کاربرد چوب در تولید کاغذ

تاریخچه تولید کاغذ

در ابتدا بشر برای ثبت وقایع از گل خاک رس (یا بر روی سنگ) استفاده می کرد و بعدها استفاده از پوست حیوانات مورد توجه قرار گرفت و در نهایت کاغذها اختراع شدند.

اولین کاغذهای دنیا توسط مصریان و چینی ها اختراع شد که با استفاده از الیاف گیاهی (گیاه پاپیروس که شبیه به نی است) و تبدیل آنها به خمیر، و سپس خشک شدن این خمیر در تابش خورشید صورت می‌گرفت و در آخر کاغذ تولید می شد.

تولید کاغذ در این کشورها در حدود 4000 سال پیش نشان دهنده پیشرفت و توجه این کشورها به ثبت اطلاعات بوده است. از زمان قدیم همواره بشر تمایل به ثبت وقایع و رویدادها داشته است که اختراع کاغذ سبب بهبود این فرآیند شد زیرا به راحتی می توانستند از آنها استفاده کرده و نگهداری آنها فضای زیادی را اشغال نمی کرد. امروزه کاغذ به عنوان محصولی ضروری محسوب شده و در تمام نقاط دنیا که به درختان دسترسی دارند کارخانه تولید کاغذ ایجاد شده است و فرآیند تولید آن به دلیل پیشرفت تکنولوژی و نیاز فراوان آن به صورت مکانیزه صورت می گیرد. در شکل زیر نمونه ای از کاغذ تولید شده در کارخانه را می توان مشاهده کرد.

استوانه های کاغذ تولید شده در کارخانه ها

انواع چوب مورد استفاده شده در ساخت کاغذ

از جمله مهم ترین درختانی که برای ساخت کاغذ مورد استفاده قرار می گیرند شامل موارد زیر می شوند:

1- درخت اکالیپتوس، که بعد از چند سال قابل برداشت است و در برزیل کاشته می شود ولی در مقایسه با سایر درختان به آب بیشتری نیاز دارد.

2- درخت صنوبر

3- درخت سپیدار

4- درخت بلوط

5- درخت کاج که در کشورهای بسیاری کاشته می شود و کاربرد فراوانی دارد.

6- درخت بامبو، فرآیند تولید کاغذ از بامبو به دلیل وجود ناخالصی زیاد در آن می تواند گران باشد.

7- استفاده از پنبه و کتان، کاغذ تولید شده از این گیاهان دارای کیفیت بالا می باشد.

در شکل زیر گرافی از درختان مورد استفاده در ساخت کاغذ ارائه شده است که همان گونه که مشاهده می کنید شامل: نی، نیشکر، بامبو و بقیه چوب ها می شود.

درصد استفاده از چوب درختان برای تولید کاغذ

در شکل زیر چوب های قطع شده درختان که برای تولید کاغذ کاربرد دارند نشان داده شده است.

چوب درخت کاج مورد استفاده برای تولید کاغذ

کاغذ کاهی نوعی از کاغذ است که از بقایای چوب تولید می شود و ارزانترین کاغذ موجود می باشد، و از جمله کاربردهای آن در صنعت روزنامه نگاری می توان اشاره کرد. در شکل زیر ابعاد استاندارد کاغذ ارائه شده است، کاغذ A4 بسیار متداول بوده و در ادارات و مراکز زیادی مورد استفاده قرار می گیرد.

ابعاد استاندارد کاغذ ارائه شده است، کاغذ A4 بسیار متداول..

فرآیند ساخت کاغذ به کمک چوب

مهم ترین مزیتی که کاغذ از آن برخوردار است، این است که کاغذ با طبیعت سازگار بوده و به سرعت تجزیه و جذب طبیعت می شود. فرآیند ساخت کاغذ به دو روش شیمیایی و فیزیکی صورت می گیرد، در روش فیزیکی الیاف را در آب قرار می دهند تا رطوبت را جذب کنند و ایجاد خمیر صورت گیرد، در آخر این خمیر را بر روی یک صفحه گذاشته تا خشک شود و کاغذ ایجاد گردد. فرآیند بازیافت کاغذ بسیار مورد توجه قرار گرفته که با بازیافت آن می توان از قطع درختان بسیاری جلوگیری کرد.

فرآیند تولید کاغذ دارای مراحلی است که شامل موارد زیر می شوند:

1- قطع درختان وانتقال آنها به کارخانه

2- تبدیل چوب درخت به تکه های کوچک

3- جدا سازی ماده زرد رنگ از چوب (لیگتین) که با استفاده از آب و مواد شیمیایی صورت می گیرد

4- فرآیند خشک کردن و تولید کاغذ

در شکل زیر فرآیند کامل تولید چوب از تولید خمیر تا مرحله نهایی نشان داده شده است.

فرآیند تولید چوب

کاربردهای کاغذ

کاغذ امروزه استفاده های فراوانی دارد که از جمله مهم ترین آنها می توان موارد زیر را اشاره کرد:

1- تولید روزنامه و کتاب و چاپ آگهی

2- ساخت بسته های کاغذی و قرار دادن محصولات غذایی در آنها برای مثال میوه

3- برای بسته بندی سایر تجهیزات از کاغذ استفاده می شود

4- تولید محصولات بهداشتی از جمله دستمال های کاغذی

5- استفاده از کاغذ برای تولید اسکناس و اوراق بانکی

عوامل موثر بر قیمت کاغذ ساخته شده از چوب

در قیمت کاغذ تولیدی عوامل متفاوتی تاثیر دارند که شامل موارد زیر می شوند:

1- جنس و نوع چوب و الیاف استفاده شده در ساخت کاغذ

2- نوع رنگ دانه ها و مواد استفاده شده در فرآیند تولید

3- نوع مواد پوششی استفاده شده در جریان تولید

معایب فرآیند تولید کاغذ از چوب

فرآیند تولید کاغذ از چوب درختان وگیاهان می تواند عوارض طبیعی و زیست محیطی نامناسبی داشته باشد که شامل موارد زیر می شوند:

1- قطع درختان سبب از بین رفتن پوشش گیاهی یک منطقه شده و کل اکوسیستم را تحت تاثیر قرار می دهد، بر طبق آمار سالانه حدود 15 میلیون درخت برای تولید کاغذ قطع می شوند.

2- پسماندهای فرآیند تولید کاغذ، دارای مواد شیمیایی بوده و تخیله آنها در طبیعت سبب آسیب فراوان به محیط زیست می شود.

3- برای تولید کاغذ به آب بسیاری نیازمندیم، همین امر باعث ایجاد کارخانه های تولید کننده کاغذ در نزدیکی رودخانه ها شده است، که این فرآیند سبب ایجاد آلودگی زیست محیطی می شود.

4- مواد سفید کننده مورد استفاده در این فرآیند از جمله مهم ترین منابع ایجاد آلودگی در محیط زیست می باشند. (برای افزایش کیفیت کاغذ تولید نیازمند استفاده فراوان از مواد شیمیایی هستیم)

ساخت کاغذ از چوب در ایران

به دلیل اینکه برای ساخت کاغذ نیازمند قطع درختان بسیاری هستیم، برای حفظ محیط زیست همواره باید به ازای هر درخت قطع شده سعی شود یک درخت دیگر کاشته شود، در توسعه کشور ها همواره استفاده از کاغذ و کتاب شاخص مهمی است، در کشور های توسعه یافته به ازای هر نفر میزان بالای از کاغذ در سال استفاده می شود.

در کشور ما نیز مصرف کاغذ بالا بوده و تقاضا برای آن بسیار است و دولت سعی در پرداخت یارانه در این زمینه کرده است. جنگل های شمال ایران از منابع اصلی برای تامین چوب مورد نیاز برای تولید کاغذ می باشند وقوع سیلاب های در سال های اخیر ناشی از قطع بی رویه درختان بوده است و ما باید همواره برای حفظ محیط زیست مصرف کاغذ را مدیریت کنیم و استفاده از ضایعات کشاورزی در تولید کاغذ و سایر روش های جایگزین را توسعه بخشیم.

نویسنده: رحیم نعمتی لیمائی

مطالب مرتبط :