آشنایی با روغن کتان یا بَزرَک

روغن بَزرَک یا روغن کتان یک روغن گیاهی است که از دانه‌های رسیده ی گیاه بزرک یا کتان (Liunm Usitatissimum) استخراج می‌شود.
روغن بزرک که به آن روغن یا مواد دیگری اضافه نشده باشد، روغن خام بزرک نامیده می‌شود.

روغن بزرک مصرف دارویی و غذایی دارد.

این روغن، مایع شفاف و زرد رنگ حاوی برخی از “اسیدهای چرب ضروری” است که خطر بیماری قلبی را کاهش می ‌دهند و فواید سلامتی دیگری هم دارند. در قدیم محبوب ترین داروی ضد سرماخوردگی، سوختگی و درد معده بوده‌است.

این روغن، یک روغن سالم است و 90 درصد یا بیشتر اسیدهای چرب غیر اشباع دارد که حدود 50 درصد از آن از اسید چرب غیر اشباع آلفا لینولنیک اسید یا ALA است که تاثیر مثبت بر روی خون، عروق و شریان‌ها دارد. این اسید چرب از دسته اسیدهای چرب امگا3 می باشد.

چربی‌های امگا-3 و امگا-6 اسیدهای چرب ضروری هستند که در بسیاری از فرآیندهای بدن دخیل هستند و در عین حال در بدن تولید نمی ‌شوند. برای مثال اسیدهای چرب ضروری برای تشکیل غشای سلولی، تولید هورمون‌هایی که فشار خون و التهاب را کنترل می ‌کنند و نیز کارکرد دستگاه عصبی مورد نیاز هستند.

به خصوص نشان داده شده است که اسیدهای چرب امگا-3 به پایین ‌آوردن کلسترول، بهبود سلامتی قلب و کاهش التهاب مفاصل همراه با درد، سفتی و تورم مفصل کمک می ‌کنند.

مطالعات اخیر ثابت كرده است كه مصرف اسید چرب امگا‌3 برای كنترل و پیشگیری از بروز بیش فعالی كودكان مؤثر است و روغن بذر كتان در بین سایر روغن‌های گیاهی، غنی ‌ترین منابع این نوع اسید چرب به شمار می ‌آید.
بر اساس این تحقیقات، نوع چربی مصرفی، از جمله فاكتورهای مهمی است كه برای درمان و حتی پیشگیری از این بیماری در میان كودكان مؤثر است و در میان اسیدهای چرب، اسید چرب امگا 3 تأثیر بیشتری دارد.

اما از آنجایی که این مواد در بدن تولید نمی‌ شوند، باید مواد غذایی حاوی آنها را خورد. روغن بَزرَک و برخی ماهی‌ها مانند تون و قزل‌آلا مملو از اسیدهای چرب امگا-3 هستند.

تذکر:
مصرف بیش از حد دانه ی بزرک ایجاد اسهال می کند. آلرژی نیز به ندرت دیده شده است.

روغن بزرک یا روغن کتان یک روغن گیاهی است که از دانه‌های بزرک، دانه‌های رسیده گیاه بزرک یا کتان (گیاه کتان) (Liunm Usitatissimum) بدست می‌آید. روغن بزرک که به آن روغن یا مواد دیگری اضافه نشده باشد، روغن خام بزرک نامیده می‌شود.

روغن بزرک افزون بر کاربرد در جلادادن چوب و نقاشی‌های رنگ و روغن مصرف دارویی و خوراکی دارد.

این روغن در قدیم شناخته‌ترین دارو برای درمان سرماخوردگی، سوختگی و درد معده بوده‌است. این روغن یک ماده مفید است و ۹۰درصد و یا بیشتر اسیدهای چرب اشباع نشده دارد که ۷۶ درصد از آن از اسید چرب سیر نشده آلفا اسید لینولنیک است که در گروه اسیدهای چرب امگا-۳ قرار دارد.

مهمترین منبع چربی‌های امگا-۳ در گیاهان روغن بزرک و مهمترین منبع آن در جانوران ماهیها و غذاهای دریایی هستند. اثرات مثبت امگا-۳ در درمان کلسترول بالا، سکته، دیابت، کاهش وزن، پوکی استخوان‌ها، افسردگی، شیزوفرنی، بیش فعالی، آسم، سرطان روده بزرگ، سرطان سینه، سرطان پروستاتمشاهده شده که دلیل آن ایجاد تعادل نسبت امگا۶- به امگا-۳ است امروزه روغن بزرک در ساخت ژل‌های دارویی و تحت عنوان ژل‌های امگا-۳ وارد بازارهای جهانی می‌شود تبدیل روغن بزرک به این محصول دارویی ارزش افزوده‌ای تا ۳۰ برابر دانهٔ روغن‌گیری نشده ایجاد می‌کند.

کشت بزرک در ایران کاهش یافته است.

مقایسه با دیگر روغن‌ها

روغن‌های گیاهی
نوع	اسید چرب اشباع شده[۳]	اسیدهای چرب اشباع نشده منو[۳]	اسید اشباع شده چندگانه	اسید اولئیک (ω-۹)	نقطه دود
کل چندگانه[۳]	linolenic acid (ω-۳)	اسید لینولئیک (ω-۶)
غیر هیدروژنه کردن
کانولا (کلزا)	۷٫۳۶۵	۶۳٫۲۷۶	۲۸٫۱۴۲	۹-۱۱	۱۹-۲۱	—	۴۰۰ درجه فارنهایت (۲۰۴ درجه سلسیوس)
روغن نارگیل	۹۱٫۰۰	۶٫۰۰۰	۳٫۰۰۰	—	۲	۶	۳۵۰ درجه فارنهایت (۱۷۷ درجه سلسیوس)
روغن ذرت	۱۲٫۹۴۸	۲۷٫۵۷۶	۵۴٫۶۷۷	۱	۵۸	۲۸	۴۵۰ درجه فارنهایت (۲۳۲ درجه سلسیوس)
روغن پنبه‌دانه	۲۵٫۹۰۰	۱۷٫۸۰۰	۵۱٫۹۰۰	۱	۵۴	۱۹	۴۲۰ درجه فارنهایت (۲۱۶ درجه سلسیوس)
روغن بزرک	۶–۹	۱۰–۲۲	۶۸–۸۹	۵۶–۷۱	۱۲–۱۸	۱۰–۲۲	۲۲۵ درجه فارنهایت (۱۰۷ درجه سلسیوس)
روغن زیتون	۱۴٫۰۰	۷۲٫۰۰	۱۴٫۰۰	<1.۵	۹–۲۰	—	۳۸۰ درجه فارنهایت (۱۹۳ درجه سلسیوس)
روغن نخل	۴۹٫۳۰۰	۳۷٫۰۰۰	۹٫۳۰۰	—	۱۰	۴۰	۴۵۵ درجه فارنهایت (۲۳۵ درجه سلسیوس)
روغن بادام زمینی	۱۶٫۹۰۰	۴۶٫۲۰۰	۳۲٫۰۰۰	—	۳۲	۴۸	۴۳۷ درجه فارنهایت (۲۲۵ درجه سلسیوس)
روغن گلرنگ (>۷۰% اسید لینولئیک)	۸٫۰۰	۱۵٫۰۰	۷۵٫۰۰	—	—	—	۴۱۰ درجه فارنهایت (۲۱۰ درجه سلسیوس)
گلرنگ (اولیک بالا)	۷٫۵۴۱	۷۵٫۲۲۱	۱۲٫۸۲۰	—	—	—	۴۱۰ درجه فارنهایت (۲۱۰ درجه سلسیوس)
روغن سویا	۱۵٫۶۵۰	۲۲٫۷۸۳	۵۷٫۷۴۰	۷	۵۰	۲۴	۴۶۰ درجه فارنهایت (۲۳۸ درجه سلسیوس)
روغن آفتابگردان (>۶۰% اسید لینولئیک)	۱۰٫۱۰۰	۴۵٫۴۰۰	۴۰٫۱۰۰	۰٫۲۰۰	۳۹٫۸۰۰	۴۵٫۳۰۰	۴۴۰ درجه فارنهایت (۲۲۷ درجه سلسیوس)
روغن آفتابگردان (اولیک بالا)	۹٫۸۵۹	۸۳٫۶۸۹	۳٫۷۹۸	—	—	—	۴۴۰ درجه فارنهایت (۲۲۷ درجه سلسیوس)
هیدروژنه کردن کامل
روغن پنبه‌دانه	۹۳٫۶۰۰	۱٫۵۲۹	.۵۸۷		.۲۸۷
روغن نخل	۴۷٫۵۰۰	۴۰٫۶۰۰	۷٫۵۰۰
روغن سویا (هیدروژنه)	۲۱٫۱۰۰	۷۳٫۷۰۰	.۴۰۰	.۰۹۶
عددها بر پایه (%) وزن کلی چربی است.

خواص روغن دانه کتان

مجموعه: داروهای گیاهی و طب سنتی

▪ مصرف موضعی این روغن ناراحتی های پوستی مانند آکنه، اگزما و آفتاب سوختگی را رفع می کند.

▪ مصرف روغن آن کلسترول را کاهش می دهد و در نتیجه خطر بروز بیماری قلبی را نیز کاهش می دهد.

▪ این روغن برای افرادی که از درد قفسه سینه و فشار خون بالا رنج می برند، مفید است.

▪ افراد مسن با مصرف این روغن می توانند عملکرد ذهنی خود را تقویت کنند.

▪ طبق تحقیقات روغن دانه کتان در درمان بیماری ام اس موثر است.

▪ مصرف این روغن دردهای مکرر، ناگهانی و شدید مفاصل و ورم در بیماران مبتلابه نقرس را کاهش می دهد.

▪ سرطان سینه و روده در افرادی که به طور منظم دانه کتان مصرف می کنند کمتر مشاهده شده است.

● دانه کتان؛ منبع غنی امگا ۳

گیاه کتان، حاوی روغنی است که یکی از غنی ترین منابع امگا۳ می باشد. به گزارش «Ask.com» این دانه که قابل خوردن است در رنگ های قهوه ای و زرد یافت می شود.

● خواص دانه کتان

▪ دانه کتان برای رفع یبوست و اختلال در عملکرد روده بر اثر استفاده نادرست قرص های رونده مصرف می شود.

▪ دانه کتان قوه هاضمه را بهبود می بخشد، میزان قند خون را ثابت نگه می دارد، با تشکیل تومور مقابله می کند و سلامت قلبی عروقی را در پی دارد.

▪ این دانه ها که خاصیت ضدالتهابی دارد التهاب را در بیماری هایی مانند آسم، التهاب استخوان و مفصل، آرتریت روماتوئید، سردردهای میگرنی و پوکی استخوان کاهش می دهد.

▪ اسید چرب امگا۳ موجود در آن برای استخوان ها مفید است.

▪ دانه کتان با کاهش لخته شدن خون، بدن را در برابر بیماری های قلبی محافظت می کند. با بیماری سرطان و دیابت نیز مقابله می کند.

▪ این دانه ها با محافظت از سلول های روده، مواد سرطان زا و رادیکال های آزاد، خطر بروز سرطان روده را کاهش می دهد.

▪ چربی اشباع نشده امگا۳ موجود در آن به کاهش فشار خون کمک و از بالا رفتن فشار خون جلوگیری می کند.

▪ مصرف دانه کتان همراه با رژیم غذایی کم چرب، در کنترل سرطان پروستات در مردان موثر است.

▪ این دانه ها خاصیت انرژی زایی دارد و به هنگام استرس، به فرد آرامش می دهد.

منبع:روزنامه خراسان

روغن بزرک مایعی است روغنی، متمایل به زرد با بویی مخصوص که معمولا به میزان مشخصی همراه با تربانتین ترکیب و از آن در نقاشی رنگ روغن استفاده می کنند. روغن بزرک را از دانه های گیاهی به نام بزرک یا کتان تهیه می کنند. این روغن اگر در مجاورت هوا قرار بگیرد، حالت تبخیر به آن دست نمی دهد بلکه با اکسیژن هوا ترکیب شده و به صورت ژله ای در می آید. به همین دلیل در نقاشی رنگ روغن پورد رنگ را با آن مخلوط کرده و از آن رنگ روغن درست می کنند. روغن بزرک مناسب جهت نقاشی رنگ روغن بهتر است که با حرارت از دانه جدا نشده باشد که در این صورت به آن روغن بزرک خام می گویند. تهیه این روغن مقرون به صرفه نیست. اما اگر دانه های گیاه را با بخار حرارت بدهند، روغن بیشتری به دست می آید ولی رنگ آن کمی تیره می شود و دوام و پایداری آن کاهش می یابد. به این نوع روغن بزرک، روغن پخته گفته می شود

روغن بزرک تصفیه شده (Refined Linseed Oil)

زمانی که روغن را با حرارت از دانه های گیاه جدا کرده و با کمک مواد شیمیایی بی رنگ و تصفیه می کنند تا خاصیت روغن خام را پیدا کرده و برای نقاشی مناسب باشد اصطلاحا به آن روغن بزرک تصفیه شده می گویند

روغن بزرک استند (Stand Linseed Oil)

روغن بزرک را اگر در ضروف بدون هوا به میزان 300 درجه حرارت بدهند بدون از دست دادن خواص شیمیایی خود و تغییر ساختمان مولکولی، متراکم می شود. تعداد یون های این روغن نسبت به روغن خام کمتر است و دیرتر از آن خشک می شود. میزان زرد شدن این روغن بزرک نیز کمتر است و پس از خشک شدن به صورت یک قشر محکم و با دوام در می آید. این روغن را به علت نداشتن مقدار زیاد اسید، به عنوان مدیوم یعنی رقیق کننده در نقاشی، هنگام لعاب کاری به کار می برند

روغن بزرک غلیظ آفتابی (Thickened Linseed Oil)

روغن بزرک خام یا تصفیه شده را اگر در معرض هوا و نور خورشید قرار بدهند اکسیده شده و رنگ آن روشن می شود و میزان غلظت و چسبندگی ان افزایش می یابد. اگر این روغن با رنگ روغن مخلوط شود حالت عسلی به آن می دهد و باعث به جای ماندن اثر قلم مو می گردد. برای ساختن این روغن کافی است که مقدار مساوی آب و روغن بزرک خام را در ظرف شیشه ای تختی ریخته و روی آن با شیشه طوری پوشانده شود که همزمان با ورود هوا، از ورود گرد و خاک به آن جلوگیری شود. این ظرف باید به مدت دو هفته کنار پنجره یا روی پشت بام قرار گرفته و گاهی هم زده شود. بعد از مدتی روغن غلیظ شده و می توان آب را از ان جدا کرده و در ظرف جداگانه نگه داشت

كتان ، بزرک

در كتب طب سنتى با نام «كتّان» و تخم آن را «بزرك» نام مى‌برند. به فرانسوى Lin و به انگلیسى Line و تخم آن را Linseed نامند. گیاهى است از خانوادۀ Linaceae كه دو گونۀ آن از نظر خواص دارویى در طب سنتى مورد توجه است یكى كتان معمولى كه تخم آنها به بزرك معروف است و دیگرى كتان مسهل كه خاصیت مسهلى برگ آن مورد توجه مى‌باشد.

١ . كتان معمولى

به فرانسوى Lin ordinaire و به انگلیسى Line و Flax و Common flax گفته مى‌شود. گیاهى است از خانوادۀ Linaceae نام علمى آن Linum usitatissimum L.
و مترادفهاى آن Linum mucronatum Gilib. و Linum crepitans Dum. مى‌باشد.

مشخصات

كتان معمولى گیاهى است علفى، یكساله، با برگهاى دراز، باریك به رنگ سبز تیره و با ریشه‌بندى ضعیف. بلندى ساقۀ آن ١٢ - ۶٠ سانتى‌متر است. بین پوست ساقه و قسمت چوبى ساقه را الیاف نسجى كتان تشكیل مى‌دهد كه براى نساجى استخراج مى‌شود و پارچه‌هاى معروف كتانى را با آن تهیه مى‌كنند. گلهاى آن سفید یا آبى ومیوۀ آن به شكل كپسول است كه ده تخم قهوه‌اى مایل به زرد در آن قرار دارد. این گیاه در مناطق معتدل اروپا و آسیا به‌طور خودرو مى‌روید. در ایران در آذربایجان اطراف تبریز، بندر عباس، آبادان، لار و بلوچستان مى‌روید و در سایر مناطق كاشته مى‌شود. تكثیر كتان با كاشت بذر آن مستقیما در مزرعه اصلى صورت مى‌گیرد و معمولا در شرایط اقلیمى مناطق معتدل ایران بذر آن را در فروردین‌ماه مى‌كارند. در هر هكتار در حدود ٢۵٠ كیلوگرم بذر لازم است.

تركیبات شیمیایى

در تخم كتان معمولى مواد HCN گلوكوزید ١ و لینامارین ٢ مشخص شده است. به علاوه در هر یك كیلوگرم تخم كتان در حدود ٠٨١٢ / ٠ میلى‌گرم ارسنیك ٣ وجود دارد. گلهاى كتان با دانه‌هاى نارس آن داراى ۶٩ / ٠ درصد اسید سیانیدریك است، به‌طورى كه خوردن ٢۵٠ گرم از این نوع گل و تخم نارس موجب مرگ یك گاو نر مى‌شود. در تخم كتان در حدود ۴٠ - ٣٠ درصد روغن ثابت قابل استخراج، ۶ درصد لعاب، ٢۵ درصد پروتئین، مقدارى موم، قند، املاح فسفات، مقدار كمى گلى‌كوزید و سرانجام مقدار كمى لینامارین ]G. I. M. P[ . در گزارش دیگرى آمده است كه تخم كتان مورد مصرف دارویى باید داراى در حدود ٢۵ درصد روغن، ۵ درصد خاكستر و ١۵ درصد عصاره‌هاى محلول در آب باشد. مقدار فسفاتیدهاى ۴ تخم كتان شامل لسیتین ۵ و سفالین ۶ در حدود ٢۵ / ١ درصد روغن خام آن است. مقدار پروتئین روغن تخم كتان در حدود ٣١ - ١۶ درصد به‌طور عمده شامل دو گلوبولین ٧ است به نامهاى لینین ٨ و دیگرى كولینین ٩ . در روغن تخم كتان اسید اشباع‌نشدهLinoleic acid به مقدار قابل ملاحظه‌اى یافت مى‌شود كه از نظر ویتامین F قوى است و مصارف دارویى وسیعى دارد. در تخم كتان علاوه بر لینامارین و سیانوژنتیك گلوكوزید ١ ، دو گلوكوزید دیگر متبلور و غیر متبلور یافت مى‌شود. لینامارین در برگهاى گیاه و همچنین در ساقه، گل و ریشۀ گیاه نیز وجود دارد به همین علت خوردن گیاه به صورت علوفه ممكن است منجر به مرگ دام شود. سایر تركیبات شیمیایى كتان عبارت‌اند از فیتین ٢ ، لسیتین و. . . . از كل مواد كاروتنوئید ٣ گیاه در حدود ٣٠ - ٢٢ درصد آن بتا-كاروتن است ]S. G. I. M. P[ .
در گزارش دیگرى آمده است كه در كنجالۀ تخم كتان اسید امینۀ آرژینین ۴ یافت مى‌شود [راما چاندران]. به علاوه در آن در حدود ۴ درصد وزن خشك گلوتامیك اسید ۵ یافت مى‌شود. طبق بررسى و گزارش راماچاندران مادۀ ال-گلوتامیك اسید ۶ در حالت آزاد براى معالجۀ كمبودهاى مغزى در بچه‌ها و جوانان اثر قابل ملاحظه‌اى دارد [كریشناماچار&راماچاندران].

خواص-كاربرد

اعضاى هوایى گیاه كتان معمولى طبق نظر حكماى طب سنتى از نظر طبیعت سرد و خشك است و پوشیدن لباسى كه پارچه‌اش با الیاف كتان معمولى بافته شده باشد، بدن را خنك مى‌كند و موجب كاهش عرق و خشك شدن عرق مى‌شود. بخور دم‌كردۀ گیاه كنف بازكنندۀ گرفتگى‌هاى دماغ و زكام است و گرد تهیه شده از سوختۀ گیاه كتان براى خشك كردن جراحتها و قطع خونریزى و التیام آنها مفید است.
گل و تخم آن بخصوص تخم آن كه بزرك نامیده مى‌شود، از نظر طبیعت گرم و خشك است و از نظر خواص معتقدند كه ملیّن مزاج و نرم‌كنندۀ سینه است زیرا لعاب فراوان دارد. ضماد آرد بزرك با تخم اسپرزه براى تسكین درد مفاصل، سیاتیك و نقرس نافع است. اگر قطرۀ لعاب بزرك را در چشم بریزند، سرخى چشم را رفع مى‌كند. انگشت‌پیچ آن با عسل براى سرفه بلغمى نافع است. اگر ١۴ گرم آن را با عسل انگشت‌پیچ كرده و بخورند براى پاك كردن سینه از اخلاط و تحلیل ورم كبد مفید است. اگر بزرك را سرخ و برشته كرده و انگشت‌پیچ سازند قابض است و براى خونروى از رحم و سرفه‌هاى رطوبى نافع است. اگر تا چندین روز روزانه ٢ گرم بزرك خورده شود براى درد روده‌ها و ازدیاد ترشح ادرار و عرق و شیر و لینت دادن مزاج مفید است، به علاوه قاعده‌آور است و براى التیام زخم كلیه و مثانه بسیار نافع است. اگر ١۵ گرم بزرك را در ۵٠٠ گرم آب جوش و ٨ گرم گرد مغز شیرین‌بیان دم كرده ( ٢ ساعت) و لعاب آن را با تخم توأما بخورند، براى خرد كردن سنگ كلیه نافع است و با عسل براى ورم طحال مفید است. اگر با كمى فلفل و عسل بخورند براى تحریك نیروى جنسى نافع است. اگر دم‌كردۀ آن را تنقیه كنند براى خارج كردن فضول روده‌ها و رحم بسیار نافع است و اگر در دم‌كردۀ آن بنشینند براى ورم و جراحات رحم نافع است. كتان براى دید چشم مضر است از این نظر باید با گشنیزخورده شود و براى هاضمه مضر است و لذا باید با سكنجبین خورده شود. براى بیضه‌ها مضر است و لذا باید با عسل خورده شود. مقدار خوراك آن ١۶ - ١٢ گرم است.
تنقیه یا حقنه بزرك: ١۵ گرم بزرك را ١۵ دقیقه بجوشانند كه صاف‌شدۀ آن ۵٠٠ گرم شود و صاف‌شده را براى لینت مزاج پس از خنك شدن تنقیه كنند.
لعاب بزرك: بزرك ١ واحد، آب گرم ١٠ واحد. مدت ۶ ساعت بخیسانند و گاه بهم بزنند و صاف كنند.
روغن بزرك داراى لینولئیك اسید است و لذا در استعمال خارج براى رفع ناراحتى‌هاى پوستى نظیر اكزما و خشكى پوست بدن اثر مفید دارد. از گرد دانۀ كتان نیز به علت داشتن همین ماده در استعمال خارج براى رفع التهاب پوست و زخمهاى دردناك به صورت ضماد استفاده مى‌شود.
توجه شود كه گرد دانه بزرك خیلى زود اكسیده و فاسد مى‌شود و لذا به عنوان دارو همیشه باید تازه باشد و از مصرف كهنۀ آن باید پرهیز كرد.
دم‌كردۀ بزرك: بزرك یا دانۀ كتان ١۵ گرم، گرد مغز ریشۀ شیرین‌بیان ٨ گرم و آب جوش ۵٠٠ گرم. به مدت ٢ ساعت دم كنند و كمى عسل به آن بیفزایند و در موارد مورد نظر بخورند.
ضماد آرد بزرك: ۴ واحد آرد بزرك را با ١٣ واحد آب جوش مخلوط كنند و تازه‌تازه قبل از آنكه كهنه شود، مصرف كنند زیرا آرد بزرك در اثر ماندن زود فاسد و متعفن مى‌شود و به علاوه ایجاد ناراحتى‌هاى پوست و جوشهاى اكزمائى مى‌كند.
روش دیگر این است كه آرد بزرگ تازه را در آب سرد باز مى‌كنند تا خمیر شود و سپس آن را كمى حرارت مى‌دهند كه خمیر روانى گردد بعد قطعه پارچه‌اى را در آن داخل كرده و به حالت نسبتا گرم روى پوست بدن مى‌اندازند. در مواردى كه براى تسكین درد مفاصل و سیاتیك است با اسفرزه مخلوط كنند و پارچه را با مخلوط آنها آغشته نموده و سپس روى موضع بیاندازند.

٢ . كتان مسهل

به فرانسوى Lin purgatef و Lin sauvage و به انگلیسى Purging flax و Cathartic flax یا Mountain flax نامند. نام علمى گیاه Linum catharticum Lمى‌باشد.مشخصات

گیاهى است علفى یكساله كه به‌طور وحشى در سایۀ درختان جنگل، كنار رودخانه‌ها و نواحى معتدل اروپا و آسیا مى‌روید. در ایران در دامنه‌هاى البرز، پلور، لوشان، شهرستانك، كندوان، توچال، پس‌قلعه، دربند، بروجرد، لرستان و همدان به طور خودرو مى‌روید. از نظر تركیبات شیمیایى كتان مسهلى داراى مادۀ تلخى به نام لینین و رزین، یك مادۀ رنگى و نوعى گلوكوزید بى‌شكل است.

خواص-كاربرد
از برگ كتان مسهلى به عنوان مسهل استفاده مى‌شود و در موارد استسقا نیز به كار مى‌رود. در حدود ۵ گرم برگ تازه و كوبیدۀ آن را در ١۵٠ - ١٠٠ گرم آب جوش و اگر برگ خشك باشد ۴ - ٣ گرم گرد آن را در ١۵٠ - ١٠٠ گرم آب جوش ریخته و پس از خنك شدن و صاف كردن مى‌خورند. ممكن است از دم‌كردۀ ١۵ گرم برگ خشك در ١٠٠٠ گرم آب جوش نیز استفاده كرد.

منبع: معارف گیاهی 5
طبقه بندی: خواص گیاهان دارویی،
برچسب ها: خواص بزرک کتان، تسكین درد مفاصل، سیاتیك و نقرس، ترشح ادرار، التیام زخم كلیه و مثانه، خرد كردن سنگ كلیه، تحریك نیروى جنسى،