ناسا

ادارهٔ ملی هوانوردی و فضایی ناسا

ادارهٔ ملی هوانوردی و فضایی (به انگلیسی: National Aeronautics and Space Administration) یا سازمان ملی هوانوردی و فضایی(به انگلیسی: National Aeronautics and Space Agency) به اختصار ناسا (به انگلیسی: NASA) سازمان فضایی ملی ایالات متحدهٔ آمریکا است.

در زمان جنگ سرد و پس از پرتاب ماهواره اسپوتنیک -۱ توسط اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به فضا، آمریکا به فکر ایجاد سازمان فضایی ملی خود افتاد و ناسا در ۲۹ ژوئیهٔ ۱۹۵۸ با امضای رئیس‌جمهور وقت دوایت آیزنهاور جای کمیتهٔ رایزنی ملی هوانوردی آمریکا (ناکا) را گرفت و بنیادگذاری‌شد. توماس کیت گلنان به عنوان نخستین مدیر ناسا و هیو لاتیمر درایدن به عنوان معاون او برگزیده‌شد و فعالیت رسمی ناسا از ۱ اکتبر ۱۹۵۸ آغاز شد. نخستین ماهوارهٔ فضایی ناسا نیز اکسپلورر ۱ بود.

ناسا کار خود را با نورث امریکن ایکس-۱۵ آغاز کرد و هشت خلبان در این پروژه توانستند خود را به زیر مدار زمین برسانند. در ۱۲ آوریل ۱۹۶۲،یوری گاگارین اهل شوروی با فضاپیمای وستوک-۱ به فضا پرتاب‌شد و تبدیل به نخستین انسان فضانورد جهان شد. حدود یک ماه بعد در ۵ مه،آلن شپارد با مرکوری-رادستون ۳ از پروژهٔ مرکوری به فضا پرتاب‌شد و تبدیل به نخستین فضانورد آمریکایی شد. در ۲۰ فوریهٔ ۱۹۶۲، جان گلن بامرکوری-اطلس ۶ به فضا پرتاب‌شد و در کمتر از ۵ ساعت، ۳ بار پیرامون کرهٔ زمین گردید و تبدیل به نخستین آمریکایی شد که پیرامون زمین می‌گردد. پروژهٔ جمینای نیز دستاوردهایی مانند نخستین مانور مداری، اتصال و پهلوگیری فضاپیما و نخستین راهپیمایی فضایی آمریکا به همراه داشت.

پس از پروژهٔ جمینای، ناسا پروژهٔ آپولو را راه‌اندازی کرد که این پروژه یکی از شناخته‌شده‌ترین پروژه‌های علمی تاریخ آمریکا و جهان بوده‌است. در ۲۱ ژوئیهٔ ۱۹۶۹، نیل آرمسترانگ و باز آلدرین در طول مأموریت آپولو ۱۱ بر کرهٔ ماه گام نهادند و تبدیل به نخستین انسان‌هایی شدند که بر ماه گام بر می‌دارند. طی پروژهٔ آپولو، ۱۲ فضانورد مرد بر ماه گام نهادند. پس از مأموریت آپولو ۱۷ که بازپسین سفر بشر به ماه بود، دیگر پای هیچ انسانی به ماه نرسید. اسکای‌لب نخستین ایستگاه فضایی آمریکا بود و ایستگاهی ملی بود. در سال ۱۹۷۵، ناسا و سازمان فضایی فدرال روسیه پروژه‌ای مشترک به نام پروژهٔ آزمایشی آپولو–سایوز انجام‌دادند که این پروژه نخستین مأموریت فضایی بین‌المللی بود. از سال ۱۹۸۱ تا ۲۰۱۱، ناسا پروژه‌ای به نام برنامه شاتل‌های فضایی را اجرا کرد و این پروژه شامل ۱۳۵ پرواز فضایی بود و فاجعه‌های چلنجر و کلمبیا را هم به همراه داشت. ناسا در ایستگاه فضایی بین‌المللی مشارکت دارد. به غیر از ناسا، ۱۵ عضو دیگر که ۱۱ عضو از آن‌ها اعضای سازمان فضایی اروپاهستند، در این پروژهٔ بین‌المللی مشارکت دارند. علاوه بر فضاپیماهای سرنشین‌دار، ناسا فضاپیماهای بدون سرنشینی را نیز مانند نیوهورایزنز ومریخ‌نورد کنجکاوی به فضا پرتاب کرده‌است.

مدیر ناسا بالاترین شخص تصمیم‌گیرندهٔ این سازمان است. مدیر کنونی ناسا چارلز بولدن و معاون او لری گارور است. ناسا دارای ۱۲ مرکز مانندمرکز فرماندهی ناسا و مرکز پژوهشی ایمز است. میزان بودجهٔ سالانهٔ ناسا سیر صعودی دارد. درصد این بودجه از بودجهٔ نظام فدرالی ایالات متحدهٔ آمریکا در سال ۱۹۶۶ به اوج خود و به عدد ۴٫۴۱ رسید.

 

بنیانگذار ناسا

نیروی محرکه‌ای که آمریکا را به سمت تشکیل ناسا هول‌داد، پرتاب ماهوارهٔ اسپوتنیک-۱ در ۴ اکتبر ۱۹۵۷ به فضا بود. در آن زمان کشورها (آمریکا، روسیه و هم‌پیمانان هر دو کشور) درگیر جنگ سرد و در آرزوی برتری جهانی نسبت به کشور دیگر بودند. پرتاب اسپوتنیک-۱ و مسائلی دیگر منجر شد که آمریکا به فکر ایجاد سازمانی مانند بنیاد ملی علوم، کمیسیون انرژی اتمی ایالات متحده آمریکا و کمیتهٔ رایزنی ملی هوانوردی آمریکا بیفتد. در ۲۵ نوامبر ۱۹۵۷، سناتورلیندون بینز جانسون جلساتی مبنی بر فضانوردی و فعالیت‌های موشکی آغاز کرد. این جلسات منجر بر این شد که مجلس سنای ایالات متحده آمریکا در ۶ فوریهٔ ۱۹۵۸ کمیته‌ای در مورد فضا و هوانوردی و با هدف تشکیل یک سازمان فضایی به ریاست لیندون جانسون تشکیل‌دهد. از سوی دیگر، کنگره ایالات متحده آمریکا قصد داشت که جان ویلیام مک‌کورمک را به ریاست سازمان فضایی آمریکا برساند.

در ۲ آوریل ۱۹۵۹، رئیس‌جمهور وقت دوایت آیزنهاور پیش‌نویس قانون تأسیس «سازمان ملی هوانوردی و فضایی» (به انگلیسی: National Aeronautics and Space Agency) را به کنگره آمریکا فرستاد. اما این نام به دستور آیلین گالووی به «مدیریت ملی هوانوردی و فضایی» (به انگلیسی: National Aeronautics and Space Administration) تغییر یافت. آیلین گالووی بر این باور بود که بسیاری از سازمان‌ها به مدیر نیاز دارند و واگذار کردن این سازمان به یک «مدیر» و تغییر نام به «مدیریت» می‌تواند قدرت بیشتری به مدیر سازمان بدهد. کنگره آمریکا پس از جلسات بهار سال ۱۹۵۸، قانون تأسیس سازمان را به تصویب رساند و رئیس‌جمهور آیزنهاور قانون تأسیس این سازمان را در ۲۹ ژوئیهٔ ۱۹۵۹ امضا کرد. با این که پنداشته می‌شد که هیو لاتیمر درایدن (رئیس سازمان رایزنی ملی هوانوردی آمریکا) به عنوان مدیر ناسا منصوب خواهد شد، اما سه هفته بعد در ۱۹ اوت ۱۹۵۸، توماس کیت گلنان به عنوان مدیر ناسا و هیو لاتیمر درایدن به عنوان معاون مدیر ناسا برگزیده‌شدند و در کاخ سفید سوگند یاد کردند. سرانجام فعالیت رسمی ناسا در ۱ اکتبر ۱۹۵۸ آغاز شد.

پروازهای فضایی

نورث امریکن ایکس-۱۵ (۱۹۶۸–۱۹۵۹)

نورث امریکن ایکس-۱۵ هواپیمایی آزمایشی بود که بدنهٔ آن از تیتانیم سیاه ساخته شده‌بود. نوار زرد رنگ ناسا روی دم آن و ستاره و میله‌های ملی ایالات متحده آمریکا روی بال‌های آن وجود داشت و نام نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا (به انگلیسی: U.S. AIR FORCE) در دو طرف بدنهٔ آن نوشته شده‌بود. این هواپیما در سال ۱۹۵۹ توسط نورث امریکن اوییشن ساخته‌شد. پهنا و ارتفاع آن به ترتیب ۱۵/۵ متر (۵۱ فوت) و ۴ متر (۱۳ فوت) و هم‌چنین پهنای بال آن ۶/۷ متر (۲۲ فوت) و وزن ناخالص آن ۱۷٬۲۳۷ کیلوگرم (۳۸٬۰۰۰ پوند) بود.

هشت خلبان از دوازده خلبان این هواپیما توانستند خود را به فضای زیر مدار زمین برسانند و با سرعت بیش از ۶ ماخ پرواز کنند.

ایکس-۱۵ نخستین وسیلهٔ نقلیه‌ای بود که توانست با سرعت مافوق صوت (بیشتر از ۵ ماخ) پرواز کند. این هواپیما پنجمین وسیلهٔ نقلیهٔ سریع با بیش‌ترین سرعت آن ۷٬۲۷۴ کیلومتر بر ساعت (۴٬۵۲۰ مایل بر ساعت) است و تا ارتفاع ۱۰۸ کیلومتر (۶۷ مایل) بالاتر از سطح زمین رسیده‌است.  ایکس-۱۵ اکنون در موزهٔ ملی هوافضای اسمیتسونین در واشینگتن، دی. سی. قرار دارد .

 

ایرانیان ناسا
طبق آخرین آمار روزنامه space، حدود ۷۰ الی ۸۰ ایرانی در ناسا فعالیت دارند:

پروفسور محمد جمشیدی، مدیر برنامه‌های داخلی و مدیر کنترل تکنیک ایستگاه فضایی ناسا
دکتر فیروز نادری، مدیر برنامه اجرایی منظومه شمسی در ایستگاه فضایی ناسا
قاسم اسرار، عضو هیئت مدیره ایستگاه فضایی ناسا
حمید برنجی، عضو پژوهشگران ایستگاه فضایی ناسا
کاظم امیدوار، عضو پژوهشگران ایستگاه فضایی ناسا
رضا غفاریان، مهندس لابراتوار نیرو محرکه جت ایستگاه فضایی ناسا
پروفسور پرویز معین، رئیس موسسه مرکزی تحقیقاتی دانشگاه ناسا در آمریکا
پروفسور صمد حیاتی، عضو هیئت مدیره ایستگاه فضایی ناسا
آزاده تبازاده، دانشمند ارشد فیزیک ایستگاه فضایی ناسا
عبدالحمید کریمی، فعالیت در بخش ساخت موشک‌های فضایی در ناسا
خانم دکتر مقدم، فعالیت در آزمایشگاه پیشرانه جت بر روی رادارها در ناسا
دکتر مصطفی چمران در هنگام تحصیل در آمریکا، در یکی از بخش‌های ناسا فعال بود

 

بودجه ناسا
نوشتار اصلی: بودجه ناسا

درصد بودجهٔ ناسا از مجموع بودجهٔ دولت آمریکا از سال ۱۹۵۸ تا سال ۲۰۱۴.
ناسا سالانه بودجه‌ای را از نظام فدرالی ایالات متحده آمریکا دریافت می‌کند. نخستین بودجهٔ ناسا که در سال ۱۹۵۸ از دولت دوایت آیزنهاور گرفته‌شد، ۸۹ میلیون دلار بود و ۰/۱ درصد از بودجهٔ دولت او را شامل می‌شد. این درصد در سال ۱۹۶۶ به اوج رسید، به طوری که بودجهٔ ۵٬۹۳۳ میلیون دلاری ناسا در این سال، ۴/۴۱ درصد از بودجهٔ دولت لیندون بینز جانسون را شامل می‌شد. از سال ۱۹۶۶ به بعد، این درصد سیر نزولی گرفت و سالانه از آن کاسته‌شد، البته در برخی از سال‌ها پس از سال ۱۹۶۶، این درصد سیر صعودی گرفت. اما میزان بودجهٔ ناسا از سال ۱۹۵۸ تا سال ۲۰۱۵ سیر صعودی داشته و خواهد داشت، به طوری که میزان این بودجه در سال ۲۰۱۵ به ۲۰٬۷۲۵ میلیون دلار خواهد رسید که این میزان ۰/۴۷ درصد بودجهٔ دولت آمریکا را شامل خواهد شد.

 

منابع : ویکی پدیا