چوب درخت شوکران , معرفی انواع چوب

چوب درخت شوکران

معرفی اجمالی درخت شوکران

شوکران (Hemlock) نامی مشترک برای گونه ای از گیاهان سمی و گونه ای از درختان در خانواده کاجیان است.

در حقیقت علت نام گذاری این گونه از درختان کاج به شوکران مشابهت بوی آنها هنگام خرد شدن شاخ و برگ با گیاه معروف شوکران که دارای آوازه ی سمی و کشنده بودن در بین ملل مختلف است می باشد.

این درخت با نام علمی Tsuga دارای گونه های متعددی است و از پوست، چوب و برگ آن در صنایع مختلف استفاده می شود.

چوب درخت شوکران-درخت شوکران غربی

ویژگی های چوب درخت شوکران

طول این درختان از متوسط تا بلند بوده و گستره ای از 10 تا 60 متر (معادل 33 تا 197 فوت) را در بر می گیرد.

چوب درخت شوکران بوی نامطبوعی ندارد و مغز این چوب، قهوه ای روشن متمایل به قرمز بوده و رنگ لایه های بیرونی می تواند اندکی روشن تر باشد، هر چند به طور معمول رنگ آن ها متمایز از رنگ مغز چوب نیست.

حلقه های رشد در چوب درخت شوکران که کاملا آشکار هستند، الگوهای جالبی از خطوط را بر روی سطوح شیب دار به نمایش می گذارند.

بافت چوب درخت شوکران ناهموار بوده و خطوط موجود در این چوب عمدتا صاف هستند اما گاهی به صورت مارپیچ و یا به هم چسبیده نیز مشاهده می شوند.

در طول قرن گذشته گاهی ارزش پوسته درخت شوکران از چوب آن بیشتر بوده است.

صنعت دباغی و صنعت پردازش پشم به دلیل وجود مقدار بالای اسید مازویی در این درخت، متقاضی پوسته آن بوده اند. پوسته درخت شوکران با استفاده از محلول اسید مازویی نرم و محکم می گردد.

از دهه 40 که در زمینه صنعت ساخت خانه های با چارچوب های چوبی شکوفایی چشمگیری رخ داد، چوب درخت شوکران به عنوان الوار جایگاه اصلی خود را یافت.

امروزه الوارهای شوکران از واشنگتن، اورگان، بریتیش کولومبیا (واقع در غرب کانادا یعنی جایی که گونه های این درخت 60 درصد جنگل های ساحلی بالغ را تشکیل می دهند) صنعت ساختمان سازی و آسیاب سازی را تغذیه می کند.

چوب درخت شوکران رقیب خود یعنی چوب های سخت را به خاطر قیمت ارزانش و در عین حال مستحکم بودن و راحتی کار با آن در بازار رقابت به تکاپو واداشته است.

برخلاف سایر درختان جنگلی، چوب درخت شوکران یک گونه غیر بادوام و غیر صمغی است که برای کاربردهای روکار مناسب نیست.

چوب درخت شوکران- ویژگی های چوب درخت شوکران

مقاومت چوب درخت شوکران در برابر پوسیدگی

چوب درخت شوکران به عنوان یک چوب غیر مقاوم در برابر پوسیدگی تلقی می شود و در مقابل حمله حشرات نیز آسیب پذیر است.

قابلیت کار روی چوب درخت شوکران

قابلیت کار روی چوب درخت شوکران در حد متوسط است. به راحتی می توان با دست یا ابزارهای قدرتمند بر روی این چوب کار کرد اگرچه در برش کاری از این طرف به آن طرف انتظار ایجاد شکستگی می رود. این چوب به راحتی هنگام کار بر روی آن ممکن است تراشه تراشه شود و نرم کردن آن با رنده، کاری دشوار است.

همچنین به خاطر تفاوت زیاد بین لایه های درونی تر و بیرونی تر چوب، سمباده زنی می تواند منجر به ایجاد نا‌‌‌همواری روی سطح چوب گردد، اگرچه به خوبی قابل چسب کاری، رنگ کردن و جلا دادن است. چوب درخت شوکران قابل چرخش، رنده شدن و شکل گیری خوب است. هرچند به دلیل اینکه یک چوب نرم است، قدرت زیادی در نگهداری میخ و پیچ ندارد. به دلیل امکان خرد ‌شدگی، سوراخ های ایجاد شده برای پیچ باید از قبل دریل شود.

چوب شوکران به دلیل صمغی نبودن کارهای جلا دهی و مانند آن را به خوبی می پذیرد و سطح رنگ شده مطلوبی را ایجاد می کند. این چوب به کارهای پایانی به بهترین شکل جواب می دهد چرا که لکه های تیره روی آن می تواند خطوط موجود روی سطوح صاف اره شده و روکش های مدور را برجسته تر نمایش دهد.

چوب درخت شوکران معمولا به شکل الوارهای ساده و به طور چهار ضلعی اره شده و نیز به شکل روکش مدور یا چهارضلعی یافت می شود.
در خارج از دنیای تجارت، چوب های درخت شوکران در انواع سطوح موجود هستند. این سطوح اغلب به میزان گره های صوتی تنگ موجود در این چوب مربوط می شود. این چوب به عنوان یک انتخاب همه کاره برای اغلب دست اندرکاران در عرصه چوب تلقی می شود.

چوب های نرم اغلب فاقد ظاهر چشمگیر چوب های سخت هستند، هرچند شوکران زیبایی بی آلایشی دارد و قابلیت های آسیاب آن یک انتخاب آگاهانه برای بسیاری از پروژه های مربوط به چوب است.

کاربردهای چوب درخت شوکران

کاربردهای رایج چوب درخت شوکران در ساخت جعبه، پالت، صندوق، تخته چند لا، قاب سازی و سایر مصارف ساختمانی است. با در نظر گرفتن قیمت پایین و در دسترس بودن مداوم آن، یک چوب ایده ال برای برش کاری، قالب زنی و ساخت قاب می باشد.

صنعت ساخت و ساز امروزه با استفاده از چوب درخت شوکران، کف پوش طبقات، قاب و غلاف تولید می کند و صنعت آسیاب آن را به پنجره، درب، قالب و دیوار پوش تبدیل می نماید. همچنین به خاطر قدرت و مقاومت در برابر سایش، در ساخت نردبان های قابل اطمینان و پلکان مورد استفاده قرار می گیرد.

سهولت در ماشین کاری و پرداخت نهایی به چوب درخت شوکران محبوبیتی روزافزون به عنوان جایگزینی برای چوب های سخت در صنعت مبلمان و کابینت سازی داده است. به علاوه عدم وجود صمغ و قیر در این چوب آن را به چوبی ایده آل برای ساخت سونای خشک بدل کرده است.

چوب درخت شوکران- کاربردهای چوب درخت شوکران

انواع گونه های درخت شوکران

این نوع کاج شامل هشت تا ده گونه است. از میان این گونه ها می توان به گونه های شوکران شرقی (موجود در شرق کانادا و شرق ایالات متحده آمریکا)، شوکران کارولینیایی، شوکران تایوانی یا چینی (موجود در چین و تایوان)، شوکران ژاپنی شمالی (موجود در هونشو)، شوکران هیمالیایی (موجود در یونان)، شوکران جنگلی (موجود در یونان)، شوکران غربی (موجود در غرب کانادا و شمال غربی ایالات متحده)، شوکران کوهی (موجود در آلاسکا و غرب ایالات متحده) و نیز شوکران ژاپنی جنوبی (موجود در ژاپن) اشاره کرد.

دو گونه شوکران غربی و شوکران کوهی گسترده ترین گونه های این نوع از کاجیان می باشند.

درخت شوکران غربی

شوکران غربی (Western Hemlock) با نام علمی Tsuga Heterophylla که در سواحل شمال غربی آمریکای شمالی می روید به همراه درخت شوکران شرقی دوگونه اصلی تجاری مورد کشت در آمریکای شمالی هستند.

درخت شوکران غربی دارای 50 تا 60 متر طول بوده و کنده آن بین 1 تا 1.5 متر ضخامت دارد. میانگین وزن یک درخت خشک شوکران غربی 465 کیلوگرم بر مترمکعب است. مقاومت این درخت در برابر خرد شدگی برابر 37.3 مگا پاسکال و میزان آب رفتگی آن در شعاع 4.2% و در امتداد خط مماس بر پهلو 7.8% و در حجم 12.4% می باشد.

چوب درخت شوکران- چوب درخت شوکران غربی

ویژگی های درخت شوکران غربی

درخت شوکران غربی بزرگترین گونه درختان شوکران است. لایه های چوبی بیرونی جوان تر، باریک و از سفید تا قهوه ای روشن را در بر می گیرد. خطوط آن نوعا صاف و با تراکم یکنواخت بوده اما بافت چوب گاها غیر یکنواخت است.

چوب شوکران به تازگی قطع شده، می تواند دارای رطوبت بسیار زیاد باشد و این امر باعث ایجاد مشکل در فرآیند خشک سازی آن می گردد. هنگام فرایند خشک سازی چوب، باید دقت لازم را به خرج داد تا مبادا چوب دچار لکه و یا سایر نقایص ممکن هنگام خشک سازی گردد. پس از خشک سازی چوپ پایدار خواهد بود.

چوب درخت شوکران غربی محکم پیچ را درون خود نگه می دارد و تمامی انواع چسب ها را بدون مشکل می پذیرد. از آنجا که شوکران غربی یک گونه خالی از صمغ است، بهتر از گونه شرقی آن رنگ پذیری و جلاکاری را می پذیرد.

البته باید توجه داشت که از هیچ یک از دو گونه چوب درخت شوکران شرقی و غربی در محیط های روباز بدون استفاده از مواد نگهدارنده نباید استفاده کرد.

کاربردهای چوب درخت شوکران غربی

درخت شوکران غربی یک گونه مهم تجاری برای صنعت ساخت و ساز است. این گونه اغلب به عنوان یک چوب رایج در ساخت داربست، تخته های چند لایه و سقف تلقی می گردد، به خوبی لمینت شده و برای ساخت تیرهای سازه ای چند لایه مورد استفاده قرار می گیرد.

به علاوه به عنوان یک خمیر مرغوب برای ساخت کاغذ نیز مورد توجه است. داشتن چگالی پایدار، آن را به یک گزینه مناسب برای استفاده در انواع کارهای آسیابی در محیط های بسته به عنوان چوب آسیاب بدل کرده است.

وزن چوب درخت شوکران غربی از چوب درخت شوکران شرقی بیشتر بوده و حدوود 29 پوند بر فوت مکعب است. شوکران غربی همچنین سخت تر، محکم تر، دارای خطوط صاف و خالی از صمغ است.

چوب درخت شوکران- کاربردهای چوب درخت شوکران غربی

درخت شوکران کوهی

درخت شوکران کوهی با نام Mountain Hemlock و با نام علمی Tsuga mertensiana در ساحل شمال غربی آمریکای شمالی می روید.
ارتفاع این درخت بین 30 تا 40 متر و قطر کنده آن 1 تا 1.2 متر است.

وزن درخت شوکران کوهی خشک 530 کیلوگرم بر متر مکعب و مقاومت آن در برابر خرد شدگی 44.4 مگا پاسکال اندازه گیری شده است. میزان آب رفتگی آن در امتداد شعاع کنده 4.4 % و در امتداد خط مماس بر پهلو 7.1% و در حجم 11.1 % است.

چوب درخت شوکران- چوب درخت شوکران کوهی

چوب درخت شوکران شرقی

طول درخت شوکران شرقی (Eastern Hemlock, Canadian Hemlock) با نام علمی (Tsuga Canadensis) که در شرق آمریکای شمالی می روید تا ارتفاع سی متر وکنده آن بین شش دهم تا 1متر ضخامت دارد.

میانگین وزن یک درخت خشک شوکران شرقی 450 کیلوگرم بر مترمکعب است. مقاومت آن در برابر خرد شدگی برابر 37.3 مگا پاسکال و میزان آب رفتگی در شعاع 3% و در امتداد خط مماس بر پهلو 6.8% و در حجم 9.7% اندازه گیری شده است.

چوب درخت شوکران- چوب درخت شوکران شرقی

نتیجه گیری

درخت شوکران گونه ای از کاجیان بوده که از پوست، چوب و برگ آن در صنایع مختلف استفاده می شود.

چوب درخت شوکران دارای گونه های متعددی از جمله شوکران غربی، شرقی و کوهی است. چوب درخت شوکران دربرابر پوسیدگی و نیز حمله حشرات آسیب پذیر است لذا از این چوب بیشتر در محیط های غیر روباز استفاده می گردد و هنگام استفاده از این چوب در محیط های باز بایستی از مواد نگه دارنده استفاده نمود.

کاربردهای رایج چوب درخت شوکران در ساخت انواع اشیا و مصارف ساختمانی است.

با در نظر گرفتن قیمت پایین و در دسترس بودن مداوم آن، چوب درخت شوکران یک چوب ایده آل برای برش کاری، قالب زنی و ساخت قاب تلقی می گردد. همچنین به خاطر قدرت و مقاومت در برابر سایش، در ساخت نردبان های قابل اطمینان و پلکان مورد استفاده قرار می گیرد.

نویسنده: رحیم نعمتی لیمائی

درباره انواع چوب