد باعث ايجاد هيجان مي شود. اما اين هيجان ايجاد شده به اندازه ء‌رنگ قرمز نيست بلكه تعديل شده آن است .

به طور خلاصه رنگهاي خنثي تعديل كننده رنگهاي گرم بوده و از شدت آنها مي‌كاهند. همچنين اين رنگها تعديل كننده رنگهاي سرد نيز بوده و ا زشدت سرما و بي حس و حالي آنها مي كاهند . به عبارت ديگر رنگهاي خنثي پلي هستند بين رنگهاي سرد و گرم و هر زماني كه در كنار رنگهاي ديگر قرار بگيرند باعث تعديل آنها مي شوند . رنگ هاي خاكستري خيلي سريع با تضاد هاي شديد و خشن خو گرفته و نيروي آنها را جذب مي كنند. به طوري كه اين تضادها ديگر آن پختگي سابق راندارند و متعادل تر مي شوند.

رنگهاي دوران كلاسيك با رنگهاي امروزي كاملاً متفاوت هستند چون زمان ومكان ، علم و تكنولوژي، ابداعات و اختراعات بشر و شناخت او نسبت به زبان و مسايل علمي، هنري تغيير پيدا كرده است. دركارهاي گرافيكي عامل جذابيت رنگ و خالص بودن آن اهميت فراواني دارد . بنابراين در كارهاي گرافيكي كاربرد رنگهاي اصلي و خالص حسن كار محسوب مي شود. اما در چيدمان داخلي منزل كاربرد رنگهاي پخته و خنثي مناسب تر است . مثلاً‌در رنگ آميزي مبلمان معمولاً رنگ سبز اصلي بكار نمي رود بلكه اين سبز مايل به حنايي و به صورت تركيب با رنگ قرمز است .

به نظر دلاكروا رنگ هاي خنثي (خاكستري) تخريب كنندهء‌رنگهاي ديگر محسوب مي شوند .

مناسب ترين تمرين براي شروع كار در زمينه كاربرد رنگها ، پر نمودن فاصله دو رنگ با دوازده درجه مختلف رنگي است . در دايره رنگ هر چه به طرف داخل پيش مي رويم مي بينيم كه رنگها ديگر آن شفافيت و خلوص اوليه را ندارند و كم كم پخته تر و متعادل تر مي شود .در آثارنقاشان سبك امپرسيونيسم ، كاربرد رنگهاي خنثي و تركيب آنها با رنگهاي اصلي را مي توان به وفور مشاهده نمود. استفاده از ضربه هاي قلم مو بر روي بوم ،وسيله اي است كه با آن نقاشان امپرسيونيست به صورت مداوم نور را بر روي اجسام خلق مي كند .

تركيبات رنگهاي خنثي و اصلي در آثار نقاشان :

در بسياري از آثار نقاشان بزرگ همچون ماتيس ، سورا ، مونه و … مي توان تركيبات بديع رنگهاي اصلي و خنثي را مشاهده نمود .

هر گاه رنگهاي خالص با رنگهاي سفيد و سياه تركيب شوند از روشني و شفافيت آنها كاسته مي شوند. نقاشان كنتستراكتيويسم ازتركيب رنگهاي سياه و سفيد كه باعث توليد رنگ خاكستري مي شوند به صورت آبستراكت (گردش رنگ در فضا) استفاده نموده اند .

اگر به حجمهاي بسيار تزييني و كاربردي منزل نگاه كنيم متوجه مي شويم كه از جمله اين حجمها درب و پنجره است . امروزه براي ارزانتر كردن هزينه ها درب و پنجره ها را از فيبر و نئوپان و تخته هاي سه لايي مي باشد و روي آنها را با چوب مي‌پوشانند .

رنگهاي شفاف :

از انواع رنگهاي شفاف ، كيلر روغني مي باشد كه حلال آن تينر روغني است و در معرض هوا خشك مي شود و با پيستوله و با قلم مو رنگ آميزي مي شود .

سيلر و كيلر از انواع سخت و با دوام رنگهاي شفاف هستند و مخصوص پر كردن منافذ چوب مي باشند به وسيله قلم مو و اسپري پرداخت مي شود با تينر رقيق مي شود و با هوا خشك مي‌شود.

پلي استر و نيم پلي استر نيز از انواع رنگهاي روغني مي باشند كه در مقابل ضربه ، حرارت و مواد شيميايي بسيار سخت و مقاوم و نيز گران قيمت مي باشند . و در معرض هوا خشك مي شوند .رنگها براي سلامتي انسان زيان آور هستند و در كاربرد آنها بايد مسائل بهداشتي را رعايت نمود .

هر عنصري در طبيعت داراي يك بافت فشرده است ، كه پس از تابيدن نور خورشيد بر آن اين شيء و بافت مولكولي آن تمام نورها را جذب مي كنندو يكي را منعكس مي كنند ، كه اين همان رنگ شيء است . لذا هر چه سطح آن روشن تر باشد انعكاس آن تا زمان جذب بيشتر است . نور بعد از گذشت از منشور به هفت رنگ قرمز ، نارنجي ، زرد ، سبز ، آبي ، ارغواني و بنفش تجزيه مي شود . زمان ديده شدن يك جسم بوسيله چشم برابر با سرعت نور (30000 كليومتردر ثانيه ) مي باشد . براي شناخت رنگها بايد آنها را از زواياي مختلف فيزيكي و رواني و جامعه شناسي و غيره مورد بررسي قرار داد . مثلاً حالت رنگ قرمز داراي انحنا است و لذابه صورت منحني حركت مي كند .تاباندن نور از زواياي مختلف به شيء اي كه داراي بافت ، حجم و رنگ است باعث ايجاد بعد در آن مي شود . اما تابش مستقيم نور باعث مسطح ديده شدن سطح اشياء مي گردد . رنگ به عنوان وسيله اي براي زيبا جلوه دادن حجم نيز بكار مي رود.

رنگهاي اصلي از جنب و جوش، قدرت ديداري و جذابيت برخوردارند .لازم به ذكر است كه تركيب رنگهاي مختلف با هم باعث از بين رفتن شفافيت آنها مي گردد .

رنگهاي اصلي :

رنگهاي اصلي شامل سه رنگ قرمز ، آبي و زرد مي باشندكه داراي قدرت و هيجان بيشتري نسبت به ساير رنگها هستند .كودكان به رنگهاي اصلي بسيار علاقمندند . بنابراين رنگ اتاق كودك بايد شاد و با نشاط باشد و با رنگ ساير نقاط خانه متفاوت باشد.

رنگ در گذشته ، نقشي در زيبايي نداشت و تنها بر اساس نظر عرفا و فلاسفه براي مباحث مذهبي بكار مي رفت . دانشمندان ، فلاسفه و انديشمندان هر يك نظرات متفاوتي در تعريف رنگ دارند . مثلاً ديدگاه نيوتن در مورد رنگ بر اساس انرژي خورشيدي است. سنت اگوستين رنگ را بعنوان يك انعكاس افلاطوني (گرايش به سوي خدا) تعريف مي كند .

تنوع ديداري رنگ :

انسان به تنوع ديداري رنگها نيازمند است . در طبيعت هيچ شيءاي را نمي توان يافت كه رنگ نداشته باشد در غير اين صورت در اشياء يكنواختي بوجود مي آيد .

ويژگي هاي رنگ :

مبحث رنگ داراي ويژگي هاي اساسي است . نخستين ويژگي پاسخ به اين سئوال است كه رنگ چيست ؟

با تركيب رنگهاي اصلي زرد ، قرمز ، آبي رنگهاي بيشماري بوجود مي آيد . هنرمندان در گذشته با استفاده از نور طبيعي و سه رنگ اصلي ، تركيبات زيبايي از رنگها را ايجاد مي‌كردند . رنگهاي استعمال شده در نقاشي يا هنر كلاسيك ،رنگهاي تزييني نبوده است بلكه رنگهاي پخته تركيبي بوده كه ازتركيب رنگهاي اصلي بوجود آمده است .

ارزش رنگ :

دومين ويژگي مبحث رنگ ، ارزش رنگهاست كه به تيرگي و روشني آنها مربوط است. ارزش رنگهاي تيره نسبت به رنگهاي روشن بيشتر است .

اشباع و خلوص رنگ:

در صورت استفاده از رنگ بصورت طبيعي مسئله خلوص رنگ مطرح مي شود، زيرا باتركيب رنگ از درجه خلوص آن كاسته مي شود .هر رنگ به عنوان سنبل و نماد خاصي مورد استفاده قرار مي گيرد . مثلاً در مخازن شركت نفت از رنگ سفيد استفاده مي كنند . لذا در صورت تابش نور خورشيد به آن ، نور منعكس مي شود و از تبخير يك سوم بنزين جلوگيري مي‌شود.گاهي رنگ بر وزن نيز تأثيرمي گذارد . رنگها در ايجاد آرامش و هيجان نيزمؤثرند. مانند رنگهاي آبي و قرمز . رنگها در درمان بيماريهاي روحي و رواني نيز تأثيربه سزايي دارند.به طور كلي برخي افراد معتقدند كه منشاء‌زيبايي ارتباط ارگانيك بين اشكال و رابطه احجام با فضا و مباني تجسمي مي باشد و برخي ديگر لذت بردن از يك اثر هنري را زيبايي مي دانند. شناخت ما از طبيعت بر اساس فرم و رنگ بدست مي آيد . در طبيعت ابتدا رنگ را مي بينيم و بعد فرم را .ولي در وجود انسان و اشياء‌ابتدا فرم را مي بينيم و بعد رنگ را .

1.     تأثيرات رنگ :

2.  هر گونه تحركات رنگي باعث مي شوند در وجود ما انعكاس و تحركات بصري خاصي به وجود آيد كه اين واكنشهاي احساسي و رواني واكنشهاي فيزيكي را هم در بر دارد .

علاقه افراد به فضاهاي روشن و نوراني نسبي است و در افرادمختلف متفاوت است . اثرات رنگ هم بر افراد مختلف نسبي است و محيط زندگي نيز در اين امرتأثير گذار است . امروزه حتي در علوم پزشكي نيز سعي مي شود براي ايجاد آرامش در بيماران از تركيب رنگها استفاده كرد ه و فضاهاي آرام بخشي را ايجاد كنند.اصولاً نور پس از گذشت از منشور رنگ به شكل يك طيف هفت رنگ مشاهده مي شود .جايگيري رنگهاي اصلي در مثلث رنگها به اين ترتيب است كه رنگ زرد در قسمت بالاي مثلث و رنگ آبي در گوشه سمت چپ مثلث و رنگ قرمز در گوشه سمت راست مثلث است . دايره رنگهاي سرد و گرم از سه رنگ اصلي زرد ،قرمز و آبي تشكيل شده است . بايد دانست كه تشخيص درجات رنگهاي سرد و گرم بسيار مشكل است . يكي از مباحث اساسي رنگ ،حجم است . به بيان ديگر هر چه ابعاد جسم بيشتر باشد آن جسم نرمتر و زيبا تر خواهد بود .

ارزش رنگ :

رنگها داراي ارزشهاي متفاوتي هستند كه اين ارزش ها از طريق مقايسه بدست مي‌آيند . اصولاً واقعيت رنگها از طريق رنگهاي 4 بدست مي آيد .درمبحث ارزش رنگ بايد جنبه هاي فيزيكي و شيميايي رنگها مورد تجزيه وتحليل قرار بگيرد . بهترين مقياس دراين زمينه،مقايسه دو رنگ سياه و سفيد مي باشد كه داراي بيشترين كنتراست نسبت به هم

اگر به حجمهاي بسيار تزييني و كاربردي منزل نگاه كنيم متوجه مي شويم كه از جمله اين حجمها درب و پنجره است . امروزه براي ارزانتر كردن هزينه ها درب و پنجره ها را از فيبر و نئوپان و تخته هاي سه لايي مي باشد و روي آنها را با چوب مي‌پوشانند . يكي از راههاي حفاظت از درب و پنجره رنگ آميزي آنهاست . رنگ آميزي چوب به منظور مقاوم كردن ن در برابر رطوبت ، حشرات ، جلوگيري از لق شدن و رعايت مسائل بهداشتي صورت مي گيرد.

رنگ آميزي به دو گونه انجام مي شود :

 به وسيله مداد جوهري شفاف كه در آنها نقش چوب مشهود است .

 رنگهاي پوششي كه فقط رنگ ديده مي شود :

رنگهاي شفاف :

از انواع رنگهاي شفاف ، كيلر روغني مي باشد كه حلال آن تينر روغني است و در معرض هوا خشك مي شود و با پيستوله و با قلم مو رنگ آميزي مي شود .

سيلر و كيلر از انواع سخت و با دوام رنگهاي شفاف هستند و مخصوص پر كردن منافذ چوب مي باشند به وسيله قلم مو و اسپري پرداخت مي شود با تينر رقيق مي شود و با هوا خشك مي شود .

پلي استر و نيم پلي استر نيز از انواع رنگهاي روغني مي باشند كه در مقابل ضربه ، حرارت و مواد شيميايي بسيار سخت و مقاوم و نيز گران قيمت مي باشند . و در معرض هوا خشك مي شوند .رنگها براي سلامتي انسان زيان آور هستند و در كاربرد آنها بايد مسائل بهداشتي را رعايت نمود .

لاك الكل كه با تركيب 10% لاك و 90% الكل بدست مي آيد و در مقابل حرارت، اسيدها و الكل مقاوم نيست . استعمال آنها صرفاً براي جلا دادن چوب است. روغن جلا كه صرفاً نوعي براق كننده چوب است و معمولاً براي وسايلي بكار مي روند كه زياد در دسترس نيستند و حلال آن تينر روغني است و مقاومت خيلي كمي دارند .

روغن بزرك نوعي براق كننده است كه براي جلادادن به چوب از آن استفاده مي‌شود.رنگهاي شفاف به غير از تينر روغني ، حلالهاي ديگري دارند كه علاوه بر رقيق كردن خاصيتهاي ديگري هم دارند مثل تري بانتين نوعي حلال رنگ طبيعي است كه درخت كاج گرفته مي شود . از انواع ديگر حلالها مي توان به روغن اليف اشاره كرد . استعمال روغن اليف براي شفاف كردن چوب و زير بتونه كاري است كه باعث مقاوم بودن چوب مي شود .روغن اسكايتو حلال ديگري است كه مخلوط كردن آن با رنگ باعث مي شود كه رنگ زودتر خشك شود .

رنگهاي پوششي :

معمولاً استعمال رنگهاي پوششي براي چوب هايي است كه نقش زيبايي يا اعتبار چنداني ندارند . اين رنگ‌ها رنگهايي هستند كه وقتي روي چوب زده مي شوند خود چوب و نقش يا رنگ آن ديده نمي‌شود. رنگ آميزي چوب به سه روش قلم مو ، پاشيدن رنگ روي چوب و غوطه ور كردن قطعات چوب در رنگ انجام مي گيرد .

از انواع آنها مي توان به موارد زير اشاره كرد :

رنگهاي روغني :‌

يعني رنگهايي كه حلال آنها از روغن ساخته شده است . خود رنگ را هم در ابتدا يك مايع سفيد رنگ است با اضافه كردن رنگدانه ، جوهره رنگ مي گيرد. در مايع سفيد رنگ اسكايتو حلالها و روغنها در پايه رنگ وجود دارد .

اين رنگها در معرض هوا خشك مي شوند و به دوصورت براق و مات يافت مي‌شوند . استفاده از اين رنگها براي چوب مناسب تر است زيرا به آساني قابل نظافت و شستشو مي باشند. ماتكن ، ماده اي است كه با اضافه كردن آن به رنگهاي براق از شفافيت و براقي آنها كاسته مي شود . حلال بيشتر اين رنگها تينر روغني است . همچنين براي رقيق كردن اين رنگها يا شستشوي قلم مو مي توان از تينر و بنزين هم استفاده نمود.

رنگهاي تينري :

رنگهاي تينري سريع خشك مي شوند و استفاده از آنها عوارض در پي دارد . زمان استفاده از اين رنگ ها ، قلم مو و رنگ روي آن زود خشك مي شود . براي اجتناب از اين موضوع مي توان در هنگام استفاده از رنگهاي تينري از پيستوله استفاده كرد . نوع مات و براق رنگهاي روغني به صورت فراوان يافت مي شوند و خيلي هم گرانقيمت هستند . خاصيت ديگر رنگهاي روغني اينست كه مي توان آنها را پوليش داد يا براق تر كرد .

درب هاي غير چوبي ‍:

معمولاً براي درب ورودي خانه از درب آهني بدليل مقاومت زياد آنها استفاده مي شود . همچنين غير از پنجره هاي چوبي از پنجره هاي فلزي و پلاستيكي استفاده مي شود . جنس پنجره هاي فلزي عمدتاً از آلومينيوم و آهن است . آلومينيوم را بدليل زنگ بصورت خالص و رنگ نشده بكار مي برند البته براي تزيين و براي جلوگيري از زنگ آنها رنگ آميزي مي كنند . پنجره هاي آهني بسيار مقاوم هستند بايد حتماً رنگ آميزي شوند . معمولاً بصورت ظريف ساخته مي شوند . مدرن ترين و جديد ترين درب و پنجره پلاستيكي است كه استعمال آنها در ساختمان مناسب نيست.

امروز نقاشان، با تركيب رنگهاي متناسب، شاهكارهايي بوجود ميآورد كه براي همه‌ي مردم قابل فهم نيست. در روزهاي پيشين بيشتر شاهكارها بوسيله ي تركيب خطوط به وجود مي‌آمده. البته از رنگ نيز استفاده مي‌شد و صفحات مصگردد. امروز ديگر كسي روي در و يا روي درِ كاخها منبت كاري يا كنده كاري نمي‌كندور نسخ دستي بهتر شاهد ذوق و سليقه هنرمندان در تركيب رنگ‌هاست، ولي رنگ چوب صندل يا فوفل به خودي خود زيباست و كافي است كه با قلم و چكش در روي آن سايه و روشنهايي بوجود بياورند تا لايق دست امرا و سلاطين . امرا و پادشاهان امروزي سطوح ساده و بي‌نقش را بر ريز كارها ترجيح ميدهند.

ساختمانهاي دانشگاه‌ها و عمارات دولتي از قبيل بانك‌ها و وزارتخانه‌ها و كاخ دادگستري يا كاخ اقتصاد ، با سطح مرمر سفيد پوشيده شده و به ندرت نقش مختصري در گوشه‌اي از آنها پديدار مي‌گردد. چنين كاخها اگر در زمان شاه عباس ساخته مي‌شد از داخل و خارج با كاشيهاي هفت رنگ و معرق كاريها تزيين مي‌گرديد و داخل اطاقها با نقاشيهاي ديواري هنرمندان معروف پوشيده مي شد.

طريقه ساخت انواع رنگ‌

رنگ سبز

براي درست كردن رنگ سبز ماده هاي زير را به كار مي برند:

گياهي است كه در شوره زار مي رويد. قلياي اين مواد رادر كوره‌اي چنان مي‌سوزانند كه شعله ور نشود و به هم بچسبد و به رنگ سياه در آيد. هر بار قلياي سوخته را مشتريان مي خرند و آن را مي كوبند و نرم مي‌كنند.

سنگ سفيد

سنگ‌هاي سفيد را از بستر رودخانه پيرامون لا لجين فراهم ميكنند و خريداران هر باري آن را مي كوبند و خرد مي كنند. شيشه

ده من قليا و ده من سنگ سفيد را كوبيده را درهم ميكند و برخاكستر نرمي كه در پيرامون آتش كوره است مي ريزند تا آب شود. ماده اي كه از گداخته و در هم شدن قليا و سنگ به دست مي آيد « شيشه » مي نامند.

 سرب پخته

سه من را در تابه اي ( « تابه» را به گويش خود « توا(1)» مي نامند) مي‌ريزند و آن تابه را در كوره مي گذارند. سرب كم كم آب مي شود و پس از آن كه تمام آن گداخته شد كمي كمتراز يك من قلع در آن مي اندارند تا پس از آب شدن با سرب آميخته گردد. بر روي اين همبسته گدازان چيزي مانند خاكستر پديدار مي شود كه آن را با سيخي به كنار تابه مي‌كشند و آن رفته رفته خود را مي گيرد و به رنگ زرد زرنيخي در مي‌آيد و اين كار چندان ادامه مي يابد كه تمام همبسته به همان صورت در آيد. ماده اي كه به اين روش در كنار تابه فراهم آمده بسيار داغ است و كمي قلع در آن مي اندازند تا به بينند جرقه اي از آن مي جهد يا نه. اگر جست مي گويند سرب پخته است و آن را آهسته آهسته در ظرفي به نام « چيقاوان» كه دو دسته چوبي مي‌گذارند تا خنك شود.

 مس سوخته

مقداري مس ( دَم قيچي) را بر خاكستر پيرامون آتش كوره مي ريزند تا بسوزد. از سوختن آن، ماده اي مانند خاكستر به دست مي آيد كه « مس سوخته» ناميده مي شود.

لاجورد

مقداري لاجورد طبيعي را ( كه آن را لاجورد خارجي مي نامند) بر سنگي مي‌ريزند و سپس سنگ ديگري مي سايند و كم كم آب به آن مي افزايند تا به صورت آبگون در آيد.

 پستاهي

دو من شيشه ، دو من سرب پخته و يك من سنگ سفيد را درهم مي كنند و آن را در دستگاهي به نام اسياب بيرون مي آيد سفيد چركين است و آن را يك « معيار» يا يك « پستاهي» مي نامند.

ساختن رنگ سبز ـ180

مثقال لاجورد در هم و در آسياب آميخته و نرم ميكنند. ماده آبگوني كه به دست مي آيد رنگ سبزي است كه مي خواهند ولي در اين هنگام سفيد و چركين است و سبزي ان پس از پخته شدن سفال در كوره پديدار مي شود. اين آبگون را از كنان مي گذارنند تا براي رنگ آميزي آماده شود.

رنگ زرد

دومن سنگ سفيد و دو من سرب پخته را باهم مي آميزند و در « توا» مي‌ريزند وآن را در كوره مي گذارند تا به صورت خمير در آيد. سپس آن را با سيخي از « توا» بيرون مي آورند و در ظرف پر از آبي مي ريزند. چون اين آب سرد وآن خمير داغ است به زودي خمير در آب به صورت ماده اي خشك و پوك در مي آيد كه آن را مي كوبند در آسياب با آب نرم و آبگون مي كنند و از كتان مي‌گذارنند.

رنگ قهوه اي

يك پستاهي و نيم من « ملغ»(2) كويبده در آسياب مي ريزند و با افزودن آب، آبگوني درست مي كنند و سپس آن را از كتان مي گذرانند. اگر « ملغ» بيش از نيم من باشد رنگ سياه، و اگر كمتر باشد رنگ سركه اي از آن به دست مي آيد.

رنگ لاجوردي

هشت من سرب پخته و يك من قلع را در كوره آب مي كنند و مي گذارند سرد شود و سپس آن را مي كوبند و دو من از اين كوبيده را با يك من سنگ سفيد و دومن شيشه و 36 مثقال لاجورد مي آميزند و با آب در آسياب نرم مي كنند و آن را از كتان مي‌گذرانند

نتيجه گيري:

رنگ كاري چوب به دلايل مختلفي انجام مي‌شود ، كه مهمترين آنها عبارتند از: زيبايي ، پنهان شدن معايب ، قسمت‌هاي خراب و زشت ، جلوگيري از نفوذ حشرات موذي ، رطوبت ، حفاظت در مقابل صدمات و … .

براي رنگ آميزي ، رنگ‌هاي مختلفي وجود دارند كه بسته به نوع رنگ آميزي انتخاب مي‌شوند . براي مثال اگر چوبي كه مي‌خواهيم رنگ كنيم خوش نقش باشد و بخواهيم نقوش آن به چشم بيايد بايد از رنگ‌هاي روشن كه زير آن ديده مي‌شود استفاده كرد و اگر بخواهيم چوبي كه نقوش جالبي ندارد و بتونه هم شده است را رنگ كنيم بايد از رنگ‌هايي استفاده كنيم كه سطح كار را طوري بپوشانند كه زير كار ديده نشود .

اگر در طبيعت رنگي وجود نداشت استحكام و قدرت بينايي انسان از بين مي رفت و يكنواختي و كسالت ايجاد شده و از تماشاي طبيعت لذتي نمي برديم .

رنسانس در اواسط قرن پانزدهم باعث ايجاد تحولات بسياري در عرصه پرسپكتيو رشته هاي مختلف معماري ، نقاشي ، علم مناظر و مزايا گرديد . در گذشته به همهء‌افراد اجازه داده نمي شد تا وارد حرفه نقاشي شوند و فرد بايد حتماً مراحل و مراتبي را طي مي كرد تا بتواند به اين حرفه وارد شود و ازمحضر اساتيد بهره برد. يكي از آن سلسله مراتب مبحث آناتومي و ديگري مبحث رنگ است . بيشترين كاربرد رنگ در طبيعت قابل رؤيت نمودن اشياء‌مي باشد . وقتي دو شيء يا دو فرم هم رنگ يا داراي نهايت كنتراست يا دوشيء داراي حالت مكمل و يا دو شيء داراي رنگهاي ملايم را كنار هم قرار مي دهيم چيزي كه از لحاظ بصري مي بينيم يكسان نيست. اگر در مكاني از نهايت كنتراست هااستفاده شود در آن مكان اغتشاش بوجود مي آيد . اصولاً كنتراست هاي شديدباعث ايجاد اغتشاش ذهني مي گردند و بايد رابطي در جهت تعديل و هماهنگي آنها وجود داشته باشد .

در امور گرافيكي بيشتر از فرم هاي هندسي بهره گرفته و فضاهاي مثبت و منفي را مد نظر قرار مي دهند . در چيدمان ومعماري داخلي منزل ، چون افراد از كار روزمره به خانه باز مي گردند و نياز به آرامش و تسكين خاطر دارند كاربرد رنگهاي گرم و تند و فرمهاي با برشهاي تند و تيز باعث ايجاد آزار واذيت بصري و گرفتن آرامش از افراد مي شوند . به عبارت ديگر در فضاهاي داخل منزل و طراحي دكوراسيون داخلي بايد سعي شود كه از فرمهاي تيز و خشن و رنگهاي خيلي گرم به مقدار زياد استفاده نشود. معمولاً براي چيدمان داخلي رنگ هاي ملايم واز نظر ارزشي زير شصت درصد بكار برده مي شود .

همان طوركه در جلسات قبل اشاره كرديم كاربرد رنگهاي سرد احساس سرما و در خود فرو رفتن را به افراد القاء مي كنند و كاربرد رنگهاي گرم احساس وجد و هيجان را تشديد مي كنند .

گاهي مشاهده مي شودكه وقتي رنگهاي سرد و گرم را دركنار هم قرار مي دهيم اين توازن و بالانس در ديد بصري به خوبي مشاهده نمي شود . به همين دليل براي از بين بردن فاصله و شكاف ميان رنگهاي گرم و سرد احتياج به يك رابطي داريم تا احساس ملايم تري بوجود آيد

چوب  گونه های  مختلف دارای رنگهای طبیعی گوناگونی  از سفید ( در برون  چوب اکثر گونه ها)  تا زرد لیمویی ( شمشاد ) کرم تا صورتی ( راش ) خاکستری  تا قهوه ای  مایل به  سیا (  گردو )  و سیاه ( آبنوس )  وسایر رنگهای بینابین آنها می باشد.  حتی در یک قطعه  چوب ممکن است اختلاف  رنگ  وجود داشته  باشد.  مانند اختلاف رنگ  رنگ درون  چوب و برون  چوب ، چوب بهاره و چوب تابستانه ، بافت پره های  چوبی و بافتهای  مجاور آن .  اختلاف رنگ بیشتر  در چوب درون وجود دارد.  حال آن که ، چوب برون در اکثر گونه ها به رنگ سفیدروشن است.

به طور کلی  رنگ چوب یکی از خصوصیات بارز در اگر گونه های چوبی  است ، اما تشریح وبیان آن با کلمات  مشکل  به نظر می رسد.  معمولا رنگ چوب با مشاهده  ظاهر آن تشخیص  داده  می شود.  بدین ترتیب  که چوب مانند سایر اجسام  در برابر روشنایی ،  بخشی از طیفهای  مرئی نور طبیعی  را به خود  جذب  می کند و بقیه را منعکس می سازد واین نور منعکس شده روی  حس بینایی  اثر می گذارد و رنگ چوب مشخص می گردد.

معمولا چوبی که در معرض  هوای آزاد  قرار می گیرد ، اغلب  تیره رنگ  می شود و این  تغییر رنگ  غالبا در برون چوب  پدید می آید.  چنین تغییر رنگی منشا شیمیایی داشته  در نتیجه  اکسیده شدن  ترکیبات معدنی  موجود در چوب به وجود می آید.  تغییر رنگ ، ممکن است بلافاصله  پس از قطع درخت در جنگل و یا بعد از تبدیل  تنه به چوب آلات موردنظر  به وجود  آید. مثلا رنگ توسکا پس از  بریده شدن  بسرعت  از سفیدی  به قرمزی  و بعد به قهوه ای مایل به زرد تعییر می یابد  و یارنگ  درون چوب « اقاقیا »  به سبز روشن  تا قهوه ای  تیره  تغییر می کند

ذخیره شدن  بیش از حد  مواد  رنگی در چوب ، ممکن است  موجب تغییر رنگ  موضعی گردد.  تغییر رنگ  همچنین ممکن  است در اثرحمله  قارچها ،  باکتریها و یا سایر عوامل خارجی  دیگر پدید آید .

صنایع چوب و کاغذ  و فرآورده های آن نقش مهمی در زندگی بشر ایجاد نموده است  و ما در کمتر  جایی مشاهده می کنیم که  از چوب  و فرآورده های چوبی استفاده نشده باشد.

امروزه  علی رغم پیدایش مواد مصنوعی  مختلف چوب همچنان  اهمیت  خود را به عنوان  یک ماده  خام حفظ  کرده است و با وجود تمام گرایش ها  به مواد مصنوعی  گرایش  سازه های چوبی  همچنان  حالت صعدی  دارد مثلا  در فرآیند  تولید درب وپنجره – تولید دکراسیون  داخلی و خارجی  و مخصوصا رنگ  کاری می توان اشاره کرد

سنباده

سنباده عبارت است  از دانه های  سخت ساینده و خورنده ای  که با  چسبهای  مخصوص مخلوط شده و برروی  صفحات  کاغذی و پارچه ای مخصوص چسبانده می شود.  و برای ساییدن  و پرداخت در صنعت از آن  استفاده می شود و میتواند به دو صورت  طبیعی  یا مصنوعی باشد.

1) ماسه               2) سنگ لعل                     3) سنگ کواتر و..

و مواد مصنوعی  عبارتند از :

1) کربور سیلسیم   2) اکسید آلومینیوم  3) براده فلزات   4) کاربید  سیلسیم و یا ….

که دانه های فوق  به روش الکتریکی  و یا الکترومغناطیسی  و. به صورت یکنواخت روی صفحات  چسبانده میشود.

تقسیم بندی  صفحات  سنباده

صفحات کاغذی را براساس  وزن به  درجات A ( سبک وزن ) D,C ( متوسط ) E     ( سنگین وزن )  تقسیم بندی می کنند.

صفحات  پارچه ای  را نیز به نسبت  به وزن خود با علامت j ( سبک وزن ) و x         ( سنگین وزن )  نشان می دهند.

انواع  سنباده

1-    ( سنباده  پارچه ای )

سنباده هایی هستند که پشبند آنها پارچه ای است و به آن  سنباده آهن  نیز         می گویند  این نوع  سنباده در اکثر صنایع استفاده میشود.

2-    ( سنباده کاغذی)

سنباده کاغذی از کم جانترین و بی دوام  ترین نوع سنباده ها هستند که معمولا  به رنگ کرم به صورت  رولی یا توپی ویا ورقی  هستند.

3-    ( سنباده پوست آب )

کاغذ سنباده هایی هستند که چسب ضد آب (  سیلیس ) دارند  برای سنباده کاری هایی که باید همراه با آب مورد استفاده قرار گیرد وبه صورت دو نوع ضد آب و معمولی  است و معمولا از جنس کاربید سیلسیم می باشد.

دانه  بندی  سنباده ها

تعداد دانه های ساینده در واحد سطح ، اینچ مربع  شماره سنباده را تعیین  کند ، یعنی در سنباده شماره (120) تعداد 120  دانه ساینده در یک اینچ  مربع وجود دارد البته  اندازه دانه  ها هم  فرق میکند  یعنی سنباده  (80) اندازه دانه هایش با شماره (320)  یکی نیست .

واز پشت  صفحه سنباده می توان فهمید  چه شماره ای است مثل p120 و حروف S.B.K.P نوع چسب مصرفی را نشان می دهد.

کاردک  ولیسه

لیسه و کاردک  دو وسیله  ساده ضروری  برای  بتونه کاری میباشد  کاردک  قطعه فلزی است که به صورت  مثلث متساوی الساقین می باشد که  در راس این  مثلث  دسته ای  چوبی می باشد و لیسه  به شکل مستطیل و ذوزنقه میباشد.

جنس کاردک و لیسه

از فلزات  قابل خمش و دارای  فنریت می باشد تا بتوان راحت عمل  بتونه کاری را انجام داد  از لیسه جهت  ماستیک کاری و از کاردک  برای  برداشتن  بتونه استفاده می شود.

تخته پوست

چون کف دست یکنواخت و صاف نمی باشد  و سطح کار به راحتی وبه طور یکنواخت نمی توان سنباده زد  از وسیله ای به نام تخته  پوست می توان برای سنباده  زدن  با دست  استفاده نمود و از قطعه چوبی به شکل مستطیل  می توان استفاده کرد مثلا به ابعاد3 × 5 ×12 سانتیمتر .

تخته بتونه

تخته بتونه وسیله ای است  جهت ساختن بتونه برروی ان  که می توان نوع چوبی یا فلزی و پلاستیکی  باشد ولی  نوع چوبی آن  بهتر است  باید از نوعی باشد که با برخورد با آب کنده نشود و  پرز  ندهد و نوع فلزی  بهتر است از نوع گالوانیزه باشد.

بتونه

به ماده ای گفته می شود که  برای پرکردن درزها ، ترک ها ، منافذ و  گودی های  چوب  از ان استفاده می شود در رنگ کاری  چوب  پنج نوع  بتونه بیشترین  کاربرد را دارد این ها  عبارتند از :

بتونه  سیرپشمی :

این بتونه از خاک اره نرم + چسب چوب + کمی آب و کمی مل ساخته می شود زمان خشک شدن آن مدت 12 ساعت است.

بتونه  سریشی

 این بتونه  از مل +  سیریش +د  آب ساخته  می شود که مل  به اندازه  سطح  کار مورد نظر سیریش  به اندازه 8%  مل و آب  آنقدر  که بتونه  حالت  خمیری پیدا کند.

بتونه روغنی :

این بتونه از مل + روغن الیف + کمی آب + رنگ روغنی + سینکا ساخته می شود که مل به اندازه کار موردنظر  سینکا 4/1  مل ، آب  به اندازه نصف لیوان برای  یک  کیلو مل ،  آب به اندازه  نصف لیوان برای یک کیلو مل ، روغن الیف  آنقدر که بتونه  خمیری شود.

بتونه همرنگی :

این بتونه  از مل + سیریش + آب + پودرهای رنگی ساخته  میشود که  مل  به اندازه  سطح کار مورد نظر و آب آنقدر  که بتونه  خمیری شود  و سیریش حدود 8% مل وپودرهای رنگی بسته  به رنگ  مورد نظر  دارد.

5)بتونه فوری

به صورت آماده در قوطی های 1 و 4و 20  کیلویی به بازار  عرضه می شود  این بتونه  به رنگ های قرمز و سفید می  باشد و با تینر فوری 10000 رقیق می شود و با کاردک ولیسه  و پیستوله  استفاده می شود.

آستریهای رنگ :

آستریها  مواد جامد تزیینی هستند  که در اندازه های  مختلف و شکلهای  مختلف درحلالهای  مربوطه به حالت  معلق  تهیه میشود و بکار میرود برای  آماده سازی سطح کار  برای  رنگ نهایی  حتما باید آستری  زده شود  استریها به دو صورت  کلی هستند .

1)    آستری  پوششی ( آستری منفذ گیر)

2)    آستری  همرنگی

الف )  اشیاء و چوب هایی که در معرض  باد و باران و یا آب

قرار می گیرند  مانند :  پنجره ها ، اثاثیه آشپزخانه و بیمارستان ها و درب های   خروجی منزل  که مرتبا  با آب تماس  دارند  باید طوری آستری و رنگ شوند  که آب به داخل  آن نفوذ  نکند و در اثر شستشو  خاصیت خود رااز دست  ندهد این نوع آستری  به سه دسته  تقسیم می شود:  1- آستری  اولیه 2-  آستری ثانویه 3- رنگ رویه نهایی

آستری اولیه :

اولین دسته کامل رنگ را برروی سطح  بدون رنگ زده  می شود را  گوسفند  که شامل  آستریهای سرب دار ، بدون سرب ، آستریها  برپایه  امولسیون و آستریها  آلمینیوم  تقسیم بندی می شوند.

آستری ثانویه :

آستری ثانویه  باید طوری باشد که  بتواند هم باید طوری  باشد که بتواند هم آستری   اولیه را خوب بپوشاند و هم زمینه  را برای رنگ نهایی  آماده کند و باعث افزایش  استحکام سیستم رنگ  شود.  به این منظور  استفاده از  مقدار  بیشتر رنگدانه  ( به میزان 50  تا 60 درصد )  موثرتر و سودمند تر خواهد بود.

آستری  رویه نهایی :

رنگ رویه نهایی که باید بسیار  براق باشد  برحسب  سلیقه و  نوع کار  با پوشش  یکنواخت زده می شود.

آستری  همرنگی :

آستری که برای تغییر رنگ چوب به رنگ دلخواه  یا بهتر منعکس  کردن  زیبایی طبیعی  چوب  و نقش الیاف  آن و یا تقلید  یک چوب گران قیمت  به کار  برده می شود را گویند این همرنگی باید طوری باشد که برروی چوب و الیافش  تاثیر نگذارد و آن را از بین نبرد تا چوب  بهتر بتواند  اصلی خود را در زیر همرنگی  نیز حفظ  کند.

انواع آستری  همرنگی :

1)    آستریهای  همرنگی  از نظر حلال به کار رفت

در آن معمولا به گروه های  حلال آب ، حلال تینر ، نفت ، الکل ، بنزین  ، استات  آمیل  تر بانتین ، آمیل استات و …دسته بدی می شود.

2)    آستریهای  همرنگی  از نظر مواد اولیه

معمولا به گروه هایی مانند :آستری  قهوهای گردویی ( روشن و تیره ) مومی ، دود دادنی  قیری و دوتایی  دسته بندی می شود.

3)آستری  های همرنگی  از لحاظ  چگونگی  تاثیرگذاری  روی چوب

معمولا به  دو گروه  آستری های نفوذی ( منفی ) و آستریهای شیمیایی ( مثبت ) تقسیم بندی می کنند.

آستریهای  نفوذی ( منفی ):

این آستریها در حقیقت  با اختلاف نفوذی که بین چوب  بهاره و چوب  تابستانه وجود دارد. تمایز و اختلاف  رنگ رادر زمینه چوب  به وجود  می آورد.  همرنگی آبی ، الکی ، روغنی و آستر  قیری  را می توان از این  جمله آستریها  نام برد.

آستریهای شیمیایی ( مثبت ):

به علت تغییر مقدار  مواد قلیایی موجود در  چوب بهاره و تابستانه و مقدار تاثیر گذاری آستری روی آنها باعث  تمایز و اختلاف رنگ در  زمینه چوب می شود  چوب تابستانه  تیره تر و پررنگ تر از چوب  بهاره است در آستریهای  شیمیایی می توان از آمونیاک ، نمک های  فلزات و آب آهک  استفاده کرد.

انواع مواد  رنگی  در آستری های  همرنگی :

به طور کلی ایجاد  رنگ در چوب  به طور طبیعی و به وسیله دانه  های رنگی  موجود در سلولهای  چوب انجام می شود و ما می توانیم به وسیله  مواد  شیمیایی  این کار  رادر چوب  تقلید کنیم و این مواد به دو دسته طبیعی ومصنوعی  تقسیم می شوند.

مواد رنگی  طبیعی :

مواد رنگی  طبیعی معمولا  از رنگدانه  های معدنی ، گیاهی و جانوری به دست می آید  مثل :

رنگدانه های سفید  مانند کربنات  کلسیم یا خاک  سفید یا  گل مل

رنگدانه های  قرمز مانند گل اخرا –  زرد  یا نارنجی مانند گل ماشی – قهوه ای  گل ارمنی یا گل امرا

مواد رنگی  گیاهی

مواد  رنگی گیاهی که منشاء گیاهی دارند و از قسمتهای مختلف گیاهان  رناس – لاجورد –  بغم – حنا پوست  گردو اسپرک بدست می آید.

·   مواد رنگی مصنوعی  این مواد  به دو دسته  رنگهای اسیدی و بازی  تقسیم می شوند  که رنگهای این  دودسته  را  نمی توان با هم مخلوط  کرد ، زیر یکدیگر  را ضایع  می کنندو برای  به دست اوردن رنگ دلخواه  ازرنگهای اصلی ( قرمز – آبی – زرد و سیاه )  می توان استفاده  کرد به  طوری که آنها  را با هم مخلوط  کرده و به آهستگی در آب داغ حل کرد  تا رنگ  مورد نیاز خود را بهدست آوریم.

پاک کردن  آستر  همرنگی  روی چوب

برای  پاک کردن  آستری از حلال های  مربوط به آن استفاده می شود بعضی ازحلال ها عبارتند از :

1 . آمیل  استات

2. استون

3.کربنات پتاسیم

4.تترا کلرو کربن

5.سوزسوزان یا سودا

6 .پتاسیوم سوزان یا پتاس

رنگ

رنگ عبارت است از  مایعی که  برای حفاظت وپوشش سطح کار  همچنین  زیبایی و تزئین  سطوح به کار می رود.  نوع رنگ های  مورد مصرف  در صنایع چوب  کلا به  موارد  مصرف کالاهای  چوبی بستگی  دارد.

تاثیر  بافت چوب  در رنگ کاری

بافت چوب تعیین  کننده در تعداد دفعات استفاده از بتونه و مواد رنگی  می باشد بافت چوب  هر قدر  متراکم باشد دارای حفره های  ریزتری می باشد  پس بنابراین نیاز به مواد کمتری  داردو بالعکس و در نئوپان نیز باید سطح کار را کاملا بتونه کرد و سنباده  زد و اگر باز هم نیاز به بتونه داشت دوباره آن را بتونه کرد وبه اصطلاح ماستیک کاری کرد (  به بتونه کاری  کل سطح  کار ماستیک  کاری می گویند.)

انواع رنگ کاری

امروزه  به طور کلی  کارهای چوبی به دو صورت رنگ آمیزی می شود  یکی به صورت  جوهری که در این  حالت بعد از عملیات  رنگ کاری نقش  و موج  چوب نمایان می باشد حتی می توان پس از  عمل رنگ آمیزی نوع  چوب را  تشخیص داد.

دراین صورت  باید از صفحات  مصنوعی روکش شده  که دارای موج و نقش زیبایی هستند و اگر از چوبهای  توپر ( ماسیو )  استفاده می کنیم  چوب باید خوش  نقش و  بدون پوسیدگی  و بافتگی باشد تا بعد از عملیات  رنگ  کاری زیبا جلوه دهد.

رنگ آمیزی دیگر  به صورت  پوششی می باشد که دراین حالت معمولا از  چوب های  نامرغوب  وصفحات مصنوعی بدون روکش ( نئوپان ) استفاده  می شود  برای اینکه سطح کار را کاملا        می پوشاند.

رنگ های پوششی

1.    رنگ روغنی :

ترکیبی از رنگ دانه ها ، رنگدانه ها یارها ، حلال ، ذوغن اسکاتیف ، روغن برزگ و… می باشدرنگ  روغنی به وسیله تینر  روغنی رقیق  می شود و رنگهای  هوای  خشک هستند و به دو صورت  مات و براق به بازار  عرضه می شوند.

2.رنگ تینری  یا فوری :

برای  ساخت این نوع  رنگ ها کمتر از روغن های  مورد مصرف استفاده می شود  رقیق کننده این رنگ ها تینر  فوری می باشد این رنگ ها در دو نوع مات و براق  به بازار عرضه می شوند.

3.اکلیلها :

پودر  فلزاتی  هستند که بیشتر  جنبه ی تزئینی دارد پودر  نقرهای رنگ از آلمینیوم و پودر طلایی  از برنز میباشد و پودر مسی رنگ نیز از مس  میباشد.  این پودرها رامیتوان  با انواع رنگ ها ، روغن ها و لاکها  مخلوط کرد و  استفاده نمود.

رنگهای اروسول ( اسپره ای یا فیکلتوری ) رنگ هایی هستند  به  صورت آماده و در  انواع فوری، روغنی ، مات و براق  که در قوطی آنها چند عدد  سنگ ریزه یا ساچمه  قرار داده اند و حتما باید  قبل از مصرف  تکان  داده شوند.

رنگ های  شفاف

( کلیر روغنی  یا جلای آلکیدی )  که جزء خانواده  وارنیشها می باشند  لاک بیرنگ  و شفافی است که با تینر  روغنی رقیق  شده و جهت براق  تر کردن رنگ روغنی استفاده می شود  بعد از مصرف  حدود 10 الی 20 دقیقه طول می کشد  تا خنک شود توسط قلمرو و یا پیستوله  زده میشود.

( سیلروکیلر) جزء وارنیشها بوده و در دسته لاکهای  نیتر و سلولوزی  قرار دارند.

اجزای اساسی  رنگها و لاکهای  نیتر و سلولوزی  عبارتند از خودرنگپایه  سلولوزی  که قدرت و سختی به ان می دهد و یک رزین  سخت که معمولا  ضمغ استر  یارزین طبیعی  است از مواد کننده  نیز برای افزایش  برق دوام و کشسانی  استفاده  میشود  سیار  به رنگ کرم  است و جهت پر کردن  منافذ و خلل و فرج چوب  قبلاز  رنگ کاری استفاده می شود و مدت  زمان خشک  شدن آن 15 تا 20 دقیقه طول  می کشد و توسط قلم مو و یا  پیستوله  زده می شود و باید توجه دات  که سیلر نسبت  به رطوبت و  حرارت زیاد مقاوم نیست.

رنگ های  پلی استر

پلی استر رنگی  است شفاف و بیرنگ و جزء  دسته  لاکهای  دوتایی  هستند و حلال آنها  اتیلن و تینر فوری  است و در مقابل  رطوبت ، حرارت ، الکل ، اسیدها ، مواد قلیایی  پاک کننده ، روغن  و چربی ، بنزین ، مرکب و جوهر  تا حدودی  مقاوم هستند و به دو دسته تقسیم  می شوند.

الف  : نیم پلی استر

این رنگ  از سه جزء ماده اصلی رنگ ( رزین ، روغن های کوتاه ،اوره فرم آلدئید ) حلال ( اتیلن ، تینر ) و ماده سخت کننده  ( سولفونیک اسید و ..) تشکیل  شده است  این رنگ پس از مصرف نیاز  به پولیش ندارد و به  دو صورت  مات و براق  در بازار عرضه می شود. این  رنگ از دسته  رنگ  های نیمه هوای خشک  می باشد.

ب. پلی استر :

اینرنگ  از یک جزء ماده اصلی  رنگ و  جزء هاردنر (  سخت  کننده )  تشکیل شده است و ماده حل کننده و رقیق کننده ای ندارد.  این  دسته از لاک  های  فوق العاده شفاف هستند و زیبایی طبیعی چوب را به طور کامل منعکس می کنند.

روغن جلا :

همان گونه که از نامش  پیداست  برای جلا دادن  سطوح کار استفاده میشود و جزء براق کننده ها  می باشد با تینر روغنی  رقیق میشود  و با  قلمو  و پارچه و پیستوله قابل استفاده است و میتوان  به روش  غوطه وری هم از آن استفاده کرد رنگ قهوه ای روشن دارد و کمی نیز متمایل به قرمز است .

رقیق کننده :

رقیق کننده ها مایعات فراری هستند که  همواره بارنگ ها  استفاده می شوند بدون اینکه  رسوب  کنند و اگر رنگ رقیق نشود قابل استفاده نیست.

انواع رقیق کننده های مورد استفاده در رنگ کاری

1-  تینر روغنی –  این رقیق کننده از مواد نفتی تهیه  می شود و قدرت کمتری نسبت به تینر فوری دارد و چرب می باشد و از ان  برای رقیق کردن انواع  رنگ های  روغنی و روغنها استفاده می شود  و می توان از بنزین و نفت  استفاده کرد.

2-  تینر  فوری – یکی از پرکاربرد ترین رقیق کننده ها در رنگ کاری می باشد این رقیق کننده  ها که با قدرت  های متفاوت تحت عنوان  درجه فراریت  های مختلف  به بازار عرضه می شود  رقیق کننده انواع لاکهای  فوری و رنگها وپلی استر و پلی استر و نیم می باشد.

باید هنگام استفاده

1.    در قوطی  را باز نگه  نداریم چون  هم تبخیر می شود و هم هدر می رود.

2.    حتما از دستکش  ایمنی استفاده شود.

3.    سعی کنیم  از ماسک  ایمنی استفاده شود.

وسایل جانبی

پیستوله :

وسیله ای  جهت پاشیدن رنگ  می باشد و در نوع کاسه زیر و کاسه بالا می باشد پیستوله  بادی  به وسیله باد  تولید شده  توسط کمپرسور کار می کند.

کمپرسور:

کمپرسور دستگاهی است  که باد تولید می کند. کمپرسور در اندازه های مختلف  موجود است  که با برق تک فاز و سه فاز کار می کند و در اصطلاح  به آن پمپ باد می گویند.  این دستگاه دارای دوموتور می باشد موتور الکتریکی  توسط انرژی ( تسمه انرژی) را به موتور مکانیکی  منتقل       می کند و با حرکت درآمدن  سوپاپ ها وپیستونها  باد داخل  تانک  جمع  شده و از طریق  شیرتانک  باد جهت  مصرف خارج می شود.

دارای دو مخزن  است که روغن و آب موجود در هوای کمپرسور  را گرفته و فقط هوای خالص را به سمت پیستوله هدایت می کند.

در زیر سیلندر پیچی  قرار دارد  که ناخالصی  های هوای  کمپرسور را تخلیه می کند و کمپرسورها دارای موتورهای مکانیکی  یک سیلندر، دوسیلندر و چهارسیلندر هستند.

اکثر چوب های مورد مصرف در صنایع چوب

بیشتر چوب  هایی که  امروزه در ایران استفاده می شود تعداد محدودی  میباشند که مختصراً  توضیحی در مورد آنها میدهم .

1.      راش :  که در جنگلهای  شمال ایران می روید و دارای  بافت همگن و متراکم میباشد چوبی  نیمه سنگین است که رنگ و لاک  را به خوبی میپذیرد.

2.  افرا : چوب نیمه سنگین می باشد با بافتی نیمه متراکم و همگن می باشد و رنگ و لاک  را مانند چوب راش خوب می پذیرد.

3.  گردو :  دارای بافت متراکم و همگن می باشد و چوبی سنگین  دارد بسیار خوش نقش و خوش موج  است.

4.  ممرز : چوب  سنگینی می باشد با بافت متراکم بعلت  سختی ان زیاد مورد استفاده  قرار نمی گیرد برای رنگ کاری آن باید  زیرکاری  خوب تهیه شود.

5.  نراد( کاج روسی ) : چوبی بسیار سبک و با بافتی  غیرمتراکم وناهمگن میباشد واز این  چوب بیشتر در کارهای خود  رنگ استفاده می شود.

6.    صنوبر: نیمه سنگین وبافتی متراکم و همگن دارد و رنگ چوب آن سفید  تا کرم می باشد.

نکات ایمنی  در کارگاه  صنایع چوب

1.هنگام  رنگ کاری  حتما از ماسک  تنفسی و ماسک محافظ سروصورت استفاده کنیم.

2.هنگام کار سعی شود  از دستکش  استفاده شود تا دستمان آلوده  به مواد شیمیایی نشود.

3.هرگز مواد آتش زا  مانند رقیق کننده ها و حلال ها را به مقدار زیاد در انبار کارگاه  قرار ندهیم  یا در کارگاه انبار نکنیم.

4 . از روشن کردن چراغ  و اتش  در کارگاه برای گرم شدن  خود استفاده نکنیم.

5 .حتما  باید کارگاه دارای کپسول  آتش نشانی و سطل  شن و شیر آب  باشد.

6 . حتما باید تهویه هوا در کارگاه تعبیر شود.

7 .  هرگز در کارگاه شوخی نکنیم  و سیگار  نکشیم.

8 . بعد از  اتمام کار حتما  شیلنگ باد از  زمین  جمع کنیم.

9 .بعد از استفاده ازحلال ها  و رقیق کننده ها حتما در آنها را بسته تا تبخیر نشود و آتش نگیرد.

10.از پاشیدن رنگ و رقیق کننده ها جهت پاک کردن  مجرای پیستوله  بدون  هدف در هوا خودداری کنیم.

11. بعد از اتمام کار حتما  پستوله را از برق  بکشیم

عملیات سنباده کاری به وسیله ماشین سنباده کاری ( بشقابی )

این دستگاه که به صورت  عامیانه  پولیش گفته می شود  یکی از وسایل  سنباده کاری  در صنایع چوب به کار می رود که در کارگاه  صنایع چوب کار میرود که در کارگاه  صنایع چوب دانشگاه نیز موجود  می باشد در این جا مختصری ازاین دستگاه و طرز استفاده از آن  را شرح می دهم.

ورقهای سنباده  (گردشکل ) را هم میتوان  بر روی صفحه ( دیسک ) چسباند و هم میتوان  زدن چسب آن را بروی صفحه بست و بعد استفاده نمود. ازاین ماشین جهت سنباده کاری  برروی سطح چوبهای ماسیو یا روکش  شده استفاده کرد ولی  متاسفانه  بخاطر  خشن  برداشتن  سطوح کار  کمتر  به کار میرود . با تعویض دیسک آن       می توان ازدیسکت مجهز  به نمد پولیش نیز  استفاده کرد که برای  براق شدن  سطح رنگ  شده استفاده کرد.

طریقه تعویض سنباده آن

ابتدا  نسبت به  نوع کار و کیفیت  موردنظر شماره سنباده  را انتخاب  میکنیم  با توجه بهاین که دونوع سنباده وجود دارد که یکی  به صورت  بریده و آماده ورولی  و یا صفحه ای  که باید از آن  بریده شود و با استفاده از چسب فوری به صفحه دیسک ماشین بچسبانیم.

معایب ماشین  سنباده دیسکی

معایب عمده  این دستگاه این  است که  سرعت حرکت آن  در کنار دیسک بیشتر  از وسط آن است  و بدین ترتیب سطح کار به طور نامساوی  سنباده میشود برای رفع  این نقصیه هنگام سنباده کاری  باید صفحه  آن را  حتما به طور  یکنواخت روی سطح مورد نظر  با فشار  ملایم حرکت دهیم.

سرویس نگهداری ماشین سنباده دیسکی ( برقی )

مهمترین  قسمتهایی که باید مورد بازدید و کنترل قرار گیرد  درصورت  نیاز تعمیر و یا تعویض شود عبارت است از بازدید  ذغال  و تعویض آن ، بررسی  بلبرینگ  ها و گریسکاری  یا تعویض آن ، بازدید از  لقی شفت و برسی کاسه نمدها و کنترل خازن و غیره

قسمت های  مختلف ماشین سنباده دیسکی به ترتیب شماره آن

1- کاسه گیربکس
12-شفت
2- پیچ  کاسه  گیربکس
13-فلاش روی دیسک
3- رول بلبرینگ
14-محل کاسه نمد
4-خار
15-کاسه نمد
5-دنده
16-خار
6-رینگ پشت دنده
17-بلبرینگ
7-بلبرینگ
18-پوسته روی کاسه نمد
8-جای  بلبرینگ
19-پروانه سر آرمیچر
9-پیچ
20-آرمیچر
10-کاسه نمد
21-پیچ  بالستک
11-خار
22-بلبرینگ  ته آرمیچر

23-خار
33- بست کامل
24-بلبرینگ
34- خازن
25- بادگیر
35-پیچ
26-کاسه
36-جای کلید
27-بالشتک
37-پیچ
28-درب جای زغال
38-پیچ
29-زغال

30-دسته ماشین سنباده

31- کابل

32- کابل نگه دارنده

39-کلید تنظیم دور

40- درب جای زغال

41- دسته ماشین ( کشتی )

عملیات  سنباده کاری  با ماشین سنباده  لرزشی

به این ماشین  سنباده محوری نیز می گویند  بدین معنی که بالشتک زیرین ان حرکت محوری     ( نسبت به محور موتور) برروی کار دارد از این ماشین عموما برای سنباده های نرم استفاده       می شود  حرکت بعضی ازاین نوع  ماشین ها بسیار کم است در نتیجه آنها را برای سنباده  زنی یا پولیش ( پرداخت کاری در رنگ )بسیار ظریف ومتناسب می سازند. پرداخت کاری با سنباده لرزشی برای سطوح اوراق فشرده ( چد لایی ها ) ویا صفحات روکش شده ( روکش طبیعی ) یا چوب های ماسیو ( توپر) مورد  استفاده قرار می گیرد ودر هنگام  سنباده کاری می توان  به صورت  طولی و  یا عرضی سنباده کرد ولی در مرحله پایانی باید در جهت  راه الیاف  وطول کار  سنباده کاری کرد.

طریقه تعویض سنباده ، ماشین سنباده  لرزشی

ابتدا سطح  ماشین سنباده را از طول  و عرض اندازه گیری می کنیم سپس  شماره سنباده را از لحاظ زبری و نرمی  با توجه به نوع کار و کیفیت مورد نظر انتخاب می کنیم آنگاه آن را اندازه گرفته  و 5 الی 7 سانتیمتر  بیشتر در جهت طولی  سنباده  از نوار سنباده ( رول یا توپ ) یا از سنباده  صفحه ای می بریم و دو  گیره عقب و جلوی ماشین را آزاد می کنیم قسمت ابتدا و انتهای سنباده رادر داخل گیره های عثب  و جلوی ماشین قرار می دهیم وگیره  را برمی گردانیم  و باید دقت  کنیم که ورق سنباده کاملا  در وضعیت کشیدگی  قرار گرفته باشد روی این ماشین منظور کف آن  دارای  سوراخهایی  است که حالت مکندگی  دارد و گردو غبار  را از سطح کار تمیز       می کند و خارج می کند.

سرویس نگهداری ماشین سنباده  لرزشی ( برقی )

برای آماده  به کار نگه داشتن  ماشین سنباده لرزشی باید  پس از چند بار سنباده کاری  آن را از خاک  سنباده تمیز کرد.  مخصوصا  قسمتهای  گردننده (  موتور و شفت )  عاری از هرگونه مواد زائد شود.

لاستیکهای لرزان  زیر صفحه  بازدید شوند  تا بلبرینگها خشک نبوده و به خوبی کار کنند گیره های دوطرف  ماشین  از لحاظ گرفتن ورق سنباده بازرسی  شوند و دقت کنیم  روغنکاری و گریسکاری آن طبق دستورالعمل  سازنده ماشین به موقع انجام شود.

قسمتهای مختلف  ماشین سنباده لرزشی به ترتیب شماره آن

1- پیچ در پوش
14-روکلیدی
2-روپوش دسته
15-کلید
3-پوسته ماشین
16-محافظ کابل
4-واشر
17-کابل
5-بلبرینگ
18-خازن
6-چرخ لنگ
19-صفحه ماشین
7-بوش
20-واشر
8-بالشتک
21-لاستیک های لرزان
9-بست روی  بالشتک
22-واشر
10-پیچ بست
23-پیچ
11-آرمیچر
24-پروانه بادگیر
12- بلبرینگ
25- واشر
13-واشر
26-بلبرینگ

27- روی بلبرینگ
33- قالب های  نگهدارنده سنباده
28-خار
34-صفحه  لاستیکی
29-میله
35-واشر
30-فنر
36-پیچ
31-تکیه گاه سنباده
37-سنباده
32-تیغه تکیه گاه

اصطلاحات در رنگ  کاری چوب

وارنیش –  یک کلمه انگلیسی بوده و به معنی  براق کردن  و جلا دادن و کلا به هر ماده ای که سطح کار براق و یا صیقلی کند گویند.

ماسیو – به چوبهای ماسیو گویند.

ماستیک کاری –  به بتونه کاری  کل سطح کار ماستیک  کاری گویند.

بوم کردن – هنگامی که  کار آماده  برای رنگ  رویه میشود یعنی کار  قبل  از رنگ رویه  را کار بوم شده می گویند.

صابونی شدن – زمانی که  کار سیلر  خورده و سنباده نرم زده شود گرد سفیدی  حاصل می شود و سطح کار نرم می شود که صابونی  شدن  میگویند.

پوست زدن –  یعنی سنباده زدن سطح کار

رویه کردن –  رنگ نهایی که روی  سطح کار زده میشود  را گویند.

سایه زدن –  پررنگ کردن لبه های  کار ، بخصوص در کارهای جوهری را که برای زیباتر کردن  وپوشاندن عیوب می باشد  را سایه زدن می گویند.

ته پوست –  سنباده ای که کار کرده و زبری آن از بین  رفته و یا سنباده نرم را گویند.

نتیجه گیری

در اصل اصول رنگ کاری در بسیاری از کارگاههای صنایع چوب انجام میشود. هرچند که به دلیل  صرفه جویی اقتصادی  امروزه سعی میشود تا محصولات چوبی سریع  تر در کارگاه رنگ کاری و رنگ آمیزی شود و بع  بازار  فروش عرضه  شود. بنابراین این مسئله  سبب شده است  تا روشهایی  به منظور  صرفه جویی  در مدت  ماندگاری  محصولات چوبی در کارگاه  رنگ کاری  ابداع شود.  که برخی از آنها موجبات  پایبن آمدن کیفیت کاری  را فراهم می آورد.

اما یکی از مسائل مهم و شایان ذکر در رنگ کاری  چوب این است که در رنگ کاری چوب تجربه و ابتکار عمل دارای اهمیت  زیادی است و بعد از یادگیری  اصوب کلی باید به تقویت این دو عامل  پرداخت چرا که بسیاری از مسائل  در رنگ کاری  چوب وجود دارد که انجام  آنها نیازمند  سالها تجربه در این ضمینه است  و یا پیشرفت فن رنگ کاری و رنگ آمیزی محصولات  چوبی  با رنگهای  زیبا  و نقوش  و طرحهای دلفریبش  که توجه  هر بیننده ای را به خود معطوف می نماید  نیازمند  کاربردی ابتکاری  در این ضمیمه  می باشد و شاید بتوان گفت بدلیل وجود تجربه و خصوصا ابتکار  در نثاشان  چوب است  که با وجود سرازیر شدن  انواع کالاههای مشابه چوب مانند : انواع مبلمان ، میز ، تختخواب ، دراور ، کتابخانه و دکوراسیون که از فابر گلاس و فلزات  متفاوت  ساخته شده اند همواره هنوز هم به دلیل زیبایی ، صلابت ،سنگینی و متانت کالاهای چوبی تقاضای  خرید  کالاهای  چوبی  هرروز نسبت به کالاهای مشابه دارای سیر صعودی است .

منبع : وبلاگ

گرداوری گروه فن و هنر ایران زمین